Praelectiones in diversos morbos chronicos

11쪽

LSCOR BUTUS,

I. seorbuti descriptione exordium faci

mus, cujus hic decursum et symptomata re censebimus , ut dein et de natura morbi, et de legitima illius curatione oportunius disseram. Multa sunt, et inter sese plurimum differentia symptomata, quorum pleraque in unam summam collecta diagnosim morbi suppe ditAnt. Omnium primo ea symptomata recensebuntur, quae in omni et singulo 1 corbulo occurrunt, quae aut essentialia aut pathognomonica audiunt; 2. illa symptomata exponentur, quae Variabilia. abesse subinde possunt, utut adsilit persaepe, et hoc ipso accidentalia nominantur. Haec ultima sympto- maxum cie Ditur auι idiotyncratiae

12쪽

aegri, aut morbis complicatis cum scorbulo, et coincidentibus, aut epidemiae regnanti; aut causae demum cuicunque accidentali. Priusquam autem hoc ordine utar, et symptomata dispescam in ea, quae essentialia, itemque ea, quae accidentalia sunt, integram im inem sistam scorbuti

Nascentis II1crescentia

Consummati. Non enim sufficit morborum symptomata nosse , sed oportet quoque ordinem, quo sese excipiunt, et successionem, ac mutuum inter sese habitum didicisse eum , qui lusiani diagnosin voluerit formare. STADIUΜ PRIMUM. Primo omnium observatur facies pallida et vultuosa simul; labiorum et caruncularum in oculis color subvirescens; solitudinis et quietis amor, uti et tenebraru . Vi

13쪽

STADIUΜ SEeUNDUIm Facies chlorotica fit et cerea 3 dein obscurior et sublivescens. Animi major pusillanimitas ;dedolatio, et post levissi num motum anhelosa brevisque respiratio; Cave tamen, ne hydropem thoracis inde arguas. Atque haec ultima duo symptomata constanter adsunt. Mox his praegressis pruritus gingivarum accedit, earum tumor, et sanguinas, si vel levissime perfricentur, pronuVium; earum caerulescens rubor; mollities laxa, fungosa, excrescens, et putredo tandems anima seu

Cutis sicca, anserina; subinde maculosa, maculis caerulcscentibus, veluti a fugillatione, Purpurascentibus, nigris, cum limbo initios avescente; magnitudine varia, lenticulae , Pisi, integrae et volae ; figura irregulariter orbiculari: plerumque in femoribus et crim. xibus, sed et in brachio, thorace, trunco toto : rarissime in facie. Oedema crurum, vestigio appressi digiti diutius manente, quod pituitam potius,

quam aquam arguit. Subinde in loco forte contuso antea, aut Vulserato, auu ulcerato, accedentibus causis A et scor-

14쪽

41 corbuticis, initium morbi observatur. Fit et ibi loci sugillatio, aut plaga caerulescens. Nascitur quoque ulcus scorbuticum, cujus facies haec est. Pus ichorosum, tenue, foetens, sanguinoluntem, quod dein instar grumosi sanguinis ulcus obtegit; subjacens carnosa portio mollis est, fungosa, putrescens. Detergentia et digestiva nil prosunt, non enim inde depurantur. Margo ulcerum horum livescit, luxuriatur, sanguinem fundit, praecipue carne hac saepe plurimum excrescente eultro rescissa, ubi et haemorrhagia accedit. Levis contusio, vulnusculum in homine scorbutico hanc faciem induit: e. g. plaga Per Venae sectionem; disserunt ergo plurimum haec ulcera scorbutica ab aliis ulceribus v. g. tiabiarum: his saepe mercurialia opitulantur,

illis Vero nocent.

Dolores scorbuticorum in artubus, dorso, lumbis, thorace vagi, fixique sunt, uti arthriticorum ; item saepe nocturni; observatur spuria pleuritis, sputum cruentum in scor-buticis saepissitne.

An scorbutus pertinet ad libriles morbosi saltem subindet

Respondeo nunquam : etsi subinde eum febre comPlicetur, eaque Varia, et cum in

15쪽

1lamatoria, saepius autem eum putrida, quae omnium pessima est complicatio. Exanthema scorbuticum est maeulosum, caerulescens, latum, purpurescens, petechilarine. Hucusque primum stadium scorbuti habetur. STADIΠΜ TERTIUM. Prioribus addit :I. Artuum 'contracturas.

2. Leipothymias vel in levi corporis

3. Oedema crurum, surarum, durum, sebaceum, ligneum. Α, Haemorrhagias Varias, narium, pulmonum, intestinorum, uteri; haemorrhagiae internae saepe cito letales.

3. Gingivas faucibus et labiis illaesis

tumidas, fungosas, sanguinolentas, dentibus nigris, defluentibus, et maxilla arrosa. 6. Exostolas scorbuticas, spinam ventosam scorbuticam. Viget interim appetitus, vigent sensus; at animi ingens pusillanimitas.

16쪽

giae narium , pulmonum , intestinorum , Vesicae, ventriculi, haemorrhoides; haemorrha

giae per loca app4renter illaesa e. g. eae cute. brachii. Icterus insanab1 is, et infarctus Varii viscerum abdominalium. Hydrops thoracis, abaomanis frequenter; pessima colliquatio et putredo. rS. Symplomat pathognomonica et essentialia sunt gingivae putridae , absumptae, aut fungosse; et maculae caeruleae, Purpureae, nigrae Corporis

Circa causas diversimodo et est disputatum, et adhuc dum disputatur. Interim loquentia per obser atione S.I. Vix observatus est unqua m &Orbutus quellii aer ambien. et ii Apiratus fuerit humidus. Hinc depressiores plagas mundi in

festat magis; hinc tu depressiopbus partibuε alicujus urbis; ut hic Viennae in suburbiis ad Danubium iitis, S. Leo oldi, et Nysau. Hinc in cavis subi raneis frequentior quam in suprema contignatione. Ηqllandi ni fere incolit semper. a. Si f

17쪽

2. Si idem aer humidus simul sit putridis

halitibus, mulioque phlogisto Vici'tus, celeriores progressus morbus facit. Hinc in locis conclusis, navi e. g. frequentissimus, et cum putridissima febre saepe junctus. 3. Aer humidus, conclusus, non reno Uatus , seu aeris puri seu dephlogisticati penuria pressus, et simul frigidus, plures et periculosiores storbuticos facit. 4. Si stantibus hisce causis accedit victus Crudus, sarinosus, caseosus, oleo sus; item inopia vegetabilium recentium, et demum moeror animique pathemata tristia, et tandem desidia, vestitus madidus etc. fere semper gravissime afficiuntur scorbutici et pedi eunt plurimi. Constantissima causa est mador dimo- spherae continuus, maxime frigidus: reliquae causae solae non sufficiunt. Plurimum ad scorbutum praedisponunt morbi quidam praegressi: haemorrhagiae, febres longae qualescunque, potissimum lues Venerea, et rachitis, ac usus mercurii Causa proxima videtur esse putredo, sed an totius animalis, an certae cujusdam partis, humoris ' Egregius Host annus arehiater monasteriensis ostendit omnium primo humorem O Deum putrescere in scorbulo, inde que

18쪽

deque vitium per reliquum eorpus propagari. Id ostendit ex eo, quod reliquo corpore sano adhuc ossa in principio assiciantur vitio hoc putrido. Per hoc videtur differre a febre putrida, ubi vitium est in sanguine ipso. Divisio est in acutum, qui celeres Progressus facit, utut apyretos sit: in chronicum, qualis plerumque esse solet. In originarium et in f undarium, scilicet post alios morbos

Natum. An in terrestrem et maritimum apte dividituri neutiquam. An in acidum, alca linum, muriaticum, et quare non ZCura fit: r. Diaeta antiscor butica. 2. Rem Vendo causas excitantes. 3. Anti septicis Temediis in genere. 4. Remediis anti septicis

Peculiaribus modo specifico ipsa adeo ossa

Penetrantibus.

Dixi i. duuta; quas antis eptica sit ominiet, ex pane bene fermentato, vegetabilibus recentibus, cerevisia, brassica fermentata. Poma aurantia, et fruetus horaei quivis. a. Removendo causas occasionales. 1

mutando locum depressum et humidum, migrandoque in loca editiora. Hinc qui indepressa urbis parte, in loco subterraneo habitant, sanantur sola mutata habitatione.

αὶ Aerem , si habitatio mutari nequeat, sic ,

19쪽

cando, igne ex lignis aromaticis excitato, pavimentum sternendo est arena sicca. Usus

ventilatorum aerem renovabit, non autem

siccabit. Tamen is est saepe necessarius in nos ocomiis, ergastulis, ubi flamma aromatica stinui potest excitari. Quodsi aquae putrescentes scorbutum efficerent potissimum, ea erit cum alia

commutanda, aut cum masto coquenda informa decocti: ita volatilia coctione abiguntur, et aqua mutabitur in decoctum,

quod facile fermentationem acidam subit, et anxisepticum est. Aqua marina potabilis sit sola simplici destillatione ex inventione Linditis. Frigus, si causa sit scorbuti, corrigendum id erit foco, vestitu, exercitatione COr- Poris , moderato spirituosorum usu, migratione in terras calidiores. Scorbutum symptomaticum curamus et

his modis, et ignivi tollendo morbum, qui pro suo effectu vel symptomate scorbutum habet. q. Specificis remediis: subinde is gradus morbi est, quem ablatis licet causis tollere nequeas. Hinc peculiari remedio, eoque specifico opus est, et potenter antiseptico Hinc tantus numerus est antiscorbuticorum,

20쪽

quorum pleraque sunt antiseptica; reliqua

autem, etsi non antisoptica, curarunt scor-butum symptomaticum. Nominatiora tamen antiscorbutica sunt sequentlar I. Acida vegetabilia: acetosa, acetosella, poma citrea, aurantia, brassica se hientata, omniaque ea, quae aci- . dam fermentationem subire apta

sunt.

2. Acida mineralia, uti acidum salis, Vii. trioli acida mineralia dulcificata. 3. Amarae plantae: trifolium , absynthium, Centaureum, nasturtium etc. . Anti plica aromatica: cinnamomUm, cortex Winteranus, peruVianus; tureriones pini, abietis, etc. s. Plantae quaedam acri volatili dotatae, et antilipticas, quas fere solas per eminentiam antiscorbuticae dictae funt: e. g. raphanus, sinapi, Coch

learia, squilla, et a

. A qua calcis, de cujus antiseptica vi constat, cum et sine lacte pota: Μartialia; vinum martiale. s. An et mercurius 'ΑΠ perinde est, quonam ex hisce dictis antis corbuticis utaris Z quisnam canon praemilaus erit hic statuendus' Respon-