Cynthii Ioannis Baptistae Gyraldi nobilis Ferrariensis illustrissimi ac excellentiss. Herculis Atestini .2. ducis Ferrariensium .4. ab epistolis De Ferraria et Atestinis principibus commentariolum ex Lilii Gregorii Gyraldi epitome deductum

111쪽

necessituline Abi coniunctosfuit ut pro immani crimine itilis carceris mulitim tantummodo indixerit, ratus ab ingenuo homine multo maiorem iurium sanguinis, quam alienae imyrobitatis rationem habendam esse . Turba hac domesica sedata, alia foris grauissima suborta es. Veneti quia ea usque tempora Ferrariae insuam ditionem deducendς miro flagrauerant desiderio , dssepius totis viribus frustra conati fuerant instru ijsima cla I aduerso Pado perducta: O terrestribus copiis summa violariae e potiunt adius cti, in F errariensem agrum irruperunt. Se ecus ac ipsi Iu

taranteuenit. Nulla . . unquam maior clades Venetis ib

lata fuit illa , quam Alfonsus virtutis ope, o fortunaefellacitate, Hippolyto fatre laboris, gloriae socio e Pontisciis, Gallis Regis copiis a Buuatiballis intulit Torrestres copiasprofligauit, cluissem maiore missitum clasIiariorum, re in tu mi parte cum caeso,tum submersa ea vi fecit, ut

vix praetoria nauis periculum euaserit. Triremes. n. XU.

biremem una,ingenti magnitudine in signem, mille aliis nasti iis sociis, captiuas errariam duxit, eris misit hostium in gnia in suam potesatem redegit , maiori templo Maogna populi laetitia vitior appendit quam rem alius Cabcagninus ciuis noster singulari eruiitione , felici facundia in signis, non minori ingenio, quam eloquentia et Vere, Veleganter expressit telis igitur Alffusus eo in bello trium I bauit , qui terrori, vel potentissimis regibus , esse conqueuerant. Poterant bac Veneta clades Omnes Principes bello

112쪽

έlli inferendo deterrere , quod videre it Isum, eum animum ad res bellicas attulisbe,ut vel in iis bellorum ingressu omσnium Ducum, atque Imperatorum famam quas et iblata damna menti confli , Hinuictis armis, cumulatis sesme visus e set. Sed illa hrsa rerum humanarum domina for

tuna, qμ si ipsam Iudereis ab Alfons siveratam, cum

illius virtute iterum congredisbi propo uit, nouas illifferi cula noua bella parauit. Nam Iulius Pontifex Maximus cum Ludovico Gallorum Rege aduersus Venetos faedus percusserat, foederis socium Alfonsum vocarat Pontissciit exercitus exilliferum creaverat, fili Orre, e conssilio strenuam operam nauauit Alysensus scy de Pontifce, ei de foederatj omnibus meritus est, ut spares meritisgraiie, Ahonso referendae fui Dent,aliud illi potius m rium addere , quum illud quod uiti iuris erat,auferre debuisset. Sed lam Ligur, nunc harum , nunc scillarum partium, e natura ad bella ex bellisserenda sci onus, vi unius belli sero minus alterius esset initium , consilis inuess, quos Venestos bello Hesierat, o pene messerat in clientelam cocipit, ei a Gallis eo animo defecit quod ex eventu mox cognitu uit)vt in omnemini fons ditionem , ni cum Venetorum o is p os rece in cladis memores, omnem Isὲ aduersus Alfongum operam Paestituros non temere consMat de imposse irrumperet, o uniuersem belli molem in eius cap t conuerteret luod ut faciluis conse lueretur,ae Rele Gallo Ajonsum remouere conabatur. Quare illi Po

113쪽

tiscia auctoritate iussit, vi Gallorum societatem nonsi mdesereret sed veluti Pontifciae ditionisupposius, Pontiocis viam ingressus, in illos arma conuerteret. Alfonsus austem , visa lub ica Ponti scis Ide id quod erat s icasus Pontisci respondisse Gallis, ex foedere Pontifciis a riciis ferculso,adhuc teneri suae non e se fidei, ac dignitatis iblos , vel deserere , vel hostiliter aggredi , quos e Pontifex,

iurata Deorum immortalium numina Ibi ex pactione coniunxerant. Quare ipsumsupplex orabat, visbi cum illis inesciopermanere liceret, a quibus, cum nulla odii, aut inlamicitiae causa esset oblata, non site persiis imperiurii nos rapoterat amoueri. Hoc responso lutius, qui pugnaci erat ingenio , ad irascendum, vel leui etiam de caussa natura facillimus,valde excitatus quam inpectoris abdito caelastierat, in Al onsum inimica voluntatem Fatefecit. Nam, religionis praetextu contumacem animum opperiens is, tamquam impio pro benesciis in eum collatis, pro in se potentissimorum hominum odiis concitatis, ut ira Pontifci prae sto esset, aqua interdixit, εν igni Hocsan Alfonso tam molestumfuit quam quod maxim . Id tamen iis tanta in iniurii, tanto, in discrimine magno eratsolatio , quod aliena potius inconstantia quam sua causa, id Ibi contigisset. Vettim in iam concepta sententia pacto cum Gallis fesdere eo'sbi magis pessenium iudicauit , quo' Iulium in se magis concitatum videbat Ue sbi gratulabatur,quod

se uitionem uniuersum Iosius, quam siem uamreucliρ

114쪽

earistatuisset. T ibit tamen interea intentatum relinquebat, quod ad Pontificem leniendum aptum videretur, ei quaescunque illi crimina scribebat, vicio dabat, per internuncios aequis admodum rationibus refellebat. Caeterum exulceratus Ponti scis animus nullis rationib nullis recib nullo ingenio sanaripotuit nec illius conceptum odium expiari. Iulius. n.

arma expediri iubet, ii Alfonsum regno excludi, ac des

turbari. In eum,quicquid copiarum habebat repente cono vertit. Et una cum Venetis bellisciis, veteribus Alfo HUlib. quae Pontifex auertere debebat bella, optimo Icincipi acerbi, bime' itulit. Ferrariete .n. agrum a lare Opopulari non Utulit. At Alfonsus inuicti animi magnitudine sese bosibus opposuit futili saepius Venetorum copias om snibus belli artibus nullam omittebat occasionem, quae,ma' gno bostium damno se non minusfortem , quam prudentem sosset ostenter . quasane re hostes etiam ipsos in bui consuertebat imirationem . Pod eum ad omne egregium milistarefacinus pro pium , ac paratum viderent interea autem

Iulius Hiberto Pio Carpensio veteres cum Alfosso inis inicia Ponti scis animum visbi seruiret ab omni honesta coditio amouete nosset bostili, aperto marte Alfonsi distione occupare perseuerauit sed Mutinam , ac Regium Leridi Orum ei iii , ac dolo , quos Alfotibus sibi flos pustabat, in suam relegit potestatem . Minuit sau Iulius suis insidiis Alfons imperium sed generosi illius animi vim ne tantulum quidem labefactauit quin eo ardentiors ad bel,

115쪽

lam parauit γ' urbes dolo arreptas virtute, Vortitutione vendicaresbi, ro fuerat. Gallices coae implorata ab Alfons opem non disulerunt. Nam Ambosus Regis Irgfectus Pon scem, qui Bononiae iuc erato inuast, ut ipse sibi, rebvssuis maxime caeperit timere, Meo quo coeperat, animo Ambosus, continuata im Ubione, bello insisiisset, Gallorum impetum Iulius euadere non potuisbet. Sed crauituisset Ambosus oes Euru Reges in Gallos a Iulio excitatos panico quod terrore perculses quam irisbime Me diolanus recepit Mine Iulius, occasonem nactus Pontificia cohortes ad Zaniolam Iosiam , ut errariensem agrum vastaret are popularentur conduci iussit. Quae sane cosa i , prsia ingentisbi comparata, Iocos illo occupato,una cum earumpi fectosecurae, ornimiumsbi constentes mος rus Dabebant. Et ecce Al onsus cataphractis, e omnibus

leuis amaturae equitibus tacite in unum coactis , una cum

numerosa peditum manu, nocte interies , ea in fossa ut ex multis nauibus repente confecto, in bines impetum fecit, eos eafelicitate caedit,fugauit , ut omnia quae bos sies ex Ferrariens agresta an uerat, recuperauerit. Et hos situm castris occupatis, ditem militibussuispraedam Pabuerit mox cum tormentis vexillis hostium, toto equitari' ac peditatu incolumi , sibisocio victor, e exultas, magnis populi acclamationibus;in urbem se recepit. Cum vero Ferrariam quam ex civitatibus antea possessis sbi

Pontiscius urorJolam reliIuerat nonsatis munitam habes

116쪽

et ut fidissimum populum, quose maxime munitum costgnoscebat, tutiorem re iteret, Ferrariam latissimo muro circontare, altissimis aggeribus in collium morem rouniis

smii I UbiisFre , propugnaculis vitiique Ilisbimis locis

fulcire , tanta cum celeritate adnixus est, ut ipse bosis bos minis ingenium, effesinatum opus Uu erit. Interea dum Pontifex Gallos acdseret, multas accepit clades , quibus resipiscere poterat, agnoscere se Deo P . max irato, aduersus eum Principem arma sumpsisse qui Sanctam Romanam Ecclesiam non nouercam sed mitisi a matrem ba: bere meritus erat . Praesertim cum bello a Pontifice contra Venetossuscepto se sua, omnia cumsede apostolica pesriclitari, quum , caeteris iunctus ncolumitatem s& como Farare maluisset. Sed Iulius,concepto sit furoris ardore conscisus,in sententia perseuerauit, 'vanuis hisce cladibus monitus fuerit tamen se noluit. Vosito remouere , contra Alfonsus qui nullam Ponti ci iniuriam intulerat sed blatampropulsare nitebatur, nihil Paetermittebat, quod ad hostis conatus, lenios attinere videretur. Iulius interea Gallos,quos ae principio Italia expellere cogitauerat qu)d

Alfons podio e sent, quato maiori poteratIudio persequebaturaliis Q. exa sis, At sensum quam facillime regno expellerephsesibi Iesuadebat. Ut vero voti com s effices

retur, Hispaniae Regem, π Maximilianum Casarem Luersiis Regem Ludovicum concitauit quo ipse undequasq; e lacobuiis , Alfonsum desereret. vltra Alpes adsua

tutanda

117쪽

tutanda in Galliam se recteret. Caeterum Rex hac belli iniuncta mole nihil perterritus, cum Alfonso in Ocio et fierermans . Et in Gallia cum faederatis Regibus hostialem impetumsustinuit, quam in Italia sumnerat pro/uinciam, intermissiti Praeclaram illi Al ousus operam ρnimo , res praeflabat . Qui, ut Hispanos , qui ad eodiolanum expugnanium, Petro Nauarro duce in Politisciis au Octis,contendebant a caePto itinere averteret, velsaltem euntes reprimeret ac retarderet. pycunque illis posset

damna inferret, Arcem ad Zaniolamfosbam, quam Basia appellanti Ar baec es in agro Ferrariens in Padi ripa, qua parte Aemiliam alluit,locata,magna militum manu magno, odio munivit. Et loco enco is est tellum

Paganum , virumfortiIbimum praefecit . Hic, repentinis vicusonibus,multa incommoda multa)3Mi panis damnatu ferebat. Qui bus quidem Nauarrus incensus, quanto masiore potuit apparatu iustiam , tormentis quatit cuniculis confectis muros demolitur ae amplum militibus aditumii

ingrederentur ratefecit . fidelius, praesenti animo hosfium impetumsusinet, multos obtruncat, alios ab ingrcsu arcet, alios in fossa spvcipites dat, nihil tandem prysero mittit , quod ab optimo , fortissimo duce proaripossit. Sed hostium multitudine in horas crescente , sutiliam μὴ ρ vulneribus esectis, ab oppido se in turrim reci t. IMihil de pugna Nauarrus remittit, tormenta admouet, e turrim ferreisyliis quatit, ut cum nulla noui Irae σ

118쪽

dii parandi facultas fidelio daretur, non territus quisdem ded fessus omnis auxilio desierat , tandem dedistionem fecerit . Nauarrus dedenti Idem dat illum , mitistes, o bona omniasaluafutura sed ubi Pimum vir forsiis in binium potesatem venit, Hispani, nulla ad rictaesdei ratione habita ue ipsum cum uniuersa cohorte crudeliter obtruncant. Barbara hoe immanis Hispanorum saeuitia eo grauior fuit Al onso, quo sie Paetextu σὸμX, CT cohors conciderat. Hocscelere persita patrato Iesauarrus validissimo Basiae prς dio relicto, iter arripuit Alfonsusco is collectis, o muralibus tormentis secum ductis, Bassia contendit, invadit, tormentis quassat, propugnacula amo atiet , sed in quatiendis maenibus los, ictu ferreae Plae Iariete auulsus, eo impetu in Asson galeam resiliit, ut eum semianimem equo deiecerit. Non cessauit tamen a pugna Cetellionus Gallae obortis praefectus, qui una cum Alfonso Easiam oppugnatum uerat, quinimo milites hortari a t, vi caesi mimi PrinciPs interitum o sum . n. extinctum exsimabat ulciscerentur . Quare Getellionis hortatu,

o Princ is desiderio , milites impulsi summa animi ,

virium contentione in Boiam, velutifurentes, irruperunt.

hostes ad unum cumsuriticum Vecibus incensi militum animi minime flecterentur' interfecerunt sic Hi panus miles, quam persita intulerat iniuriam, vitam eluissimo iure cognouit La dis vero ictus, luem Ajonsus accepes rat galis benescio e mimis grauis fuit quam creditusfuerat.

119쪽

sei, Ariduo recepit; π visitor atque incolumis Ferrariam reuersus es. Interea GH Foi eius, cui totius Gallici exercitussumma commissa erat expugnata, dire a Bris xia, una cum Alfonso, qui, O magnam tormentorum Vim, instructissimam obortem, o leuioris armaturae militum

I balangem catapbractorum lectist orum alamsecum duxerat Rauennam contendit Eam Alfonsus e F disseσius uniequaque maior gustometis eo impetu quassarui, ut nihil magis terribisse , magi ue Hrrificum excogitari posbit. Erat in Rauennae Podio Marcus Antonius Columna qui viri liter, o magno animo acrem sillam impressionem suo sinuit, expectabat. m. promi Dum Abi;- ab H anis, o a Pontificiis praefectis auxillium , quod eo in temporis articulosuperuenit, quo omniffere essendictes erat abla, ta . Cum Gallorum igitur, Hi anorum , sontiscis cooriae in unum se locum recepissent, leuior ibus praeliis tota die certatum es Eo vero die, quo Chrsus inferorum Rege debellato surrexit, a Gallorum , Hispanorum Pontifocis copis in agro Ravennate apud fluuium Aqua tufam, Mitim olim dictum,concordi a nimo,in aciem descensum est, totis viribus utrins pugnatum,nec alii basis,mucronib aut missilissus, aliis id genus armis sed maior lus etiam tormentis trinque,stitum ordini bus foeda , π grauissima

caedes inferebatur, eo tamen successu bt Gallorum peσditatusfere uniuersus, ab hostium ferreis tormentorum olocllasIroserneretur. Nutantibus Gallorum coris, magnum

120쪽

imminebat Priculum vniser a Ieditum tu illus Ioatus Gallorum exercisospessum iret. Victoria Hi pati hi, VPontocius exercitus potiret Alfonsus, re omni, si ui me tis acie exspecta uormentis in terga, e latera hostium Versissi More tam horribili, m tam crebris Illarum diibos ho)lites reditum, quitumi cuneos frauit, ut ne simini bassu idem tantum illis damni potui siet inferri, quod etiam non sire aliqua Gallorum iacitura secum iam milites de satia'trins manus co eruissent effici potuit. Sed e in angusu de duo labor in anc iti sita multo satius duxit Alfonsus, pali mu amicorum interitu,a incomodo hosiu Fas disiis cereri ne ij dare, quam filiis pauci eruatis, longe maxima Callorum clade , Uilem exercitum vitiorem relinquere. Nisi quatiuis luctuosa , cruenta fuerit victoria Pres torren Gallica quae illo die renitus procumbebat , seruata fuit inimicorum vero ordinibus tui basis Alfonsus equos ro mucrone fricto terribilis generoso con alti , ctim cao iubactisse iij in ses alantes immisi, quos non incor vjudit, ac confecit, quam tormentorum imΙetu anteae

feci set sed ut magna Pontifcii agminis si age ita felici Fa icii Column fato pugnae se immiscuit , illum enim vulneratum obosibus qui illum gladiis , C securibusceitatimIercu fiebant,νη liqueseyum, ab imminenti necis Fericultatiberauit, e curandum .s andum Eq, bumma dilio

genii Ferrariam mist Alfensim , hac villa omnibus seoculis memorabili clade farrisum s font scis in Esum