De origine, situ, qualitate et quantitate Frisiae, et rebus a Frisiis olim praeclare gestis, libri tres / [Cornelius Kemp]

51쪽

P S. IInitudin hac piscium multitudine patrio iam mine Maria, vocant. Cui risis parti antiquitus latior terminoTransissulana regio,cum Tuentlia iungebatur, teste tolomaeo, uno nomine Vocati l in Bus actori. auarum itimae tres ditiones operius nominatae ad Oc

ilcidentem Amasi, videlicet ad I inlingam,

Husingam. 'laae largam ante lucetos erean nos inundationem aris,perierunt 36pagi, munde ex hoc fere illa terra speciem maris praebet ex a l. irum pondere stipe terram cespitosam, residente patrio nonii ne nuncupatur Dodari ex Oceano singulis diebus bis suente, in Amasium, refluente, Ut procul spectantibus mare est Videatur. Q odis re etiam ad meridiem, Occasium. infra, gum inster, Vol da in duas partes scinditur pluresque institas facit. V. quamuis lasci egio seris propter j lii, una dclectum careat animalibus,tamen celitiosos ac opulentos qui scio delectat in quilinos prouidente omnium conditore de largitore deo)propter auium Volucrum tam campestrium quam fluvialium gener quarum tum ovium etiam carnibus lautisibi me pascuntur Cibatu Frisii duro incon- cinno Vtuntur, aridum. carnes sumo exsic

cat butyrum salsum, caseus illi genti culiaris

52쪽

rustici conficiu ex Hordeo, praeter eum qui fit ex siligine ac tritico, quem ita nouerunt purgare, ut coloresapore ac sanitate exup rei frumenti seu siliginis bonitatem . excuius esu, tantum roboris ac Virium obtinent, vi vix gens aliqua sortior sub soles, reperiatur.Parant quoque multas salitasvi exsiccatas carnes, priucipue ex pinguioribus bobus ac ovibus,easq; non aere,sed sumo cespitum indurant, & delectantur huiusmodi carnibus ouinis plurimu exterae nationes, qui .hus auidius vescuntur incolae, quam recenter mactatis, idque praesertim tempore aest tis. Et videanatibus, anseribus, aliarum auium generibus, quarum in Frisia vix est numerus, quanquam 3 aliis in prouinciis sorte, etsi non in tanta multitudine huius.

modi etiam inueniantur Cygnorum tanta est multitudo, ut non tantum nobiles, ac d

licati quorum sui proprie competere vi detur sed di mediocres, agrestes J homines ad saturitate iis vescantur: , habet carne suavem, plumasq; molles Malbas, ita tamen carnes habet nigras, atq; in alis suis magnam fortitudinem praeterea in lacubus4 stagnis degunt, quasi peculiare,& naturale sibi solum, Frisiam elegerunt, nec credo Vsquam terrarum reperiri, ubi cygni tam frequentes sint,ac generentur, atq; in Frisia. Cum ero

vehemen-

53쪽

vehementia frigoris fuerint superati, tum

lattollunt sese in sublime, Vastumq; mare, Ve-lluti unicum prae sidium,pro securissima a ' tione petunt, mitigato Vero tem 'pre, rede-lunt ad pristinas suas aquas: unde etiam rusticis omnibus in illis partibus habitantibus opulentus aduenit questus. Qui vero nedum illius teri sincolis ad usum domesticum sus' ficiuntur, etiam ad alias terras Vltra marinas in ollandiaria scilicet, magnis copiis exportantur, ablandant enim sic auibus ut ve- inatione Vel aucti pio rusticis interdicere valde insolens videatur. Nec plebei homines minus, quam nobiles, leporibus, turdisperdicibus,cygnis, anatibus, anseribus,atque id genus auibus vescuntur. Hoc de Frisiisldixisse diu in Caesarem crediderim, quum quarto libro belli gallici scriptum reliquerit. Rhenus inquit ubi Oceano appropinquat, in plures defuit partes, multis ingentibus insulis effectis, quarum a mapars, aiens barbarisq; nationibus incolitur, ex mi-bus fiunt quipis ibus, omniumque auium

i genere Vmere existimantur haec ille: praeter

haec omnia, quamplura Frisia fert victui hommuni tilia, quae hic singulatim prosel qui longum esset. Et prosecto costat Frisios nonnullos in insulis habitares, Ut patet de occidentali Frisia ad Occidentem Fleui flu- minis in Valeriandi , staci quam Rhe- ni ellaru

54쪽

eto ni etiam insulam in multis locis nemo dubitat in praesentem Vsque diem anare, cu-Iius enim superficies, in multis partibus, tenere vestita gramine ac frutice, non modo modice calcantes absorbet, sed bestigia hominum vix admittit . Nam limo funditus

subsidente,homines in luteas Voragines at- trahit,&cuin ab aliis leuantur,trahunt, gis adiuuantes quam sequuntur, accedent: praecipue asperrima hyeme cum si Cquentes

pluuiae, illam paludinosam terram irrigant: ubi etiam magna ato curiosa aedificia in al-.litum erigere sis , instabile olum' non pos-. isunt,nam Vbi fundamenta poni vel ac d obeata ibi moet in magna quantitate, quae l. scaturiunt. Pauperiores, ac magis tenues incois piscationi, aucupio, Maliarum campo strium auium acquisitioni operam dantes, sibi quaestum magnu ac ditioribus voluptarem, procurant Varium ac multiplex pisci- .ium genus affatim Oceanus illis praebet, usuit non tantum eius regionis incolis,sed Mexte, exis quoque nationibus, ad quas saliti, des

runtur.

pulosa &totius mundi fertilissima, tam eaque soli uberras ut ducentena vulgo, bi eximie ferax es trecentena messe redun ,

55쪽

det tellus: in qua grana singula frumenti binas, quandoque trinas pluresue spicas, probi serunt: quarum culmi tam dense accrescunt, ut nec aequi facile pertransire, nec coturni- lces inde uolare possint. Om nes ii vibreu i ter dicam in se habet commoditates, quas Vnqua mortales, a superis possent impetr re ac obtinere. Habet etiam passim portus tutos, aditus marinis aquis pervios, lacus,

, paludes fluuios piscibus longe plenissimos, ita quod in Frisia,ubi aqua,ibiri pisces neq; piscinae fodinae pro aquis Mim piscationi

bus tamquam inutiles illic non fiunt. Habet , nam ii quatuor amploissima,Veterumq; crip- tis notissima sumina, qua per Frisiam in O- ceanum delabuntur: Albim videlicet, i- surgum, Amasium, Flevum,atque antiquitus iuxta Ptolomeum libr. r. geographiae, portu &arcem Manai manem,atq; Lauicam suu iu vulgari lingua, de Lauum. Orum os nunc per tempcstuosum maris sese uni mole arenarum prSclusum,atq; iam incognitum.

Quamuis Occidetalis Prisia adhuc alijs pro grandibus irrigatur amnibus piscosis, pro dictis non multum minoribus, videlicet, Isula,Cunera, Lorna, Vechto, qui a Co uerdia in id rum singulari industria duci',

post multas ambages, tandem Omnes in mari mediterraneo, exonerantur. Oritur au-

tua Vidi us in antiqua Saxonia seu Vesta

56쪽

phalia, 3 persu en usq; ad austrumHarden- bergis,aestatis tepore tam aquis destituitur, ivt nudo periculo , facile quis iam pedest

transvadare possit, ceterum hyberno tem pore aquarum multitudine redundans, Oppidum vvollam alluit ac deinde exoneratur in Oceanum.Tanta est ibi in aquisvi fluuiis anserum copia, ut fere cunctas aquas co- Operire,Videantur; no enim eas aucupes e turbant nam grossores habet carnes,quam quae ex siluestri venatione, capiuntur. Sunt insere omnes coloris cinerici j, quidam vero: candidi habentes nigerrimas pennas, in eX- tremitatibus alarum,ac in magna multitudi liae Couordiam,ad publicas nundinas Vena- lites portantur, atque etiam ad altas regiones ldeseruia tur. In stula vero, copiosa est pisca- . tio, neq; vlla amnis pars perviam vadi copi Iam dat, ita ut in aliquibus locis decem vellduodecim unius retis tractu Salmones O picti me, capiantur ac vix in tota Europa herior Salmonum piscatura repiritur, siquidem in tanto numero ibi Salmones aliquando capita tur,ut etiam si pe sortissima usq;

retia tantam multitudinem non serentia, ixu pantur. nucla iuritur praeterea aliae variae

multae pecies piscisi praesertim carpionii, i luporum,&capitonum ire magnituainis,&lpinguedinis, neq; ingrato sapore, pisces etia ital mones meliores sunt,&in maiori praetio, iqui

57쪽

P s. in Isula capititur qua in aliis suu iis, imo lato nobiliores, quato in eo diutius fuertit, hiatque etiam ibidem multae aues, quaepis. cibus insidiatur,veluti ardea mergus.&quq- .dam species a natum. Amasius vero est fluuitatis in quo test e Strabone lib. 1.ac Ptolom eo. lib.2, cap. q.)Drusus germanicus priuignus Octaviani Augusti, nauali pallio superauit Bructeros, qui iam sunt, de vocatur Broock- .meriandi in orientali letis lit vocatur a Strabon Amasia, vel per aspiratione Hamasia, Ptolome Amaius. Bocatius Vero A- 'nasim vocat eundem fluuium,atque dela

di de monte Melibeto apud Padebornam, ubi haud procul a ciuitate Moppis, cum Ha- 2 fluuio coniungitur, sed non ita aquis ibi

abundat, et oneratas naves bene ferre queat,

ac per Frisiam defluens pro tanta aquarum magnitudine non admodum copiosa es ne piscatio, utpote qui prs ter viles,ac Vulgore pisces, nul os alios habeat.Pa sterca habet Orientalis Frisia alia prsgrandia flumina piscosa, alternis motib8bis quotidie modo in Oceanu refluentia, videlicet, Iada. Hondi&Eydora. Ama non multum minora .Rerum itaq; omniti copia ad victu necessaria, V suiq; humano accommoda Vbertate soli, Frisia suis cultoribus cumulatisti me producit; minisi ratque etiam multis aliis terris cibum,per circuitus itis, ut vix ulli prouinciae totius

58쪽

totius Europae cedat, velamenitate loci&situs,vel celi salubritate, vel teri res ecunditate, vel aliarum rerum quarumlibet vitari degendae conducibilium, aut ad splendo rem ac luxum pertinentium ubertate, exceptis oleo atq; vino; ius propter frigiditatem

ibidem non crescunt. Exprimitur tamen ibidem oleum ex semine lini, ac raparum, quamuis tamen iis non vescuntur,ob rarum olei sum,atque abundantiam ut iri, quare propter dissuetudinem eis iniucundum videtur oleum,eiusque,sus.

puli, atq; per tot annos nomen suum in lariatum et sauerint, tame inueniuntur ei.

dein quibusdam ut antea dictu est)appe

darillus actore Cauchos,&Gruines a quo dam Troiani generis duce, a quo Metr polin Frisis roninga,nome accepisse, nonnulli serunt. De hoc populo Aeneas Silvius tu pol ea adeptus Papatum, pius Papa secundus dictus est, in Europia sua in hunc scri ibi modum. Gcnsaris orti scrox,armis exercitata, robusta, proceri corporis,securi Sintrepidi animi, libera se esse gloriantur, suis , cns moribus, eaeteris nec parere sustinet, nec dominari cupit.Haud inuitus Frisio pro libertate morieni appetit,sublimem Virum

59쪽

trum qui se caeteris praefert, non serunt Ma- gistratus annuos eligunt,qui Rempub. Squo iure disponant, fae minarum impudicitiam seuerius puniunt. Sacerdotes ne alia cubilia' polluant, sine coniuge non facile admittui. Vix enim cotinere hominem posse, & supra naturam arbitrantur , in pecoribus omnis

eorum substati est, ager planus & palustris,

multo gramine foecundus, ligno caret, bitu-:lminoso cespite,&sicco stercore bouignem fovent haec Silvius. Scribunt etiam de Prisci-lnibus aliqui graues ac magni nominis at

thores,quod fuerunt seruit: itis impatientes, libertatisque amatores, mortemque proca appetere. Certe Frisiones patres nostri tributatorum nomen horrebant, gladium de aratrum,bellum pacem, mortem ii tam in aequo pro libertate ponebant ita ut in commune prouerbium abierit apud omnes, Eri sones non verbis ac voce, sic sic stibus contendere, ac pro Vna Voce tres ictus res undere.

ita quod ille Mantuani Versus iis merito asia. scribi possint. Gens duratagela, gens in verabilis armis. Maxima enim antiquitus gaudebant ia ei tate, neq; superiores Dominos habcbant alios,nisi primarios viros iudices, qui inci laria obtinebant plebiscita, iura munici

palia, in qualibet pertcgentis, qui per pagos lyico quo via reddebant, ac per omnem p uinciam-

60쪽

autem Frisi, ne in diue issio ac multos popullos uti dictit messi per totam ipsam Frisiam diuisi qui singuli suos mores nabebant, Vectiam in inglia Frisionica, vel in vestit, quilbus mulieres viri erant discretae, sicut di hodierno die in partibus Frisii, apparet Omnes pecuniae poenales, quae aut prohoi micidiis, aut pro adulteriis aut aliis enorumibusvi magnis delictis extorquebantur ac communem populi Frisionici deponebatur utilitatem, atque si quiscos inso itis velleronerare tributis, citius vitam, quam civilitum teruncium piis inuitis extorqueret. nisi forsitan sponte, et vltro allecti aliqui praestare voluerint. Ita enim illorum agna nimios duci, non autem cogi, poterat. Qui libet etiam Iudex, pro parte sua, proprian

ac a scriptam pecuniam, pro administratione Reipublicae accipiebat, leges paucas in imo sere nullas habebant, plus apud illo iboni mores, quam alibi leges valebant Caelterum crescente per aetatem in Frisia ciuili ltate, creuit etiam legum obseruantia, ut re

ete de iis quis exclamare possit. Legibus antiquis, stat res Frisina, virbiIlludq; imprimis curae habebant, Vt puclbonos plus iustitiae iura, qua ope Valerent

Hodie vero nostro saeculo, apud Frisione :