장음표시 사용
51쪽
52쪽
Istoria generaliter est vera narratio Cicero lib. q. dei venti definit eam rerum gest rum expositionem esse vel , genam, ab atatis nostrae memoria rimatam Plenius vero fusiusque Corn. Agrippa, φρrii, inquit , ea dilums ae fidas
rerumgestarum eum tiruda aut imparatimst na ratio , ad docen um delactandumque instituta. at eamplis dictorum ,factorum, eonciliori .H-- tuumque allicita virtutem sectandam vitia-
qua fugienda, his exempli vitam privatam ct publicam instruens. Et quoniam historiae omnes nilial aliud fere continent, quam aeter sapientiae, sive legis a Deo traditor illustria lurorsus exempla, quae in Regum flexum- ubi.
53쪽
pubi magnorumque viroriam rebiugestis sunt expxessa , reci e quidam ita historiani describunt Historia est vitae,imperiari mD-bernatrix, a Deo Samsun , omni issignibui strata. Nemo isitur vere doctus aut prudens est, nisi qui in Historiam ingenium intulerit. Est enim illa ira magistra speculum ramorum, regula moreum. Ha luce bene via Vunt, qui in aliorum bonae vitae normam oculos intendunt; hujus luce, quae retro in tenebras abierunt , iterum Conspiciuntur. Quippe tanquam sol diem veritati facit, quod ille non poterit, praeterita tempora subas stum reducit. Hanc qui noyit, viatisse temper existimatur, dum in ejus theatro, quaecunque unquam fuerum, Nudet, nihil omnino ignorat. De rebus variis aulae curiςque plerumque disputant;sed has omnes historia ostendit. Sic est principum scienti di magnorum virorum cibus, sine nausea, sine taedio, sine periculo Ausim
dicere , totius est mundi liber, quo prinpius cujusque patriam attingit, eo jucum vitor gratiorque esse soler.
54쪽
VAriae sunt Historiae divisiones. Ac pri
ma est,qua tria ejus genera constituumtur, Divinum Naturati, Humanum. Divinum historiae genus est, quod ad Deum n turae auctorem spectans,religionem docet, pietatemque ab impietate discernit. Tracitur haec a Theologis Naturale est, quod ad naturam perimens abditas rerum causas in luirit,& verum 1 falso distinguens sciem. tiam producit. Hanc Philosophi exponunt. Humanum est quod hominum in societ te vitam agentium actiones explicat, Limperioque de rerum agendarum usu pro nit, ac vitam humanam moderatur Circa hanc politioris litteraturae Scriptores V
Historiam alii in Pronam immunem partiuntur. Propria est, quae unius aut hominis, aut potuli dicta factaque memoratu digna amplectitur. Talis est Curtii de Alexandro Magno;Livii de populo Romano historia Communis est, quae plurium po- lorum vel rerumpubi seu civitatum mina commemorat.Talis est historia Pompe1 Trmi seu Iustini,& Herod Halicarnasset, A, ali
55쪽
aliorumque, qui vel plurium populorum res gestas posteritati commendarunt , puta Graecorum, Persarum , AEgyptiorum, vel certe maxime illustrium; vel denique omnium omnino , quorum aliqua ad nos cognitio pervenit. Sunt qui historiam aliam - - , aliam uterem constituunt. Sunt qui in s--n dein nam dividunt. Sunt denique qui trimembrem in in ,
Romanam, Barbaram efficiunt. -
Optima historiae distinctio est in mi
nam, Ecclesiasticam, Naturalem Humanam. Di
vinaest, quaede Deo est, veterisque&-vi Testamenti libris continetur Ecclesiassica est , quae de relligione & Ecclesiae a ministratione tra stat, haereses & Schismata notans. Hanc post alias luculenter Caesar Baron conscripsit Naturalis est, quae de natura est, tradita ab Arist. potissimum de Plinio Humana est, quae res hominum publicas aut privatas variasque rerumpubi formas, amperia regnaque comprehendit: hujus scriptores sunt ii, quos proprie historicos appellamus. Inter omges eminet divina, estque quasi norma, de perpendiculum caeterarum, fons veritatis , ex quom tura cognitio, religio, virtutes omnes,
56쪽
IN historia conscribenda non unus servatus est modus: Quidam enim solius temporis rationem habuerunt , ut diei cujusque vel mensis, vel anni gesta referrenis hinc Ephemerides, diurna seu di ric, Annalis, Alii ad tempbrum ordianem, quidam ad familiarum originem
Propagationem attenderunt, hinc Chrο-nieas , Chronologiaque. Nonnulli locorum descriptionestradiderunt di hinc Gragraphia topographiaqua. Aliqui ab ortu extrema memoria res gestas imperi ritum rerum- publicarumque, earum incrementa, status, conversiones complexi sunt idque vel breviter, vel copiose; hinC Commentaria ac quaecunque historiae.
Diaria seu Ephemerides, diei cujusque gesta referunt Fasti seu annales , anni cujusque res memorabiles, ut maximos magistratus , praeclaras historias , ostensiones, triumphos, ludos, brevistimesac sine anxia Causarum inquisitione commemorant. Chronica res gestas, indicato tempore, ocordi ne servato, tantu attingunt Chro- nologiae familitarum de populorum origi- 3 est
57쪽
ε Methodus legendi Historiati,
nes per continuas generationes Xponunt. Et quando sunt familiarum tantum, Ge- nealogiae dicuntur. Ex his quatuor historiae species colligiuntur. Prima de locis Geographii Secunda temporibus, Chroniis Tertia degenerationibus, Geneatum Quarta de rebus gestis, Maisi, caeteraeque historiae.
Gie Historia militas. HIstoriae utilitatem brevi hoc Encomio
complexus est Cicero lib. 2 de Orat. Wria o si temporum tuac vaniatis, ita memoria, magistra vita, numia vetustatis. Eam Thucydides perpetuum quend/- exemphrum rhesaurum se expresam totius vita humana immai m , ad omnia mimui tempora ongruentem, appellat. Id vero fusius explicat Basil imper ad filium Leon. scribens : Per veteres historias, inquit, ire ne retusa. Isti reperies sino labore , qua alii labore colluerunt. Illisu hauries bonorum mirtutes, ct improborum vitia, varias
humana vita mutatumes, ct rerum in ea conver
sisnes mundi hujus instabilitatem, o imperiorrum raripites casui 3 eniqua malorum facin-- rum poenas , se bonorum Dami, quorum illas atra , . in justitia rivisa minui inridas s
58쪽
ampucteris, ut ramiis, q- ea comitantur. 1Μ-
Ex his colligendum, non utilem modo, sed propemodum necessariam esse iis historiarum lectionem, qui Remp. capescere, iublica civitatum regnorumque negotia administrare aliquando cogitant;cum hic expressa habeant salutarium Reip. consiliorum exempla, omnesque principum, magis ratuum virtutes , erumpubi formas ac sciatus, mutationum eversionum causas. Et cum exempla illustria generoso animos vehementer inflammen habet hinc unusquisque , unde privatam quoque vitam, mores redie instituat. Est historia theatrum quoddam publicum, in quo aetates omnes, Omnium aetatum homines illustres comparent, loquuntur, deliberant, agunt quibus interesse clim utilissimum jucundinimumque sit , tum intersunt quodammodo , qui historiam
Ordine legendae sint Hictoria. LEgi Historiae certo ordine modoque
debent, ein memoria labefactetur,& res gestae nullo modo capiantur. Primo
59쪽
igitur legendum est Chronicon aliquod, breve illud quidem, seu auspicantibus fa cile , quod sit velut communis quaedam temporum omnium tabula, in qua mundi origo cernitur, eluviones, Rerumpub initiavi exitus continentur. Ad hanc rem utilis est y-- -- Briarent Chrono-- logi , ab orbe condito usque ad annum Christi Cio Ic.. LIIi qui certissima temporum fatione ea collegit , quRab Euseb: Bed Lucid Sigism. aliisque tradita
fuerunt. Item ydan. Cari is Chronologia,
sed haecpaulo uberior est, depostea/batis
male interprolatavi aucta. Ut enim in caeteris artibus, summa d orinae totius initio rectissime discenda Proponitur ita in historiarum lectione ' principio Chronicon aliquod seu brevis Iubenda est epitome. Ab universis deinde ad singula paulatim est delabendum eo ordine , quo in Chronicis sunt comprehense. Et quoniam prima politia disciplinae, &humanitas , exculta imprimis fuit apud Chaldaeos, Assyrios, Phoenices, AEgyptios, horum primo quoque investigandae sunt antiquitates apud Beros Methast Herodot. similes Deinde inquirendae Hebraeorum historiae, eorumque Reip. ratio. hostea veniendum ad cognoscendamdO- etiam, Persarum, Indorum veteribus noto-
60쪽
rum, Scytharum imperia. Ab his ad Graecos, a Graecis ad Italos Romano, quO-ium imperium magnitudine, rerum gestam rum gloria, virtutum linguaeque dignitate ι terarum nationum imperia sup
His quia proximi simi Galli,Gallis Gemmani, Germanis Pannones darmatae, ad horum coanoscendas historias erit transeundum. Tum pergendum ad Brittannos,
Histanos, Mauro, Arabes, qui Persas
Graecos aliquando de Asiae imperiod pulerunt. Post hos veniendum ad Turina, qui ab oris Caspiis in Asiam influentes paulatim Asiae minoris, Graeciae totius, S AEgypti regiones invaserunt. Hac non omi tendaTartarorum imperiadi Moschovita .rum. Postremi sunt Americi in Australi Africa India , quorum etiam legenda: sint historiae. Cognoscendae quoque sunt minores Respublicae , ut Rhodiorum, Ve--netoriam , Genuensium , Florentinorum, Cretensium, Helvetiorum, simili' mque.
Percepta Gentium QRemimputilio rum Historia, inquirendae sunt res gestaeare rum, qui vel imperii , vel generis te dore operibus, vel denique Virtutibus, ii nil laude floruerunt, quorum suo quisque judicio delectum habebit. Porroin cognoscenda singulari cuiusque gentia