장음표시 사용
11쪽
Ceteri manuscripti, qui minoris mom0nti sunt, Floron fini sequuntur scripturam 1).
Omnes nostrorum temporum docti viri absurdum esse existimarunt Ciceronem dixisse Lucretium multa lumina ingenii, multam tamen artem habuisse, et mendum scriptura eo logo inesse suspicati veram lectionem coniectura assequi conati sunt. Brauritanium Lucretii de atomis doctrina, Munster 1857, p. 2 manuscriptorum lectionsem adprobavit his potissimum verbis: Ingenium et ars in veterum Romanorum scriptis saepissime oppOSita InVeniuntur, ubi oppositio ipsa minus valida adparet, quam ut alterum, altero excluso tantum adfirmetur Sed nemo eius Sententiam Secutus est. Munro T. Liιcretii Cari de Rerum nulιιra lubri
in dubio fuit num legeret etiam pro tamen, B cum inessemqndati omnium facillima primo adpareret et icctronis Θntentia hoc modo explanari posse sibi videretur e Lucretius eadem ingenii lumina habuit atque Ennius, sed habuit etiam artem, qua recentiores hi poeta Jaudantur. s Atta uisu ad hano lectionem accedere ausus non est, sed ita legere maluit voLGI, p. 19) ε Lucretii poemata, ut scribis, ita sunt, multis luminibus ingenii, multa tamen artis esse cum veneris, Virum te putabo si Sallusti Empedoclea legeris, hominem non putabo. Permulti Ciceronis epistularum editores, ut Ernesti Schutg, Orelli, existimarunt Cicoronem ogasse ingenii lumina inesso in Lucretii carminibus, et ita legerunt: non multis luminibus ingenii, multae tamen artes s eosque secuti praesertim sunt LacI1-
mann l. l. et Bernii ardy l. l.), qui putaverunt Lucretium nargument a poetica sere alieno Versibus saepe exquisitis pertractando, magis usum esse arte quam ingonio 2 Non desue-
l Qui codicem norontinum a. 392 Modiolani, impensi Colucci Su-
lutati scripsit, diligenter secutus est apographum, quod Franciscus Petra amanu sua exaraverat ex archetypo, ab ipso summo poeta Verona reperto. Interiit vero archotypum et apographum. Cf. Bandini, citat codd. at bibi Med. Laurentianae, II, qui tamen perperam adfirmat codicem Laui euti num manu Francisci strarca esse exaratum. V. De olhac, Petrarque et intimamsme, p. 228. 2 Qui cupiat cognoscero permultas alias siusmodi coniecturas, adeat Polle, Die Lucrealiteratur ei Lachmanni ad Bernus in Philol. 25, p. in Sis l.
12쪽
libri de rerum natura prorsus ostendant non desecisse poetae ingenii vim, sed potius intordum quendam poeticum nitorem. Quod
mirari non possumus, nam argumentum in quo VerSatur tam arduum est, ut non Semper hi eo perctractando omnia impudimonia removeri possint. Neque praetermittendum poetam operi suo extremam manum admovere non potuisse. His rationibus retus
Bergk L L, p. 5 legendum esse putavit et Lucretii poemala, ut scribis ita sunt inultis luminibus ingenii, non multae tamen artis l): , quam lectionem sero omnes docti viri probaverunt et hi recentiores Ciceronis operum editores, ut tot in editione Teubneriana Lipsi a l88T), secuti sunt. Nos tamen ne lectionem quidem a Berg pr0positam esse excipiendam censemus. Cicero enim Berg et compti trium criticorum n0strae aetatis sententia, pluris sedit Lucretii ingenium quam artem scilicet ingenii vim
poeta non negaVit, eum tamen tanquam arto carentem obtrectavit Quod iudicium satis grave est, cum Cicero prosecto non ignoraro Lucretium id sibi praecipue proposuisse, rerum naturam, id est arguinentum admodum obscurum atque a poetica fere ab-h0rrens, carmine numero adstricto xponere et poeticis luminibus exornare.
Quidquid est, nos modicum lectionem sequi malumus num liaud obliti sumus verbum et ars s significare ε praeceptionem, qua dat certam viam rationemque faciendi aliquid Forcellini, v. ars 2 Cicero igitur, nostra sententia, censuit multa esse in Lucretii armine lumina ingenii, multam etiam artem, id est multa praecΡpta, et reVera ueretius Scientiae notiones, rerum deniquo naturam o disciplinam patefacere cupiit, adeo ut ingenio iure opposuerit Cicero artem δ).
t Idem Bergli verba quae sequuntur ita legero proposuit Rh. MuS., is p. 6063 sed si ad uiribiliJcum veneris, virum to putabo si Saliustii
Empedo lea legeris, hona iner non putabo. 2 CL Cie Orat. 55, 83 et notatio naturae et animadversi peperit ortem v et ipsius Ciceronis deperditi operis inscriptionem: Do iure civili in artem Pedigendo. G Ad odicum Iectionem amplectendam me impulit ei. v. pro . . Tartara, ideoque eum gratu animo prosequor.
13쪽
Perdiscite quidem ineaptum sumpserunt qui demonstrara donati
sunt Ciceronem operam dedisse Lucretii carmini emendando. Cese tum est enim atque omnibus manifestum Ciceronem Epicureorum doctrinis acerrimum adversarium semper suisse. Acriter Epizureos reprehendit, et qui voluptatis patrocinium suscipiant de Orat , 3, 17, 3);, qui dicantur praeter ceteros ess auctores et laudators Voluptatis ..... quos adfirmare non pudeat nihil esse praestabilius otiosa vita, plena et conserta voluptatibus; qui asserant vaticinari atquo insanir eos, qui dicant dignitati esse ser-Viendum, rei publicae consulendum, etc. Pro Sestio 10, 23 . Et in Epicureos invehitur e qui adfirment hominem bene anuli n0n oportere ρm publicam capessere διcl.) s et societatis rei publicae partem nec noscant ullam, neque unquam noverint doLm. 1, 13, 39) s Causam cur tot Epicuri discipuli Romas florerent, hanc memorat et sive quod erat Epicurea disciplina)cognitu perfacilis, sive quod invitabantur multitudines illocohris blandae voluptatis 1 seuL, 4, 3, 6ὶ , Potuitne unquam fieri, ut
tam acer tam portinax Epicurea doctrinae adversarius opus illis doctrinis resertum atque ad eas evulganda consulto comp0situm smqndaret et odoreis quidem infitiari non potest Ciceronem Epicurum ipsum appellare et et bonum Virum et comem et humanum de Fin. 2, 5, 49); nec modo Epicurum, sed Epicureosqu0quo laudare εἰ mihi quidem quod et ipse Epicurus bonus vir fuit, o multi Epicurei fuerunt et hodie Sunt et in amicilia
fideles et in omni vita constantes et graves, nec Voluptate, Sed osticio consilia moderantes, hoc videtur maior vis honestalis et minor voluptatis ibid. 2, 25, 81). , Quam vero laudem minuit his verbis: mihi vidon tu melius sacere quam dicere; ac profitetur se Amafini, Rabiri, ceterorumque Epicureorum Latinorum libros nunquam legisse Est enim quoddam genus eorum, qui se philosophos appellari volunt, quorum dicuntur ess Latini multi sane libri, quos non contemno equidem, quippe quo nunquam legerim, sed quia profitentur ipsi illi, qui eos scribunt, se neque distincte, neque distribute, nequo eleganter, neque ornate scribere, lectionem sine ulla delectatione negliges 1 ιιScu ,2, 3, 7
Adfirmat tiam Epicureos litteras sero negligere solere in P. S., 29 70 et Epicureorum eloquentiae genus minime aptum ad dicendum esse Brut. 35, 31).
14쪽
- 10 Haec atque compluria alia quas de Epicureorum doctrinis et
do Epicureis scriptoribus in Ciceronis operibus inveniuntur, impedimento nobis esse videntur, quominus putemus Ciceronem Lucretii carmen emendaViSSe. Restat ut exquiramus, num ex Ciceronis epistula ad Quintum Dalrsm nobis liceat fidem addere rebus quae Supra adtulimus. In primis est animadvertendum epistulam parvi ponderis esse M.
Tullius littoras ad Quintum fratrem mittere cupit; sed, cum nihil sero habeat quod scribat, de libertate Tenediis negata et de laudibus Datris breviter loquitur ad extremum pauca addit de Lucretii ac Sallustii carminibus haec ne esse quidem legenda adfirmat, in illis multa lumina ingenii, multam tamen artem inesse. Sed hoe iudicium eum proferre Datris iudicium confirmantem ex Verbis ut scribis, facit intelligitur. Quibus tamen verbis nonnullicritidi magis persuasum habuero Q. Ciceronem Lucretii carminis mendatorem extitisse Cs Bernhardy l. l.). Sed hanc coniecturam optimis argumentis, ut nobis Videtur, iam refellimus. Haud igitur dubium Ciceronis iudicium parvi momenti osse cum duo Patres nil gravius haberent quod scriberent, de rebus minimis locuti sunt et de Lucretii opere aliquid addiderunt. Solobat enim illis temporibus Cicero, cum publica negotia argumenta
epistulis non praeberent, de rebus quae ad litterarum studia spectarent, sermonem cum ratre habere. Ita, Verbi gratia epistula VI IX eiusdem libri secundi valdo gaudet fratri placuisse
suum quendam librum, modo editum, cuius exemplum ad eum
Ciceronis epistula scripta est a 700 54 ineunte, Domitio Ahenobarbo Appio Claudi Css., cum Q. Tullius apud Caesarem logatus in Gallia et in Britannia commoraretur cf. Munr0 Vol. II, p. 3). D qua re omnes sero Ciceronis epistularum editores consentiunt. Iam ex eo ipso quod Quintus ad Marcum scripserat quid sau cretii carminibus ipse sentiret, consentaneum est poema modo editum fuisse. Censet Bergh l. l. p. 6 Μ. Tullium Ciceronem, simul atque emendandi laborem persecit, poematis exemplum ad fratrem, qui tum ruri degeret, misisse, eumque rescripsisse et de
poemate iudicium illud protulisse. Optimum criticum sugit . Tullium eo tempore in Gallia et Britannia Caesaris legati muliere langium esse, non ruri degisse. Ceterum nos quoque cen-
15쪽
iam id legere potuerat. De qua re recta locutus est Purmann Iahrb. 67, p. 59 : Luci s konnis naturi lchis derasit des Brissos nichimeliram Loben und docti aucti nichi lange vers orbo sein. Sed Polle l. l. p. 49 Sq. Verbum poemata ear minis tantum partem indicare arbitratur ac For ollini auctoritate ill v. poema ad sententiam suam confirmandam invocat Disseruiupoema et p0esis haec est magnum et totum opus, illud par-Vum aut pars operis v quapropter existimat Ciceronem Vivo poeta, partem tantum carminum emendavisse. Quod adprobari non potost verba enim Hieronymi apostea amatorio poculo in furorem versus, cum aliquot libros per intervalla insania conscripsisset, quo postea Cicero emendavit, propria se manu interfecit . . . impedimento sunt quominus censeamus Ciceronem operam dedisse carmini emendando, Vivo Lucretio. Profecto lectorem qui ad nostras quaestiones animum intendit, non sugit parum fide digna esse qua de Lucretii morio tradidit Hisronymus Adfirmat enim mortuum eum esS B. 03 u. c. sed, cum haud dubium sit quin Cicero, si operam Lucretii carmini mendando revera dedisset, id post scriptoris mortem secisset, et cum contra ex Ciceronis litteris certum adpareat poema anno T00 pervulgatum esse, facit intelligitur Hieronymum nenunciando Lucretii mortis anno a vero pro gul afuisse. Quod animadvertit Bergkil. L p. 6 sq.), dicens Hieronymi temporis computationem ex arbitrio esse actam; cum enim SuetoniuS, ex quo Omnia repetiit Hieronymus, temporum ratione non nota ViSSet, Chronographus iuxta operis institutum coniectando tempus adlegit l). Itaque Bergh ad Donati potius sententiam accessit censuit enim Luersitium anno 699 mortuum esse et M. Ciceronem paulo postea nimirum post idus mensis octobris illius anni, curam emendanda carminis suscepisse, initi autem proximi anni exemplum ad uintum fratrem misisse, hunc vero continuo declarasse quid de poemato sentiret. Sed fugit org etiam Donati computationi nullam fidem esse adiungendam Donatus enim Veri Simi meXistima-Vit, ut censemus, quod Hieronymus Suetonio auctore, de Cicerone
i Has temporum rationes haud certas esse primus ostendit Rilachi, Parema Platilina erontianaque, Ol. I, p. 620 sqq.
16쪽
Lucretians arminis simendator protulerat sed, cum ex Ciceronis
liffsris manifestum habstro carmina a. 700 iam pervulgata esse arbitratus os poetam a. 699 mortuum esse, ut annum eius mortis cum Ci stronis epistulae tempor conciliaret. Denique ut ad huius rei Summam veniamus, de poetae mortis tompore nil certius dicipsie St. Hoc tantum pro est lo habendum, ineunte anno 700 carmen
de rerum natura paulo antea editum esse. Quoniam Cicero, fratris sententiam confirmans, de carmino iudicat, consentaneum est duos fratres totum poema, statim ac perVulgatum, Vel Saltem ma-Ximam eius partem allent et considerato legisse. Neque eos
fugit quanti ponderis essot ac prior Q. Tullius iudicium de eo protulit, posterior Marcus Patris iudicio libenter annuit. III. Nonnulli docii viri ex quibusdam Plinii Iunioris orbis Hieronum testimonium do Cicerone Lucretiani carminis emendatore confirmari existimarunt. Silius quidam Proculus de quo pauca scimus, Plinium rogavit ut libellos suos logore atque examinaret an edition osse ni digni. Plinius ita respondit: Petis ut libellos tuo in secessu legam, examinem an editione sint digni adbibos preces, adlegas Xemplum rogas enim ut aliquid subsicivi temporis studiis meis subtraham, impertiam tuis, adicis M. Tullium intra benignitate poetarum ingenia ovisso Epist. 3, 15, 1) yHorum Verborum sententia prosecto haec est Silius Proculus, ut Plinium alliceret ad leg0ndos suos libellos, adhibuit preces, adlegavit Xemplum quas preces suerint satis adparet ex verbis η rogas ut aliquid subsicivi temporis etc. s quod vero fuerit exemplum a Procul adlegatum colligitur ex verbis: adicis M. Tullium mira bstri ignitat poetarum ingonia lavisse s nihil prorsus est quod ad amendationem carminis Lucretii verti possit. Nihil0- minus Munro voL II, p. 3 censuit Proculum ut exemplum adlegavisso Cieeronis Lucretiani carminis emendationem: quod in libris do rurum natura sepit Cicero diceret Proculus fac, quaeso, in lihollis meis o Haec coniectura nostra quidem Sententia nulli imittitur undamento Proculus enim, quod ad Ciceronem
17쪽
attinet, memoravit ianium eius benignitatem orga poetas Plinil
igitur orba non singillatim ad rem ortam, ut ad emendationem Lucrsti carminis, spectant, sed g0neratim adfirmant Ciceronqm in poetas propenso animo emper fuisse. Ac se quidem vera Cicero possim et eximios poetas in honore semper habuit. Nonne in Cic0ronis oporibus laudes poesis a poetarum passim occurrunt In oratione pro Archia poeta, ut reliqua Ciceronis scripta praetermittamus, nonne adhibuit Cicero Verba, quae nunquam x hominum momoria excident Ad hanc igitur Ciceronis erga ootas obsorvantiam respexit Plinius, confirmans quod Proculus ad precem suam Sustentandam protulerat. Et verba Plinii a M. Tu lium mira benignitat poetarum ingonia ovisse s in memoriam
rovocant ipsius Ciceronis verba pro Sestio, 58, 12M et quorum poetarum ego semper ingenia dilexi .s Sed concedamus etiam Plinium Iuniorsim verbis illis significasse quod seriore aetate Hieronymus aperte protulit quid exindo inserendum ' o tantum, nostra sententia sabulam illam iam Plinii temporibus esse pervulgatam. Et re quidem Vera Omnia, quae de Latinis scriptoribus Hieronymus Eusebii Chronicis addidit, ex Suetonii libro de Poetis deprompsit, ut ipse aperte prosessus est cs. Reiflerscheid Suetonti reliquiae p. 365 sed linius
Iunior et Suetonius aequales suerunt, uterque enim initi secundi saeculi post Chr. n. floruit. Quam ob rem ex Plinii verbis conici fortasso potest opinionem de Ciceroniana Lucretii carminis emendatione eo temp0re iam viguisse, eamquo amplexos esse linium Iuniorem et Suetonium. os oro in dubio sumus, num Plinius id pro corto habuerit; do Suetonio autem vix dubitare licet cum id apud Hieronymum inveniamus. Suetonium nos qu0que maXimi facimus, non e tamen pacto ut eo auctors Hieronymi adfirmationem temere excipiamus. Atque sententiam Munr0 v0l. II, p. 23rosollimus, qui censet Hieronymi Verbis adsentiendum esse, quia Suetonius, qua suerit perspicacitate prudentiaque, nihil in scribendis vitis Romanorum virorum inlustrium unquam Sseruerit, quod firmissimis testimoniis innixum non esset. Nobis contra videtur Suetonius quoque sabulam in libros suos inserere potuisse. 0-que Berg assentimur, qui dicit t. l. p. 5 hac ratione licero
omnia quae unius grammatici testimonio confirmentur in suspicionem Vocare Non omnia sane grammaticorum testimonia refel-
18쪽
- 14 lenda sunt, attamen ne omnia quidem adprobanda sed de omnibus, tiam rectissime licet, iudicium ferre opus est. Ad suam sententiam imagis magisque confirmandam memOravit ergk l. l. p. 5 multos Romanos Scriptores munus emenda lorum operum amicorum suscepisse, et Ciceronem ipsum usum
esse opera et consilio Pomponii Attici in suis libris om0ndandis et ed0ndis. oque gravissimus criticus silentio praeteriit Ciceronem ad Atti eum scripsisse II, 16 4 do mendatione Annalium
Ouinti fratris et . . . ita rursus remittit, ut Annales suos emendem et edam. Cicero tamen non adfirmat Annales fratris se emendavisse, neque asserit sibi in animo esso hoc munere ungi, sed
tantum dicit Quintum a s petiisse ut Annales emendaret et ederet quod nobis non constat, secerit Marcus necne. Neminem praeterea sugit, quantum intersit inter emendationem Annalium spatris et carminis Lucretii, cuius otiam samiliaritas cum M. ullio dubia est. Quamvis autem penitus perspectum planeque cognitum non sit argumentum quod Quintus Annalibus tractaverit, ab inscriptione tamon licet suspicari illud ad historicum genus pertinuisse, et ideo cum Ciceronis moribus atque institutis prorsus con
Solebant Roma homines docti in vulgus emittere pus, qu0ddolanetiis amicus reliquisset Aeneidus libri, ut omnibus notum est, a Tucca et Vari post Vergilii mortem editi sunt, sub lege aut nihil adderent, Hioron Euseb Chr. ad a. 737ὶ quam legem putandum est Ciceronem observavisso, si revera Lucretii libris edendis operam dedisset. Sed nemo prosecto si qui non videat duas res prorsus inter se dissimiles esse. Si Vergili placuit perpoliendi operis extrum iam laborem adhiberi ab illis optimis viris sibi coniunctissimis, quibuscum de poetica Semper c0nSenSiSset, haud si credendum Lucretiunt Ciceroni, quem epicureis doctrinis adversarium sine dubio cognovisset, curam emendandi carminis
Etsi non omnia Ciceronis scripta ad nos pervenerunt, recte tamen animadvertit Forbiger De T. Lucretii carmine a Scriptoro serioris aetatis denuo pertractam, Lipsiae 1826 p. 6 veri sim iis non Ss Ciceronem, qui de rebus suis satis magnifice sentiret, Si Lucretii carmen emendavisset, vel in ipsis litistris ad Quintum fratrem, vel in aliis superstitibus operibus id plan non commemo-
19쪽
- 15 rasse. Quam sententiam refellit Bergk l. l. p. 5), qui existimat
in tanta Ciceronis epistularum iactura mirandum non esse quod ipse Cicero nunquam tunc laborem commemoret, ac censet in epistula ad Quintum minime opus eum mentionem huius rei secisse, cum fratri de opera in Lucretii carminibus emenda tulis posita plane compertum esse deberet. Omnes sane Ciceronis epi-Stulae ad nos non pervenerunt; sed, cum permultae in quae
nobis legere liceat et cum tot locis suorum operum de Epicuro et de Romanis Epicuri sectatoribus sermonem habeat, mirum Posset os quod somel tantum de Lucretio loquatur, nusquam Vero illius carminis emendationis mentionem faciat. cetera etiam, quae de Lucreti Hieronymus tradidit, vix eredibilia adparent. In sabularum numerum haud dubie reponendunt quod narrat de poeta amatori poculo in furorem vers et aliquot libros per intervalla insaniae conscribente Lachmanu tamen ad Luor. I, 22 nihil omnino quod credi non possit in Hieronymianis invenit. Visus enim est ei chronographus non totam poe- sim per intervalla insania conscriptam dixisse, sed aliquam tantum partem. Atque investigationibus suis usque adeo processit,
ut nomen etiam uxoris Lucretii se operisse existimaret. Sed eius coniecturae, ut perspicuum, nulli undamento innituntur. Quae de Lucretio eiusque uxore narrat Hieronymus nonne revocant in mentem sabulam illam de Hercule et Deianira Antiquam profecto sabulam assignarunt grammatici poetae, de quo pariam constabat. Item ad furorom ei tribuendum inducti sunt a sui ore
poetico, de hi canit Statius Saloae, II, T, T):
. . . docti suro arduus Lucreti.
Cum igitur refellenda sint quae de Lucretii morte tradidit His-ronymus, qua de causa adpr0bemus quae de emendatione carminis olus ipse Hieronymus asseruit Fabulosa quae narrat cautiores nos laciant, ne temere in errore VerSemur. Haec omnia maximi momenti esse animadverterunt etiam qui Hieronymi testimonium comprobaVerunt, adeo ut emendati0nem Epicurei carminis ab acerrimo Epicureis doctrinis adversari per
sectam rom profecto valde mirabilem probabili ratione en uel ear conarentur. Itaque Munro censuit v0l. II, p. 1 sqq. haud di ficile esse Lucretium Ciceronis virtutem in gerenda re publica eiuS-
20쪽
quo variuna, exibile, multiplex, praestantissimum denique ing01ilium admiratum esse, quod conici etiam potest ex nonnullis locis carminis de Rerum natura, quibus perspicuae sunt imitationes Arati popinatis a Cicerone in Latinum sermonem conversi cf. p. 18 Sq ). Sed ne hac quidem re nobis videtur Lucretius oblitus esse Ciceronem Epicureae doctrinae adversarium extitisse. Mutaro tamen censet poetam morti proximum a Cicerone petiisse, ut libros
de rerum natura emendaret Ciceronem Vero, ut morientis mandala efficeret, cum nihil in carmine mutavisset, editioni nomen tantum dedisse. Compertum igitur est Munr0 Hieronymi testirnonium multis tantum exceptionibus sequi; quapr0pter magis 'magisque ad eius sententiam refellendam inducimur. 0 denique, argumentis supra adlatis innixi, si miter existimamus Ciceronem Lucretiani carminis emendatorem non suisse. IV. Oii0d igitur Hieronymus de Lucretii poemate a Ciceroneemqndato asserit est Veritatis expers. Ostendimus vero sabulam illam ieronymum ex uotonii libro deduxisse, ac Suetonii
lesnporibus iam esse pervulgatam. POStremum munus OStrum
erit diligenter exquirer qua ration inter doctos viros ille rumor in erebuerit. De tempore quo nasci potuit, nihil profecto asserere nobis licet; sed de hoc tantum certiores facti sumus, initio Secundi saeculi post Chr. n. inter doctos atomines illum iam viguisse; utrum Vero ea an Superiore aetate initium sumpserit, haud plane constat. Quapropter de hac re missum facimus. In vestigandae potius sunt causae Vel occaSiones, quae Romanos ad illam opinionem duxerint. Iam Vidimus omnia, quae do Lucro ii 0rte n0bis tradita 8:ant, haud satis perspicua vel potitis minime fide digna esse. Credi etiam potest ipsos Romanos, Suetonio aequales, de Luci sti vita in dubio fuisse. Lucretius, ut inter omnes On Stat, opus Suum perpolire non potuit id praecipue colligitur ex re-
qtientibus iterationibus versus 25-910 libri primi, ut perspicuum sexemplum adducamus, iterum logimus initi libri quarti vV. 1-25).Nsque in dubio vocari pote t quin veteres grammatici versus in ulroqii libro legerint, cum e0s adtulerint adposit numer sive