Cynthii Ioannis Baptistae Gyraldi nobilis Ferrariensis illustrissimi ac excellentiss. Herculis Atestini .2. ducis Ferrariensium .4. ab epistolis De Ferraria et Atestinis principibus commentariolum ex Lilii Gregorii Gyraldi epitome deductum

131쪽

retitar, extrema omnia expertietur, ut voti compos escis set At Heroica Al onys virtus , qua 1 se inter tot turbas, tanta rerum discrimina egret, efultus, Omnes aduer se fors ae impetus, vel luberat Elsuperauerat, nullis Cleomentis conatibus unquam hebuit. Quin eo simior astidior in aduersarii vim sustinendam ,π ad omnes in dias mendas,ac declina das euadebat, quo ille maiorib.machinisAJon semipetebat. Interea, in seu lo consito Clemens Caesare iacessere meditatus es. Hoc animaduertens Alfossus, qui Varia, ν Vfortuna veliscatione, concitatos in lac vista Jolo Fortunae fluctus in aduersa vetoru vim declinare queuera cuFose capuRege Omnipraesii Gallic exutus esse cognito cotumaci Ponti scis animo sua in refore duxit, Caesareoproloniti. Et eam efffugere te santem quam

Clemens, Regii ab At οὐ au erendi causa , a Lastiola Neapol Pinge concitarisudebat. His igitur diuosius caios, fonsus Caesaris partibvsse addixit. Qui Caesariano tum in Parmensem, Placentinum agrum illis cum coli misit, quas ad Regium expugnandum Clemens cos ducere ocurabat. Quae dum illis in locis grassarentur e manorum manus ingens, Carolo orboni , Georgio Fraisbergo Ducibus quorum alter paralis omnibus viaribus ante quam Romam petere Piuatusfuit, alter Romae in Iovi foriae limine ferreae pili ictu mortem obiit in Italiam descendit. Germani Hispanis gentibus iuncti,mas gnis itineribus omni οἱ nione citius, Romam contendunt,

132쪽

vibe inuadunt sacra profanallussa arbare diri ut. Clementem, in Hatriani mole,aio costernatus praeci tifuga se recererat, dura cingunt ob dione . Hinc occas onem nactus Alfonsili, eqhestri, pedestris exercitu comparato e curulibus tormentis expeditis, utinam contendit. purus antiqvri atq; e optimum Principem agnoscens eiectis, qui urbem Alfons dolis eripu rant , illum Dominum salutat,sic s nullo incomodo eam urbe,quam Pontifces,dece, sera annis,

fraude iniuria occupauerat ipse virtute, a mimo iure reo cuperauit. Qua invictoria cum sciret Alysenses nibi magis Friticis em decere, quam clementiam non modo ea aucto aritate, qua eos ulcisci Pterat 'qui illi tam in signem inius riam intulerant, prodige usus est. Verum ad veniam non minus, quam a fortitudinem, promptus, publico edicto omnes paena liberauit; illis , re omni incolumi, liberanifecit facultatem , urbem pro libito impune redeundi Nam lanescis potius quam metu, liberali regia animi indutigentia omnes in officio tenere studebat Malebat , eos ciues,

quid escio quospiritu impulsit, si defecerunt, suae cons

rumaciae pudere, qua eos de ipsus nobitate ac clementia difflere. Exulibus igitur omnibus Mutinam admissis mos Mutine B lio relicto,voti Ferrarius rec sit Haec Mutina recuratio maiorifere dolore Clemete a fecit, quam urbis direptio, o acris illa custodia , qua in arce diligentilio sine a seruabatur Ge. n. sc voto frustratum videbat, ut q*od Alfonso ultimum excidium meditabatur , illud re in

133쪽

se asperrimum conuersum experiretur . Et Mutinam eo iatemporis articulo sibi demptam dolebat , quo ipse Regium At οὐ eripere parabat. Cum vero post multa incommo da,multa registi, e dignitatis amittendae pericula,certa passctapecunia be usoli libera se geminatis cladibus nihil resspiuit, sed inimicos eosdem in Al onsum spiritussuscepit; eo etiam grauiores quo ipse, Alfons cladestino consilio, urbem Romam direptam, si captu qui se ibi in animu iuduxerat. Cum vero duo aisne optatum perducenda nismo concepi sset, alterum ut patriasuae libertatem occuparet,

quo Caesaris auxilio fecit, alterum, ut Alfonsum tota ditiosne priuaret,censuit id pro uoto sibi buccessuiuo Carolum psarem, acerbissima illa quam ab eius militibus acceperat clade dissimulata tu Italiam vocareti lilii Imperatori Diadema. quo integro mi eratoris titulo gauderetinam antesusceptam corona de signatus tantu Imperator appellabatur)vel ultro σferret. Qua sane re Caesari significata, π45ditione ab eo de accepta, Clemes Bononia venit . quo et paulo post cu m

peratoriis copiis sese recepit. Sed antea ab Alfonso utinς, et Regii spledidissimo apparatu bospitio acceptus fue

ratabit eu optimus Princeps orauerat,vt pro sua in Coare sde,ac obseruatia et i ea qua ille fungebas, Impatoria dignitate,n5sineret Clemente ebemrtius,iniquius erga ipsu agere sua ope, e tande ab iis fluctib. eximeret,quib. cu Iulii, NI eonis,lii inexorabili Clemetis ira, diu valde fuerat agitatus,vi eo auctore illo si utauerat setisroi tuta de rotireturi

134쪽

quibus perinde acsuis, Iro arbitrio uteretur. Hic ea elos quentia ad quam non doctus Jeifactus erat , Casarem de iuribussuis tam egregie docuit sc que illi Clementem iniuria semper Misse, tunc, etiam agere persuast, ut eum facili insuamsententiam traxeris Iollicitus fuerit belro iure,

fluosuae incolumitati, a quieti non defuturum . Cum ves1d de aliis multis maximis rebus cum Clementesermos

nem Casar habuisset tum de ea quam cum Alfons babes bat, controuersa verba feci orauit, ne Italum Frincipem, Pontifcia ditionisu'Io tum , paratu e , sua omnia exsitremis omnibus periculispro Ponti sciss use libenter e onere, odio persequeretur, quin illum , candido amico animo, ea benionitate, quam Clementis nomines se ferebat, odiis omnibus deters , ac omnibusImultatum cauisis orsus deletis, in suam fidem , ac tutelam acciperet quod id eum Princlem maxime deceret, qui bis intimi Maximi

vices in terrisgereret. Sel illi multas, ac maximas gratias habit urumsyonere exorare, Hic Clemens nulla, ac Varia conquesuso omnem controuersam illi, velati arbitrobiudicandam traditurum respondit Placuit Casuri haec Cleomentissententia. Et Alfons Bononiam sub Imperatorias de,vocato,Casa totius cotrouersae arbiter, oblicis ofectis tabulis ab utroq; electusfuit Quilose multa hinc illinc a Elitata .re diligenter cognita , sententa tulit. Qua uos

135쪽

Hbenda ulcavit Ferrariam vero . Pontisco iuri obnoxia am, certa annui tributisolutione,ab eodem etiam, cum omni successione effetu possidendam , ea tamen aureorum nummumsumma Ponti cisoluta , quam ipse ex sententia soluendam censuerat. Hoc sane Casaris arbitrium Alfo so gratissimumfuit Clementi vero plus luam redinis st,acerbum. Et animo accensus, quam ad eius pedes, pro Caesarissententia complemento , Alfonsus, flata die, num

morum aureorumsummam Per internuntium obtulerat recispere recusauit Sat Alfonsofuit Casaris arbitri, praesente Iecunias aruisse. Et quos numos Clemes reiecit no Carpo Alfons Caesaris decreto adiudicato eo. n. exciderat Albersius Pius, maiestatis reus, quod Galloru partes aduersus Casa resecutus esset)Casareo copersoluit. Clemes, qui ulcisci,

quam parcere malebat, asententia exulceratus, o ab omni iure deiectus,quod ite armis, nec iudiciis pei cere valuerat,

dolis,o in dii. quod etiam ante Leo multis modis tentas rat, de qui bus luculenta extat Alfons ad Caesarem epistola)adsnem perducere decreuit Concitauit in Alysens reagnum e caput, nobilem quendam , cui Princeps Regium Lepidi regendumsdenter commiserat, item errariensem alium ciuem, ex nobili quidem familia oriundum, sed Omonibus tamen egentem et extremo pene senio con setium. Qua in re nibit plus egit; quam quo indignam Pontificiae dignitatis mentem patefecit, semiseros illos, conceptiscete. ris reos, extremo suriticior niendos dedit. Nam Alfonsus,

136쪽

qui, ut erat ab omnibus dolis nectendis alienus ita ad eos euitandos omniumfuit callidissmus, in dias Ibi parataspraesentit o reis in ussione habitis, ubi de sceleresa; si sunt, eos ceruicibus abcss,pleel iuspit. Noli desilit tamen Pontifex ea omnes technas tentare quassbi ad Al sensum vel necandum vel de regii deiiciendum, usuras herabat Sed nonfeliciori quam antea successu Spe vero semel aisque iterum fustratus, Massiliam vi Franciscum Gallos rum Regem conueniret contendit,ibi Catberinam iunios ris Laurentii Medici filiam Henrico Regis secundo Diio tunc sq, Aureliens duci nunc ver totius Gallis Regi maximo, atque inuictiIb o de Tondit Arbitror pos coma

munes clades mutuo commemoratas, illis in collocutionibus

Clementem apud Franci sum conquesum fuisse de ut apro Ri fons aduersus ipsum a Cysar Jententia , omni s conasi uisum, ut 'sum ad Alfonsum secum inuadendum

traduceret. Sed mimi illius Regis animum equonare non

chlantiae memor,omniscelere magis sceleJLm,ac, sanum duxerit,illumbosiliter aggredi.cuius virtute, at , uti filio res Gallica toties incolumis seterat. Quare, animo Ver labore diutinae cogitationis conflictatus , Romam reuersus in diuturnum graui1 sim timi morbum incidit; quo di: cruociatus magη cum dolore animi, occubuit mox Ales xander Farnesus, qui Pauli tertii nomen assumi si omni

bus Iairumsi Detiis Pontifex creatur Vir cum ad omnia

137쪽

summa natus, tum ob eiusγetatem, atque integritatem aleam dignitatem, qua nulla maior in terris excogitari Iotes, sanctissime adminifrandam diuinitus electus,o Pelii Cymobae,djutantis fustibus agitat praefectus fuit , ut eam sva prudentia, ac virtute inrortum Ierduceret. Hic Pauli ad

amplissimam gnitatem ascensus, quod Alsensus de Cleo

mensis obitu gaudium conceperat, maiorem in modum au/xit. Hominem . n. familliasu coniunctis um , ορmnibus virtutibus ornatum, iustitiae non defuturum C sibi aquill um foresperauit.IV autem concepto gaudio lene' Iotiretur obsitit iniquum fatum. Iesa vix ad Paulu summa illi dignitate gratulassi oratores miserat, quod tali morbo corre ubi tot praeclara, digna immortalitate bellica facinora Irenuusfortuna e virtute Imperator e vita sublatus fuit. MD X X MI PII. pidie Kl Nouembris X Clementis obitu die anno aetatissae

LIX. Imperii. XXX. P.M. Ab bis autem rerum humanarii perturbationiban aternae tranquillim sede eo beatior se recesit. quo Herculegrandiore natusti'ingenuaru omnium virtutum concursis multiplici mimarum artium eruditios ν; aTprime ornatum Jacatae ditionis haeredem, inex eo nes Fore qui auun ore referebat, inspem lingaeposteritatis natu, duos alio sitos, quos,una' u Hercule ex Lucretia Borgis e fissimasemina bi uxores cepit Hippo εiu,et Franci scusebisu lites reliquit. Hisunt duo illifratres, sui etsi concori, interse animosemrerfuerunt diuersas tame

138쪽

potenssimorum Principum partes secutisunt sippolytus.tu Cardinalis Franciscum Gallor Rege summa prudentia iuuit a felicitate,ut eum mirum in modum amarit sacerdotiis

amEl bimis ornarit; ο cum re ipse Rex expertus esset, neminem unqua ad consilia ingeni prudunti s Hippolyto defesxi Deo uitae eouorum omnium conflioru participem habuerit Henrico vero patriae virtutis regni pariter Haerea non defuit consilio , non prudentia, non opitus, non asnimi fortitudine ille . . Mirandulam , sit regio Vrs dio postam,Ponti sciis copiis obsessam i a Ludovi σc pico eius Oppidi Comite , vix adolescente , tanta viro tute defensam , ut quanta in exercitus duce esse peterat virtus in ipso summa cum laude, tunc enituerit seruauit, in durissima liberauit ob sidione. Octauio etiam Farneoso,Parmae Principi, o cum omnibus Regiis virtutibus ora natissimo tum in rebellica nulli secundo , dum eandem

Parma cum Mirandulafortunam subiisset, eiusdem Res his nomine preso fuit, o quod ab Iugnando conabantur, ipsie sedenio,confli , ac prouidentia sngulari, persciebat Vibem Senas in Regis clientelam deduxit, cuius regimini, ac moderationis ipse semper praefui Oet, nec alia noui resctoris inuas Netsi picio, non tot illi Reipub damna illat afuissent, tu ipsam etiam nunc in tutelam Henricus haberet. Hic tandem ille, si Hippolytus quemini malignus livor obsiti Oet , nunc Pontifcem Maximum coleremus ac vesneraremur. Cui tamen summam illam dignitatem , cuius

139쪽

pietate religione,vitae integritates dignissimumsemper Iraestitit, ae De Opim Maximo ad opportuniorem die seruari arbitror,ut amissima tanti Antisitis virtus,amsissimae etiam potesatis munere latissime eniteat. Egos exo ata illa die videre videor,qua Ponus, acris illivspedib. aduoluo iusillis osculana Pontisci ulli gratule dignitate Fruciscus vero diuerse ratione Caroli quinti Imperatoris augusti

Tartes secutus o paternae virtutis.mulatione incensus tanta vigilantia,consilio, o vi corporis cum in Durae expeditione,tum variis etia aliis inpaeliis arduis illis quidem,ac diffuciillimis fortili mi, ac Pudentissimi Ducis munera obivit,vt,ni immane etiam silud inuidiae monstrum egregiis, cpae

clarissimis eius factisses opposuisset,licet bonest, o a d

Imperatorem semperfuerit loco, in utima virtutis, eus de aestimatione,longe etiam honestore, ac meliore fuisset Sed quem praeclarijs ieius filii Asson sermonem interrus Ierunt ruetamus . Ex iis,quae iam a nobis exflicatasunt.

conjiat Alfons suis te ribus prosperis pariter , Hais

uersu clariorem fuisse neminem . Et ni morbus quem ab aulescentia,exa sectae mulieris concubitu ,-contagio contraoxerat, Heroicam illam virtutem aliquante impedivisset, nec qui cunctatione rem Romanam diituit, nec qui venit , vidit; π vicit potuissent cum ill rerum gestarum magnis tudine,conferri , in hoc tamen aduersae valetudinis vitio tantumsibi nominis, ac famae, rerum gestarum magnitudine,co Iarauit ut multi ex longipis orbis rartibus Ferrariam

140쪽

se contulerint, tu oris illius maiestatem, ac martium Jecus praesentes intuerentur cuius nominis famam abfientes colesbant, ac venerabantur. Sed quan uis totus1emper in rerum bellicarum coni latione, actione ver1aretur: eo tamen animo erga populos fit ut qui armorum fulgore hostibus terribilemsese offerebat benignitate ac clementia suis esset carisos mus. Fuito conceptum morbum cuius depulbo vel sabiem remissio intibore incorporis exercitatione maximi e/rat consituta)fabrilis artis; iudiosus in qua eo ingenio Versatus 1r, ut infundendi maioribus bellicis tormentis , summos omnes artiscessuperarit. Nulla fortunae , vel fati i/uersias illius in populum benignitatem interrupli. Et Panotiis literas non didicisset, tamen doctorum hominum conbueruline impendio delectabatur,o omnes in gnitaeditos virathi plurimis ciebat, o quanuis ingruentissus bellis, illis prope assiduis premeretur, nunquam tamen bonarum artisi Gymnasium intermitti voluit. Nos quales quales sumus, iis ipsis in rerum anfractissus, matrocissimis bellorum pro ocellis, doctissimi viris public ofitenti bus,in bona artes ina

cubuimus, id di sic linae bai, mus, quoi nunc bis scriptis

filius virtuti,acgloriae pro virili nostra grato, ac li benti animo praestamus. Fuit apud ipsum magna Pasimatide Ludovicus Areosius, o Cylius Calcagninus, ille Vopter eius excellentem in Hero errantium fassis ex imendis, e in com nendis Comoediis felicitatem. Hic vero Popter eximiam literatura , miram vigentiJuauitatem. Habuit epipolas