장음표시 사용
2쪽
rioribus illustratus&in caelebrioribus locupletatus atq; a mendis, recognitio ne dilimenti repurgatus,Cum accessione mulsorum aliorum quae in priori ardiotione non continebantur,quemadmodum suis locis toto libro uidere lice bit,ab Homine condito, usq; in praesentem,a nato Christo, millesim uinquingentesimum Zc quinquagesimum annum deductusti continuatus, per D. Valerium Anselmum Rid. Breuis in
4쪽
QUE MAGNIFICIS INCLYTAE BERNENSIS
Vrbis Consul Senatui Ciuibusq; Dominis sivis obseruandis Ibinis Ualerius Anselmus Ryd Salutem.
Vum res illae praecipue , Magnifici Domini, quae praepollentem R
I occupatum in uulgo doli s patenti, medicii facere solent, lingua scilicet, auda quaestus I me,tanquam ingenii liberioris homine negleehe,professioniq
mes septa exeundi darent ocium.Id alicui simul dc deleelabili di utili cupiens reddere negocio, succisiuas horulas peradmirandae transactorum faeculorii historiae induli . diuinud euero cἀmpla uisi e uario illo magnoq; libroru aceruo compilare commentarium osmographice instar mappae,Ch nq,di Archontographiam plana referente facie, ua scilicet compendiose,&absq; ulla uel impendii,uel laboris, uel temporis iactura, imo magna cu Oculorum animissi delectatione,fructu in praecellentem illam, praecellentis illius inter hominu uirtutes prudentiae magistram, historiam nempe,uelut in speculo contemplari quirent,uel hil saltem, qui aut suam harum ram admirandarum rerum ivnora notiam dolent. Qui,aut ad magis necessaria uitae studia coact eam librorum uel ob inopiam indere,vel ob copiam retinere haud facile possent. Facialem igitur,& Rianorum e Prinscaphim continuata a b homine condito ad nostra tempora serie, Catalogu,&hunc uviderii ut certior aliqua concurrentium&annorum ec Principuliaberetur ratio, conuersis faciebus geminum, Annio Viterbiense Antiquitatum perscrutatore Omnium facile.Quos eo tempore mihi tridere licuit, diligentissimo, tum materiam tum modum praebente hac digelia atq; concinnam lege, qua in sancta primogeniorum Hebraeoru successione docti Philonis Femporubreuiarium e sacra gentis historia fideliter consumma tu, aloe Monarchiis consonum,fixum haberi censuerim. ln Monarchiarum autem deductione, in Prima, at inbecunda, uitabitis magnistrorum quorundam in Barbaros Grece sanientie Authores
calumniis, Berosi Caldei, manethonis Aegypti j,&metasthenis P ia sacerdotu In Ter quariae initiis Appiani S Eusebii Grecorum. In quarta autem Romanoru Paparum& Iaeratorum rerptas Chronicas iuxta Chronicam scipputationem recipiendas esse diti: Rςδyςx ςhδxxR,ς recepΠ c u/riis gentium scriptoribus pro compendii modo
succinctiis quam potui uerbis, Nonarchiarum quatuor, Regnorum in nobiliorum Orisines,successiones,mutationes oc exatus .Principum item, aut generationis aut Principatu
. . Π insignior/, Vel imitanda, uel uitanda. Item dc sub eisdem per homines 1' b gesta lacinora coni unxi. Et m fine Hispaniae Franciaeque regnorum Chronicon ap 'ii /- P ei yyyyx- Vitru in noxiaeque gr. tia,rerum capitibus rebusque ad N1nterposui. Margines postremum exhortationis causa odoriseris diuinarum sententiaris mstoribus aspersi. Ac singula titulis distinxi,atq; sic chartas adimpleui. Id autem omne ante triginta annos, ubi iamnum publicatae receptiores Chronicae desierant omnes Tum D apluribus annis pretesertim apud Germanos nulla uel modica di linguarum di temporum ratio habita esset,haud paruo labore & ea diligentia persec ut cum nuperis annis admoθdum felicibus,eruditorum aliquot singulari sudio elaboratas annorum supputationes in se ex illen , de mea tamen ne nihili quide figuram semouere, sed inaequabiles differentiastaeataem in summas numeris sane modicas ferre tutius potui. Verunt amem opus hoc no'
FAtia φ ς' ς' quςΠΦ hQDQrδri, axit ullam, uel insiti comparari stratia posse confidere Quo ad Reuerendus Episcopus Ennius Philonardus Apostolicus canς . Uς rixi*δ Qx xor Ch rram perspectam, Leonis Pontiscis fiatis Iuliano illustri si mo Mutinat Duia mittendam imperauit, aloe per cursores suos Romam misecineti bona gratia susceptam, ex in Papae cubiculo postea assi x3m. Hoc imperio cxcitatus,
5쪽
alteram non minore gratia scisceptam, Christianissinii Francorum Regis ad Helvetios Nantio Nobili Domino Anthonio a Lana et I stulanti donaui. id crtiam honoriam Uiccis rum suasu in patriam linquan tertiam, debita ex gratitudine Amplissimo Ordini ucstro obtuli. Quartam inuictissimo, ii omnium qui e X Germanis imperarunt potentissimo Caesari Carolo, aut Germano fratri Uerd inando Regi Serenis limo, ac huius Catalogi conscismatoribus propagatoribusq; destinatam, e Spyrae comitiis, latoris aut in syncera fide, aut
negligent ia recepi adhuc Germanico Principi serua tam,cofane tempore, quo in Germania nullae tales quod sciam reperiebantur CXcusae facies, hac maxime spe id tentare ausus, quod licet iners pictor ego,nihil forsan, aus perparum tantis nominibus dignum d pinxeriis, indicarim in magis, quid effectum esse uellem, quam effecerim, occasione tanae per nae data,qui,docco nostro si inito sunt apud legitimos principes docti isti mi, erratis milii donatis, faciem hanc,aut expolire facile,aut noriam non Oolum Principe dignam, ac gratam , uerum etiam omnibus rerum humanarum cupidis utilem o acceptam excudere possint,ati quod opto telint . Demum autem laboriosa chartarum scriptione lassatus, ne periret aedita facies,chartas in librum conuolui, chartis aliquanto auctiorem. Et hunc quamuis ad appropinquantem uitae meae defunctionem apud me delitescere statuissem, imperauerunt tamen boni quidam di studiosi turi, sum poenitendum libri interitum, tum
publicam utilitatem pia texenteS, ut eum, eortam e pensis, typis excudi consenserim. At
qui magnifici Domini priscis a Leculis ad nostros usi dies defluxit mox ille probe laudas
tu S, quo aeterna memoria perpetuoq; nomine digni, aeterniSperpetuisq; literarum monti mentis cum inscriberetatur,tum conseruarentur. Vnde laetum est,ut ctiam maximi Prino
cipes quanti Alexander magnus di Octauius Augustus, etiam exilibus literarum opus sculis uenerati,ca inter praeciosissima dona ec reputarint ec habuerint , Idq; non interito, quandoquidem solum per ea in aeterna hominum memoria uel adhuc hodie uiuunt at incoluntur, alioqui cum aliis multis magnisq; Heroibus lampridem extincti penitissime
Quapropter cole dissimi Domini, totus quod absit ingratus sim, im ὀ Sc iniurius, si quod uel qualecunt opusculum in laude digna ciuitate uestra mihi natum, di in publicum emittendum cuipiam alter quam magnificae,Dominationi uesti ae laudabili pro in ore disicarim . Hoc crgo quod nunc in orbem cmitritur, plus gratitudinis quam digni muneris uice, dico, dedicoq; uobis, qui, quod citra m Ulta Potentem apud potentes adulationem, uere praedicare Sc possum Sc debeo , non minimis Principibus iure conferendi existitis. Excellenti nanq; tum prudentia, tum fortitudine magnanimorum maiorum uestrorum, atq; nec minus ucstra ipsorum , potens 'c inclyta ciuitas uestra hactenus non solum perstitit inuicta ,sed etiam imperiuria,ditionem Ir suam super Omnes Germaniae ciuitates misti siccauxit atq; strenue tutata est. Neq; mirum id,neq; indebitum, quando manifestum ci Ie potest omnibus, hanc ad uerae religionis pietatis,ad pacis oc iustitiae,cultum, consi Ita, facta in totas Viribus incubuisse, eoq; propensiam intentam Q fuisse semper esse 'c fore Nec unquam nisi grauiter irritatam, nempe uel ob siclum uel constar deratorum ius, atq; dignitat cm conseruandam, aut illatam iniuriam ac dedecus repellendum uel uindicandum, fortem manum saeuis armis deditie. Quam opto Zc obsecro deuotissime optimus, di maximus Dominus Deus noster suam per ineffabilem misericordiam, qui Iesus Christus cs Seruator noster suo foetici in statu gratiose corroboret, amplificet atq; conseruet in aeternum. Post rcinum Clementissimi Domini quoadusq; ualeo,praecordi oro supplex, Clementissima Dominatio uestra sua pro solita magna ψues in omneas Clementia, Se.riem me,cLim meis, ac detritum plurium annorum Officio clientem suum,conarum nemis
ni obesse,si prodesse non potuit. Nec non item,lubente gratitudine,ec singulariter stadiosum amplissimi sui, honoris, di laudis, di nominis preteconem suum pie sociere atq; conseruare uelit,neq; dedignetur. Iterumque perquam optime ualeat, Valerii amans sui. Bernae, IIII Nonas Rugusti. Anno lesu Christi Monarcharum monarchae
nostri. m. D. XL. Cui gloria sempiterna,
6쪽
DE VS V ET UTILITATE HISTORIARUM
dc quo iuditio legendae sint, Candido lector Eber: a Rumlano. ulta maxima ista rerum humanarum uicissitudine, omnia uelut zost uario
quodam fluxu at refluxu reciprocantur, ut fortunae uices sint instabiles, ecflihil perpetuum consistat,Nam quis in calamitosio huius mundi statu non seno
ilat,quam mollis flexus sit metae nostrae, quanta 3 sit omnium reru lubricitas Nuarietas, ut quantumuis quidam eXcellant, tamen repentino casa e solio suo prosterna turex deinde exuti his, quibus antea impotenter gestiebant ec inflati fuerant, ab omnibus de-lutuantur,at rursus in pristinum statum propitio deo, leuiq; numinis adflatu, ex ceno Ocpuluere restituantur, quida uero sub perpetuo interitu manent,neo unqua resipirandi datur Occallo,uariae quo in regnorum, imperio ru, nationum,prouinciarum,urbium c φ comus
rationes,occasus di excidia contingunt, quae omnia cuiq; ex assidua lusitoriarum lectione obuia fiunt.Sed cum in his prospiciendis, quibus ex causis quaeq; proueniant, in tantii cae cutiamuS,ut plaetissi no nisi praesentia, instar pecoris,animaduertant , ec stolidi in tanta lu-hricitate, nec se falli pos e credaiar, Cu, inquam,tantus sit,nostrae mentis in rebus eligedisitu por,ta ueternus, quo uisas noster ec ratio piareunt sic configitur, ut in ista reris perple σxitate, uitia quom pro turtutibus, ec deteriora atq; bestifera,falsis persuasionibus demens
lati,pro melioribus, di salubribus amplectamur, nec tenear, iuxta Persiu,uetitos inscitia debilis actus factu est dono diuino,ut quidam ad res gestas scriptis repone das sese appule rant, qui Optime de humano genere meriti esse uidentur, optimet operam suam colloca sole, quod res prataeritas literis memoris mandarunζ,fui renim haec ratio,ct unica uia qua ad res prael entes ab exemplis praeteritorum adornandas di componendas institueremur. Et cum alioqui facile ex animis nostris diffluant di quorum memores esse deberemus obstiuiscamur, tamen ne res, quae tanti essent momenti interciderent, ec ut posteri haberent praeteritorum negotiorum exempla,quibus ex alienis casibus ad suas res uel honeste, incllis tuendas commouerentur,uel ad turpitudinem euitandam admonerentur.Ideo boni istituri hos toriae scribendae operam nauarunt, & thesaurim unde ad quemvis euentum citiae coducibilia nobis essent,depromere liceat,recondere sunt dignati. Costat ita in historiam In hoc eue Icriptam,ut cum per annorum paucitatem atq; locorum interstitia, non omnia coram experiri possimus,quae tamen exteris in locis,longet praeterito tempore euenere,
g 'a sunt,nobis tradat di exponat, quo non nuper in lucem esse nati uideamuriel ex uetustis di reconditis rebus,instituamur,at hoc pacto tametsi iuuenes simus, ueteru tamen gella cognita perspectam habeamus.Omnes sic instituti sumus,nosterin fert animus ut exempla quam praecepta malimus, quod igitur in philosophorum praeceptis, Quantascunt seueritate traditur,nunquam tamen eum habebit uigorem, si historiarum traditio ni conteratur, quod haec multo locupletius uirtutum exempla declaret atq; facilius ex hiis Itor 3s dhibita cotidiana experientia,usul rerum, quam praeceptis nudis, depraehendast mus cic intelligamus, quid uel uitandum,uel expetendum sit,complectitur lilitur historia simul Omnes uirtutes,causa Sin reru,progressus ec euctus,adeoo suo modo abude,tametsi quali dillimulando,ec aliena duntaxat enarrando,honesta celebrat,& quae pernitiosa suntatin turpia arguit. Porro cum uitia perdant,virtutes itero conseruenta tueantur, uis nomii insanus has amplectetur di imitetur,illa uero fugiat detestetur Nam quis fractos, imp tidicos ec effoeminatos mores Sardanapali Heliogabali ξc aliorum non uituperabit: S in , t m nessendas di portentosas cupiditates di libines non abominetur , quis susnesiam Paridis cupiditatem ac Masinissae S Sophonisbae abominabile connubium non elestetur. Quis Anchemol Menephronis ec muItorum aliorum incestus non exhorrealcat. quid commemorem perfidiam,proditiones aliat flagitia nunquam impune admissa.
ne foedifragos,parentibus di magistratui rebelles impune euasisse. Quis ad multorum
7쪽
Uel uti Neronis aliorum iniustam Tyrannidem non expauesca dumismodi ergo scele ec uitia si in alths detestat is,ec te sic adornaueris,ne in talia similiaq; prolabaris,nonne eausitior 5 prudenta or factus es Nam si aliorum flagitia expendas simul in tuum cor ,ritaq; pefricti alia exploraueris, ec si uel simile quippiam turpiter ec scelerare patratum uel conceo Ptiam inhacneris,nonne alieno admonitus exemplo poteris tempestiue resipiscere,ne foedic empli exitus te quoq; proterat atq; obruat. Cum haec certissima in humanae uitae iit reηgula Christo in Evangelio id attestante, omnibus philosophis adstipulantibus,quemadmodum si uirtus ec integritas u cpsanctimonia, quantumuis diu latear, Opprima cura , ranis cm tamen eam erupturam, oc gloriae mercede,ac praemio beatitudinis, carere perpesithio non posse, Ita uitia licet tegantur ad tempus die tamen Sc tempore prodente omnia, poenas suppliciat merita non evasura. Quum ital historia, quae sint expctenda Sc quae lint fugiendacii poenitius hanc introspexeris,ec diligenter expenderis,magna cum digni σtate exemplis pulcherrimis illustrata tradat,ade Oin omnes uirtutes,uitiat complectas Ur,ec demonstret, quantum laudis ex honesiis institutis ossicijso consequamur,ec quam grati iter quidam impegerint, ec corruerint, multos secum detur burim ac perdiderint,maΦgnas quoq; rerum commutationes adduXerint, qui uirtutis falsa specie,uanam persuasios ne delust uel obstinati in suis aikestibus corrupti in perstiterunt,uel deteriora pro potioriobus duxerunt,ut suae igia auiae ec malitiae meritas poenas dederint, Praeciarum θί regium munus extiterit studiose in historijs iudicium nostrum exerceri. In pertiersorum regum
exemplis,exitus obseruabis calamitosos,pernitiosos leuciatus,ec commutationes turba intionesq; regnorum 8c rerum pub exitiales Tyrannidem inultam no existere liquet,quod raro Tyrannis sicca mors contigit, Quem non commoueant luctuosa Romanorum fata,
in quae per Syllam de marium adducti sunt A t cum imprjs nunquam constet pax,constigit ut saepe se mutuo Principes ob odium ec inuidiam, ut in Caesare ec Pompeio conuat,
de re friuola, conflatum,pcrdiderint ec exterminauerint. Pesssimum malum ira nemo iratus non uult tantum sibi liccre,quantum libeat. Egregiam uero causam habuit Saul,quod qtiuaudisset Dauidem sibi odiosum ab Abimelecho in Nob ea ciuitate hospitio susceptu ira oc odio, ciuitatem ec hospite incendi hominibus utrius sexus interemptis.Euita sosita in docet historia,tali ii hominii perueriss oc pernitiosos conatus,e diuerso uero si a res ita si e trutina explorarunt, ut ad omne quantumuis exile momentu uigiles excubaret saeptissime imincias malum ex insidijs peruerim hominum machinatum, alieno docti exemplo Dei propulsauere,uel saltem mitigatione quada declinauerunt, eoin modo sibi suis Q quos suae fidi i ec curae comissos habebant consuluerunt .Et cum perspicias ex illustribus facitis, multos perpetuae memoriae honestati in consecratos di dedicatos, Qui non ad praestantiu uirorum honeste saeta imitanda accendaris na si clarorum uiroru animi celsitudo legitur uel auditur,il lorum uirtutes ad idem decus nos perpellunt,ut ex ingenii dexteritate di ingenuitate,adsimilem gloriam adipiscendam rapiamur . Quis paupertatem uereatur, si Phocianis animum constantem ec uirilem cxpendat , qui aurum ab Alexandromissi uri pertinaciter repudiauit,exi sis mando nec bonum esse uirum, nec talem haberi eum opo Iere, ccii in ciu i tate libera nato,aurum a rege missum curae lit. Alacrior fit meditando cusIij magnanimum animum qui Samnitum munera aspernatus est. Fabricius etiam Pyrrhi aurum spreuit,ec Aemilius Paulus aurum Persi Macedonum regis,ne uidere quidem dignatus cst. Haec continentia peperit Romanum Imperium,Luxus uero ec auaritia perdis derunt. Quid cupiditates frangeret uel excinderet esticatius,moerorem p ob res amissas conceptum leuaret potentius,quam cum in historia ceu speculo uides,quod multi in funima opum ec potentiae affluentia continentiss ec temperatissimi extiterunt, ut his praese nytibus non impotenter gestierint,neq; sibi omnia licere duxerint,vel etiam ablatis non fracto θc abiecto animo consternati fuerint. Aequam ita in mentem obseruando,tecpdomando,summam fortitudinem ec constantiam praestabis,nam iuxta Faustum. Qui dextros tolerare deos,tolerare sinistros Aequa me te nequit, rcbuscpiabit Opimis.
Succumbitae nouosubmissus colla doloti Scilicet ec lauior soliis ii olat ille caducis.
8쪽
Quid mortis metum ad quam utcuncp expaues imus,ausi at potentius, quam si similenitu horum exempla,qui Oh amorem patriae cmnia quantumuis chara,vitam in ipsam protundere leue inixerunt,modo patriae libcrtatem tuerentur eamq; adsererent. Codrus rex
ultro pro patria mortem oppetiita'. Dccius concitato equo in medium hostium a men, patriae lalutem, sibi mortem petens irrupit. Quis ad similia patriae praestanda non cordatior inde reddatur. Adeo quicquid arduum uidetur in hac uita, ex pra stantiam uirorum
exemplis procliueta facile redditur. Recte Liuius hoc salubre praecipue 5 fruui serum
ruitu di tibi &tuae reipub: capias quod imiteris, illinc quod uites,nimirum quod foedum inceptu, foedum p exi tu fuerit. Historia itaque tanquam optima uitae magistia, ea potisi: gestu ec exempla conlideranda θ perlustranda proponit, quibus moneamur, qua rationem repub: alubriter gubernanda uersemur quomodo ec quibus potissimum ossiciis boni imperatores lint usi an imperijs rite administrandis, quod uidelicet potissim si publica utilitatem non priuatum cino Iumcntum spectarint, di m iustitia tuenda at propilananda
cum magno etiam suarum rerum periculo fuerint soliciti,quod acerrime uindicarant iniurias,imis amicis illatas,quod non leui de causa,sed coacti,iusia tamen rerum ti res tutione per raciales perita bellum susceperint, quod saepe dissimulatione calumniae, tollerantiasque pacem retinuerint. Contra uero in aduersis animo praesenti intrepido di infracto siesrant,quod omni immanitate munificentia di clementia sint usi erga honos: Quod disti uentutem quae seminarium est reipub: recte instituendam exectendam & cohibendam proci Irarint denique quod studuerint imperia sicia pietatis cultu,honis moribus, legibus, institutis di ministris reddere meliora. Primam operam religioni deberi patet Iosiae di Hezecalai re una eXen Plo citiana ctIna Ozias contemneret lepra infectus est,ut qui diuina iasi 1disset idem in sordicie ab omnibus fastidiretur: Frugalitatem esse utilem quis diis
h1tet,si ueterum Quiritum frugalitatem contempletur, fuit haec recenti mundo iucunda nutrix hominum, dum homines modico contenti erant, sed quia posteritas hanc rcDudi- ausi, proque ea luxum complexa est, quid malorum in nos nun incubuit Corrupit lux' Us primum Romam, cum post Asiam deuictam una cum opibus in urbem inuecta est. a: manlius monuerat Ro milites cauendam ac fugendam esse Asia ricam amoenitastem tanquam gontagIonem exitialem. Campana quo p liixuria, inuictum Hannibalem, illucebris suis complexa uincendum Romanis tradit, hanc itaque pestem deterrimam profligemus, nullisque sensibus plus quam corde sentiamus, Hospitalitatem amplectemur, quae a diurnis prophanis maxime celebrantur literis, in ta tum ut di Ethnici lituus praedicandae gratia, Iouem e coelo lapsum fabulati sint. Imitemur Iosephi castitatem di Integritatem. bcip: Affricam maioris temperantiam qui puellam elegantiis: facie hosti incoiniptam custodiuit &restituit. Et Hippolytus patris iram offendere quam nouercati libidini parere maluit, dignus qui reuixei it, illii deae curae fuerit, quae Omnium castim: fabulata est antiquitas. In summa ob eruemus, ex benignitate di fidelitate, eoncordia, uitae integritate, re reliquis omnibus uirtutibus uberem di praeciosissi: prouentum in patria redundaste, Ad ea ita Φ quae potiora di honestiora sunt, studio omni conic ndamus. Iam cum nulla sit doctrinae ratio quae politicum hominem magis deceat, S frequens historiar' lectio nu preter id quod immensam uariarum rerum copia peritia in subtan istrat, elisi facundia reddit excultam, ut ad quod persuadedu sue dissuade tu,si multis exemplis iis instructus,plurimu ualeas, na alio ira facta si recte nobis proponiit, etia nosconio aerat percelisit q in nostris reb: circumspectiores simus, 5c mitius precipitemus,uc , hi oria delectemur,moueamurβ rapiamur, Proinde historia ru studum egit, his ec Principibus,& qui magnis rebus administrandis prisciuntur maxi me necessarium est ut Bassidet & curae comissos debita prouidelia tueantur. Seduli itam simus, adhibentes solucita industria in alienis casibus expedendis,exabus uidelicet exorsis e ausis, & ex quo instituto quibus'; factis di successibus, &st quales homines quatine actis temporibus acciderint,multis enim diuinitus monemur, it ad nostri dei di bene
9쪽
fiesorum eius agnitionem adducamur, multis uero propter admisia,ut res piscarnus, plesctimur. Impia dens quoΦ dc protemus fuerit, qui gubernacula rerum moderetur, si sus dein ferat,utcun in res celserit et cadat,modo suae ingluuiei di uoragini consulatur. ridetot temporum calamitates hominum genus, turmatim inuasisse existimabis, nisi ex Prin cipum regumque ignorantia Sc negligentia, At quanto cum maiori periculo huiusmodi homines errant, tanto maiore studio, se ad historiarum cognitionem eVactam, conferre, deberent, si modo utiles esse cuperent, nam id si facerent, Operae responderet aliquando praetium.Tolerabile essetii suo tantum dispendio delinquerent,uerum quia Achiuiplesctuntur, quod reges peccant, secum iu magnam multorum ruinam trahunt minime his committendum esset,ut ab historia quae,iuxta Ciceronem,lux sit ueritatis,uita memoriae Oc nuncia uetustatis minime excolerentur οἱ instituerentur, quo expeditius pericula declinare Zc occupare,uel tum demum si coelum turbidum, periculosam horridam ψ tempestatem minetur, uel etiam si ea ingruat, acrict celeri facilitate di promtitudine ,emergere S euadere,atq; per deflexus sinus J,ad receptum tutum, salua naui, incOIumes contenderepo Isent. Et cum historia tanti sit momenti,quis non sebolem prolemq; suam in ea exerceri cupiat et Quem item pigeat multum aetatis in ea dctererer Et ut maxime quis uariorum exemplorum turba, uariam rerum gestarum lectione instructus sit, tamen cum uariae sint Terum occasiones,nem intelligat ex circumstantqs, quando uel in rebus cunctandum si, ueluti Fab: maximo conueniebat,uel quando accelerandum sit, quemadmodum Camillo
aduersus Gallos agendum uidebatur, quid quaeso esticiet aut si nessi semper eadem exempla,citra delectum, imitanda esse nesciat, quid quaeso praestabit: acre igitur iudicium magnal industria est adhibenda, at omnis segnities expellenda. Id si nos sedulo serioq; fecerimus, non parum fructus reip: accesserit. Oti parcam sementem faciamus si uberem messem cupimus, quod inde tranquillitas 5 salus at conseruatio rerum publicarum pendesar, net nos pensam nostrum absoluisse credamus, nisi in hoc rigidos nos ipsos exactores praestemus. Nam si uel paululum remittamus parum fructificabimus, parumq; proficies mus, quod malignitate naturali, omnia fatis in peius ruere, ac retro sublapsa referri solesant,nii 4 diligentissimo studio Sc summa cura opera impendamus, ut si exacta historiarum cognitionem adepti fuerimus hanc tandem ad usum bc effectum bonum lc utilem conseo ramus 5c applicemus. Caeterum quia inter Omnes peritos conuenit , in historiant doctrina non minus Chronographiam,quam τοπογραφίαν esse necessariam, quod ipsam nos Ie, non minus res illustret, quam si loca cognita habeas,nam ex peritia temporum tibi constabit,
quo quid o tempore gestum sit, ec quis tum mundi huius status, qui reges di imperatores, Oc qui amici uel hostes fuerint,ec quomodo quil suas res,suaq; negotia administrarint, ueo luet fuerint mores qui euentus. Nam cum omnia in hoc mundo instar rotae circvuoluantur,semper res alia alia propellat Sc insequatur,non para lucis accesserit si tepora rerum gesta se scias.Ideo nostera utor,uir in omni doctr1naIu genere,medica quoq; facultare absolute doctus optime operam sua impendisse uideriar, qui id summa cum diligentia prestare studuit, id* solu mira breuitate occopendio intenderit,ut certa tibi annom series 8c ratio, a condito mundo usque ad nostra tempora constaret. Quamuis uero multi di annos in suis
chronicis tradiderint, uides tamen quantum uarient, at is noster, in anniS adnumerandis, Biblicam ueritatem exquisite obseruauit. Iam nisi annorum Oseruatione,Opus esset,nunsiquid putas Mosen ec librorum regum scriptores alios in prophetas tanta cum diligentia tempora per reges ta annos assignasses Illud affirmarim te neq; ad absolutum intellectum, quod duntaxat enarrationem rerum in sacris literis attinet, ut ne spiritualia commemos rem, peruenire post e, nisi tempora annos Q, Jc qui quoque anno, tam apud gentes quam in iudaico populo regnauerint exacte calleas. Sed quia autor noster id magna cum digni- rate accurate praestitit,plus rerum quam uerborum hoc succincto libello tibi propinauit, quod studio breuitatis deditam opera a uerborum lenocinio abstinuerit. Hunc igitur. tibi commendamus, ut omnia honi consulendo eius opera foelix ac faustus fru
aris. Vale, Bernae,pridie Kalen: Aug: Anno M. D. XL.
10쪽
dido lectori talutem Prdecat Ur. . Emo certe est, qui ambigat, lector candide, quam sit hominis perina -
gno spiritu, ne dicam magnis lateribus, Sc ingenio summo praediti, ueterutrai monumenta conscribere, eaq; in usum redigero i ustum,unde quid quod ua rem praesentem sit,percipi queat. At, deum immortalem, quae nam illa est humanae rationis industria solers,uirtus P plane Heroica, retrogredi ad rerum primordia, ac repesitere ab origine prima,a iactis terrae fundamentis, in hodiernum hisci diem, rerum gesta rahistorias portendere casq; Omnibus uelut m speculo conspiciendas proponere, id y ordine conspicuo ac saccessu rerum admirabili. Ex his deinde luculenter tradere, quibus auspist ijs coeli terra in fundamina sint posita, quae Principis limi, hoc est, hominis primi, a summo rerum in omnium conditor c, nobilis illa creatio extiterit , item quae porro του m/του
fuerit successio, donec paulatim in amplum dc in infinitu aucta est humani ge neris propagati O,quando coeperunt Oppida,ac mania sirgerc,rcspti: florere, regionUm& coloniarum agrorum* fines per terminos deduci, his d cnil regna,& orbis imperia succedere. Quae quidem omnia sic comparata sunt,ut sabinde alia alijs,per innumerabilem
annorum seriem, tistim is succederent, adeo p nunc huc, nunc illuc transfercndo, miraS inper 5 incomparabiles habuerunt mutationes,auctbis incrementa ac decrementa, Perpeti iis fluitantia casibus,ac uictissitudinibus obnoxia, non aliter,ac si res humanassen continuis uolui motibus, sicut caetera circum Omnia, fieri necesium est Oporteret.
Hoc uero quale sit in uniuersum Ualerius Ansiicimus, uir medicinae facultatis absolutidni rhus, ac omni genere artium disciplinarumq; instructissimus, in medium ac uelut in tabula conspectum dabit euidentissime, id P quantum clini in immensum pateat omne, ea tamen breuitate Delicitcr perstringendo, omnium rerum auspitia progressus cc fines tradit,ut Lector antiquitatis di Historicae facultatis studiosus, non modo oblectetur plurio Hram, Verum etiam modis omnibus,paratior reddatur ad omne eruditionis genus discutiendum iudicandum*. Hic enim superuacuescribiti ir nihil, quod cum taedio legas, nihil necessarium facit reliquum, quod cum periculo detrahi possit Bleuiter, uicquid in hoc toto uniuersalis Historiae opere continetur, in perpetuo officio excitandi animam, ac sugnificandi res memorabiles uersatur Loquuntur Omnia,characteres ac figurae, sua quaeq; res dignitate splendet,authoritate J n litur propria.
Ex his ita liquet quis sit usus Historiae, omni tempore inter homines habita est funismo in honore, idq; non immerito. Haec enim est humanae uitae speculum,unde hominum
inores ec studia dispicere licci, liquido in Omnes partes. Prosit ita in corporibus medicina, intersit plurimos esse iurisconsultos,in summo se fastigio positos esse,credant philosophi, de gradu non sinat se delici militaris gloria. Haec omnia quidem, quanimis in i peciem reorum studia ξc usus habeant plureis, cedent tamen , cessere semper plausibili Habemus enim compertu, Historiarii scriptores,in summa dignita re,apud omnes omnium hominum nationes foruisse semper, quum hoc geniis professores, Philosophi uidelicet ac Rhetorcs, saepius loco cesserint, ec non magna cum gloria ἐπι το πολυ cXacti sint. Causa est quod studeant aliud nihil , quam ut suam expleant habendi cupiditatem, honoris gratiae, ambitionisque, ius omne diuinum atq; humanum peruertant. Nil aliud est quod medicis aes, aurum 3 fulgens paret, quam morbus corporiS κ' me, miserum mortalibus spectaculum , Quid militibus, nisi humani generis discordia, rapacitas. Quem alium finem ueterum at nostri saeculi hominum philosophia respexit unquam nisi ut Sophistice ec frauda lenter, q aestus gratia e re mala bonam, ex bona catalam rati: alit malam. Quod monstrum illud sit, non eget demonstratione amplius . At e contra non sic habet Historia, haec nihil tale affectat, quia gloriae cupiditate tantum,non mercerinis o sata stipendio,sed uirtutis amore, di honestatri praemio adducta, gaudet quam