장음표시 사용
331쪽
AGRICOLA. 3ὐ γXXXVIII. Et nox quidem gaudio praedaque laeta ictoribus : Britanni palantes , natatoque virorum mulierumque ploratu , trahere vulneratos , vocare iri tegros , deserere u mos , ac per iram ultro incendere: eligere latebras , et statini relinquero: miscem invicem consilia aliqua , dein separare: aliquando frangi adspectu Pignorum suorum, Saepius concitari : satisque constabat saevissὐ quosdam in cor juges ac liberos, tanquam misererentur. Proximus dies iaciem victoriae latius aperuit: vastum ubique bilentium , --ereti colles, sumantia procul tecta , nemo exploratoribus oh-vius r quihus in omnem partem dimissis , ubi incerta sugae obtigia , neque usquam eonglobari hostes Compertum , et exactu iam aestate spargi bellum nequibat, in sines Ilo Atarum exercitum deducit. Ibi acceptis obsidibus , prae- socio classis circumvehi Britanniam praecepit : datae ad id vires , et praee Serat terror et ipse peditem atque equites Iarito itinere , quo novarum gentium animi ima trausitus mora terrorentur , in hibernis locavit. Et simul classis se-ccitida tempestate ac fama Trutuleusem portum tenuit, undo proximo latere Britanniae lecto omni redierat. XXXIX. Hunc rerum cursum , quanquam nulla veri, rnua iactantia epistolis Agricolae auctum, ut Domitiano moris erat, fronte laetus, pectore anxius excepit. Inerat cGnscientia , derisui fuisse nuper salsum e Germania trium- Phum , emptis per commercia , quorum habitus et crines
in captivorum speciem formarentur : at nutic veram magnamque victoriam , tot milli hus hostium caesis , ingenti fama colehrari. Id sibi maxime formidolosum , privati h minis nomen supra principis attolli : frustra studia sori , et civilium artium decus in silentium acta, si militarem
gloriam alius occuparet: et cetera utcumque facilius dissimulari , ducis honi imperatoriam virtutem esse. Talibus ei ris exeacitus quodque saevae cogitationis indicium erat, se creto Suo Satiatus , optimum in praesentia statuit repone odium , donec impetus sauiae et favor exercitus sangues rei r Dam etiam tum Agricola Britanniam obtinebat. XL. Igitur triumpialia ornamenta , et inlusisis statuae ho-π-em , et quidquid I O .iumpho datur, inulto verborumhOMOre cumulata , is mi in senatu lubet, addique insuper Uinionis , Syriam provinciam Agricolae destinari , vacuam tum morte Atilii Rufi consularis , vi majoribus reservulamis
Credidere plerique , lihertum ex socretioribus ministeriis missum ad Agricolam , codicillos , quibus ei Syria dabatur. tulisse, cum Praecepto, ut si in milamnia Dreι, tradere a
332쪽
tur : eumne libertum in ipso freto Oceani obvium Agrla
Iae , ne appellato quidem eo , ad Domitianum remeasse trive verum istud , sive ex ingenio principis fictum ac compositum est. Tradiderat interim Agricola succeMori Suo pro. . vinciam quietam tutamque. Ac ne notabilis celebritate et frequentii occurrentium introitus esset, vitato amicorum ossicio, noctu in urbem , nocta in palatium , ita ut pra
ceptum erat, venit: exceptusque brevi osculo et nulIo se mone, turbae servientium immixtus est. Celerum ut milistare nomen , grave inter otiosos, aliis virtutibus tempera- vel , tranquillitatem atque otium penitus auxit, cultu modicus , sermone tacitis , uno aut altero amicorum comit tus : adeo ut plerique , quibus magnos Viros per ambili nem aestimare mos est, viso adspectoque Agricola , qua rerent famam , pauci interpretarentur. XLI. Crebro per eos dies apud Domitianum absens aec Satus , ariens absolutus est: causa periculi non erimon uia
Ium aut querela laesi cuiusquam ; sed insensus virtutibus princeps , et gloria viri, ac pesSimum inimicorum genus . Iaudantes. Et ea insecuta sunt reipublicae tempora , quae Sileri Agricolam non sinerent: tot exercitus in Moesia D eiaque , et Germania Pannoniaque , temeritate aut per ignis- viam ducum amissi; tot militares viri cum tot cohortibus
expugnati et rapti: nec jam de limite imperii et ripa , sed de hibernis legionum et possessione dubitatum. Ita quum
damna damnis continuarentur, atque omnis annus laneriatius et cladibus insigniretur , poscebatur ore vulgi dtiae Agn
cola e comparantibus cunctis visorem, constantiam , et e
pertum bellis animum , cum inerriis ci formidine eorum. Qui-hus sermonibus satis constat Domitiani quoque aures verberatas , dum optimus quisque libertorum amore Qt fide .pessimi malignitate et livore, Pronum deterioribus principem exstimulabant. Sic Agricola simul suis virtutibus, simul vitiis aliorum, in ipsam gloriam Praeceps agebatur. XLII. Aderat jam annus, quo proconsulatum Asiae et Africae sortiretur , et occiso Civica nuper , nec Agricolae
consilium deerat, nee Domitiano exemplum. Accessere qui indam enitationum principis periti, qui iturusne esSet in r)ω- - vinciam ultro Agricolam interrogarent: ac primδ occultius quietem et otium laudare , mox operam suam in adproban excusatione offerrer postremo non jam obscuri , suadentesaimul terrentesque, pertraxere ad Domitianum : qui paratus simulatione, in arrogantiam eo Mitus, et audiit precas
333쪽
nee erubuit beneficii invidia r salarium tamen, proconsulari solitum offerri, et quibusdam a seipω eoncessum, Agricolae non dedit: sive offensus non petitum; sive eX con scientia , ne quod vetuerat, videretur emisse. Proprium humaui ingenii est, odisse quem laeseris: Domitiani vero natura , praeceps tu iram, et qub obscurior , eb irrevocabNIior, moderatione tamen pruaetitiaque Agricolao leuiebatur rquia non contumacia, neque inani jactatione libertatis, s mam fatumque provocabat. Sciaut quibus moris est inlicista mirari , posse etiam sub malis principibus magnos vi serae : otaequiumque ac modestiam, si industria ac vigor a
sint , eo laudis excedere . quo plerique per abrupta , Sed
in nullum reipublicae usum , ambitiosa morte inclaruerunt. XLIII. Finis vitas eius nobis luctuosus, amicis tristis , exuatieis etiam ignotisque non sine cura fuit. Vulgus gumque , et hic aliud agens populus , et ventitavere ad domum, et per sora et circulos locuti sunt: nec quisquam , audita morio Agricolae, aut laetatus est , aut statim oblitus ea.
Augebat miserationem constans rumor, veneno interc tum.
Nobis nihil comperti adfirmare ausim : ceterum Per Din m 'valetudinem ejus, crebrius, quam ex more principatus, peununtios visentis, ut literiorum primi, et medieorum intimi venere: sive cura illud, sive inquisitio erat. Supremo quiadem die, momenta deficientis per dispositos cursores nuntiata constabat , nullo credente, sic adcelerari, quae tristis audiaret. Speciem tamen doloris animo vultuque prae se tulit.
securus iam odii , et qui lacilius dissimularet gaudium, qubmmetum. Satis constabat, Iecto testamento Agricolae , quo heredem optimae uxori et piissimae filiae Domitianum sex Pit , laetatum eum, velut honore iudicioque : tam caeca et corrupta mens assiduis adulationibus erat, ut nesciret a b no patre non scribi heredem, nisi malum principem. XLIV. Natus erat Agricola, Caio Caesare, tertium consulo. Idibus Iuniis: excessit sexto et quinquagesimo anno, d cimo Kal. Septembres, Collega Pris que coss. Quod si h bitum quoque ejus posteri noscere velint, decentior quὶ sublimior fuit: nihil metus in vultu: gratia oris supererat rhonum virum lacile crederes , magnum libenter. Et ipse quia dem , quanquam medio in spatio integrae aetatis ereptus , quantum ad gloriam , longissimum aevum Pelegit. Quippe et vera bona, quae in virtutibus sita Sunt, impleverat; et consuIaribus ac triumphalibus ornamentis praedito, quid aliud adstruere fortuna poterat opibus nimiis non gaudebat; sp
eiosae contigeraut: silia atque uxore superstitibus, Pute4t xi-
334쪽
deii elixin beatus, iuestumi dignitalo, norente surni, salvis adsiuit ilibus et amicitiis, futura effugisse. Nam sicuti durare in hae beatissimi seculi luce , ac principem Trivianum
videre, quod augurio votisque apud nostras aures ominabatur: ita sestinatae mortis grande solatium tulit, evasisse Postremum illud tempus, quo Domitianus non jam per inte
valla ac Spiramenta temporum , sed conti uuo et velut uno icin rempublicani exhausit. XLV. Non vidit Agricola obsessam curiam , et clarigum armis senatum, et eadem strage tot consularium caedes, tot
nobilissimarum seminarum exsilia et fugas. Una adhue victoria Carus Melius censebatur, et intra Albanam arcem sententia Messallini strepebat , et Massa Bebius jam tum reus erat. Mox nostrae duxere Helvidium in carcerem manus: nos Mautici, Rusticique visus , nos innocenti sanguine Senecio perfudit. Nero tamen subtraxit oculos , iussitque scelera , non spectavi tr praecipua sub Domitiano miseriarum Pars erat , videre et adspici r quum suspiria nostra subscriberentur quum denotandis tot hominum palloribus sum eret saevus illa vultus et rubor, quo se contra pudorem muniebat. Tu ve-ῆ felix Agricola, non vitae tantum claritate, sed etiam op portunitato mortis, ut Perhilent qui interfuerunt novissimis sermonibus tuis, constans et libens fatum eincepisti, tan uam pro inriti portione innocentiam principi donares. Sed milii n-1iaeque , praeter acerbitatem Parentis erepti, auget moestitiam. quod adsidere veletudini, fovere deficientem , satiari vultu, mPlexu , non contigit; eSeepissemus certe mandata vocesque,qcias penitus animo figeremus. Noster hic dolor , nostrum vulnus: nobis tam longae absentiao conditione ante quadriennium amissus es. Omnia siue dubio , Optime parentum , adsidente amantissima uxore, superfuere honori tuo: pauciori-hus tamen lacrymis compoSitus es, et novissima in luce desideravere aliquid oculi tui.
XLVI. Si quis piorum manibus Iocus I si, ut sapientibus
Placet, non cum corporis exstinguuntur magnae animae: Placide quiescas, no que, domum tuam, ab infirmo desiderio, et muliebribus lementis ad contemplationem virtutum tuarum oces, vas neque lugeri, nequo plangi fas est: admiratione te potius, temporalibus laudibus , et si natura suppeditet, similitudine decoremus. Is verus honos , ea conjunctissimi cujusque pietas. Id filiae quoque uxorique praeceperim , sic patris , Sic
mariti memoriam Venerari, ut omnia sacta dict.iquo ejus secum revolvant, famamque. ac figuram animi magis quam cor
Poris complectantur: non quia intercedendam putem imagi-
335쪽
nibus , quae marmore , aut aere finguntur: sed ut vultus hominum, ita simulacra Vultus imbecilla ac mortalia sunt, forma mentis aeternar quam tenere et exprimere non per alienam materiam et artem, sed tuis ipse moribus possis. Quidquid ex Agricola amavimus, quidquid mirati sumus, manet, manSurumque est in animis hominum, in aeternitate temporum , fama rerum. Nam multos veterum , velut inglorios Ptignobiles , oblivio obruet: Agricola , posteritati narratus et traditus, superates erit.
336쪽
cui praefatio in Historias suas ς ejus dignitas , aetaε ,
instaurum. Praesentis Historiae summa capita. Status urbas , mens exercituum, habitus provinciarum , Occiso A ero . Go ba invisus ob sua amicorumque pitia; inimicorum mores. Διε tus Hispaniae, Galliae, Germanicorum Mercituum, --rumque provinciarum. Muciani virlines et vilia. Vespasianus in Iuduea. α'ypti , Africrae, Latiae , etc. Sιalus. -- perioris Germaniae miles deficit a Gialba , qua de arim
pici o Caesare cogitas, magno amicreum ambuu, et spe Ut Nis r sed Piso eligitur , homo nobius et severus. Galbae oratio , causω adoptionis . monita inq=erii a ruiStroudi continens
Pisonis inter haec moderatio. Adoptio in castris nuncupata. L stati ad defectores missi. Neronis prodigae donationes resin sae. Otho res novas molitur: instigantibus liberiis , servis et mathematicis : paratis ante miluum studiis per blandiιias rata itiones , oscitante ad ista praefecto. Ergo jam testimas et auxilia Pro Othone; isque consalutaιus imperiaιν castris Pra torianis infertur. Piso cohortem , quae pro palatro cubabaι.
rtatur ad fidem ; atque illa signa purat, sed reliquaae copiae
desciscunt et plebis adultitio et levitas. Fluctuat Galba , an o currendum. Vanus de Othrene occiso rumor e inde moni Imri
in Galbam. At eastra favent Othoni. Otho militum animos oratione sibi conciliat; Galbae et Infreni reddit infestos. Amma milisi diridit. Agitatum de evide Vinii: Galba fluetunt plebs meat. Othoniani forum irrumpunt, Galba desertus, dem
occisus , cum T. Vinio. Sempronii Demi sules. Piso caesus. Caedium praemia posceriles interfecti- Senucils adulatio. Otho coercendi militum furoris impare in vacationes remitti petunt. Caedes Laeonis et Reli. Pisonis et T. Vinii seruitura , eloma , testamenta. Galbae sepultura , aetas , Nobilitas , mores . honores. Viavor urbis ob mores Othonis , P itellit, Vespasiani. Initis Vitelliani motus ea bello Pindicis , et secutis inde discordiis inter layiones eι Gallos. Puellius Sua ingemo ιstuams, cd res novas stimulatur a Valente et Caecina legatis. Legio-ues superioris inferiorisque Germaniae fidem in Galbam Suunt , per segnitiam Hordeonii Hacei legati. Priens Pitellium imperatorem eonsalutat , magno militum Studio , quibus
FoScentibus, mulli caesit sed Civilis perieulum evast. Hie
337쪽
lius viribus auctus duos eaerestus in Resiam mittit. Viteliai torpor inιer alacritatem miliιum. -Divo rensium cueues. Galli itellium sequuntuΥ. Lugdunenses Viennensibus inimici, - -- in eos stimulant: sed illi donis placantur. Avaritia et i rudo Valentis. micelii, post ingentem cladem c caecina ulmsam , Vitellio viae reconciliantur; in cujus partes trans rasa
Bassiae parte , Caecina Alpes superat. Octo se prudenter steris, Mario Celso ignoscit i Tigellinum punit. Crispinillae cum ta-famia sua parcit. Conditiones Vitellio . et hic illi ἀροσι. D-
Sidicitores niuiub immittunt. Provinciae ure que parua Se tiae. Otho imperatorem agit; honores , civiιulem , jura dil-gitur : de celebranda Neromis memoria agitat. StirmaINE RM--lani caedunt . Sedula gravis in ipsa urbe temere orta, mmogno metu atque discrimina primorum civitatis precibus et lacrymis Othonis commmaturr qui ea occasione, milites ad Do cordiam et modestiam hortatis. Atque illis ad praesens compo suis , omnia tamen suspicionum et formidinis plena, maec
ruo patrum metu. Prodigia Othonis cladem praesastientia. Com ita et duces Othonas e qui eum aliis nobilibus Vitellii fratrem secum ducit: unde viarii mimorum motus Otho festinas ad bellum , commen id patriLus republica. Trachali eloquensid usus Otho , in quem studia vi voces vulgi. Gevia haec D cis meusibus.1 Ser. Sulpicio Galin Aug. II. T. Vinio Busino. I. Isuitu mihi operis Ser. Galba iterum, T. Vinias Gn.
sules erunt. Nam , post conditam urbem octingentos Et viginti prioris aevi annos multi auctores retulerunt: dum Mapopuli Romani memorabantur, pari eloquentia ae Iibertata ἔPostquam bellatum apnd Actiam , atque omnem poterautem ad unum conseret pacis intersuit, magna ilIa ingenia e M. re. Simul veritas pluribra modis infracta : primum inscitunei publicae ut alienae, mox libidine assentandi, aut riam odio adversus dominantes e ita neutris cura posteritatis, ita tiar infensos , vel obnoxios. Sed ambitionem seriptoris facile adversevis r obtrectatio et livor pronis auribus accipiuntur :quippe adulationi foedum erimen servitutis, malignitati salsa species libertatis inest. Mihi Galba. Otho. Vitellius, nee j
I aeneficio , nee iniuria cogniti. Dignitatem nostram a V Pariano inchoatam , a Tito auctam , a Domitiano longius pr-
se tam , non abnueriin : sed incorruptam fidem professis , '
338쪽
nec amore quisquam , et sine odio dicendus est. Qubd si vita suppeditet, principatum divi Nervae, et imperium Tr
jani , ui,eriorem securioremque materiam , senectuti seposui: rara temporum felicitate , ubi sentire quae velis , et quae sentias dicere licet. II. Opus aggredior opimum casibus , atrox praeliis, discora seditionibus , ipsa etiam pace saevum. Quatuor principes fer-xo interempti. Tria bella civilia , plura externa, ae Plerumque permixta. Prosperae in Oriente; adversae in occidenteres. Turbatum Illyricum: Galliae nutantes e perdomita Briatannia , et statim missar coortae in nos Sarmatarum ae Sumvorum gentes e nobilitatus cladibus mutuis Dacus: mota etiam Prope Parthorum arma. salsi Neronis Iudibrio. Iam veno italia novis cladibus, vel post longam seculorum seriem Petitis , adilicta. Haustae aut obrutae urbes secundissima Camin Paniae ora: et urbs incendiis vastata , consumptis antiqui simis delubris, ipso Capitolio civium manibus incenso: POL Iutae caerimoniae: magna adulteriar pIenum exsiliis mare :insecti caedibus seopulit atroeius in urbe saevitum. NobiIutas , OPes , omissi gestique honores Pro crimine; et ob vi tutes certissimum exitium. Nec miniis praemia delatorum invisa , quam scelerar quum alii sacerdotia et consulatua , ut spolia , adepti, procurationes alii et interiorem' potentiam , agerent, ferrent euncta odio et terrore corrupti in
dominos Servi, in patronos liberti; et quibus deerat irim,
tus , Per amicos oppressi. III. Non tamen adeo virtutum sterila seeulum, ut non ethona exempla prodiderit. Comitatae profugos liberos maum: Secutae maritos in exsilia conjuges t propinqui audentes rconstantes generit contumax , etiam adversus tormenta, Se VOrum fides : supremae clarorum virorum necessitates: ip&a necessitas fortiter tolerata ; et laudatis antiquorum mortibus Pares exitus. Praeter multiplices rerum humanarum casus
caelo terraque prodigia , et fulminum monitus, Et suturorum Praesagia , lueta , tristia , ambigua, manifesta. Nec enim unquam atrocioribus populi Romani cladibus , magisve justis indiciis approbatum est, non esse curae deis Securitatem n
IV. Ceterum , antequam destinata eomponam, repetendum videtur , qualis status urbis, quae mens exercituum, quis habitus provinciarum , quid in toto terrarum orbe validum, quid aegrum fuerit: ut non modo casus eventusque rerum, qui plerumque fortuiti sunt , sed ratio etiam musaeque n
Mantur. Finis Neronia ut laetus Primo gaudentium impetq
339쪽
fuerat, ita varios motus animorum , non modo In urbe , DPud Patres, aut populum, aut urbanum militem ; sed omnes legiones ducesque conciverat et evulgato imperii arcano, Posse priueipem alibi, quam Romae fieri. Sed patres laeti, uburpata statim libertate , licentius , ut erga Principem novum et absentem e primores equitum proximi gaudio patrum: Pars populi integra , et magnis domibus annexa, clientes li-hertique damnatorum et exsuli , in spem ereeti: plebs sordida , et circo ac theatris sueta , simul deterrimi servorum, aut qui, adesis bonis , per dedecua Neronis alebantur, m--εti et rumorum avidi. V. Niles urbanus , Iongo Caesarum sacramento imbutus , et ad destituendum Neronem arte magis et impulsu , quam suo ingenio traductus , poStquam neque dari donativum, sub nomine Galbae Promissum, neque magnis meritis ac praemiis eumdem in pace, quem in hello, locum , Praeventamquagratiam intelligit apud principem, 2 legionibus factam, pronus ad novas res , scelere insuper Nymphidii Sabini praesecti , imperium sibi molientis, agitatur. Et Nymphidius
quidem in ipso conatu oppressas: sed quamvis capite desactionis ablato, manebat plerisque militum conscientia r nec deerant Sermones , senium atque amarisiam Galbae increpantium. Laudata olim, et militari fama celebrata severitas ejus. angebat adspernantes veterem disciplinam , atque ita quatuordecim annis a Nerone adsuefactos , ut haud minus vitia principum amarent, quam olim virtutes verebantur. Acine sit Galbae vox pro republica honesta , ipsi anceps , legici se militem, non emi. dec enim ad hanc formam cetera
VI. Invalidum senem T. Vinius, et CorneIius Laco, alter de te rimus mortalium , alter ignavissimus , odio flagitiorum Oneratum , eontemptu inertiae destruebant. Tardum Galbas iter , et eruentum , intersectis Cingonio Varrone , consule designato , et Petronio Turpiliatio consulari r ille ut Nymphidii socius ; hic ut dux Neronis , inauditi atque indesen-
si , tanquam innocentes perierant. Introitus in urbem, tru-eidatis tot millibus inermium militum , infaustus omine, atque ipsis etiam , qui octiderant. formidolosus. Inducta la-gione Hispana , remanente ea , quam e classe Nero conscripserat , plena urbs exercitu insolito e multi ad hoc numeri e Germania , ac Britannia et Illyrico , quos ideui Nero electos praemissosque ad elaustra Caspiarum , et hellum quod
in Albanos parabat, opprimendis Vindicis coeptis revocave-
340쪽
xati ingens novis rebus materia , ut non. in unum aliquem
Prono favore, ita audenti parata. VII. Forte congruerat, ut Clodii Macri , et Fonteii Capitonis eaedes nuntiarentur. Macrum, in Africa haud dulieturbantem , Trebonius Carrucianus , procurator, jussu Gal- hae i Capitonem in Germania , quum similia. eoeptaret, Cornelius Aquinus , et Fabius Valens, legati legionum, intctr-
fecerant , antequam juberentur. Fuere qui crederent, Capitonem , ut avaritia et libidine foedum ac maculasum , ita cogitatione rerum novarum abstinuisse; sed a legatis bellum Fuaduntibus , postquam impellere nequiverint, crimen ac d ιum compositum ultror et Galbam mobilitate ingenii, an, Me altiva serutaretur , quoquo modo acta, quia mutari non Uterant, comprobasse citerum utraque caedes sinistre accepta : et inviso semel principe ,. Seu bene , .seu male facta premunt. Iam asseret aut venalia cuncto praepotentes libertit servorum m nus Subitis avidae , et tauquam apud senem
festinantes r leademque novae aulae mala , aeJue gravia, non
aeque excusata, Ipsa aetas Galbae et inrisui , ac fastidio erat , adsuetis juventae Neronis, et imperatores Arma aedecore corporis ut est mos vulgi ) comparantibus. VII l. Et hin quidem Romae , tanquam in tanta multitu-
dioe . habitus otii morum fuit, E Provinciis, Hispaniae pra erat Cluvius Rufus , vir facundus , et pacis artibus , bellis
inexpertus. Gallias , super memoriam Vindicis, obligatae recenti douo Romanae civitatis , et in posterum tributi leva-monis, Proximae tamen Germanis exercitibus Galliarum ei- vitales i non eodem honore , habitae , quaedam etiam finibus udamplis , pari dolore commoda aliena, ac suas injurias m tiebantur. Germanici exercitus, quod periculosissimum iuxantis viribus , solliciti et irati , superbia recentis vicisrias, et metu , tanquam alias partes sevissent. Tarde a Nerone desciverant ἔ nee Statim pro Galba Verginius : an imperare Moluisset, aut inmt delatum ei a milite imperium conveniehat. Fontejum Capitonem occisum , etiam qui queri notaroterant, tamen indignabantur. Dux deerat, abducto Ve sinio per simulationem omicitiae; quem non remitti, atque
νtiam reum e e , tanquam Suum crimxn accipiebant.
IX. Superior exercitus legatum Hordeionum Flaceum spemnebat , senecta ac debilitate Pedum in alidum , sine conr-s antia , sine anctoritate et ne quieto quidem milite regimen ;adeis furentes infirmitate retinentis ultro accendebantur. In strioris G rmaniae legiones diutius sine consulari fuare: d
nee , missu Galb*e , A. Vitellius aderat: censoris Vitellii,