Ioannis Francisci Farae, Sassariensis, I.V.D. eximij , archipresbyteri Turritani. De rebus Sardois, liber primus

111쪽

In Occidente Arachoreticam 'utum

nachoreta. aranus Aa choreta.

Locus sancius in Gallura.

gnatur.

ys De Rebus Sardois,

Hoc etiam tempore S. Eusebius Sardus monachorum Orientalium exemplo, per Occidentem Anachoreticam uitam, teste Diuo Ambrosio, & Petro Recordati, instituit, quae postea in Sardinia taliciter increuit. Nam in Gallurensi prouincia Nicolaus,&Tranus Anachori Tanctitate insignes,cum multis alijs floruere,& nomen loco sancto dedere; in cuius sylvis procul ab omni hominum cartu precibus, ieium iiijs, & uigilijs duriter uictitando mortem

obiere. Eorum corpora magna cum Omnium Sardorum frequentia decenter coluntur in Ecclesijs , quae postea in corum honorem fuerunt eodem in loco constru- stae, ut ex antiquo eiusdem loci Codice, a Ludovico Episcopo Ciuitatensi approbaro, constat.

Lucifer ubi electione Paulini Eusebio displicere intellexit, perinde atq; iniuria affectus esset, succensuit;& cum Eusebio communicare amplius noluit: decreta et Synodi Alexandrinae per calumniam reij-cere instituit. Sed quia confestionibus suis reperiebatur obstrictus, dum per suum Diaconum ratum se habituru Dromiserat, quod a Concilio distinitum esset, Ecclesiae fidem

112쪽

Liber primus. I

L---δε fidem retinuit, simultatemq; remisit, & in Sardiniam ad proprium tronu remeauit. Illi tamen, qui cum eo contrillati, Lucis feriani appellati suerunt, sccta constituta

Ecclesiam Dei longo tempore oppugna, runt, ut Socrates,& Nicephorus reserunt. Contra eos scribit. S. Hierony mus. Isidorus tamen, Gratianus, Nauclerus; Lμciferiam& alij Plures asserunt hos Luciferianos a

a Lucifero Smyrnae Episcopo sectam, & Sm; ae E- nomen habuisse, non autem a Lucifero Calaritano.-3α . Anno 3ρ . S. Athanasius de coepiscoporum suorum sententia , ad Iovianum Imperatorem de synceriore fidei proses sione scripsit, & testatus est cam catholi- sese ia cacam, orthodoxamq; fidem fuisse in omnibus Sardiniae Ecclesijs comprobatam, ut Theodoretus, &Nicephorus scribunt. Anno 3 6 9. Magnus Basilius Caesareae S. Basillic Cappadociae Episcopus suactitate insignis, ut tradit S. Hieronymus, & Pannuinus, . Obijt, & cius caput in Sardiniam delatum auro, argentoq; clausum in urbe Oristant Sardiue trantur. Anno circiter 3 7 i. Valentiniano,& Valente Imp. S. Eusebius Sardus insignis V emcellensis ,

113쪽

g I De Rebus Sardois ,

Oblius S. Ea cellensis Ecclesiae Praesul, ab Arianis domo se pinus extractus, & lapidibus obri tus Kalen. Augusti miraculis clarus deces.su ; & in Ecclesia Vercellem quam ipse co-

struxerat magna cum ueneratione sepultus est, ut refert S. Hieronymus, Volatem laudes. ranus, & Petrus de Natalibus . Eius en co-

mium Diuus Ambrosius duobus sermo- nibus conscripsit, &de eo Beatus Maximus Episcopus Taurinen. duos tractatus ''d composuit, &Vercellensis Ecclesia hymnum canit.

Gaude prole Sardiniae , t . Laudet mate Ecclesia, Vercellis, Italis, Glorientur praesemia oeci

Ut in Breuiario Eusebiano. Venerantur etiam eum in Urbe Turritana, & Sassareti in eiusdem sancti an liqua Ecclesia magno cum populi concursu. Anno circiter 38o. Beatus Satyrus S. rus in Sardi Anibrosij frater, in portum Calaritanum Histo natistagio euectus, Ecclesiam Cal tritanam, cui Lucifer praeerat, in schismate inuenit: quare statim ex insula discessi, teste Diuo Ambrosio in oratio δε funebride excessu statris, &resert Gratianus. Anno 39o. Imperate Valentiniano Lucifer

Vmerantur in Turribus. reatus Sa

114쪽

---a ciser Episcopus Calaritanus obijt, teste ObitM LucPlatina, & Hieronymo . Sepultus fuit prope Ecclesiam Calaritanam, &sub illius in- uocatione templum constructum, ut in uita S. Luxorij legitur. Hic enim a suis c5- temporancis, proximaeq; aetatis hominibus clarus habitus est, ac sanctus: & posta quam e uita excessit beatus fuit appellatus, ut Io. Titus Episcopus Meldensis in Epistola ad Pium s. testatur : quare in Catalogo Sanctorum a Petro de Natalibus Episcopo Equilino, & ouibusdam alijs collocatur:& inter uiros Illustres a Beato Hieronymo numeratur, qui et illum beatu appellat. Diuus etiam Ambrosius, & Hilarius il- multis tum summo in honore habuere, &a San- isto Athanasio homo Dei, famulus Christi, particeps Apostolorum, lati uiti fiaternitatis, & magister ueritatis nominatur

in Epistola, qua in exilio, ad eum scripsit. Ecclesia quoq; Vercellensis illi preces es. fundere uidetur dum canit hymnum dicentem. Tunc paulatim comites Vi rapuerunt prasiles Eusebium, DwNsum, . cum eis Luciferum.

115쪽

rum.

De Rebus Sardois,

Hos deprecamur sedula Christi captos pro nomine , Sacris hymnorum meritis, caeli fruamur gaudiis. S. Sampsu-

piscopus Turren Isis Duo Capita

Ut in Breuiario Eusebiano, quo Ecclesia Vercellensis utitur, constat. Anno Ai o. S. Sampliatius Archiepisco pus Turrensis floruit ; hunc Beatus Augustinus uirum fidelem in suis epistolis appellat. Anno 4 1 3. I 2. kalen. Novembris un- quarundam decim millia Virginum apud Coloniam

ex undecim . . . V . a

milliu meti Agyippinam martyrio coronantur: & duo tu numero. eorum capita Sassarim postmodum trans.

lata in Ecclesijs Sanctae Mariae in Bethlee,

i &Iesu Mariae maxima in ueneratione habentur.

Anno 461. Sanctus Hilarus, Hilarius dictus, Crispini filius, Sardus, uirsanctita

te, pietate, doctrina clarus, ex Diacono creatus est Summus Pontifex i3. Kalend. Maij,& in Petri Cathedra sedit annos , . menses 3. dies t o. Quo tempore tres Sy nostdos Nicenam, Ephesinam, &Calcedonensem, ac etiam Tomu S. I conis Papae approbauit. Eutychem, Ncitorium,& Dioscorum haereticos cum sediatoribus suis damnauit. Praeterea constituit ne Pontifices dein-

116쪽

Liber primus. fi

invii deinceps successores sibi deligerent; quae institutio ad omnes Ecclesiasticos gradus pertinet. Ordinatiit etiam poenitentes, uel inscios iterarum, aut aliqua membrorum damna perpesssios ad sacros ordines asepirare non debere. Pontificij Iuris decreta in unum contulit, & per uniuersum ombem publicauit, &de fide Catholica epistolas conscripsit. Ordinationes tres mense decembri in Urbe fecit, quibus Episcopos passim 2 L. & in Eccl. Rom. quinque,& uiginti Presbyteros, & quinque Diaconos creauit Tria insuper aedificauit Ora- Hilaris in

toria in Baptisterio Constantinianae basi licae Urbis, distinxitq; auro,& praeciosis lapidibus, ac Sanctis Ioanni Baptistae, Ioanni

Euangelistae, & Sattistae Cruci sacrauit . Eorum ianuae erant argeto caelato clausae, quae adhuc in Oratorio Saeti Ioannis Baptistae uisuntur. In Cratorio autem Sanctae Crucis posuit lignum Crucis auro clausum, & ornatum gemmis. Stabat & eo loci Agnus aureus duarum librarum in columnis onychinis. Ante Oratorium crant coe lumnae mirae magnitudinis ; quae dicuntur hecaton. In sonte Ioannis crat lucerna aurea librarum decem, cerui argentei tres, M 1 octogin-

117쪽

sa De Rebus Sardois,

sctoginta librarum, aquam sendentes : Columba aurea duarum librarum. Addidit& Oratorium sancti Stephani baptisterio Lateranen. Duas quoq; bibliothecas apud

eundem locum aedificauit. Ad Luna in nasterium struxit, &ad S. Laurent uni balneum. Monasterium,& basilicam S. martyris Babienae aedificauit. Dona templis ob tulit , quae prope infinita fuere ex auro, a gento, marmoribus, & gemmis, ut ex Platina, libro Pontificali, & Martino Polono constat. Vbi autem Hilarus ea peregit, quae ad optimum Potiscem pertinebant, tum in extruendis templis, ornandisquet, tum etiam docendo, admonendo, casti- fando, elemosynasq; , ubi erat opus, pra 'endo, moritur 3. Kalen. Augusti, & sepultus est, ut inquit Platina, in crypta S. Lait reniij, ad corpus beati Sixti; uel, ut tradit Martinus Polonus, in basilica Sancte B bienae cum quatuor millibus,& ducentis sexaginta duobus Sanctorum corporibus, exceptis paruulis, & mulieribus. Horum etiam Imperatorum temporibus floruerunt in Sardinia alij insignes ui- ε, Caesaris tempore claruit

Phalnea, uir Sardus, ipsius Caesaris timili

118쪽

taber primus ris, & amicus Caelij, M. Fabii Galli, Q. Pomponii Attici, & m Tulij Ciceronis;

qui cum in petitione Consulatus eius fauore uti speraret, pro eo quandam causam contra pueros Octauianos susceperat: sed cum die coniti tuto Cicero deesset ex amico habuit Phameam inimicum, & inossiciosum, ut ex eiusdem Ciceronis epistolis

constar.

Floruit etiam eo tempore M. Tygellius Μ.DIezius Hermogenes Sardus, insignis

qui dulciter cantabat, & iocabatur urba' cutine. Hic fuit amicus, & familiaris C. Iulij Caesaris,& Cleopatrae; ac etiam Octaviani Augusti: duos tamen praecipuos habuic inimicos M. T. Ciceronem, quod esset nepos supradicti Phameae, & Horatium Flaccum quod quaedam illius carmina partim scite modulata fuisse notasset, ut rese- 'runt Acron, & Porphyrion; ob id Cicero in Epistolis contra eum scripsit, & Hor

tius Satyrice haec cecinit.

Omnibus iac vitium eyt cantoribus inter amkos, Vι nunquam induc mi animum cantare rogati,

Iniussi nunquam de illaui; Sardus habebat Ille Tysystius bac Caesar, qui cogere posset

Si eeteret per .s tiam pyris, inq; si a n Πομ Τμicquam prisceret: si cuilibutyeι ab quo .. 6que ad mala citaret, Io Bacchae motu summa Horatius de Uxellio Sa-0ra 3.lib. I. sermo. o eiusdem me minit Saty. I o. in calce. Voce

119쪽

Rebus Sardois,

Voce modo hac resonans , quae cordis quatuor ima 2 sil aequalehomini futtilli: Sale elut, qui currebat fu iens hοItem .per spe velut, qui Ιumonis ac ferret , habebat sepe ducentos, Saepe decem seruos, modo reges, atq; tetrarchas, Omnia magna loquens modo sit mihi mensa tripes, crconcha salis puri,otoga, quae defendere fragus Quamuis crassa queati decies centena dedisses , Huic pareo paucis comaenis, quinq; diebus . Nil erat in loculis, noctes vigilabat ad ipsum Mane, diem ιolum Ilertebat, nil suu mquam

Sic impar fibi. . . . a. - .

, De eo etiam praecedente Satyram scripsit,

carpens cuni esse largitorem adeo, ut o manibus musicis,& circulatoribus multa do,

Anicetμε Anicetus quoq; Alexandrinus per Tisai ivi.' bias canere dodius, a Nerone ueluti adulterii reus fuit Urbe eiectus, & in Sardinia non inops, ut inquit Cornelius Tacitus,& Suetonius Tranquillus, diutius uixit. cassivi Iuris C. Cassius Longilaus maximae authori- consistiuiri tatis uir, & Iurisconsultus insignis ab V be Roma eodem tempore pulsiis, in Sardinia usq; ad tempora Vespariani uixit, teste Bernardo Rutilio, Tacito, Suetonio, &Pomponio Iurisconsulto, qui circa tempus emendandus uidetur in L. V. de

Constantianus etiam strator insignis,

120쪽

Liber Primus. - ' υ

ρ 'i' i ad equos militares probandos a Valenti niano missus, Sardiniam hoc tempore ue nit, & in eg obijt, Ammiano Marcellis,

noleste.

OMANI, qui usq; ad Valen

tiniani tempora multorum labore, & uirtute Sardiniam, & alias quam plures prouin clas Obtinuerant, eas deinde paucorum ignauia, & socordia amiserunt. Nam Valentiniano occiso, alij alias prouincias inuaserunt; Alani autem, Uandali Africam duce Genserico occuparunt,anno humanae salutis *2 7. ut tradit Onuphrius, Prosper, & Guspianus. . Hi Asticae occupatione non contenti, Vandali Sarpiraticam in mari exercentes Sardiniam,&caeteras Mediterranei maris insulas latro cinjis,&praedis diu uexarunt, ut Paulus Diaconus, & Onuphrius referunt. Anno postea 466. Sardiniam tiruase- nd. Sard. runt, & s Romanorum Imperio eripere

conati sunt; sed ipsi Marcelliani Aetij fiiij opera, & auxilio, qui magna nauiu classe,