장음표시 사용
721쪽
Adduxi hae ex Aucthoreis commerciis litterarii specimine I 6 fusius, ut Societas eruditorumper estphaliam instituenda sciat circa quae obiecta pariter versari debeat, quo immuni postarum privilegio gaudere, ut Societas ex vot succecuti Exceli Biichneri Missetaneis Physico med. αMatemat. Anno Nec non ex Commercio tu terario orimbergensi Spee. XLVII. refertur in Hungaria sub directione Domini Fi heri Physici Kaesemarchensis eruditos regni illius Medicos inter se Societatem aliquam instituisse, quae observatio. nes conserre, cin lucem publicam emittere e lit, optarem autem sibi obtingere Bibliopolam. qui primitias suorum tentaminum luci exponat. Memoro hoc, quia absolute necessaHum obseris atIones,' experimenta praetica imprimit ceruditis per praelum communicari. Ex Saxonia jam pridem seriptum in Commereio litterario Norimbergensi retereur renissimum ac potentissimum Poloniarum Regem insigniam redi patrocinio, quo studium rerum naturalium a cominpluribus jam annis ovet, excitat D. D. Doctorem Hebenstreit elim Comitibus idoneis abditissimas Naturae per Asricam spa sis gazas perlustrandum suis sumptibus ablegasse ut quae ad perficiendam hinriam naturalem facere queunt, haec Societas aptatur Scrutatorum Naturae observent colligunti ' Praesto ipsi fuerunt studiosi didicinae, qui rem botanicam curarenti Picto res qui res naturales depingerent Chale graphi qui sculperent. Venatores qui animalia curiosa viva si possint, maperent, vel mortua Venarentur. Haec quoque memoro quia ejusmodi
722쪽
Societas pictoribus ac seu pioribus, quia varia se mata machinas, instrumenta matematica exprimunt atque depingunt carere non potest. Anno DCCXXXI. coiit nova Societas aritum ouae sub Regis Christianissimi savore dc protectione illustrissimi Domini Comitis de Clarmoni in palatio Parisino, quod an peti Luxenbour vocant, singulis hebdomadibus bis congregatur, ibique deliberat quo pacto artes omnes magis elaboratae perinsectisque reddantur, novaque inventa,quae per scien tias singulas proponuntur, ad resem, amplissumum fructo transferri possint. Quas aemulam Academiae scientiarum tot am annis florentissimae eam dixeris. Ex his colliges nonnisi jussu Principis, sub profectione magni Mecaenatis institui polle ejusmodi Societatem.
Epistolae de Societate ruditorum per
inphaliam instituenda Pylades respondetiERuditorum dari Societates, in quibus iuncto studio Mindustria uitterarum amplificati in
nemin omnis generis scientiarum incrementa pro movenda voluntates, consilia conspirant, pluribus exemplis in Epistola tua docuisti, sane, qui talibus condendis consilium atque operam dede runt atque summi Imperantes, ut illas adjuvarenta promoverent, nulli labori aut molimini peper-D serunt,
723쪽
cerunt, omni laude dignissimi iudieari debent. Prosecto talibus phirimum dabit Patriae felicitas, quia scientiarum pomaeria multum producuntur,mdiu cognitis nova lucra accedunt mel ora amplioraque priscis surrogantur: Utinam ibi mihisque, quidni universae Vestphaliae nostrae aliquando gratulari liceret, nobis quoque promoventibus talem in illa suscitari, stabiliti Eruditorum Societatem, commercium litterarium, quo cdisciplina Physico-Medica naturalis&Mechanico Technum, Mathematica, Attihmetica ad publicam utilitatem promoveatiir. Merito Iraris, quare hactenus Principum aut meccenatum nulli in mentem venerit, Societatem ejusmodi litterariam tam Patriae utilem per estphaliam iundare, cum tamen estphalorum gens tam gnava sit, uti eam appellat Adamus Conzenus S. I. omnis generis artifices, Mechanici, Mathematici, Medici corporum naturalium per vestigatores non deliinciunt. o Nee minor subit te admiratio, quare aliarum Societatum laudabiliter institutarum albo se mestis
phalorum nemo inscribi fecerit. Objicis quidem peregrini nominis astitisti, quo socii insigniuntur, terriculamenta, sed alia a te adjecta ratis magi
Ego insta adhuς aliam adducam Doctoreulorum QAdvocatulorum soli lucro inhiantium nam ejusmodi Eruditorum Societas lucrifera non est) multitudinem, quae etiam cicadarum sub aestate numerum facile a*tingit, magnam Societatum Eruditorum per Europceum Orbem Copiam in m dium adduxisti, in Epistola ad me data, idcirco mihi
724쪽
non tempero, quin intra Germaniae limites consi stentes carum non nullas quoque adducam, quae in propositi tui seqitelam viris Patriae eruditionis Principibus calcar addant, huic Societati nomen operamque concedere Lubeat itaque paucularum ortum tecum percurrere, progrellum atque occasum, ne Epistolae limites transgrediar. Possem namque, si vellem, nisi excederet instituti, tam , integrum Traetatum congerere de sola penes Curiam Romanam antiquissimis temporibus in troducta Abbreviatorum Societate, cui Baptistam Platinam , qui vitam Summorum Pontificum con scripsit, Anno CCCCLXXV. Praefectum suisse, ac sitivit Diplomata subscribendi munus exercuisse docet. Ill P. Clampinus in suo Bibliothecariorum Catalogo p. 86. Dq. de quo consule Miscellan Lipsiens Tom. ubi integram Dillertionem reperire est. Notum utique tibi Carmen de Curia Romana V. 2s9. Aut mala narrabis narranda, vel abbreviator pοηet factis rustieminusve tuis. Sed haec illis copiose tractanda damus, qui integris voluminibus Latii Societates tum descripserunt, tum ulterius commentariis suis honoraturi
Igitur quiscuis Historiae Germaniae gnarus, non ignorat vel solius alemanica linguae, qua excolendae qua poliendae studium non uni Societati praestitisse occasionem. Sane priecipua earum erat re
Orden, quae die XXIV Augusti DCXVII. initium vinarii habuit Alia erat Pegnitae Eedi
725쪽
inaedicta. Iterum alla o imbrischer H Mai eni Drden nec non quarta Teutichnesmnet Oenosmn sc ifo quo praecipue reserenda est illa.
cujus mentionem injicit in Miscellaneorum Lipsiensium Tom VPraefatiuncula, quam Vir Cl. Carol.
Frid. Peraldus illi praefixit, nempe Jo Augusti Egenolfi Gymnasii Electoralis Grimmensis Collegae
tertii, viri maxime industrii meritisque celeberrimi Consilium constituendae Societatis P lο- Teutonum, cujus quidem scopus atque progressiis ad has oras hactenus plane est incognitus. Quinpiaeclara sint Egenolfi haec molimina, dubitare minime fas est. Quanquam negari haud possit, quod
Queretur Pezoldus, ne hoc viri Consilium ceu multis adhue immersum dissicultatibus, ob penariam praesertim virorum Principum litterarum Beroum, potentium quidem, atque ut ait, pecuniosorum, quae easdem removeant, imperfec um. interea Cl. Praesdus molimini Egenolfico non medio criter profuturam autumat Societatem a viris quibusdam eruditissimis, amburgi circa Annum MDCCXV erectam felicissimisque hactenns successibus titulo: Continuatam, cujus scopus sit linguam Germanicam excolare, emendare, perficere, Oratortaque simul O POeseos rationem habere, adenque Germ unicae linguae barbariem quotidie crescentem simul coercere quid quid ejus sit, sane ex hoc instituto non possumus non ingentem nobis polliceri linguae Germanicae perse,ionem, aut altem, quod Peaoldo visum, ex continuato hujusmodi labore Lexiei Philologici linguae Germanicae sperare sun
damentum, quod dudum avidissime exspectamus.
726쪽
Sed hae pleraeque, si non omnes, etsi singulari providentia institutae, a scopo tamen abeuntes pe-hἱtus interciderunt, etsi honos huic contigisset, ut vel ipsimet S. R. I. Electores atque Principes ceu membrum sese adiungere non haesitaverim. Collegium naturae euriosorum, Societas Lectis
poldina dictum Anno DCLXXII. ceu Furti
Francorum ad aemulationem Regia Anglicae Societatis coeptum, ad quam Joh. Laur Bauchius, vir nulli Machaonum secundus, artis Medicae Physicae per Germaniam expertissimus suscitavit, successis quidem usque adeo auspi ea issimo , ut eodem aiahue anno ipsemet a chicis huic Collegio prat. Poneretur Prieses, licet ad persectiorem statum eandem perduxerit Iob mcb. eis, qui Epistola Invitatoria totius Europae praecellentiores medicos sollicitando ac leges hanc in rem conditas communicando feliciter obtinuit, ut quam plures ex remotioribus Europae angulis suas syllabas conferrent, quarum collectione Anno MDCLXX. Annus primus Dbemeridum Medis P secarum Germanicarum Griosarum typo exivit in hunc usque diem ad immarcessibilem Germanorum gloriam
continuata, ut honores taceam ac singulares gratias, quibus Romanorum Imperatores eandem lunt Proiecuti.
Porro Collegium S. R. I. HROricum das Oissioris besteios, Collegium Auctore Chr. Franc.
Paulini Archiatro Cotheiensi ea occasone erectum,
quando GL Mem Christophorus Bernardus
Gallinus hostium ille terror imponendo Chronici Corbeiensis compilationem Documenta Archivi atque
727쪽
que Diplomata perlustrando studio Historico singularem operam impendit, quod illi an sim praebuit laconico cripto, cui titulusci Delineatio Collegii Imperialis Imbrici. Intentionem suam eruditis
exponendi Scopus erat ex variorum Archivorum Instrumentis Histot iam Germaniae concinnare omnibus numeris absolutam, ita ut unum quodque membrum suae Patriae Historiam ederet. Sane
huic proposito obsequentes plerique virorum clarorum sese huic Collegio allociarunt, nihilque magis optandum foret, quam ut executioni dare tu propositum usque adeo toti Germaniae profic ni juxta atque honorificum. Cui quoque fortuna favet, ut sub praesidio viri Exceli longeque Celeberrini ac de Republica Eruditorum optime meis riti iob Ludolphi S. C. Maiestatis a Consiliis etiam in Praesidem Collegii evecti ac Francosum iresulentis Vice praeside cidem postmodum linctqDomino D de Nesse Caesari iisdem a Consiliis, Historiis atque Bibliothecis Praedictus Praeses Annalium Germanicorum Prodromo Pub tar. Pregiteter Conliliarius urtenburgicus Primo siectito, Iacob οἰ: I. D. Com. Pal. Caec secunda opera suas navarent. me quo eonsule Authorum :
Quare autem qtraterna illa seu potius sub diversis titulis una apud Germanos ratio ire lingua Teutcnicae emendandae, corrigenda sit laudabiliter instituta Societas tam brevi tempore interciderit, fortassis causa elle potest Qiiod diomatis nitidi
ris ac superioris vulgo de eo: eutidien prodi
non ea, quae olim Gallicani, reperta sit rudis vasti-
728쪽
vistitas, ut multorum anno um ac odiorum operam ejusdem emendatio exigere visa sit, Phylices
autem contrario mathematices , seu rerum n
ruralium atque artificialium Sphaera tam sit diffusa se indefinita, ut plurium utinorum, sociorum eonjuncto etiam scrutini, ac studio exhauriri nequeat, quam arduum enim sit vetustis ac diu deperditis novitatem dare, & novis authoritatem, obsoletis nitorem, obscuris lucem, fastiditis gratiam , dubiis fidem , omnibus eis naturam Mnaturae sea omnia qui Hesmodi Societatum scopus
Esset Qquidem abunde pulcher atque nragnifi-eus Plinius testatur. Dein, ut Seneca inauit, erμm natura sacra
sua non simul tradit aliud, ac aras aliud, qua post nos sumit, accipiet Societatum igitur eruditorum hoc est beneficium, ut si longis annorum
eurriculis in pervestigandis naturi arcanis persis
stant, uti iam Parisina, LundineUs, deletas
L Dialis, Carolina, minc quoque ramisca-ia hac gaudent sortuna. Haec aetas illud, sequena aliud detegat& verumst illud Lucretii Paulatim protrahet aetas in medii 4 ratioque in luminis erua auras Laudabile iraque est, si Imperantes ejusmodi Societates per viros sagaces, curiososi industrios in suis Territoriis institui secunt, ut antiquitates rerum Patriae eruantur, nequis in iulis hospes aut puer sit, unde, quod nuper prima Augusti Lockholmio relatum est memorantibus Novellis Monasteriensibus N. LXVI. Summum meretur elogium Regia Maiestatis in Suecia resolutio ad conscribendum, imprimendum Historiam Regni Sueciei Ganeralem Od imoi talificandam
729쪽
dam hujusce Patriae Gloriam, quorum septimo Julii Ami i749 publicatuin Edictum, quo Mandatum omnibus Domini Suevico subjectis quascun. que submittere Chartas, instructiones, instrumeniatain quid quid possident de suis antecelloribus Nque Proavis ad investigandas, errogandas deducendas, imprimendas Sueciae antiquitates. Utinam laudabile hoc institutum omnes Imperii Ro. mani Principes imitarentur, Historiae Patriae descriptionem promoventes, aut saltem jubentes, ut quaevis urbes, oppida, communitates, Collegia ex suis Archivis communicarent iis, qui priovato studio summo interim labore, multis expensis eruderandis Patriae antiquitatibus imvigilant. Memineris hic quemadmodum jam pridem ejusdem nobiscum palati fuerit V. Cl. Hermanηus dolphas ei essius JCtus Bileialdientis, Borussae Regi a Consiliis , Gogravius Ravensburgae circa Bibliothecam veterem novam scripto. rim ita editorum qua ineditorum singulis mens. bus admodum lethodum actorum Liniensium Lemgoviae edendam sese meditari Litteris X. a. Ieia Martias MDCCXV ad me datis significaverit, cujus exemplar Epistolae meae tertiae Tomuli primi Commercii Litterarii pag. 3 . legitur se nexum. Nosti quoque, tametsi symbolam meam illi eonferre me obtulerim, a quo te quoque
haud alienum tunc fuisse recordor, attamen desectu aliorum ad hujusmodi Societatis erectionem desideratorum coronidem suam hos conatus numquam suille consecutos. Sed ut haec mutaua, constare tibi augurae
730쪽
laugatissimum Illust QExcellent. D. Franc.
theca publica non tantum sed, Eruditoriund cietate apud Moguntinos qua erigenda, qua promovenda atque stabilienda maturum Consilium, quod ipsum publici juris secerunt paraenetico ad aequos bonarum artium aestimatores Discursum guntiae aere Franckenbergens An. MDCCXXXVII. in Folio prodeunte, quod prolixioribus hoc loco repetere aestimo supervacaneum, quod Actis Er ditorum Lipsiens Anni DCCXXXVII. Mensis Decembr. p. 3 I. seqq. insertum legatur. Quo te remittere fas est. Atque hoe molimine tanto auspicitiore suecessa per Germaniam vicinasque ditiones propagari ex animo gratulamur, quo uberiores omnilariter ditionis fructus ad Amoeniorum Litterarum augmentum c generositanae asservorum gentis. Antiquo Romanorum sub titulo Vallemontiorum iam notae lavitam gloriam in dies magis magisque
Illustrissimi Dalbergi vastissimam suam Bibli ineram a se fundat auic Societati donarunt. V tum pariter nune facio, si superi mutua haec eo silia nostra stabilienda per e haliam societati pari selicitate saecundent, quod nostrum librorum
apparatum, tametsi longe minorem bono publieotimus consecraturi, etsi enim per litteras amoeboeas quarum saltem geminos inserius adducemus talia concertaverimus, an praestet Bibliothecam meam