P. Vergili Maronis Opera

361쪽

AENEIDOS IX

non pudet obsidione iterum valloque teneri, bis capti Phryges, et morti praetendere muro pen qui nostra sibi bello conubia poscunt Coo quis deus Italiam, quae vos dementia adegit pnon hic Atridae nec fandi fictor Vlixes: durum a stirpe genus natos ad flumina primum deferimus saevoque gelu duramus et undis; venatu invigilant pueri Silvasque fatigant, o3

flectere ludus equos et spicula tendere CornU. at patiens operum parvoque adsueta iuVentus aut rastris terram domat aut quatit oppida bello

omne aeVUm ferro teritur, verSaque iuVencum

terga fatigamus hasta, ne tarda senectuS Io debilitat viris animi mutatque vigorem Canitiem galea premimus, Semperque recentiSComportare iuvat praeda et vivere rapto. vobis picta croco et fulgenti murice vestis, desidiae cordi, iuvat indulgere choreis, 13 et tunicae manicas et habent redimicula mitrae. Vere Phrygiae, neque enim Phryges, ite per alta Dindyma ubi adsuetis biforem dat tibi Cantum. tympana vos buxusque vocat Berecyntia Matris Idaeae, sinite arma viris et Cedite ferro. 6ao Talia iactantem dictis ac dira canentem non tulit Ascanius, nervoque obverSUS eqUino intendit telum diversaque bracchia ducens Constitit, ante Iovem supplex per Vota reCatUS: Iuppiter omnipotens, audacibus adnue coeptiS. 6a3 ipse tibi ad tua templa feram sollemnia dona,

et Statuam ante aras aurata fronte iuVencum candentem pariterque Caput Cum matre ferentEm,

SsB-6a My Ss Marti dolor nos quidam et inflarii l quoi ' Pierii, probat Hon protendere Gog Saevoque duroque Vc Io tarda sera Sem. Go contendit Abir

362쪽

P. VERGILI MARONIS

iam cornu petat et pedibus qui spargat harenam audiit et caeli genitor de parte serena 63o

intonuit laevum, sonat una fatifer arCUS.

effugit horrendum stridens adducta sagitta perque caput Remuli venit et Cava tempora ferro traicit verbis virtutem inlude superbis bis capti Phryges haec Rutulis responsa remittunt. 635 hoc tantum Ascanius. Teucri clamore Sequuntur laetitiaque fremunt animosque ad sidera tollunt. Aetheria tum forte plaga crinitus Apollo deSuper Ausonias acies urbemque videbat nube sedens, atque his victorem adfatur Iulum o macte nova virtute, puer, Sic itur ad astra, dis genite et geniture deos. iure omnia bella gente sub Assaraci fato ventura resident, nec te Troia capit. V simul haec effatus ab alto aethere se mittit, spirantis dimovet auras 6 3 Ascaniumque petit formam tum vertitur oris antiquum in Buten hic Dardanio Anchisae armiger ante fuit fidusque ad limina custos; tum Comitem Ascanio pater addidit. Ibat Apollo omnia longaevo similis vocemque Coloremque Eo et crinis albos et saeva sonoribu arma, atque his ardentem dictis adfatur Iulum: sit satis, Aenide, telis impune Numanum

oppetiisse tuis primam hanc tibi magnus Apollo concedit laudem et paribus non invidet armis 633

Cetera ParCe, puer, bello. sic orsus Apollo mortalis medio aspectus sermone reliquit et procul in tenuem ex oculis evanuit Uram. 6as-658 PN 6s letifer Peto emic fati et fugit met'c

363쪽

AENEIDOS IX

agnovere deum proceres divinaque tela Dardanidae pharetramque fuga sensere Onantem. 66o ergo avidum pugnae dictis ac numine Phoebi Ascanium prohibent, ipsi in certamina rursus Succedunt animasque in aperta pericula mittunt. it clamor totis per propugnacula UriS,

intendunt acris arcus amentaque torquent. 663 Sternitur omne Solum telis, tum Cula CaVaeque

dant sonitum ictu galeae, pugna Spera Surgit: quantus ab occasu veniens pluvialibus Haedis verberat imber humum, quam multa grandine nimbi in vada praecipitant, cum Iuppiter horridus austris io torquet aquosam hiemem et Caelo Cava nubila rumpit. Pandarus et Bitias, Idaeo Alcanore Creti, quos Iovis eduxit luco silvestris Iaera abietibus iuvenes patriis et montibus aeqUOS, Portam, quae ducis imperio Commissa, recludunt 6 3 freti armis, ultroque invitant moenibus hostem. ipsi intus dextra ac laeva pro turribus astant armati ferro et Cristis capita alta corusci: quales aeriae liquentia flumina circum sive Padi ripis Athesim seu propter amoenum 68o Consurgunt geminae quercu intonsaque Caelo attollunt capita et sublimi vertice nutant. inrumpunt aditus Rutuli ut videre patentis. Continuo Quercens et pulcher Aquiculus armis et praeceps animi Tmarus et Mavortius Haemon 683 agminibus totis aut versi terga dedere aut ipso portae posuere in limine vitam. tum magis increscunt animis discordibus irae,

totis inio ranctori autum n

364쪽

P. VERGILI MARONIS

et iam collecti Troes glomerantur eodem et Conferre manum et proCurrere longius audent. 6so Ductori Turno diversa in parte furenti turbantique viro perfertur nuntius, hostem fervere Caede nova et porta Praebere patentis. deserit inceptum atque immani concitus ira Dardaniam ruit ad portam fratresque Superbos. 6s3

et primum Antiphaten is enim se primus agebat ,

Thebana de matre nothum Sarpedonis alti, coniecto sternit iaculo volat Itala Cornus aera Per tenerum stomachoque infixa sub altum pectus abit; reddit specus atri vulneris undam roo Spumantem, et fixo ferrum in pulmone tepescit. tum Meropem atque Erymanta manu, tum sternit Aphidnum, tum Bitian ardentem oculis animisque frementem, non iaculo neque enim iaculo vitam ille dedisset , Sed magnum stridens contorta phalarica venit ro3 fulminis acta modo, quam ne duo taurea terga nec duplici squama lorica fidelis et auro

sustinuit Conlapsa ruunt immania membra.

dat tellus gemitum et clipeum super intonat ingenS. talis in Euboico Baiarum litore quondam et Iosaxea pila cadit, magnis quam molibus ante ConStructam ponto iaciunt, sic illa ruinam prona trahit penitusque vadis inlisa recumbit: miscent se maria et nigrae attolluntur harenae, tum sonitu Prochyta alta tremit durumque cubile et 13 Inarime Iovis imperiis imposta Typhoeo Hi Mars armipotens animum virisque Latinis addidit et stimulos acris sub pectore Vertit, immisitque Fugam Teucris atrumque Timorem. undique Conveniunt, quoniam data Copia Pugnae, reto

gradum Nonius procedere idem Io qualis P bcmet et IsFurorem Pi

365쪽

AENEIDOS IX

bellatorque animo deus incidit.

Pandarus, ut fuso germanum Corpore Cernitet quo sit fortuna loco, qui CaSu agat ES, portam vi multa converso cardine torquet obnixus latis umeris, multoSque Suorum et Smoenibus exclusos duro in certamine linquit; ast alios secum includit recipitque ruentis, demens, qui Rutulum in medio non agmine regem viderit inrumpentem ultroque incluserit urbi, immanem veluti pecora inter inertia tigrim. rgo Continuo nova lux oculis effulsit et arma

horrendum sonuere, tremunt in vertice Cristae

Sanguineae Clipeoque micantia fulmina mittit. agnoscunt faciem invisam atque immania membra turbati subito Aeneadae. tum Pandarus ingens 33 emicat et mortis fraternae fervidus ira effatur: non haec dotalis regia Amatae, nec muris cohibet patriis media Ardea Turnum. castra inimica vides, nulla hinc exire potestas.'olli subridens sedato pectore UrnUS : et o incipe, si qua animo virtus, et ConSere dextram, hic etiam inventum Priamo narrabis Achillem. 'dixerat. Ille rudem nodis et cortice crudo intorquet summis adnixus viribus hastam; EXCEPer aurae, Vulnus Saturnia Iuno et 3 detorsit veniens, portaeque infigitur hasta. at non hoc telum, mea quod vi dextera VerSat, effugies, neque enim is teli nec vulneris auctor.'sic ait, et sublatum alte consurgit in ensemet mediam ferro gemina inter tempora frontem et So

366쪽

P. VERGILI MARONIS

dividit impubisque immani vulnere malas. fit sonus, ingenti Concussa est pondere tellus

conlapso artu atque arma Cruenta Cerebro

sternit humi moriens, atque illi partibus aequis huc caput atque illuc umero ex utroque pependit. 35Diffugiunt versi trepida formidine Troes. et si continuo victorem a Cura UbiSSet, rumpere Claustra manu sociosque immittere portis, ultimus ille dies bello gentique fuisset Sed furor ardentem caedisque insana cupido Coegit in adVETSOS.

principio Phalerim et succiso poplite Gygen excipit, hinc raptas fugientibus ingerit hastas

in tergus, Iuno viris animumque ministrat. addit Halyn comitem et confixa Phegea parma, sSignaros deinde in muris Martemque cientis Alcandrumque Haliumque Noemonaque Prytanimque.Lyncea tendentem Contra socioSque VOCantem vibranti gladio conixus ab aggere dexter occupat, huic uno deiectum comminus ictu rocum galea longe iacuit caput inde ferarum VaStatorem Amycum, quo non felicior alter

ungere tela manu ferrumque armar Veneno,

et Clytium Aeoliden et amicum Crethea Musis, Crethea Musarum Comitem, Cui Carmina Semper et Set citharae cordi numerosque intendere nerViS,SemPer equo atque arma Virum pugnaSque Canebat. Tandem ductores audita caede suorum Conveniunt Teucri, Mnestheus acerque SereStUS, palantisque vident socios hostemque reCeptum. Soet Mnestheus quo deinde fugam, quo tenditis p inquit.

367쪽

AENEIDOS IX

quos alios muros, quae iam ultra moenia habetis puniis homo et vestris, o Cives, undique Saeptus aggeribus tantas strages impune per urbem edideris iuvenum primos tot miserit Orco p r83 non infelicis patriae veterumque deorUmet magni Aeneae, segnes, miseretque pudetque 3'talibus accensi firmantur et agmine denso Consistunt Turnus paulatim excedere pugna et fluvium petere ac partem quae Cingitur Unda. soacrius hoc Teucri clamore incumbere magno

et glomerare manum, Ceu SaeVum turba leonem

cum telis premit infensis a territus ille, ASPer, Cerba tuens, retro redit et neque terga ira dare aut virtus patitur, nec tendere Contra sSille quidem hoc cupiens potis est per tela VirOSque. haud aliter retro dubius vestigia Turnus improperata refert et mens exaeStuat ira. quin etiam bis tum medios invaserat hostis, bis confusa fuga per muros agmina Vertit; oo Sed manus e castris propere coit omnis in unum nec Contra viris audet Saturnia Iuno Suffcere aeriam caelo nam Iuppiter Irim demisit germanae haud mollia iussa ferentem, ni Turnus cedat Teucrorum moenibus altis. os ergo nec Clipeo iuvenis subsistere tantum ne dextra valet, iniectis sic undique telis obruitur. strepit adsiduo cava tempora Circum tinnitu galea et saxis solida aera fatiscunt

discussaeque iubae, capiti nec suffcit umbo io ictibus ingeminant hastis et Troes et ipse

fulmineus Mnestheus. tum toto Corpore Sudor

liquitur et piceum nec respirare potestas

368쪽

AENEIDOS IX

flumen agit, fessos quatit aeger anhelitus artus. tum demum praeceps saltu sese omnibus armis is in fluvium dedit. Ille suo cum gurgite flavo accepit venientem ac mollibus extulit undis et laetum sociis abluta caede remisit.

369쪽

R VERGILI MARONIS

AENEIDOS

LIBER X

PANDITUR interea domus omnipotentis Olympi Conciliumque vocat divum pater atque hominum rex sideream in sedem, terras unde arduus omniSCastraque Dardanidum aspectat populosque Latinos. Considunt tectis bipatentibus, incipit ipse: Caelicolae magni, quianam sententia vobis VCrSa retro tantumque animis certatis iniquis pabnueram bello Italiam ConCurrere TeucriS. quae Contra vetitum discordia quis metus aut hos aut hos arma sequi ferrumque lacessere suasit roadveniet iustum pugnae, ne arCESSite, temPUS, Cum fera Narthago Romanis arcibus olim exitium magnum atque Alpis immittet apertas :tum Certare odiis, tum res rapuisse licebit. nunc sinite et placitum laeti Componite foedus. 13 Iuppiter haec paucis at non Venus aurea Contra Pauca refert: o pater, o hominum rerumque aeterna PoteStaS(namque aliud quid sit quod iam implorare queamus P , cernis ut insultent Rutuli, Turnusque feratur o

I-o MPRU spectat 'et 1 laeti placidum MΩ Turnusque Secundo My εrhi feratur . . . tumidusque mini Sesectilem tincta includit Athhect

370쪽

R VERGILI MARONIS

per medios insignis equis tumidusque secundo Marte ruat 3 non Clausa tegunt iam moenia Teucros quin intra portas atque ipsis proelia miscent

aggeribus murorum et inundant Sanguine fossas. Aeneas ignarus abest numquamne levari asobsidione sines muris iterum imminet hostis

nascentis Troiae nec non exercitus alter,

atque iterum in Teucros Aetolis surgit ab Arpis Tydides equidem credo, mea vulnera restante tua progenies mortalia demoror arma. os sine pace tua atque invito numine Troes Italiam petiere, luant peccata neque illos iuveris auxilio; sin tot responsa secuti quae Superi manesque dabant, Cur nunc tua quisquam vertere iussa potest aut Cur nova Condere fata asquid repetam exustas Erycino in litore Classis, quid tempestatum regem ventosque furentis Aeolia excitos aut actam nubibus Irim pnunc etiam manis hae intemptata manebat sors rerum movet et Superi immiSSa repente do Allecto medias Italum bacchata per urbes. nil super imperio moveor SperaVimia ista, dum fortuna fuit; inCant, quo vinCere maVis. si nulla est regio Teucris quam det tua coniunxdUra, Per VerSae, genitor, fumantia Troiae sexcidia obtestorti liceat dimittere ab armis

incolumem Ascanium, liceat supereSSE EPOtem. Aeneas sane ignotis iactetur in undis et quacumque viam dederit Fortuna sequatur: hunc tegere et dirae valeam SubdUCere Ugnae. Sotii a MPAC: S MUR o claustra M'ri non claustra tegunt non moenia molineis et fossae MNcn' o surget Meth B sane procul Ac undis oris P quacumque e nil

quamcumque referi