장음표시 사용
41쪽
uitius haec regio existit, in quibus effodiunta
tur glebae, quae ad solem desiccatae cespites Vocantur in aliquibus etiam locis nigra quaedam vel viscosi gleba effoditur, quam incola eius regionis patria lingua Tu Vocant quae sum lignorum ad ignes fomen atum, supplet. Atque huiusmodi cespites in
tanta estodiuntur copia, ut ingentes naues
lijsonoratae, in Hollandiam abducantur, ex quorum cespitum cineribus, in aliquibus Frisii a locisi quod auditu valde est mirabile optimum sal conficitur Ferunt nonnulli tempore diluui sub Noe, illuc ex Noria gia adiecta illam terram, quod videtur aliquam veritatis similitudinem habere, nam 'bi illi cespites effodiuntur, ibidem etiam
inueniuntur sub terra, magnaeo antiqvjar mores,euersae ad arenam, iacentes in magna
multitudine, super quas cespitos a illa terra
residet.Inueniuntur praeterea intra candena arenam, atque terram cespitosam, abietum
arbores partim exustae, quas etiam egomet
42쪽
in patria mea oculis meis vidi, atq; propriis l manibus contriui, sic quia vetustate erant
consumptae, speciem tantum referentes, nihil praeterea erant, cum omnia mutat aeui ilonga, ctustas praeter has arbores inueniun
ture iam quercinae, quae post qua sunt essos sae&siccatae, pristina retinent duritiem, neque Vnquam putrescunt, modo in siccitate permancant. Vnde pro certo constat hanc terram ante diluuium pro bona eius parte fuisse horridam, incultam,s luis ac paludibus obductam, ins ecundam frugiferarum que arborum inanis culturae impatietem,
unde luestrisFrisia in hodiernum usque diem nominatur, vulgari lingua, De Meny Vs en Et si quis priscorum nunc ab inferis resurgeret, ac oculis suis Frisiae intima contemplaretur, nunquidiae multum miraretur cum nunc tota Frisiae terra colitur, kse re omnibus in locis, s ecunditate agrorum eximiae ornatur. I sique praeterea in ea parte iisti mira arborum proceritas neque Vlla loca sunt quantumlibet etiam praescserant
horrendam faciem quae sagacitate humani ingeni mulis r non sit reddita, ira ut quili- bc iam facile in omnibus Frisiae locis, sibi Victum parare, queat.Mirum in modum populus nus alte iser opem, addVcunt ii ea qua apud se abundant,&alibi desiderantur,
qualia sunt ligna aedificiis apta cespites ad
43쪽
ysum ignis necessarii qui in magna copia
uti antea dictum est cuchiuntur, ac pro ii iasibi necessaria comparant. Multi etiam in boreali parte Frasiae in locis paludinosis habitantes lacato stercore boum ignes suos
souent, atq; cibaria sua ad huiusmodi ignes
coquunt cum cespitibus ac lignis careant, atq; abieci a pecorum stercora nulli sui clari possint, cuius tamen incendiu grauem ac sCedum facit odore. Praeter haec quoq; nonnunquam rustici utuntur iramine, pro ignis i mento, cum ligna atq; cespites descia iit, pro-lpter vehemens atq; horrcndu frigus, ac sp riorem hyeme nam haec prouincia Ut antea i diximus non ad meridiem, sed ad Aquilo inem .sta est. Nam postquamari Oceanoc si l proxima, atq; ibi sol tempore hyemali volpitur breuiori circulo, longiusque distat ex quo sit, quod terra, qtia, lagna, acalia cle menta naturaliteri igida, fortius acinam
lmus nimio frigore cogelantur, ita Guod cur-
ribus ac rhedis per mare congelat i in Hol- landiam saepissime itinere longistimo ac
riculo tissimo transeant. Etenim tam veli menter ibi nonnunqu In sunt intens afri o- ra, Vt quemadmodum tempore aestatis allunimo,sic etia frigore immenso, terra de ovam reta, dis lampitur sis 'R&ex eo tam horrendus exoritu strepitus Vt pute tota terrani
44쪽
dissilire Et si quae fossae hyemis tempore,
pro aqua, nivibus' oppletae existunt, con-nc Claritur tamen tam immensa duritie, et νῖnt pcruiae transeuntibus cum curribus, a d
que impedimentis: ita etiam ut si ignis quan
doque ibi accendatur,obstante nimia regio-Mnis frigiditate, non est ita lucidus, nec adeo Cesticax in sua actione, sicuti in aliis locis vita detur esse. Et quamuis asperiori longior Athyems sit, fruges tamen eodem tempore, quo in aliis vicinis prouinciis, Minatu rci untd colliginatur. Adeo ibi temporum statuti vires mutantur, Ut cum aliis eruore solis exestuant solam Frisiam niues saepe Obruant.Rursusque ubi caetera rigent, illic in tollerandus aestus eXistat, praeterea habet N Frisia ruictus omnis generis, Veluti pyra,
poma cerasa, pruna&ntices, quamuis non
in magna admodum copia, qui fructus Om ne plerumque circa finem mensis Augusti,
maturescunt. Is amo quaedam horum fructuum genera, Vtpote mala aurea, tami
lia solo frigore accedente, circa finem eptembris,msturescunt.ob id immensa st incolarum Voluptas, non secus quam si in paradiso teriestri, consisterent, vernantibus scilicet aestiuis teporibus omnis generis floribus ac virentibus pratis ac arboribus. Ex eici etiam fructus , ex partibus Germaniae
apportantur, quia eo sole excocti sunt, t
45쪽
uide rustici deuorant, ut saepe exinde morbum aliquem sibi contrahant, ac vici mortis periculum evadant.
saepe ob sevitiam maris in magno st periculo nempe qua dolentus stat ex media Septentrione, ac tephiro siue occidente,quem Ventum nautae Ocant Ortim, vernacula linguaNoortvrist. Magno tunc impetu coimouetur Iliare, turres Esclesiaru, ac
sedes sublimiores grauiter quatiuntur,ac interdu etiam ad terram prosterni itur arbusta quoq;sspissime ad terram radicitus evellun-xur,ac mole integrae vi vcntorum deiici utur
ad terram excitantur nonnunqua tarn horribiles procellae in mari, ut etiam saepissime, magnae nam sui turbinum subvehantur in sublime unde etiam sit quod mare ita coit modum atque turi, tum Longe a se agat suas procellas, ad terram sque, quare aggeres saepe franguntur,sOss inundantur,septa dis sipantur, omniaque obstacula, litimana industria facta conti huius , lodi impetus, destruuntur. Quam ver Osormidabi cs, pestriculosi, ac noxi sintvcnti liuiu simodi e rotam Frisiam ipsi incolae immo etiam alie
pigenae eo co istaentcs, non ignorant , nis-xime
46쪽
ra rei me ibidem habitantes,quae magno suo in commodo,hoc saepius experiuntur. Vt igitur huicis modi fuct' quotidiani non intes ram irrumpant,' alto,ex terra argillosa con-1 omne littus cingitur, ut ita tande eius, impetus coerceaturi d si vero aliquando huiusmodi impetu vallu frangatur,tum campi inundantur, ita mergutur, homines ac pecora assocantur, aquis obruuntur, ac nullius euadit nisi in altiora loca confugerit.
Nec hodie saltem univcrsaliter est dubit
re, Oceani inundationem plus utilitatis, quia damni, incolis suis inserre, ac praecipue habitantibus in locis palustribus. Nam hoc certi: mest, quod in quibus da locis ma
ime ut dixi in palustribus, huiusmodi inundationem sequitur magna fertilitas agrorum,S multarum frugum prouentus,atque hoc beneficio Oceani inundantis terram ex limo aestuantis maris.Sed in alii ocis Erisis, amaxima terrae sterilitas talem inundation zm sequitur, propter aquae marinae, omnem terra supersiciem occupantis salsugi-Dem vel salse dinem, quae terram,aquas tam fluuiales, quam lacustres interioris Frisiae salsa; cffiicit unde etiam terra primo annopcnitus sterilis, Linfructuosa redditur omneso pii cc fluuiales quorum magna diuer-ibrum gener i in lacubus stagnis atq; fuit usca copia moriuntur,nisi Ircquentes, ac qua
47쪽
ra atq; a ilia ita assequantur nad: ilc dinem nara antiquitus fuere, iniri a Oppida, sed frequentes pagi in quibus contiguas aedes la abcbant, sed ruricole omnes ita perto ambris an s moti ac diuersia abitant, ut unus vix ab altero acclamari post l, aediliciis,non in Germanorum orem connc Xis ac cohaerentibus, sed ham quartaque domum folia alta circudat,ut ad lucritas cursus prod- donum ac nebulonum, siue etiam aduersias omnes cassis ignis aut inccndi i tuti ci sint.biostra Vero memoria quam multae signes ciuitatcs in Frisia reperiuntur. Om l nes corona niter altis ac latis vallis c fossa- tis in rabilibus circumcepte,turribus&propugnactu is X terra argi l la antra tae,a que plateae ciuitatum ut plurimum sis idibus i cons fratc: Ceterum paruae ac paucae,vetus I-' tem aliquam prae se serunt, quia omnes fere intra ducentos abhinc annos excepta Gro ' ninga ac Stauria extructῖ sint,&peruenerui
ad illana, in qua adhuc hodie sunt, sublimit
ni. Et dici ii potest, quantu bri sua in op- pidi , cast ilis vicis,pagis Monasteriis, o
biliumque arcibus reuerit, post tempora Caroli magni .Quantum vero attinet ad disciorum structuram, diuites lapidibus: mento,tcgulisque latcritiis domos suas discant atq; operiunt, paupercs Vero cae luto, sine
48쪽
1ine argilla, suas domunculas seciunt, ac str ira litibusve aiundinibus eas tegunt. Vnde Vergili US. Atthiu las habitare assio Bereceimos. Praedia eorum quae possident, maior pars propria sunt, pat: peres ero praedia sua certa: annua pent: orae aditioribus conductit ac in iis curiosa aedificia erigere, non permittitur rusticis, sine licentia domini undispersi, luta annua pensione sua glorianti: r neminisse:i quidquam icbcre, silique sese iuris esse. Exii caseo, butiro, coagolatoque Iacte, magnum i
capiunt an tiuatim rustici emolumentum,a que commodum agricultur squoque,ac rei Tpecuariae V plurimum student, atq; pecorat lisu hyemali tepore in stabilis recluia nutri :untur a colonis,praeparato ad id aestiuo temrore foeno. CADv IIII.
Crum quae Frisia in hac descripsione
accurate describitur, a proprium di sibi noni vendicat antiqui si motitu-lo,c sterisque prellantior semper est habita. OccidentalisFritia inc nullis Vocatur,pate que ab cxti cni Rheni octilo, ad Amasium suo, uium quamuis, verum illi nonae pro magna parte, a I crino usq; ad Flevum fluui una
1 ciliandi ab itiiterint. Seruant tamen Anna
sca atque multi scriptores antiqui illi prouinciae adhuc situm nomen atque honor cim inesse
49쪽
linesse, ita ut eam ac huc ocent communi vocabulo Frisiam Occidentalem. In vitis Rheni ripa siue ostio, olim magna arx erat initanea. sumptuosissime Claudio Caesare, ex solidis lapidibus pumiceis latine Tophis ermani e uenem constructa, vocata arx
Romana.Vbi tyranni praesidio imposito p
raticam exercebant ac amosum luculenti simum in erexerunt telonium, in quom ues Undiq; conuenientes, de omni biis c cimoniis constitutum vectigal pendere te fiebantur sed postea Britones populariter eandem arcem translato nomini Castria Arbianicum siue armentarium, vulgati nomine Triten ι h. nominarunt quod nomen adhuc in hodiernurn diem seruauit. Caeteri Anno domini. Gro Buctib' marinis haec arx penutus sub mersia,cui veteris disici vel gia ac ruing. Anno.sro .ac denuo Anno i 32. postremo .i 62 mari omnino defluete, ad ma
nae rei fidem, in littore Oceani haud procul a vicoCatuvych no longe ab Urbe Leydis, spectae uertit tametsi aliqui lapides fuit, Mi
gurgiti translati suere.Siquide antiquitus, Rhenus perTraicctu versus ciuitate Le, tribsem, ac deinde Catuvych in Oceanti desiue, re solebat, ubi tepestatis vi colles ac montes arenosi, alui ut lieni, ita teporis succesti obstruxerunt, ut hodie os iu cius inueniri non possit. In qua Frisiae parte,duplices pODU .
50쪽
t 3 maiores habitaruin' tuorum terminis 'uam multae ditione diuertis nominil, fit stant, ytpote Kemneri dia 4 Vateriandi Ams clandia. O ci lar dia. Jostergo a , VJ cstergo ia,Septem sylus Stellingvveris a. Schoterv vcrsi a. Opster landia. malgerlandia. Tungera dela. Octo Parochiae Honasteriandia . Vrc lex volda Lange V volda.Hon langlia.I melinga. qcd Ora. Oldeampta. Lillin olda. Plachv cdda.Phedargha hoc est Rei dei landi&Gron ninga Vrbs inclita, cum Drenthia, circum maiacenti territorio scilicet, Go atq; VVolde: pecore ac pascuis exuberantesvi pagis Eccl bibitis nobilium arcibus aedificiis, plus qua alia j quaedam regio, exculta Vbi l sertiles .aquis lirriguc stagnis abundantes nauibus perviae: zgi is opulentae. a ae omnes ditiones ibi no- incn Frisiae semper peculiare retinuer in iici risonici iuris esse voluerunt. Huius Fri
siae incolas, Aeneas Silvius acobus Carmeli- uetanus Tacitus, tertianus Hermolaus Bar- harus Ptolometis Plinius libr. q. cap. s . naturali historiae Frisiabones, vocant. Est au- ut nati, cprouincia iam optime exculta ciui filtatibus, appidis, pagis, arcibus ac vicis:nec vl- is in caesi locus vacuus ac incultus, nil que is agna aut lacus occupant. In multis etiam
partibus, perspicuos habet lacus istosos, ' tanagnos qui desediti tes quos pro sui mag- nitudi-