P. Vergili Maronis Opera

321쪽

AENEIDOS VIII

Haec ubi dicta, dapes iubet et sublata reponi 1 3 pocula gramineoque viros locat ipse sedili, praecipuumque toro et villos pelle leonis

accipit Aenean solioque inVitat Cerno.tum lecti iuvenes Certatim araeque Sacerdos ViSCera tosta ferunt taurorum onerantque Canistris Sodona laboratae Cereris, Bacchumque miniStrant. vescitur Aeneas simul et Troiana iuventus perpetui tergo bovis et lustralibus extis. POStquam exempta fames et amor Compressu edendi, rex Euandrus ait: non haec sollemnia nobis, 185ha ex more dapes, hanc tanti numinis aram Vana Superstitio veterumque ignara deorum impoSuit saevis, hospes Troiane, periclis servati facimus meritosque OVamVS honorES. iam primum saxis suspensam an aSPi CE UPem, Isodisiectae procul ut moles desertaque montis stat domus et scopuli ingentem traxere Uinam. hic spelunca fuit vasto Summota CCESSU,

semihominis Caci facies quam dira tenebat, solis inaccessam radiis Semperque recenti Isscaede tepebat humus, foribusque adfixa superbis ora virum tristi pendebant pallida tabo.huic monstro Volcanus erat pater illius atros Ore Vomens ignis magna se mole ferebat. attulit et nobis aliquando optantibus aetas ociauxilium adventumque dei nam maximus ultor tergemini nece Geryonae spoliisque Superbus Alcides aderat taurosque hac victor agebat ingentis, vallemque boves amnemque tenebant.

et en proponis Donficis oti Geryonis M' Sem ad ranc locum(Sed Geryonae ad vii otia festatur : Geryonii

322쪽

P. VERGILI MARONIS

a furis Caci mens effera, ne quid inausum o3 aut intractatum scelerisve dolive fuisset, quattuor a stabulis praestanti Corpore tauros avertit, totidem forma superante UVEnCAS. atque hos, ne qua forent pedibus vestigia rectis, cauda in speluncam tractos versisque Viarum aio indiciis raptos saxo occultabat OPACO. quaerenti nulla ad speluncam signa ferebant. interea, cum iam stabulis Saturata moveret Amphitryoniades armenta abitumque Pararet, discessu mugire boves atque omne queresi a I 3 impleri nemus et colles clamore relinqui. reddidit una boum vocem vastoque Sub antro

mugiit et Caci spem custodita fefellit.

hic vero Alcidae furiis exarserat atro felle dolor, rapit arma manu nodiSque graVatUm aro robur, et aerii Cursu petit ardua montis. tum primum nostri Cacum videre timentem

turbatumque oculi fugit ilicet ocior euro speluncamque petit, pedibus timor addidit alas.

ut sese inclusit ruptisque immane Catenis a 3 deiecit saxum, ferro quod et arte paterna pendebat, fultosque emuniit obice postis, ecce furens animis aderat Tirynthius omnemque aCCESSum lustrans huc ora ferebat et illuc, dentibus infrendens. ter totum fervidus ira ago lustrat Aventini montem, ter axea temptat limina nequiquam, ter fessus valle resedit. stabat acuta silex praecisis undique saxis Speluncae dorso insurgens, altiSSima Visu,

323쪽

AENEIDOS VIII

dirarum nidis domus opportuna VOluCrum. 35 hanc, ut prona iugo laevum incumbebat ad amnem, dexter in adversum nitens concussit et imis avulsam solvit radicibus, inde repente impulit impulsu quo maximus intonat aether, dissultant ripae refluitque exterritus amnis. a oat specus et Caci detecta apparuit ingens regia, et umbrosae penitus patuere CaVernaE, non Secu ac si qua penitus vi terra dehiscens infernas reseret sedes et regna recludat pallida, dis invisa superque immane barathrum a s Cernatur, trepident immisso lumine Manes. ergo insperata deprensum luce repente inclusumque avo saxo atque insueta rudentem desuper Alcides telis premit, omniaque arma advocat et ramis vastisque molaribus instat. 3o

ille autem, neque enim fuga iam super ulla pericli, faucibus ingentem fumum mirabile dictu

evomit involvitque domum Caligine caeca proSpectum eripiens oculis glomeratque sub antro fumiferam noctem Commixtis igne tenebris. 33

non tulit Alcides animis, seque ipse per ignem praecipiti iecit saltu, qua plurimus undam

fumus agit nebulaque ingens SPECUS aeStuat atra. hic Cacum in tenebris incendia vana vomentem corripit in nodum Complexus, et angit inhaerens a Coelisos oculos et siccum sanguine guttur. panditur extemplo foribus domus atra revulsis abstractaeque boves abiurataeque rapinae Caelo ostenduntur, pedibusque informe cadaver

324쪽

P. VERGILI MARONIS

protrahitur. nequeunt expleri Corda tuendo a 6sterribilis oculos, vultum villosaque saetis pectora semiferi atque exstinctos faucibus ignis. ex illo celebratus honos laetique minores Serva Vere diem, Primusque Potitius auctor et domus Herculei custos Pinaria sacri aro hanc aram luco statuit, quae maxima Semper dicetur nobis et erit quae maxima Semper. quare agite, o iuvenes, tantarum in munere laudum cingite fronde comas et pocula porgite dextris, Communemque Vocate deum et date vina volentes.' a 3 dixerat, Herculea bicolor Cum populus umbra velavitque Comas foliisque innexa pependit, et sacer implevit dextram Cyphus ocius omnes in mensam laeti libant divosque reCantur. Devexo interea propior sit Vesper Olympo. Solamque sacerdotes primusque Potitius ibant pellibus in morem Cincti, flammasque ferebant.

instaurant epulas et mensae grata secundae dona ferunt cumulantque oneratis lanCibus aras.

tum Salii ad cantus incensa altaria Circum Ss populeis adsunt evincti tempora ramis, hic iuvenum chorus, ille senum, qui carmine laudes Herculeas et facta ferunt ut prima novercae monstra manu geminosque remens eliserit anguis, ut bello egregias idem disiecerit urbes, abo Troiamque Oechaliamque, ut duros mille labores rege sub Eurystheo fatis Iunonis iniquae pertulerit. tu nubigenas, invicte, bimembris, Hylaeumque Pholumque manu, tu CreSi maCtaSprodigia et vastum Nemeae sub rupe leonem ass

325쪽

AENEIDOS VIII

te Stygii tremuere lacus, te ianitor Orci

nec te ullae facies, non terruit ipse Typhoeus

arduus arma tenens; non te rationis egentem

Lernaeus turba Capitum Circumstetit anguis. goo SalVO, vera Iovis proles, decus addite divis, et nos et tua dexter ad pede sacra secundo.'talia carminibus celebrant super omnia Caci speluncam adiciunt spirantemque ignibus ipsum. ConSonat omne nemus trepitu Collesque ESUltant. go3 Exim se cuncti divinis rebus ad urbem perfectis referunt. Ibat rex obsitus aevo, et Comitem Aenean iuxta natumque tenebat ingrediens varioque viam sermone levabat. miratur facilisque oculos fert omnia Circum gio Aeneas, capiturque locis et singula laetus exquiritque auditque virum monimenta priorum. tum rex Euandrus Romanae conditor arcisti haec nemora indigenae Fauni Nymphaeque tenebant gensque virum truncis et duro robore nata, gi Equis neque o neque Cultus erat, ne iungere tauros aut Componere OPES Orant Ut ParCere arto, sed rami atque asper victu venatus alebat.

primus ab aetherio venit Saturnus Olympo arma Iovis fugiens et regnis exsul ademptis grois genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit legesque dedit, Latiumque vocari maluit, his quoniam latuisset tutus in oris. aurea quae perhibent illo sub rege fuere saeculari sic placida populos in pace regebat, ga3 deterior donec paulatim ac decolor aetas et belli rabies et amor successit habendi.

326쪽

P. VERGILI MARONIS

tum manus Ausonia et gentes venere Sicanae,

saepius et nomen posuit Saturnia tellus; tum rege aSperque immani Corpore Thybris, soa quo post Itali fluvium cognomine Thybrim diximus amisit verum vetus Albula nomen. me pulsum patria pelagique extrema Sequentem Fortuna omnipotens et ineluctabile fatum his posuere locis, matrisque egere tremenda 333 Carmentis Nymphae monita et deus auctor Apollo.'Vix ea dicta dehinc progressus monstrat et aram et Carmentalem Romani nomine portamquam memorant, Nymphae priSCum Carmentis honorem, vatis fatidicae cecinit quae prima futuro 3 o Aeneadas magnos et nobile Pallanteum. hinc lucum ingentem, quem Romulus acer asylum rettulit, et gelida monstrat sub rupe Lupercal Parrhasio dictum Panos de more Lycaei. nec non et sacri monstrat nemus Argileti s stestaturque locum et letum docet hospitis Argi. hinc ad Tarpeiam sedem et Capitolia ducit aurea nunc, olim silvestribus horrida dumis. iam tum religio pavidos terrebat agrestis dira loci, iam tum silvam saxumque tremebant. 35o hoc nemus, hunc' inquit frondoso vertice collem(quis deus incertum est habitat deus Orcades ipsum

credunt se vidisse IoVem, Cum saepe nigrantem aegida concuteret dextra nimbosque cieret.

haec duo praeterea disiectis oppida muris, 333

reliquias veterumque vides monimenta VirorUm. hanc Ianus pater, hanc Saturnus condidit arcem; Ianiculum huic, illi fuerat Saturnia nomen. '

327쪽

AENEIDOS VIII

talibus inter se dictis ad tecta subibant

pauperis Euandri passimque armenta videbant Co Romanoque foro et lautis mugire Carinis. ut ventum ad sedes, laec' inquit limina victor Alcides subiit, haec illum regia Cepit. alide, OSPES, Contemnere pes et te quoque dignum finge deo, rebusque veni non asper egeni S. 363 dixit, et angusti subter fastigia tecti ingentem Aenean duxit stratisque locavit

effultum foliis et pelle Libystidis ursae:

nox ruit et fuscis tellurem amplectitur alis. At Venus haud animo nequiquam exterrita mater roLaurentumque minis et duro mota tumultu Volcanum adloquitur, thalamoque haec Coniugis aureo

incipit et dictis divinum aspirat amorem: dum bello Argolici vastabant Pergama reges debita casurasque inimicis ignibus arces, 3 3

non ullum auxilium miseris, non arma rogaViartis opisque tuae, nec te, CariSSime ConiUnX, incassumve tuos volui exercere labores,

quamvis et Priami deberem plurima natis, et durum Aeneae flevissem saepe laborem. 38o nunc Iovis imperiis Rutulorum Constitit oris: ergo eadem supplex venio et sanctum mihi numen arma rogo, genetrix nato. te filia Nerei, te potuit lacrimis Tithonia flectere Coniunx.aspice qui coeant populi, quae moenia Clausis 383 ferrum acuant portis in me excidiumque meorum.'dixerat et niveis hinc atque hinc diva lacertis Cunctantem amplexu molli fovet. Ille repente accepit solitam flammam, notusque medullas

328쪽

R VERGILI MARONIS

intravit calor et labefacta per Ossa Cucurrit, sono secus atque Olim tonitructum rupta Corusco ignea rima micans percurrit lumine nimbos. sensit laeta dolis et sormae ConsCia Coniunx.tum pater aeterno fatur devinCtus amore:

quid causas petis ex alto fiducia cessit ipsquo tibi, diva, mei similis si Cura fuisset,

tum quoque fas nobis Teucros armare fuisset; ne pater omnipotens Troiam nec fata vetabant stare decemque alios Priamiam SVPerESSE Per annOS.

et nunc, si bellare paras atque haec tibi mens est, oo quidquid in arte mea possum promittere Curae, quod fieri ferro liquidove potest electro, quantum ignes animaeque valent, absiste precando viribus indubitare tuis. ea verba locutus optatos dedit amplexus placidumque petivit o5 coniugis infusus gremio per membra OPOrem. Inde ubi prima quies medio iam noctis abactae

Curriculo expulerat somnum, Cum femina Primum,

cui tolerare colo vitam tenuique Minerva impositum, Cinerem et Sopitos suscitat ignis io noctem addens operi, famulasque ad lumina longo

EXErCet EnSO, Castum ut Servare Cubile

coniugis et possit parvos educere natos: haud secus ignipotens nec tempore segnior illo mollibus e stratis opera ad fabrilia surgit. 13 insula Sicanium iuxta latus Aeoliamque erigitur Lipare fumantibus ardua saxis, quam Subter pecus et Cyclopum exesa caminis antra Aetnaea tonant, validique incudibus ictus

329쪽

AENEIDOS VIII

auditi referunt gemitus, triduntque CaVerni Aetostricturae Chalybum et fornacibus ignis anhelat, Volcani domus et Volcania nomine tellus. hoc tunc ignipotens caelo descendit ab alto. Ferrum exercebant Vasto Cyclope in antro, Brontesque Steropesque et nudii membra PyraCmon. a Shis informatum manibus iam parte polita fulmen erat, toto genitor quae plurima caelo deicit in terras, pars imperfecta manebat. tris imbris torti radios, tris nubi aquoSae addiderant, rutuli tris ignis et alitis Austri. go fulgores nunc terrificos sonitumque metumque miscebant operi flammisque sequacibus iras. parte alia Marti Currumque rotasque voluCris instabant, quibus ille viros, quibus excitat urbes; aegidaque horriferam, turbatae Palladi arma, 35 Certatim quami serpentum auroque polibant ConexoSque angui ipsamque in pectore divae

Gorgona desecto vertentem lumina Collo. tollite cuncta' inquit coeptosque auferte labores, Aetnaei Cyclopes, et huc advertite mentem: oarma acri facienda viro. nunc viribus usus, nunc manibus rapidis, omni nunc arte magistra. praecipitate moras. nec plura effatus, at illi ocius incubuere omnes pariterque laborem

sortiti. fluit aes rivis aurique metallum 5 vulnificusque chalybs vasta fornace liquescit. ingentem Clipeum informant, unum Omnia Contra tela Latinorum, septenosque orbibus orbis impediunt alii ventosis follibus auras accipiunt redduntque, alii Stridentia tingunt Eoaera lacu. gemit impositis incudibus antrum.

330쪽

P. VERGILI MARONIS

illi inter sese multa vi bracchia tollunt

in numerum verSantque tenaCi forcipe massam. Haec pater Aeoliis properat dum Lemnius oris, Euandrum ex humili tecto lux suscitat alma 35 et matutini volucrum sub culmine CantUS. Consurgit senior tunicaque inducitur artus et Tyrrhena pedum Circumdat vincula plantis. tum lateri atque umeris Tegeaeum subligat ensem demissa ab laeva panthera terga retorqUenS. 6one non et gemini custodes limine ab alto PraeCedunt greSSumque Canes Comitantur erilem. hospitis Aeneae sedem et secreta petebat Sermonum memor et promissi muneris heros. nec minus Aeneas se matutinus agebat. 63 filius huic Pallas, illi comes ibat Achates. Congressi iungunt dextras mediisque residunt aedibus et cito tandem Sermone frUUntUr. rex prior haec maxime Teucrorum ductor, quo SOSPite numquam rores equidem Troiae victas aut regna fatebor, nobis ad belli auxilium pro nomine tanto exiguae vires hinc Tusco Claudimur amni, hinc Rutulus premit et murum Circumsonat armis.sed tibi ego ingentis populos opulentaque regnis is

iungere CaStra paro, quam fors inopina salutem ostentat. datis huc te poscentibus adfers. haud procul hinc saxo incolitur fundata vetusto

urbis Agyllinae sedes, ubi Lydia quondam

gens, bello praeclara iugis insedit Etruscis. Sohanc multos florentem annos rex deinde superbo

6a procedunt det numine Pi adfer isteriore qui tam Sem.