장음표시 사용
371쪽
ac tantum amant: hoc est , quasi spiritus quidam eorpus attiAgunt: ideoque leui etiam laedunt iniuria i alia vero comburum idest profundiore ustione consumunt, ac tabefaciunt. Tertia vero accendunt: idest flammam excitant. In his autem vide . Urere, comburere, atque ardere, manifc sto inter se discrimine distare, nam urit, quod leuiter, atque in superficie agit: c, Burit, quod penitius consumit: ardet quod flammam emittit. Haec autem postrema duo ideo,& eomburcre, dc ardere dicuntur: non quod etiam non urant, ut quae priori posuimus locorsed quod praeterea peculiariter illa comburant, haec ardeant. Proinde vreie omnibus fulminibus erit commune r quemadmodum & fuscare etiam: idest fuscum, ac fumeum colorcm inducere. Sed haec etiam . quae suseant dupliciter hoc faciunt enam alia sunt quae decolorant: idest priorem tantum colorem Iaulo aliter immutant: alia vero, quae colorant i hoc est alium
priori colorem inducunt i puta caeruleum, nigrum,pallidum, aut quemvis alium. , Varia eorum nota, rui Uulmine oeciduntur.
CVm haec igDur multa ex Seneca didicerimul: constetque
multis modis haminum corpora a fulminibus iactari: duo tamen communia sunt omnibus quod quidem se ire plurimum ad institutum facit nimirum, ut fuscum contrahant colorem, qua nimirum parte fulmen percusserit: & quod etiam alicubi . s/Mea viis usta sint: Praeterea 'vero, quod odorem sulphuris praeseserant r. nam, ut docte memorat Plinius, i vel lux ipsa eorum sulphurea' ' est. Item qui icti sunt, in contrarias incubant partes Vt e tiam Seneca obseruat, eorundem caput spectat ad exitum fuse minis et perstat item vigilanx conniventibus oculis: dormies vero patentibus reperitur, ac fulmine etiam consecta cadauera . qua parte tacta iunt, ut quidam experimentatores obseruant. frigidiora reliquo corpote sunt. Scriptum etia aliqui relique. re, corpora icta fulmine ,exiccari quidem εἰ nunquam tamen putresceret quare non immerito poeta ille damnatur, qui Phae- mutare . tontem ' cecinit, de caelo tactum quibusdam in convallibus c6P t. putruisse. Sed nescio. an hoc admiserit Seneca, qui secundo libro de naturalibus su lmine icta intra paucos dies verminar
assismat. Ergo si his omnibus, quae multa quidem sunt se an se
372쪽
Ne latos edicorum. Lib. IIII. 3 I
mum aduerteris: Omnes , quos fulmen occiderit, etiam aliquo interposito interuallo, haud difficile de praehendes. Quod autem aliqui putant, sulmina semper contundere debere: eo sq. qui ita cociderunt, effractis ubique membris de praehcndi: longe mihi sua opinione falli videntur: na si naturam fulminis spe - etes, omnia inquit Aristotcles, m spiritus sunt: qui aut renuis 3 est , aut clarus: ideoque minime adurens: aut spissus, adsumi- ρ'dus: quique propterea incendio consumit. Haec autem in loco , ubi Aristoteles affirmat, omnia sulmina spiritus esse, atque ex talibus: adiecit Alexander Aphrodi us: non aute lapidem, aut solidum quid, ut aliqui volunt. Attamen quod serrum , &solidistima quaeque a sulmine saepissime et ringi, ac disjci videmus : non ex solida effemini id est materiae sed quoniam ea est fulminis vis, atque impetus, ut quae resistunt, atque obicem faciunt, solum offendat, opprimatque: quae vero cedunt, quasi magnanimus quidam bellator, leuiter attingit: aut nihil curat. Ergo hominem quoniam carnea mollitie, undique obtegitur, rarissime contundi animaduertes e uri autem , atque asstari semper. Quo circa merito sibi persuaseerat Seneca , fulmini inesse pestilentem potentiam: quod scilicet non tant uicta cadant: sed etiam amata. Sed illud etiam obseruatum est eleuia magna ex parte ea esse, quae a sulmine consecta sunt corpora: humore scilicet omni magna, ac caelesti illa exustione consumpto . Sed de fulminum notis hic finem facio .
ua re enim montes ab interna eueniantcgusa .
gnosci valeant: si quidem ab externa violentia prouenerint. At quia nulla interdum huiusmodi suspitio, etiam ex eo, qui in eam curam dilia genter incumbat, aduerti potest. Reliquum est, tunc ab interno vitio repente hominem occidisse profiteri. Sed hoc satis no est: nisi etiam qua de causa ea mors obtigerit, Pr habiliter saltem referas. Ergo operae pretium me facturum pu to et si, unde subitae ac repentinae mortes homines appraehendat,pMucia in proponam: ne illud ignores, in quod fortasse d
373쪽
biae mortis oeeasso tibi sit reserenda. in I. b. 3. Repente inmoriuntur nonnulli, qui optimo eorporis habitu. Magnaque plenitudine ultra vires expleti sunt: Si enim facile disrumpuntur,& natiuum calorem in his & stragulari, & extin-- T. 4. t . . gui contingit. Moriuntur b etiam similiter, qui nimis pingues obae lique sunt: exiguo nimirum illorum calore frigidissimi Onim natura sunt a nimia mole obruto, extinctoque . Nec a ς simile mortas genus experiuntur, c qui saepe inebriantur: nihil v enim magis neruosum genus, atque adeo.etiam cerebrum ipsum quam immodicus vim usus replet, obli ruitque: q uaobrem conuulsioni, a poplexiae ac propterea repentinae morti facili ne-d1. b i. gotio expositi sunt. Item . qui frequenter, ac sortiter absque causa manifesta deficiunt, de repente moriuntur: nimirum Obe Gacvt p. virtutis vitalis imbecillitatem. Nec o aliter intereunt, quibus dum exolvuntur , sortiter cor palpitat: atque hi etiam , qui acuti stimis cordis a flectibus, quas syncopas vocant, corripium T AE sta', tur- a quibus, ut notissimas alias causas praeteream, non solum V 7 ' affici illos saepe animaduertimus, quibus os ventriculi a lumbris De aegritud. cis mordetur e sed obseruatu e si aliquando: & a Melae fetiam . memoriae proditum, vermes ad cor usque penetrantes subitae mortis causam praestitisse. Quamobrem S cordis dolores, os Deoaestra ait Hippocrates , t seniori saepius consuescentes repentinam si . - β. snificant mortem. Repente etiam di luuntur, ac cocidunt, qui nimio ac subito gaudio aliquando efferuntur: aut magno. .is Ioc. - occupante timore: etenim , quibus vitale robur infirmum est:
animi vero affectiones ob imperitiam fortes, his animae essentia facile dissolui potest. Non pauci etiam in ipso venereo com
gressu defecerunt: ingenti voluptate spiritus evaporante, corrumpe teque quorum exempla, si hoc quoque scire desideras
i Lib. I. e.13. multa a Plinio reseruntur. Sed in uniuersum cord 1s imbecillitas : quae ex frequenti animi deliquio arguitur, subitae morti plurimum exposita est e cui etiam proxima est Oris ventriculi minus valens conititutio: quam etiam adesse frequens arguit cardialgia. Quamquam debilis stomachus non tam huius moris iis cauta est, quam occano: ipso si licet corde ad sympathiam conuocato . Validae etiam a poplexiae subitam a flerunt nec emtrespirationis munere poenitus intercepto: hac uero uertigines, atque in cubi freque tes, insultusque epileptici, ac certa quaedam alia cerebri uiua facile saturam praenuntiant. Sed hoc in uaco
374쪽
praetereunda non est Rasis doctissimi medici sententia: qui re-Pentinas mortes plurimum ex apoilcmate cordis euenire a15r .mat: sic enim in leptimot continentiΝ libro memoria manda. ICap. 1 sit. . uit. Mors subitanea, & velox in maiori parte accid:t ex nalcituris, de apoliematibus in eorde : sed significatio super hoc habetur ex inflammatione, & caliditate accidentibus in corpore vltra modum accidentem ex alijs: etiam ex magno anhelitu,&ex paucitate sufficientiae rex magnitudine eius,& expulsu in mirabili mutatione : quibus vasis, velociter notu habeas, quod pastio est in corde. Sed illud etiam praellat nouisse : cum qui DP iam repente moritur, qua nam scilicet ex his, quae enarratae sunt aegritudines, ille correptus fuerit. Ergo diligenter antea percontaberis: quarum partium imbecillitate, morbisue viues laborauerid, cerebri ne, an cordiu, an ventriculi: aut quid omnino spontaneae molestiae antea pertulerit. Verisimile enim est, promptius quempiam ex ea aegritudine interire posse, quae hominem,aut saepe, aut grauiter alias laeserit: aut cui aliqua ratione expositus sit: quam ex qua uis alia. At quoniam duo sunt repentinae mortis genera, uuae omnium stequentissime obtingunt: a poplexia, di syncope. Optime Galenus m viam mostrat: m aqua utraque d. sterni possit: etenim qui ex conuulsivo aliquo gat.expuls
aflectu mori utur: quo in numero principem locum apoplexiat , hoc diutissime permanere calidos a stirmati qui vero syncopicorrepti sunt, adeo frigidos esse mortuos, ut etiam viventes refrigerentur Sed haec omnia, quae sparsim allata sunt: lubet, ut plenior habeatur notitia, ad pauciores quidem , sed tamen
communusimas causas ita contrahere. Aristoteles nuiolentae re vetauem mortis causas in viailier sum duas esse constituit: extinctionem scilicet, ac marcorem: illam, qua opprimatur, ac se flocetur corporis calore hunc, quo ideiri attenuetur, dissoluaturque. Verum Galenus libro . de rigore, innati caloris interitum non o Cap.
a duobus, sed a quatuor principijs deducit: nimirum a defectumateriae, unde ille nutritur: ut si lucernae oleum subtrahas: a
propria illius dissipata substantiae ut cum exigua flamma a sole distoluit uti tertia est, cum ille a nimia opprimitur copia : ut si
plus olei assundas , quam sit necesse: vltima vero, cum a contraria qualitate expugnatur rut si in frigidam aquam flamma inciderit. Quamquam haec omnia non inepte ad duas illas Aristotelis causas re duces: nam di pabuli desectu ita sere extin-
375쪽
guttur ealor, aes propria eius subitantia dissipetur. Frigoris autem occursus ita di ipse opprimit,& calorem cogit, ac si nibinia ille suffocetur. Sed quocunque modo naturale calidu deficiat: ii quidem sensim id fiat: sensim quoque animal moritur: si repente: repentina mora etiam sequatur necesse est. Discum re igitur per omnes affectus, a quibus subito concidere hom, Des solent: in omnibus cainr ipse naturalis aut opprimitur, aut dissoluitur: opprimitur in athletis , in nimis pinguibusu dum ipsa alimenti moles insitum calorem praemit, obruitqae, ac limberum spiritui transitum intercludit. Assimilem etiam interitum inpens nobilium partium dolor inducit: um uerso sanguis ne in illo ad viscera affatim irruente. Nec aliter et ana ab assu-ptis admotisque venenis intereunt homines: dum nimirum in micam illorum vim effugiens sanguis, sese colligit, ac vitae interim obli ruit spiracula. Opprimit quoque Hygens timor dum totius qsanguis una ad interna refugit, atque ad principiti desertur :ctuusmodi etiam sunt vehemetes Omnes cordis aflectus. qui nimirum ad instrumentarias pertinet sartes: nam pintem Peries, quamquam magnae sint, subitam mortem mi isi me indi cunt. Contra autem dissoluitur catar in apopinxia, atque in omnibus morbis, in quibus intercipitur respiratio: etenim nisis calor innatus, quae substantia est semper .di per se mobilis ab inspirato restigetio intus contineatur: foras ille tadem exiliat , ac dissipetur : similiter etiam deficiunt, qui imimio gaudio efferunsur, dum cxtrorsum animalis facultas resoluta digeritur. Vides ergo, cum multae repentinae mortis causae, occasioncsmenarratae sint: omnes utamen immodicas cordis intemperatias sequi: nam simul cum ipso omnes vitiantur partes: cum enim apta peculiari cordis.temperie adtiones suas perficiant: hane percunte actiones quoque illarum perire necesse est: ac proinde cerebri quoque, & iecoris. Horum autem intemperie deperdita,non similiter optimo cordis simul actionem perire : saepe enim aliqui neque sentiunt, neque intelligunt, neq; m uen aur: diuque sine alimento permanent: attamen vivere cerras . Verum quamquam proxima si ibit aevia tis causa a corde est. Ccrobri Etiam, atque oris ventriculi acutissimi aflectus i lud promptissime ad sympathiam tralvit: nam iecur sola atro. phiali ominem tollit : ideoque longiori temporis spatio perduis
rat. Ex his igitur, quantum in medici diligentia positum est,
376쪽
depraehender, quo mortis genere quispiam ab laterua causaetepente Occubuerit. dmonitionu, ae praecepta in contrarenius relationibus aeutissmia a
QVaecunque medicarum relationum materiae conuenie tia excogitare hactenus potui, pro viribus explicata sunt Muhi. Reliquum est, ut nonnulla insuper adiungam: quae medicum in hoc notitia genere non tamen doctrina,ac literis er ditum, quam moribus iustitutum, atque in age do Peritum. Planeque artificem reddant. Neque enim quam docte dumtaxat i sed id etiam , quam circumspecte, prudenterque agas intueri oportet: huic enim rei nisi animum diligenter aduerte. ris, incultam tuam doctri nam, ac parum profuturam omnes exilumabunt. Ergo huc unum ante alia te admonitum velim sui cum primum magistratus, te ad relationem serendam adhibebit: ne praeceps siis , atque inconsultus in iudicando, dicen. doque mature omnia, ac prudenter agas velim i & praesertim G de eadem re diuersam proponi aliorum sententiam senseris e tunc enim nihil dices. quod non satis digna meditati udicimmaturitas elaborabit. Neque enim ingraui, ae disiicili quaestio.et di quae forsitan a vulgari intelligentia remotior sit, de decebit medicum, doctum licer, usuque ac literis praestantem. iustum aliquod temporis spatium exposcere. vicosultis auth ribus de re proposita sententiam ferat. Ergo in schedula sic omnia adnotabis: Oblataque occasione, aut memoriter rese rest aut, si illi mi uime fidas, de scripto recitabis Sed ante a Ita semper te veri amatorem esse, atque amic um consulo: viam cum turpe ubique sit, medicum mentiri . omnium tamen mM:xime indignum est, cum iusiurandi interponitur fides, quina violare summum est nefas. Sed hoc in loco non possim imprudens quorundam consilium non improbarer qui affirmant quiadem, iusiurando magnam semper reueremiam deberi: verum, culta,esut ireserimus,ut nulla sollemnitarinulla sormula praesen-
tibus nobis constituitur: sed scripto tantum adhibetur fides elicebit tum aliquid supplicibus amicis condonare, atque hI. praesertim, a quibus honestam nobis mercedem expectam . Quibus ego: mendacium i n re quacunque semper euitandum .
377쪽
ac detestandum esse arbitror: tametsi nullum Iusiurandum o stiterita. sed tum maximὰ, cum accepto pretio, mentimur et ut merito propterea uilescant medici, ac despectui habeantur. qui mercede proposita . contra fas, iusque omne ueritatem subuertunt. At in medicis relationibus: quae tametsi IongE a curia aliquando fiunt: nec ullum nobis religionis praescriptum offertur: semper tamen nos ipsi tacite deuincimus: ac semper quasi Deo te ite reserimus: si quid, inquam, illo tempore mentimur , nihil dubium non est, non sollim contemnere non ho
ne statis ostieia: sed semper quoque insiurandi fidem uiolare. Videant ergo hi medici, qui tam facile , tam temere suam sententiam de re quacunque pronuntiant: ne dum amicis ac lucro
student: interim Dei odia contemptaeque religionis supplicia
Praeterea nunquam illorum institutum commendare soleo: qui laeuissimas quasque aegritudines ita uerbis exaggerant, amplificantque: ut nihilo grauistimis laeuiores putes. Hi praeter loquendi uanitate me nunquam etiam hac infamiam apud uulgus euitare quae unt: dum scilicet, quem modo grauiter habere palam, professi sunt: eundem non multo poli publice incedere, atque in omnium conspectu esse animaduertim t. Nec minus quoque fallas illorum ratiocinationes, ac calumnias kro: qui dum referunt, ambiguis quibusdana uerbis, quae ii uainterpraetatione ueritatem obducant, iudicibus, quos fallere hac in re promptum est medicis, imponunt: dum exiguos morbos grauem exitum facile habituros probant. Sic enim quem se bricula in carceribus occupauit, aiunt, inde illum solui oportere: quoniam ob insalubrem loci conditionem, praui succi . quorum effectus, indiciumque est febris, ita possent in corpo re cumulari, ac fieri grauiores: ut facile uitae periculum imineret. Equidem fateor, putridam febrem uitiosos corporis succos arguere r ac posse illos uitio aeris tam praue affici, ut aegrotantem interimant. Attamen plerumque exigua febris omni uacat periculo: nec e statu dignam arguit putredinem . soletq; etiam in carceribus diu, atque innoxie perferri. Proinde nihil erit necesse, hominem emitti . Neque enim id a nobis exigune
iudices, num illa aegritudo fieri aliquando deterior possit: sed num ita fieri plerunque soleat: nam si quod fieri interdum na- Iet, illud in relatione proponas: quis neget, etiam integre ua
378쪽
lentes, in carcerem coniectos de aegrotare, & interire nihilom, nus posse. - . lPraeterea hoc in loco non me Iatet, quam facile auaritia, ac Iucri cupi ditas serpat: quam promptd multorum animos obsi de ait eoque imprudentiae deducat, ut mendacium etiam , t. que periurium certa mercede pacisci non dubitent. Nec de . sunt, qui ab utroque disceptante aduersario, dum medici relationem sibi quisque fauorabilem ambit, pecuniam accipiantrnam ut iustam unius mercedem medico minime recusana a pu tor ita etiam a quacunque alia manum obtinere semper suas rim: Doli hi sunt aduersariorum, ac machinae: quibus medic rum constantiam , virtutemque expugnare , atque euertere e nituntur. Sed haec ad medici mores, ac probitatem spectant. Hoc magis ad dicendi moderationem faciet ut scilis et in reserirendo semper iudicis animum, mentemque nobis ante oculox propouamus: atque ita apte ad illius postulata dutaxat respondeat nus: ex quibus ecia ut nolirae relationis argumentum desumetur. Erg i hac in re plurimum peccare illos puto: qui saepe longius, quam res postulat, digrediuntur: ac leviculas nescio quas quaestiones ne quidquam. agitant: unde iudicum animos defatigari, ac taedio affici contingae.. Simpliciter postea, quae tua sententia fuerit, explicandum : ac breuiter communibus quibusdam rationibus comprobanda sunt om ia: nisi tamen in conrrouersiam res veniat. Fit enimplerunque, ut iudex unius medici sententiam suspectam habens, alios etiam ad causam adhibeat. Et tunc paulo longiori oratione opus esse non dubiato : nam&respondendum ad contrarias rationes,&exquisitiua de rebus agendum. Sed & haec etiam quam breuissime licet. Illud etiam aduertendum eth, ne in tradeda relatione nimis obscuri, ac intellectu disiciles simus: nta; eo sermone utamur, qui nimio cultu affectat is, aut studiosa cura perquisitus se. Hie ego Latinum sermonem caeteris libenter praetulerim: magis enim e medica dignitate est: nisi tamen aliam esse iudicis volu tatem senseris: tunc enim vulgari sermone res omnis est explicanda : ut clara fini omnia: nec ille de sententia ambigat. Cuius rei gratia obscura quaedam vocabula: quae medicis quidem n tissima, sed iurisconsultis minus intellecta, tametsi in relati ne apta esse videbuntur: ego tamen facile praeteribo: ac consem uniora Porius, notaque magis pro his interponam . Ergo li-
379쪽
benter ego, si se unqua offerat occasio. pro symptomate morbi essectum : pro causo ardentem sebrem r pro di arrhea fluxum ventris usurpabo. Aptius etiam renum calculo laborare quem piam , quam nephritide dicam: dolore capitis, quam cephalalgia , aut cephalaea: hydrope , quam ascite, aut tympani te, aut leucophlegmatia. Quod si has etiam medicas voces, aut osteneationis gratia, aut alio consilio usurpare in animo est: nihil ueto: modo vulgarius nomen interea, ac tritum magis: quasi ii tereraetationem quandam, ac periphrasim interponas. Sed illud etiam ignorandum non e li, in nonnullas rerum Occa sones medicum nonnunquam incidere : ut cum nihil certi de re proposita constet: dubia omnia, incertaque serre nos e. tiam oporteat. Non semper enim promptae sunt rerum, atque assectuum notae r ut propterea in dubia, atque ancipiti medic rum relatione satis iusta esse possit excusatio. Sed haec tantum admonitos impraesentiarum Iectores v O. lui: non quod plura etiam non sint a quibus caueat, &quae seruet reserendi praecepta: sed quod dum paucis his, quae
inuescenti facile pro mediea dignitate prae stambunt. δ
380쪽
De pestilenti constitutione , cap. II. . it. au μ ratione publicorum edulicitum viti in Ciuitate aduerti debeant, cap. Itil. . lall
T' E cicatricum natura, atque Ludicio, ap I ri uno in rii oritur,sψ De d ostend-ih ε- lim iunx caRII., Quina chordae tormento tutiinpti iudicari debeant.cap.III..i is QS eorporum ratus abicinere Miedo bomine excitie M apia Mouua ratione nonnullas functionum laesiones in quibusdam vulneratia particulis aduenturas praeuidere medicus possit,cap. V. ε 3 Quae externi corporis membra homini in uniuersum magis ex usu sint, cap. VL ros De mutilatione,cap.VI. π T 17t De membri appellatione, eap.VII . i s Verum integrὰ quispiam a vulnere conualuerit,eap.IX. 378 Qua rarione tueri medicum, aut culpare iusta liceat,siquidem erroris. aue eriminis suspicione in iudinum vecetur,cap. X. ' 18 I
'Qui coniuges ad proiM Mipiendam apti esse iudicari debeae.
cap. 11. aos Quae parentum aegritudines in liberos transferri consueuerut, eap. I l. I 16
De dignoscendis taminis, quae utero gerunt,cap.IIII. a Is Verum ad molae coceptum virile semen necessario requiratur, cap.V. a 48 Quot dierum istus in utero animam rationale accipiat,cap. VI. 2 a