장음표시 사용
381쪽
colophonem dabit Paraemia per omnem vitae mihi semiliarissima, tibique non incognita. DOMINU PROVIDENT. Festino ad Epistolas tuae calcem. Exigis , de Monumento Ecclesias nostris S Felicitatis redensis HGlbertiniquid sentiam , a me intelligere. Rem hercles, imponis levi humero non serendam, nec laconio hujus r sponsorii Epilogo absolvendam. Quare hujus p stulati tui argumentum peculiari Epistola tractam dum iudico, quam per proximum otium adom tam ad te dandam promitto. Vale vivum estis phaliae nostrae Monumentum ab interitu quam di tissime servandum. Ex IVic insola nostro VI. Kal.
Cui censuram modernorum Criticoruni
Censorum offert Orestes. Quod verum atque decens cur inrogo , Et O ni in hoc sum. Grata l. I. Ep. I. V. I i.
ABcede malevola crisis. Iulius censorius oliui
Censoris munere iunctiis tandem defunctus se nunc hic sistit, quem ceu protector Medicus in theatro academico eviscerabo, d quae naturae lignantis vitia in eo deprehendo, ad instructionem Heautelam Censorum annotabo. Censor seu Criticus necesse est habeat exquisi tum gustum, ut is nullo sit sapore peregrino atquasordida vitiatus : Nares habeat emunctas , ut veritatis qualiscunque etiam Historiae odorem possit perci
382쪽
perciperes oculos lyncatos, ut errores visu os de alienos perspicere valeat Aures acutas, ut possit
elogi , applausus aliorum scriptis praestitos pera
ferre. Per istas gustus, odoratiis, vitus auditus sensationes exacta perceptio, notitia ec aequum
de re qualibet judicium acquiritur. Dantur autem Critici Qquidem hie ipse. quem nunc sub cultro anatomico habemus, qui palatum habent penitus corruptum,in quia Picrocholi sunt, ne liba quidem ipsa, quae tamen etiam viris Principibus maxime juvenibus sapiunt perferre pocsunt, licet pretiolis confecturis de congelato citri succo, succoda vocant sint condita. Accedit quod
hic Censor amaverit ardentes latius, seu vinum crematum, quod fabris gustatoriis narcosin inducit. Nares eum emunctas habuisse vix persuadeor, ut credam , invenio enim in naso quisquiliasis reliquias tabaci sternutatori , quod ita potens est organum adoratiis corrumpere, ut vix in hoc sensorio vis ulla percipiendi restiter. Oculos suille lynceos, nemo mihi persuaserit.
Nemo de elegantia despersectione pictiuae judicare Iotest, nisi quis lucis Munabra confinia Ἀymb
ismos discernere noverit, ad quod visus acumen requiritur. Hic autem usus est perspiciliis, vel inaequalibus, quae falsas reddunt imagines, vel obiniecta nimium quantum in magnitudine augentibus, te ex muscis sicientibus Elephantes in oculis quoque glaucoma deprehenditur, quod vitiat de rebus iudicium. De auditu notum est, quod Canes audientes sonos mulicos ululent , ita, Critie audientes scriptorum elogia.
383쪽
Lustremus Encephalon, in quo perversas noto objectorum signaturas & vestigia Turbidis autem animi motibus indulgentes eruditione abutuntur,mfoecunditatem ingenii odio inservire cogunt: Hinc cristes errone assiperversas sequi necessum est. Criticus autem arbitrarius aut Censor judicialis mentem praejudicio liberam , non gratiae, aut beneum lentiae aucupem, non ideis imaginariis obnubilaram habere debet, quae non videtur in hoc Censore extiti IID. Ita de libris medicis non bene censet Iurista, neque Medicus de scripturis Iuriscontultorum, ita nec Theologus aptus est Polyhistoris ope. tam sub Censurae incudem revocare. Apud illum enim Religio sibi in criti cando nimiam sumit authoritatem Indulgemiam. Ille non credit blitali ciuina ni ille aluid antiquos Patres Utum in me moriamin ad sepulcra Sanctorum, nec quod liceat locis Deo Divisque sacratis, aut in quibus eoruna sunt erecta imagines, antiqua relinquere idoloriirri
Non male iguur Hyper Criticus Anglus Viritius modernum Criticum describit Mixturam esse alicujus Doctrinae, parvi judicii paucioris sapie tiae, multa imaginationis, nec non amplioris maia litiae, qui in derectu viro una meritorum non per labores proprios, sed per errores aliorum detectos ad gloriam aspirat, quos autem melitis indicare quam corrigere novit. AEquali diligentia ac feriavore libros legit Criticus, uti sapiens, ut errata in illis reperiat, uti hic Doctrinarum perfectionemι quamvis cille prae coeteris praetendat sapientiam ἀDantur carnifices, lictores, hi utiles Rei p.
sunt in nemo illis suum statum in videt. mantur de Critici
384쪽
Critici stulast Uiltere a publico non serviunt.
Peiores enim istis alterius honorem torturae subjiaciunt, clam enecant. Unde Autor praeclarus Criticos appellat vespa 8c crabrones hujus tempo. iis, qui infelicibus armati aculeis raro mellificant. Tria sunt in Censore judice requisita , neces.saria, scilicet judicium, scientia, & oblecti, circa quod critis iacienda, exacta cognitio, quae an Omnes polideant censores , valde ambigo, praesertim si aemulatio aut invidia accellei it Pono dabilem casum. Princeps territorii sui castrum destruxit, demolitus est. . Recenset hoc Annalista. Iudicat Censor , hoc eum scribere non oportuisse , nisi commemoratis limul causis, rationibus procul dubio gravibus , quae Principem ad castrum diruendum dejiciendumque permoverunt Lepida sane Censurara putat Criticus sorte non factum. quia, cur factum sit, non intelligit. Sed factum docet Historia patriae. Mette Princeps ille Theolo gorum neminem, ceu ineptum admiserit consilia. xium. Habuit procul dubio consilii sui Secretarios,
viros status esuris publici Consulios line quibus nihil egerit. Mentura igitur haec non Annalistae, sed ipli gloriosissimo Principi cedit in despectum,
quasi quid sine praegnante causa tentarit, hiasi quid non memorandum, ut nemo de hoc scribere audeat, effectum dederit , An ergo id tantum mali aut patriae praejudiciolum , aut vitae Principis igno. miniolum , ut id non deceat, non liceat typis mam dare an igitur aeterna oblivione delendum , castrum illud aliquando jussu Principis elle displosum
an non hoc ad monumenta4ςserre liceat 3 Tet castra hodie, tot arcea, tot urbes, lacerata, diruta.
385쪽
disjecta sunt jussu Regis Galliarum, an hoc nemo ausu scribere , posteritati notificares Habuit procul dubio easdem rationes Princeps ille, qua Gallus. Si Censor dixerit , ejusmodi facta Princiispum non decere typis mandari, nisi gravium de fide dignorum scriptorum suffragio verisimile fiat. Lepida critis quod publicum est, iturium ali rum scriptis consignatum , cujus evidentiam ipsa
areis destructi rudera testantur, exigere, ut gr*vium scriptorum authoritate confirmetur, inuibus id rationibus fuerit subnixum, ostendere. Implicite hoc fallitatis arguit Annalistam. Si censor non credidiiset, saltem explorare potui iter. DI.-lantis et petulantia , inquit Helmontius D. de Magnet vuln cur. 3.62. negare facti esse, quod passis triviale, quia nimirum non exploravit, nec explodirare annisus est.... idque unam tantum ob culp m. scilicet quia 44qstro Censiore modus per causam intelligi nequit. Non errat igitur, qui judicat, iudicium de scientiam, objecti, circa quod critin secit, notitiam critico huic, cujus anatomi a s cimus, defuisse. Non investigamus ejus ventriculum, procul dubio bilem in illum effusam deprehendemus. Quid Critici saciunt aliud , quam provocare scriptores ad monomachiam. Non terret eos fatum Marsgae, qui audens Phaebum provocare ad cantu certamen , ab illo victus excoriatus est. Noriterret Arachne, mutata in araneam quando cum
Minerva laneficii ansa inire certamen a vi ce Dea radio percussa in pestilens hoe in sectum mutata est. Hae quidem fabulae sunt , sed veritatis indices. Particulari quidem liberi iudicii eritim licet rei rata
386쪽
gari , non librorum Censori authoritate publica
constituta, licet dic, ut nostra docuit anatome, neque gustum tabuerit exquisitum, ne nares sagaces, nec oculos lynceos Perversi Censori ae Critico nemo non scriptor Reversus est. Poeta
Vaniloquus cartificiosus fictor , mendax Historicus, Rhetor palposus, Geometra jactator , Cosmographus erro, Astronomus fallax Phylicus somni tor, Politicus iniquus Mercator falsi jurius -- mista sephista, Pharmacopola veneficiis , mendax Medicus, Causidicus versipellis, Tabel artu falsarius, Theologus haereticus aut saltem Enthuliam, sapiens ipsi videtur stultescere, doctiis ignorare. Sanctiis hypocrita, eloquens phaleratus histrio, ipsa Religio illi censetur fucatam sirperstitiosa. Sic nihil a Criticatione est exemptum. Prohibebatii aliquando a Censore Hebri Scriptori , ut ab ejusmodi raptibus imposterum abstineret, in quos tum temporis sequenti Insfriptione
Qui incit pantur, improbantur, vetantur Raplus Forte Censor metuit, Ne Scriptor cum Boccatino mocatio Raptu Ecstatic ad montem ParnasJUm deseratur. Ibi enim syncerior residet Aristarchus, Qui aequiorem Crisin de operibus amat proferre.
Ibi Satyri vilitant auricula, , An in eo Mydae deprehendant. vilitant syrmate pilos nares An defaecatae sint Ad percipiendum sapientia odorem: a Excu-
387쪽
Ex mittunt coecutientes oculos,
An invidia induxerit glaucoma aut cataractam, Inspiciunt linguamis palatum An exquisito scientiarum gustu gaudat. Forte Censor metuit, Ne Pluto scriptorem cum Proserpina Ad orcum rapiat. Ibi enim .Eac Rhadamantus Iudices longe aequiores Iustiorem crisin seciunt, sententiam proserunt.
Ne Charontis Cymba ad Campos deducat Elysios, Et ibi offendat laudati Principis Consiliarios, Qui more hodie solito
Mortuali colloquio causas castri diruti aperiant. Non sane est periculum, Ne cum Propheta Habecuc Angelus Aut cum Ganimede Iovis ales Quem super aera rapiat. Qui ergo isti Raptus sunt prohibiti Mallem Ego cum Poeta stellato Tentare iter exstaticum coeleste Et investigare plagas habitationes siderum, Quam per patriam instituere iter litterarium, Et Novantiqua scrutari monumenta Et imperit Censoris Crisi Scripta mea subjicere.
Elegans est celeberrimi Germanorum Poetae Opitetii Comparatio Censurae cum urtica. Etiamsi urti e frutex apud roserum nascendi locum sesetiatur, nihilominus rose florent, neque suci segnes huic apiario adluerent permanent corpora, licet
388쪽
eorum umbrae se majores faciant. Tempus judex, ωjudicium melius poseritatis erit. Venio nunc ad Te Diades amicissime, qui de Censura Zc Criticismo moderno elegantia pro responso mihi referenda procul dubio liabebis. Opus
tuum Monumentorum Monacteriensium utpote Ve-
saliae extra patriam, ut propositisti, imprimendum illa quidem non indiget, neque enim de Religione, neque de Moribus, aut Policia resormandis pertractat, neque quid in patriis aut elus nunci deratoris Seretrissimi Principis praejudicium proponit, hunc autem non effugiet Criticos habebis Theones & Zoili Nepotes, qui more hodierno nullis scriptis deficiunt: Neque enim apud omnes est ille in litteratura gustus, ut omnium palato arrigeant. Non sunt apud Eruditorum vulgus perspicaces Dculi, cum tam maturus hodie sit etiam apud juvenculos perspiciliorum usus Nimius est abaci paselis abutiis , ut plurimi veritatis 'dorem non percipiant. Externorum autem syncerius de hoc opere erit judicium , cum Gentile sepulcretum Tuum meumque illi adjunctiim Osiilegium tantum apud Antiquarios Romanos en comium sit sortitum, ut expressis ad Te litteris illorum exemplar desiderarint, quod ex Bibliotheca mea ceu unicum, quod restabat, Tibi Restitutum Romam millum meministi. Ego non semel Decuriam Monument rum tuorum Monasteriensium primam non persum chori perlegi, neque quid obelisco dignum reperi, quod obarsioris naris Censor iudusium sit laturus, tempus dabit Cura igitur ut opus Tuum brevi Vesalia praelo subjiciatur a Censura quidem, Iron tamen acriticorum asteriscis suturum liberum. ς Vale.
389쪽
vale. Responsum proxime expecto. Dabantur dena Idibus Julii DCCXLIII.
Omni Epistolam de Censura criticishid
ad Censuram, Crisin vocat Diades.
RSper illud Epistolii Tui initiale: Absceda
maligna Crisiis Non certe exactius Theophulus Bonet sester in cadaveribus morbo denati insepulcreto sues atomie morborum detexit causas , quam Tu in Iulii Censorini Anatome exteres norum sensuum vitia, corruptelas , unde sensa tionum internarum ingenii atque judicii in celi, sura desectum atque errores deduxisti. Ut am & ipsum ventriculum atque cor investigasses, in illum procul dubio ex spasmodie invidiae stri' ictura effusum bilem , in hoc sanguinis livore coagulat rhombos deprehendisses. Arrisit praesertim iri illa mixtura dementiae incensore cum imaginae singularis doctrinae, & alia qualis scientiae satyrico illo Angloetvistio proposita. Hodie, sutores depicta Apellis Tabella udia eant sed hic post eam latitans merito exclamat: Ne sutor ultra crepidam. Utinam, illa voce uti liceret, quando in manu praejudicio obsessi censoris sceptus cadit innocens Libellus. Utinam graves ejus hallucinationes publica demonstratione convincere permissum obrvi, sic illa clementiae mixtura ad oculum patesc reti Vere quotidianus abusus confirmat', quod
390쪽
Volumnae prope livorum Metropolium inser,ptum olim legi. NATURA OMNES JUDICES FECIT,
PAUCOS ARTiFICES. Interea optandum seret,
immo publica lege cavendum , Soli artifices judicarent de artibus. Notus est hodie in Republiea Literaria scientificus ille gustus , de quo tam Galli, ut Bellegarde in Reflexion fures bonaosit, quam Itali, ut Muratori in libro Rifestioni sora ιbuon gus neile scine Marti Ace nec minus Germani , ut tricus K6nigius in Ur terluch ungoon bem auten Gesin actas esrepte pertractarunt. Illa itaque si deficiat, ut in censore a te exenterat quae expectanda syncera crisici Optime
scribitur in Entretiens galans p. Iao Lesbonaosit na potnt de horres, te sens, 'esprit, is eo in 'ii Ia raison ense si ne Ont passi Oiri, queaui βαι. Cum igitur bonus gustus, ut ostendisti in tuo Iulio Censorino , defecerit, patet, ipsum sensum, spiritum , corin rationem in eo defecisse. Pergis ad nasum , cui scientificus quqque abfuit odor , eo quod sorte non fuerint emunctae illius nares , aut tantum pro more hodierno Obstructae , ut odorem veritatis non potuerint pedici Dere. Non apud omnes aequalis est odorandi facultas. In multis, quibus familiare est , natum Poeto suffarcire , illa penitus ablata est. Quae ergo a tali expectanda erit censura, quem odore inhoe illudve habeat subjectum Nunquid contra naturae rationis regulas foret a tali expectare crisin
Examinasti quoque ipsos oculos , in quibus glaucoma spectasti , quod sane in objectis impedit colorum distinctionem. Invidia sceptus tale