장음표시 사용
361쪽
.letudine, repentino intereat . postea autem dissecto corpore. certa aliqua vitia in visceribus dispicias, quae non vulgarem ar--guant putredinem: non aequidem errabis, si quidpiam de Ven*
Quorum venenorum intemosei nota non possint. 'OG. I
. T . . , . . Iximus quidem diligentem medicum licere aliquando de . . . O veneno exhibito certam relationem asterre. At quoniam saepius ambigua res est: ideo quibus in casibus haerere , atque imcerta proponere liceat, hoc etiam explicandum est mihi. Si quis igitur itnprospera antea usus valetudine& qui in vitae regiminextiam, peccarit, repente moriaturi dubi, veneni conicctura est. Praeterea si in prauisima,ac pestilenti constitutione, quicunque ille sit repente concidet, nihil de exhibito veneno affirmare ce eo licet retentin usque adeo lethalis ambientis aeris inspiratio
esse tunc solet: ut vel potentissima quaeque equet, ac superet venena. Ergo cum medica coniectura vix unquam in pestilenti constitutione. discerati epoti veneni dolus possit: non minor adhuc esse dissiculeas solet: cum quis illo veneni genere emorituD, quod in diem certam, ac constitutam paratur: aut potentissimo illo etiam: cuius sol' dumtaxat contactu certus affertur interitus . Hoc enim tam potens est. tam ultra alii; eras Maturae vires ascendit: ve quasi sine certamine occidat. Atq; ideo viae vitam cpoti veneni notam exhibet. Quae vero ad constitutum tempus Praebentur, quoniam refracta admodum sunt: atque ita sub specie alimenti proponuntur, ut nec saporem, nec quicquam aliud alienum praesuram sensim, lentoq; marcssire homines necat: duro
solidas particulas lethali alimento perfusas , paulatim proprio nemperamento labefactant, atque ad interitum ducunt: in qu remotissinia deuorati veneni ei te solet suspicio. Sed in his illudi . Se M'. euenire memorat Theophrastus, s ut qui robusti sunt, ac benetiam. c. 16. valentes , itemque diutius malo resistunt: hi deterrime , ac cum saeuissimis symptomatibus intereunt: caeteri vero alij, ut statim , ita placide etiam decedunt, nullam veneni suspitionem praeseserentes: nam quoniam grauia aegrotantium symptomata ex ri
turae conatui re sistentia fumi, verisimit e est, nihil huiusmodi ouenire, ubi potentissima est vis veneni, & cui impares hominum vires esse cxistimentur, ac congredi ineptae . Ideoque pM moriae - prodis
362쪽
proditum ' est, Maanum Alexandrum, ac Cleopatra Reginam, Plutari In Ve Pqno iam consumptos nullas tamen veneni notas prae se tuli se vita alex trse , quod siilicet potentissimum illud fuerit, quod necem at&- Α' ε ij
larat. Quamquam hoc iii lo eo non paruam dubitationem facit, quod a Plutarcho ' scriptum legimus: nimirum Cleopatram ip- In vita assam, cum vires omnium venenorum in his, qui morti fuerat destinati diligenter perquisi si et: de praehendisse tandem grauiores labores, ac cruciatus ab illis venenis produci, quae citius occidunt et metiores ab aliis, quae lente e sed utra verior sententia sit, niihi nondum satis liquet: experti determinent: nam si disputationibus statuenda res est probabiles utrinque sunt rationes. Et Κυ , ut me tandem colligam , quibus in casibus certae sint venenorum notae: ac quibus incertae, satis explicatum puto ἰ nec mi nus illud quoque, quod a principio instituimus: nimirum , non prorsus impossibile esse, illos, qui hausto veneno in te iterunt, aliquando dignoscere t si quidem Galeni doctrinam sequaris: ac praeter alia abfuerit etiam pestilentis aeris constitutio. Interentiri, tunc parum omnino esse , quod medici diligentia praestare pUisiit: nili tamen coit agi j experimentum velis consulere: monitratum enim est a peritissimis ' medicis, venenata conta- ' Frac giosa non elle. Sed ex experiundi ratio periculi plena est, ac se
etiam incerta: nam si quis peste euagante iam mortuus, nihil tamen contagij praeseserat, dum a quibusdam tractatur: non propterea peste illum non es e correptum dicam : emim pestiles contagiu non aeque omnes corripere potest. Sed silendum non est, quod memoriae prodidit Plinius ei veneno scilicet desunctos, I Lib. i. 3. non volucres, non seras attingere. Atque alibi, ' negatur, in- 'Lib. D. M.quit, cor cremari pose , veneno interemptis: quo argumento 37 Vitelliu, Pisonem eius steteris coarguit: palam testatus, non potuisse ob venenum cor Germanici Caesaris cremari . . Quam .mobrem si eius reislla unquam fuerit experiundi: occasio, atque Opporcunitas, indicium liaud plane contem ne se quemadmodum & illud quoque,quod beneca ' scriptum reliquit, in ve- ' x Aenarurinenatis scilicet corpo-
. i nalai. - , i Atque haec de venenorum i
363쪽
euomodo depraebendi binsunt quisi secati later erunt.
Seribendi occasio: ct quam vavs modis homines ab exter princia, pio su centu . V L Τ Ο s esse, qui cum ab inimicis clam sustoee
tur: nullum tamen violentae mortis indicium faciis praebeant, non semel perspectum est. Quocirca siqui ad hos dignoscendos adhibetur,parum diligenter in hoc genere versatus sit: ille quidem aut ad internu vitium temerὰ confugiet: aut multa effutiat inania necesse est. Itaque de hac re breuiter nune agam. Suffocatio is mihi interitus in Praesentiarum inauditur, qui externa aliqua violentia respirati nis manus impediente eonficitur. Haec autem vel submersione fit: vel violenta oris, nariumque occlusione, vel laqueo, Vel calidissimi, atque alieni aeris inspiratione. Sed haec singula ita dignoscas. Quaesint externas orationis induta. SVbmersos serE in litus ei e ctos videast aut in puteis stagnisq;
prostratos . in quibus quidem cognoscedis fere nullus est la. hor. Attamen si lagax hominum dolus omnem criminis suspi- cionem remouerit: Nihil tamen occultari poterit insolens qui- dam tumor uniuersi corporis: ac madida mollities t aluus etiam intumescit z e naribus mucosa quaedam excrementa prode ut, ab ore defluut spumosa: extremi digiti detriti sunt: nam qui aquis submerguntur, tanquam effugium contendentes, arenam effodiunt : ideoque ea parte laceri deficiunt. Qi od autem dixi,tumida esse submersorum cadauera i non tam fit, hausta aqua, aut aliter intus contenta : sed a vapore, etiam in quem humores a putrido calore conuersi sunt: ideoque hic tumor non nisi post aliquod tempus se se attollit. Alia vero est suffocatio,& quidem frequentior: cum naribus, o reue pro vim occluso, aut arcto la-Jueo perpatratur: qui dolus ne te lateat, illud in uniuersi scienum est commune AE esse symploma his omnibus, quibus in spi- ratio
364쪽
rationis usus intercipitur, ut spuniam ex ore emittant: nam i ii ginosi excrementi expiratio, aut laqueo, aut aliter Intercepta , tota violenter impellitur: quo fit, ut pars propriae humia ditatis una expellatur eo modo, quo fieri lasan cum is cductionibus de praehendes. At si quispiam sene sit stragulatus,in hoc
praeterea funis apparebunt vestigia , aut liuentia, aut rubentia, praesertiin iti extremis finibus . aepe contritum est caput asperae -arteriae: aut secunda ceruicis vertebra luxata. Livent brachia, -crura,facies: tum et thorax, & plerumque totium prosusum est. Quorum omni u haec ratio afferri potest. Thoracis tumor multo vapore fit, spiritiis vehementia intus concitato: urinae exitus inaeqtiali musculorum conatur qui in communem salutem conspirantes ad suum initium contrahuutur ac propterea illius
exitum laxant. Item facies non equidem pallet: sed violae ei,& tanquam purpurci est coloris. od si penitus adhuc explorare re omnem velis: di meeti pulmones spuma ceu puruleta tu gent . reliquis interim visceribus inculpatis obseruantque anatomici in huiusmodi corporibus disseccandis, caput de thoracem languine plena esie Obseruationibus nonnulli anatomicitsi vero aIiter viae spiratus extrinsecus occlusae sint: exceptis fisenis vestigijs, eadem signa similiter spectabis. In his etiam omnibus diuersis in loci exoriri trusiuiae solent: tam ingens enim strangulatus vis est: ut omnium corporis partium expulsiva s cntras irritetur: ideoque & sanguinem, di succos alios ad cutam neas regiones diffundit, exprimit rac per ea praesertim locat quae latiora. & capaciora vasa habent: veluti dorsum, vultus.& huiusmodi alia. De his,qui ob ealidioris, atque alieni aeris Mirationem
DB his vero, qui calida, ac suffoeante inspiratione extinguuntur, quales hi sunt, qui in cubiculo iacent,reces calce, aut gypso illito, siquidem intus ignis occludature aut ubi etiam accensi carbones, nec halitu evaporato includutur: qua lex etiam qui in barathris,ac scelidis cauernis, puteisque, aut in magnis et foveis steterint, ubi asseruari triticum solet. Horum omnium , si prius qualis interitus sit, explicauero, indicia tandem Proponam: ut non solum signa attulide: sed ex ari e etiam
365쪽
r 7. Uu- videaris. Era Miratus, 3 enarrante Galeno , existimabat, pro - - - -pterea perire cor, qui in Charon ijs sunt barathris: tum eos, qui
omos incolunt calce nuper illitas: aut qui ex carbonum vapo- re , aut ad ijs generis citis dein extinguuntur: quod nimirum spi- ritus praetenuitate contineri in corpore nequeat. Satius autem,
inquit ille, fuisset, veluti in alimenti familiaris quidam leguminum olerum, panis. Je aliorum nobis qualitas: alterna vero canis
tharidis , leporis marini, & simili uin et ita purare qualitatem a ris quandam, aliam quidem familiarem , & amicam spiritui linsus animalis : aliam vero alienam , ac corruptricem. Ergo haec
videtur suisse Galeni sententia. illos omnes ex inimica nobis, o Te Vidit . atque aliena attracta aeris substantia interire. Sed alibi b ubi ' exactius de re ipsa perquirit. Qui,inquit, in balneis diutius versantur, exolvuntur, ac tandem moriuntur: quia calor naturalis non potest conseruari r construatur autem ex ventilatione
principii ipsius insiti caloris, di ex moderata refrigeratione , dccx defluxione eius, quod fumosum est: non enim ob vacuatum ex toto corpore spiritum in halneis exoluimur: sed propter coliditatem: nam quod etiam in grave olentibus specubus, & recens calce oblitis domibus, & ab extinctarum prunarum laeta re extinguantur: fit, quia non attrahitur aer frigidus: quae mumma est respirationis necessitas. Haec igitur ex Galeno.Qa -si adhuc quaeras,quo genere mortis isti deficiant. Celebres quidam medici, apopleticos hos omnes interire arbitrantur: atq; affectum in his esse cerebrum, su is ventriculis foetido, ac cratis do vapore oppletis,ac sua mala qualitate illorum parietes veli, cante e nam aiunt di motu , & sensu animal priuari , ac spumam Lib. δε HL ex ore emitti . Mihi autem verior videtur Galeni, sententiatii πνρ pre qui eos omnes, qui in barathris, ac grave olentibus specubus, ae similibus in locis commoriuntur, nequaquam , ait, cerebri vitio: sed penuria aeris frigidioris: a quo insitus calor ventilatur, refrigeraturque , deficere: nam quod aiunt aliqui in soli S. cationibus cerebrum laborare r quoniam spiritus animalis mi. ni me tunc a vitali nutriri possit: Negat hoc Galenus: mos rat. que ad nutritionem spiritui animala non valde eo spiritu opus else, qui a corde affertuo: sed satis esse, ut vaporatio tantum ex sanguiner aut, quae potior habet ut, per nares inspiratio fiat. Cumque duo sint, quae respirando attrahimus . nimirum χων stantia aeris, ac qualitas i atque inspirato calido aere, satis qui
366쪽
De Relat. Medicorum. Lib. IIII. 3 9
deni substantiae attractum est, nihilo tamen minus animal sunO- . . catur, ac si nihil omnino inspiraret: ideo superest, ut frigida aeris qualitas ad respirationem potissimum requiratur: cuius Poaea defectu, quia refrigerari, ac ventilari calor naturalis non potest: ideo vltra nio duin auctus incenditur, atque animal dissoluit.,Spumae autem symptoma, dictum est ex Galeno, illis ι omnibus commune esse, quibus inspirationis usus intercipitur. Sed de horum indici;s, quod unum hoc in loco potitIimu quaerimus, praeter commune hoc spuinae signum, qaod omnes sus.focati praeseserunt, nihil compertum habeo: nisi quod nec tumor in pectore, nec urinae profusio in hoc gei e re apparet: nam reuera minus violenta mors illis obtingit: qurni quibus laqueo collum torquetur: aut quibus os ac nates occluduntur. Sed desu locatis agnoscendis haec satis.
βui dignoficere illos liceat, qui merberibus caest,aut aliter co tundente telo interierunt. Cap. m.
Scribendi oee o, ct quor dam opinio. VAM saepe, qui verberibus caesi, aut telo aliquct
contundente percussi, inculcatiq; repentino intereant , nihil est, cur pluribus dicam: satis iam mulistis tales euentus innotuerunt. Attamen si modus hic interitus lateat, qua ratione indagari, velligariq; possi ζζ n satis adhuc constat. Uulgaris opinio est , vibices, ac liuores, qui sparsim per corpus apparent fiunt hae notae, dum venulae, quae sub cute disseminantur, abruptae, scissaeque sanguinem sundunt, qui postea extra naturalia vasa se politus liuidum attrahit colorem certissima esse verberum, acipercussionum indicia. Verum longe hos sua falli opinione arbitror: neque enim quae . cunque pars percussa semper liuorem ostendit: nisi venis, ijsq; . non admodum alte positis praedita sit. Ergo si in neruosis particulis si e docet Avicennas a percussio incidat: aut cκteris e a 4. Da titiam alijs, praeter quam in carnosis, neo ruborem, nec ullam eap .echimo sim animaduertes. Praeterea non raro in his, qui venena extincti sunt. aut multis etiam qui interno ,&sporaneo malo opprimuntur, liuores per corpus intuebere. Ipseque Hir. Xx a pocr Disiligod by Coos
367쪽
. Trx. 36. Pocrates, primo libro de acutorum regimine sic, inquit, Pleuriticis,qiu ex importuna pilisanae cibatione moriuntur, solet τT O. apparere latus liuidum , plagae sinrite : atque ident quarto ς epi-demiorum,quendam ex hydrope mortuum, habuiste, inquit hy puchondria rubrefacta , ut verberibus totum corpus. Itemqued s. Din v. Nicolai puer . cum febre ardente laborasset, ac septima more-νοx. 8 s. retur: mortuo, inquire, posteriora rubra fuerunt. Causa autem
huius symptomatis neque enim scitu hoc indignum fuerit in
magnis naturae conatibus posita esse mihi videtur: quos illa in extremis violenter, ac magno exercet opere . Illuc enim trudit sanguinem naturae qui deinde vivido lpiritu destitutus liuet, Ne Lib. 13. c. alienamspetiem a mit. Obseruauit etiam Para iis,e erupti O- δ' nes illas, di maculas, quas peticulas dicimus, post mortem quisbusdam apparuisse: nondum scilicet rcstincto lim morum seruore,qui putredinis e si soboles: quare tunc maxime putredinosus calor, qui sub mortem plurimus est, in cutem excrementit shuna 6 es excernit, macularum materiam. Ergo in hoc notitiae genere incerta esse solet ubi cum, ac macularum inspectio. Sunt etiam qui sanguinis excretionem perpetuum huius inter, tus iudicium else arbitrantur: nam ex valida percussione prompte vasa disrumpi possunt: quo circa Per vacua, ac magis vici- .rinae iuuat ille tandem necesse est. Verum ne hi quidem reci Esentiunt: memini enim nonnullos interno vitio emortuos, eotiam in ipso su nere sponte sanguinem excreuisse : Quamobrem aliunde, siqua unquam est , celtitudinem aliquam perquiras oportet
Quaposioressint illorum natae; qui percussi, nudoque
vulnere conspicuo interierunt.
QVid igit ire de re proposita sentiendum sit, nune est expli
candum. AvicennasIcasum, ostensionemque hic caer ras percuitiones reducas licet duobus modis corpora hominum laedere, atquc exitium afferre memorauit: nimirum aut quia dilacerat viscera: horum scilicet panniculos, nemo & venas magnas: aut quia vehementem dolorem inferunt: quibus tamen ego tertiana causam adi cere soleo. quae capiti percusso
propriae st: quoniam scilicet grauissimas quasdam cerebri pastiones inducunt: apoplexiam, cathocum, aut si quid aliud simis
368쪽
le est , quod concusso, compressoque cerebro, ac spirituum ductibus interclusis commoueri solet. His igitur ita constitutis,ea mihi sententia est .alli violenta in his locis percussio fiat, quibus ingens vas aliquod substratu in sit: quale est epigastrium : in
quo magnae Venae, arteriaeque continentur: promptissimu et arbitror, ut in ijs, aut vomendo ex naturalibus conceptaculis raut excreando ex pectore, aut per urinae meatus, sanguis excer- natur. At vero si eueniat, ut os ventriculi percustionem exci- .piat, quoniam ex vehementi dolore enecare homines eius pat-ticulae solet offensio: ideo sanguinem tuc profundi nihil est necesse: quemadmodum nec semper etiam in quacunque capitis percustione huiusmodi indicium expectabo . Ficri enim potest,
ut tam debile caput proponatur: ut vel ex leui percussione extrema asteramur pericula. Talem capitis constitutionem prae- Sse tulit, qui accepta g tantum alapa, a popleti cim interijt at l. bo.ea,filo.
apud Hippocratem ' virgo illa pulchra, quae percussa a muliere H. Lamica ludete lata manu ad sinciput, oborta vertigine , & respia ratione priuata occubuit. Aliter autem si quispia in in capite validam percussionem accipiat e facile est, nec nego, per os, atque aures sanguinem iundi. Quamobrem ex his facile con .stare arbitror, eos, qui ex percussione moriuntur, magna qui- , dem ex parte sanguinem profundere: non hoc tamen semper . a
necessarium esse: nam & vetriculi percussio, & sincipitis; quod teste Hippocrate, b omnium capitis partium est maxime imbe- ο De v,-- cillum ac propmptissime pernitiem affert: item ipsorum tem- ribavim. porum, quae post sincipat,reliquis esse debiliora, idem edocuit, non tam sanguinis profusione: quam alia ratione hominem o cidere consueuerunt. Sed nec si profundatur: semper tamen arguenda percussio est inam & aliis etiam, ut diximus, quos i ternae aegritudmes, ac mglignae praesertim febres sustulerunt, idem non raro euenisse obseruauimus. Ergo quoniam nec via hicibus, nec sanguinis profusione, vera illius, qui percussus m ritur, indicia haberi possunt: reliquum est, ut nihil certi in hoc genere asserere possit medicus. Quam qua ubicunque haec duo signa conspiciuntur: nec ulla tamen alia mortis Occasio fueritnianisesta: magna tunc esse solet percustionis suspicio . i
369쪽
auae sint eorum notae, qui a fulmine icti moriuntur. Cap. V I.
Scribendi oecasio: ct mrim einctus fulminum unde ma
TER extra urbem simul sodales faciebat: oboris ta tempestate unum ex his sulmen consecit: huius
ira si propinqui, miserum illum a suis sodalibus perditum,enectumque suisse suspicati, iure egerunt: ut . digna de eis poena sumeretur: nec antea illi iudicio soluti sunt, quam per medicorum relationes constitit, ful- mine illum , neque aliter suisse percussum: Ergo ne in hoc unoti dieendi genere aliquando ambigas: de hoc quoque iuniores medicos certiores a me fieri iuvabit. Vt igitur varios e flectus fulminum teneas : ut inde scilicet certa interitus indicia des mas: lubet huc Senecam doctissimum Philosophum afferre r a quo multa ad rem nostram facientia ante alios elicere poteris. x. L . de s Mira, inquit sunt fulminis opera: atque illa mira, & subii Iisumvrasib, est potentia : localis integris, ac illae fis conflatur argentu i m.
nete vagina gladius liquescit: & inuiolato ligno circa pila , feris rum omne destillat. Stat stacto dolio vinum: nec ultra triduum Q rigor ille durat. Fulminum verum genera sunt illa e quod te is rebrat , quod discutit, quod urit. Quod terebrat subtile est,&flammeum: cui per angustissimum suba est, ob sinceram,ac puram flammae tenuitatem . Quod dissipat conglobatum est, &habet admistam uim spiritus coacti, ac procellos: itaque illud fulmen per id Bramen, quod ingressum , di redit,& euadit: huius late sparsa vis rumpit ita, non per rat. Tertium illud p .nus, quod urit, multum terreni habet, & igneum magis est, quam flammeum : ita relinquit magnas ignium notas, quae percussis inhaereant. Nullum quidem sine igne fulmen venit: sed proprie igneum dicimus, quod manifesta ardoris signa imprimi t. Quod utit, aut sescat, tribus modis vrit z. vrit, iustat,aut amat: & leui iniuria laedit, aut comburit, aut accendit. Omnia ista urunt: sed genere , & modo disterunt. Quodcunque combustum est, utique et ustum est: at non omne,quod ustum,utiq;
370쪽
8teombustum eli. Item quod accensum est: potest enim illud ipso transitu ignis vixisse. Quis nescit, uri quidem , nec ard re nihil autem potest ardere , quod non uritii virum adi cis: potest aliquid esse combustum , quod non sit accensum: potest
accensum esse, nec combustum. Nunc ad id transeo genus sulminis, quo ita suscantur : hoc autem decolorat: utrique disti .ctionem suam reddam. Decoloratur id. cuius calor vitiatur hnon mutatur: coloratur id, cuius alia sit,quam fuit facies: tamquam caerulea, vel nigra, vel pallida. Fulmina autem non eo, dem modo omnem materiam vexant. Ualentiora , quae resistunt, Valentius dissipant: cedentia nonnunquam sine iniuria transeunt: cum lapide, ferroque durissimis quibusque consum sit: quia viam necesse est per illa impetu quaerat: itaque facit
viam, qua effugiat: ac teneris, & rarioribus parcit: quamquam& flammis opportuna videantur: quia eranti tu patente minu venit. Atque haec Seneca,cuius sententia,quamquam periti ribus minime ignoratur: attamen quia non desunt, qui succiti. ctam illius orationem non tam facile tenent: ideo lubet authoris sensa, ubi sulminum genera, ac differentias explicat, quasi periphrasi quadam illustrare . Tria igitur sunt sulminum ne nera: nam tribus & iam modis nos illa offendere depraehendum primum est, quod terebrat, ac quasi foramen quoddam ad ii
xerna corporis facit: Secundum, quod discutit,hoe est dissipat atque in varias partes corpus disij est, dissoluitq;: tertium vero, quod tantum urit. Ac primum rursus: cuius esse proprium dis Mimus terebrare , subtile est, atque in seipsum collectum, misnimeque expansum: ac tam purae, tenuisque substantiae,ut nullo propterea ob ij ce effracto, per idem foramen, quo fuerat imgressum, egreditur, evaditque. Secundum vero, quod dimpat , spiritus habe r coactos, ae coglobatos: & in aequaliter im pe tu iacit: ac suasi procella, late rumpit, confringitque . Ter xium vero , cui propria est ustior terrenam habet subitantiam rveriusque ignitae materiae, quam sammae assimilatur: ideoque manifestas ardoris notas inurit: & quamquam caetera fulmina Mihilominus urant: hoc tamcn ideo praesertim igneum dicimus, quoniam plus caeteris ignis,& ardoris indicia commossint. Huius autem duplex est differetia: aliud enim praecip ue vriti aliud fuscati idest subnigrius reddit corpus. Illud ucro, quod urit, tres adhuc sub se continet differentias mana alia leuiter urunt. .