장음표시 사용
331쪽
dederit, Annal ivin Celtiberiae memoriam euol uens com peri. Hic&subsecivis horis,quas alij tribuunt aleae intem pestiui, conuiuijs,aur somno, litteras amoeniores libenter respexit: εc Laetarum Bonamicum, dilertum hominem Glaecos etiam doctores, Faetellum,&Rom.Amasaeu In audiuit.M. enim Porcium Catonem admodum senem,G ce disicere non erubuisse acceperat.Et vero sine his artibus,
eruditisque linguis, historiarum, Antiquitatisque memoria, perfectum I. euadere posse neminem, & saepe ipse disseruit, & scripto edito ut posteritas posset exaudiret
testatum reliquit. Decurso iam uudiorum curriculo feliciter ; Florentiam Etruriae metropolim, se contulit, cum, Io.Metello, Sequano homine erudissi qui cum ex studiorum, ut fit, similitudine,vetus necessitudo intercesserat; dc Pandectarum Iuris ciuilis volumen immensium , Iustiniani Imp. iussu a Triboniano collectum: eiusque temporibus, ut creditur, priscis admodum litteris exaratum qui th saurus olim Pisis allatus est quantivis precij, religioseque e Ix e.
a ducibus asseruatus, tanquam Apollinis oraculum consu- xxx U. Cm .
litii r) cum Norica & nupera Gregorii Haloandri editione summa fide diligentiaque comparauit. Hic Laelio Taurei Io, egregio dc diserto eius aetatis I. C. Florentiae usus est familiarissime; doctissimo item candidissimoque,&de litte- M setaris bene merito, Petro Victorio. Hi nodoistori sui Alciati vestigiis insistens, quod incredibile& ipse iuuandae foris, , priuatimque Reipublicae,&Philologiae cupiditate flagra--ώ4 3.
ret, discrepantes lectiones, de emendationes, earumque 'rationes; illas quidem ex membranis antiquis , has a se e cogitatas, in eum libellum conieci quem hinc Emendatim num oris titulo inscripsit moxque non tam popularis aurae captandae, quam bene merendi studio excidere adolescenti sibi, annos vix nato quinque & viginti, passus est. Quo libello, si molem speetes, in speciem exiguo; sin M. cla. D. Ierum utilitatem, ponderirinque momenta aestimes sinuosisaliorum voluminibus anteponendo magnum enim
librum magnum malum Aristophanes Criticus appellabat: Domitius vero Piso libros thesauros esse deber p -μ f.
332쪽
iudicabat Italiam qua patet, nominis fama conturba iuit, nomenque cum omni posteritate adaequauit. Adhaec: plurimos exteros homines suo iuuandae Iuris rudentiae
exemplo incitauit, ut iisdem ingressi vestigiis, Itali, Galli MBelgae homines doctissimi. politiorem ilham qua hodie seculi aurei felicitate, depulsa omni barbaria, fruimur
Iuris Cluilis tractationem amplecterentur. Hoc amplius effectum est, ut nostra etiam memoria Galli&Belgae, Iuris antiqui studiosissimi, quos honoris causia libenter nomino, Balduini, Guardi, Curtii Duarent, Conth, Con-nani, Goueani, Hotomanni, Russardi, Cui acij, ceteri scriptis ad immortalitatem comparatis, Ius vetus, adhibita Philologia, mirifice illustrarint. Hac tanta Celebritato famae absentibus etiam, qui aliquid de ingeniis studiisque iudicare aut possent, aut vellent, notus Augustinus,3 - - - Vς0ir- m urbium dominam, terrarumquci deam esse, Urbem etiam aeternam indigitari didicerat, Paulo tertio decimum iam annum Ecclesiae Christianaei, clauum tenenter moxque singulari hominis doctrina xvi v. explorata, duodecim-Viris Silitium iudicandarum, hoc est, Sacri Palatii iudicibus adscriptus, omniumque suffragiis dilectus, Lud. Gometio I. C. Hispano&Episcopo successit: Pontifici de Ecclesiae fidelem operam nauauitam integritate atque innocentia, ut dissicile sit dictu, ab stinentiane maiore vixerit, an in iure dicundo seueri-erx Ib. c. integrauiore sit Vsus. Iulius tertius P. M. sextum post an num sumectus, adeo Antonium dilexit, ut & intimis comsiliis adhibuerit, Legatumque summa cum auctoritate in Britaniam insulam opibus florentissimam miserit, cum,cla. Ia. vrv. Rex vere Catholicus Philippus secundus Mariam reginam , Catholicorum regum Ferdinandi dc Isabellae ne- .ptem, duxit uxorem: Reginaldi Poli Cardin. praestantissimi auspiciis: & Insulanis pacem Ecclesiae tranquillitatemque . exoriens veluti Sol, attulit. Sedo rerum incomistantiam miramque vicissitudinem h ut nihil est in rebus ihumanis proprium, nihil perpetuo bonum: nec enim 'diu gaudere, pacequo frui datum. Immatura enim Reginaeo
333쪽
ginae, feminae lectissimae, mors, aetatis octauo&tricesimo nata enim uno ante Augustinum anno b Ecclesiae Dei Reique publicae ex insperata laetitia summum attulit moerorem. Sed & alterum tristitiae argumentum oblatum. Hac enim tempestate flagrante bello Gallia, Carolus mundi vanitatem pertaesus, dc regnorum mole fessias, tot victoriis de Gallo & Turca, rebusque gestis, omnibus qui ante illum fuerunt, Augustis comparandus, imperio sua sponte abdicauit, fasces deposuit, filioque tradidit, de apud Carpetanos in solitudinem, ut quod reliquum esset
vitae curriculum, totum rerum diuinarum contemplationi precibusque ad Deum Opti M. fusis impenderet,sese abdidit, raro, ac pame inaudito aetatum omnium exemplo, post Lotharium Imp. Caroli Magni nepotem: qui ta- ci men, ut creditur, toedio rerum aduersarum victus, cum Grim I a. Lucouico, a Carolo fratre altero, post q uintum decimum imperii annum monasticam vitam amplexus est. Diocletianus vero cum collega Maximiano, immanes tyranni &ferae crudelissimae, imperij quidem insignia&ipsi posuerunt, hic Nicomediae, alter Mediolani. sed si veram cau- An Chri viam quaerimus, desperatione quadam adducti opprimendi, in quos impotenter utebant, Christianos. Amurathes item Turcarum Rex, maiorum nostrorum memoriac Ia. Mahumeti Othomano filio, paulo ante captam Constantinopolim, Orientis imperium concessit. Verum neque metu, neque animi perturbatione, aut ouod laborem penriculaque defugeret, Carolus secessit, sed solum pietatis innatae studium, ut rationem gesti imperi, Deo iudici reddendam longe ante subduceret, in eam mentem impulisse videtur. At unde digressa est, reuocetur oratio. Reuertit is n. cI .la.LRex Anglia Romam Augustinus; Paulumque eius nominis quartum Apostolicae nauis gubernaculo admotum comperit,Vrbemque armis militaribus Hispanorum cinctam, metuque nuperae direptionis consternatam. Tandem ar- 1,. mis positis redditur Ecclesiae otium, atque tranquillitas. ra..iavi
Post ab ipso, Allifanus Episcopus creatus, missusque Pontificia auctoritate ad Ferdinandum Caesarem in Germa-
334쪽
niam: qua honorifice obita legatione, gregem sibi creaditum adiit, eumque omni bum.initati, genere dc liberalitatis est prosecutus. Hinc non diu , ut motoriam egisse fabulam suis ingratiis videatur, Siciliam insulam, opibus florentem, & fiugibus, ut horreum Italiae atque Hispaniae appelladum videatur,PhilippiRegis Catholici auctoritate atque auspiciis lustrare iussus, integre id munus obivit, vidc Regigratum ossicium praestiterit, & insulanis ius sancte administrarit. Reversus iterum in Hispaniam est, ut optimo Regi, cui debebatur, rei gestat ratio redderetur. Ea est enim imperandi optima conditio, in quit Tacitus, ut non aliternatis consere, quam si ireddatur. Mox Ilerdensium Episcopatus a Pio quarto nec opinanti traditur, δc repugnanti: sed victus precibus cessit: nam & Petrus Augustinus, natu maior frater, eo ipso tempore Oscam non procul inde sitam antiquissimam Hispaniae Academiam, quo iam inde a Sertorij temporibus, Hispanica iuuentus erudiendi gratia mitti solet in Episcopus tenebat. Inde Tridentum uterque profectus est: quo, indicta Synodo Oecumenica, tanquam ad panegyrim, ex omnibus orbis partibus doctissimorum simul ac pientissimorum hominum, farciendae Ecclesiae Catholicae concordiar, conuentus fiebant. Augustin us itaque, ut erat Ecclesiasticarum rerum usu peritissimus, sacerdotum illis temporibus mores paululum a maiorum grauiote degenerantes, solutamque disciplinam ad pristinum decus continentiamque reuocanda. censuit: ratus, quod res est, hinc tamquam a capite , corporis medicinam, ut membra conualestant, inchoandam. Propternos, inquit,cum Iona propheta, haec tempestinis Gallia Germaniaqueexortaest. A domo itaq. Deians candum occurrite, Patres, labenti Reip. Praeclare Augustinus: & perhonesta oratio. Meminerat enim Numantiam, Carthaginemque superari, euertique a Scipione Afiicano minore non ante
Γotuisse, quam correcta militum, qui iam luxu, otio, deiniciisque pridem enervati languebant, disciplina. Legibus itaque de ordinum disciplina sanciendis adfuit iuuitque in partem. Anno post tertio rursum in Hispaniam nata.
335쪽
gauit, & Ilerdae Ecclesiam rexit optimis M legibus&institutis: Ecclesiasticos ritus precesque, quibusncerdotes assuefierent, composuit: dc cisiectionem Camnum antip Ansetam Lucensis, quarti Iuris Pontificij compilatoris, edidit. Annos ipsos sedecim ei sacerdotio summa pietate ac religione praefuit. Ppst, longo satis interuallo, a Gregorio tertio - decimo, Pontifice vere maximo, & bono. rum omnium parente optimo, Tarraconensis Archiepiscopus renunciatus, hanc Ecclesiam ad extremum usque spiritum Praesul quartus & tricesimus, sancte innocenterque, ut scitis, administrauit: vixitque iucunde in hac urbe, propter Antiquitatis R. impressa vestigia, Theatrum , Circum, titulos, nummos, dc inscriptiones; quibus reserta urbs est, ut & moenia omnia Roniane loqui videantur. Romanorum enim hic portus nobilis, haec statio, huc cursus fuit, eratque ut vos non flagit, cit rioris olim Hispaniae caput Tarraco : quae pars ulteriorem, Baeticam nimirum 8e Lusitaniam, maisitudine longe superabat. Haec illa illa est Tarraco spatiamini me, quaeso, auditores, animo meo morem gerere, dc haec breuia ter perstringere, quando me in hoc dicendi genere tam diligenter attenditis haec inquam Τarraco ea, iam inde a veterum Scipionum temporibus clara urbs, cum populus Romanus cum Carthaginiensibus de imperio. totius Hispaniae, vitaque contenderet: ut de Graecis Pol b. t. r. Polybius, prudentissimus reuera scriptor , de Latinis Liuius, memoriae prodiderutat. C. item Plinius maior, ram-li. .e.3. Scipionum opus appellare non dubitat. Sed institutum
urgueamus, quando ad extremum usque vitae actum,
fabulaeque catastrophen, tristem illam quidem, sed inta tiqua sunt omnia, peruenimus. Obiit enim Augustinus, xxxxvi. naturaeque concellit sibi quidem suo tempore cdici enim, non potest, quam corporis his compagibus cum Paulo solui optaretὶ Reipub. vero, Ecclesiaeque Dei laboranti, inobisque nimis praepropere. aEtatis quidem septuages-mo abiit e vita: qui fere humanae vitae terminus ab an- nis ...
riquis philosophis, doctissimis hominibus, angustus sane
336쪽
minisque breuis, circumscribitur. Exstat & diuinum Re.gij vatis oraculum: Dies, inquit, annorum eius septi ora anni: si autem in porentatibus noc est, ut Hebraei legunt, si admodum robustus fuerit) octoginaeaarim: Am meorum labor, o diabr. id est sut iidein interpretantur) pars aetatis princeps, iuuenta, dolorum plena est 6c molestiarum O breuem igitur hominis vitam ιν o exiguum nimis curis riculum to miseram hominum conditionem 3 Quamobrem praestans ille philosophus Theophrastus moriens cum Natura expostulauit, brutis animantibus, quorum nihil
intererat, longamaetatem concedi, Vt ceruo, ut cornici.
bus, ut phoenici, teste Hesiodo: homini vero qui ratio nis sit M orationis particeps, nimis angustis. temporum spaciis vitam concludi. Verum est in prompta quid re . pondeam, & ad con lationem facit plurimum, sic placitum Deo, imperatori, qui nos in hac vitae statione colia
locauit, ea conditione ut cum vellet hinc euocaret, κquasi rude donatos, ad feliciorem vi tam transferret, aeternam, finisque expertem. Sed dc Sallustius philosopho illi prome respondeat. Dux, quIt, atque imperaur vira morta tam animus est, qui ad gloriam virtutis via grassatur, abunde posiens, potensque se clarin est. Ratio igitur, dc animi morte carentis industria Sc vires corporis, ic longaeuae aetatis durationem, quibus a brutis animantibus superamur, facile pensant, longeque vincunt. Quae cum ita sint, Antonio gratulandum potius , quam Iacrymis indulgendum esse censieo. Ille enim iam tum cum erat inclusus in corpore, caelestia assidue animo praecepit, dc ea quae supra erant contemplans, quam maxime se a corpore abduxit: nunc vero voti sat eompos ex corporum vinculis tamquam ex carcere euolauit. Nostra vero haec, quae dicitur vita, mors est appellanda. O te felicem igitur Antoni, o terque quaterque beatum qui his vitae laboribus imiam laboriosa ac diuturna peregrinatione a caelesti patri . defunctus, requietem capies sempiternami nos contra miseri, qui superstites sumus, tot malis, quibus haec mortalium vita reserta est, morborum, aegritudinum,
337쪽
bellorum, pestis, famis, dolorum denique omnium obnoxij. Recte itaque Thraces,cetera barbari,pueros recens natos lachrymis excipiebant , humoque lacrymantes tollebant e vita vero iunctos gaudio efferebant, omnique laetitiae genere deducebant, quod malis omnibus destineti morte esse viderentur quid nos humanitate excultos facere par est, auditoresὶ QuJnto rectius poeta Ennius , Rudi- rum oua. nus homo, qui mortem suam lugeri, lacrymisque decorari vetat quod eam immortalitas consequatur. Cint inquittito ducta per ora virum. Sic Antonij nomen excipiet omnis quae consecutura est aetas posterorum. Sed efferor studio, longiusque opinione prouectus sum. Ad me redeo: verum
quando satis mul ta, in his temporum angustiis, dixisse videor de vita Praesulis amplissimi, reliquum est ut depersecti Iurisconsulti,&Episcopi munere breuiter dicendum esse νάφωδὰ
videatur. Cum enim domicilium Romae Antonius haberet, Pontificiarum caussaru in iudex aequissimus,& quasi rerum ac fortunarum suarum sedem ibi. si arbitratu suo perpetuo vivere licuisset, collocasset:horis subsecivis,quia Dusa negociis publicis laxamenti aliquid dabatur ad cor poris animique relaxationem, cum eruditissimis homini
bus, qui domum eius assidue discendi gratia frequentabant Octauio Pantagatho, Gabriele Faemo , Basilio Zancho, Onuphrio Pan uinio, Pyrrho Ligorio, Paulo Manutio, Aldi F., Carolo Sigonio,& qui hodie vivunt, Latino Latinio,&Fuluio Ursino, Metello item Sequano, qui xj. ipsos
Minos in illi contubernio iucundissime vixit: ceterisque domi suae quae illis oraculum, verius Delphico, esse videbatur de urbis Romae antiquitatibus, inscriptionibus, numismatis rerum gestarum memoria, Scriptoribus antiquis Graecis atque Latinis, omnique adeo Philologia dc interioribus litteris libenter disserebat,&instar apis undique decerpebat, quibus Spartam, quod aiuntihustraret suam. Hoc otium M. Varronem, & Festum Pompeium illustrauit, aliisque ut legi&intelligi possint, &calamistris inurerent ij, qui maiori & otio abundabant & subsidio, in manus tradidit. nullum denique acroama iucundius,
338쪽
ouam huiusmodi litteratissimorum virorum in hexedraeg. sessum, atque coronam: nullum Senatum praestantiorem sibi videri dicebat. Memoria teneo cum diceret cepe enim
de perfecti I. O, officio, qualem Oratorem M. Tullius, Aequalem Reip. ideam Plato ille diuinus quaesiuit, graui erae diserte disserere solebat eas quae vere, ut sunt, ita appellatur, Humanitatis disciplinas luppeditare prudentibus, ubi animus ex forensi strepitu reficiatur: hominesque paulo politiores Iuris interpretum quorundam rustico&incondito sermone defessos, hic conquiescere dc debere&solere: nec ferte animos posse tantam contentionem, nisi amoeniori Oratorum, Poetarum, & Historicorum lectione relaxentur eatque adeo ex his,&philosophorum acus incredibile dictu esse quantum crescat haec ars, iudicandi- . que facultas. Poeticam iccirco adolescens attigit, pangebatque interdum carmen,alternis versibus longiusculis, 5 inuito Apolline. Equirimis me, inquit, a boringenu M.
quam me alia uiuis abhorruisse,sedadiri ne inum habere saequibiu litteris, nisi'raeclarum, nihildiu victurum posterorum me-- moriaprodipotes: Nec mepudet, nec cur pudere debeatvideo. Cate-rospudeat, qui ea fere, quae ingens tarditare, velignavia , consequi nonpotuerunt, in iam danaresolent, or vitio vertere: nesei in uiae, velinscientia condemnare tacito quodam praeiudicio maritur. O tempora : O morest O insipiens hocsaeculum, oris cetum i Iaceret
,--κα- ω- ω- auma si urarum lumen accederet. Sic ille. 'Quamobrem nulla Antoni j ingenium, doctrinamque posteritatis obliuio obscurabit,editis tot in senij monume tis ad Ius antiquum Rom. recte enucleandum. Nec enim silebitur admirabilis quaedam, ac pame diuina ipsius in Legibus interpretandis, qualis ne in Seruio quidem Sulpicioco nau.ii. maior e stitit, scientia: in odorando unde partes a Dibo niano misere diuulsae essent, sagacitas: in deprauatis locis ad sanitatem reuocandis felicitas: in falsissententiis refel-' . plendis modestiat in omnibus. qui quidem aliquid vel me-
diocre, in commune contulissenr, laudandis singularis, ac
paene propria illi humanitas: denique de illius ad verum
339쪽
etiadendi incredibili prudentia nulla unquam aeras conticescet. Veritas enim, dc ratio ipsa quae Legum esse anima perhibetur, in Democriti puteo demersa, non a quibusvis reui potest, sed summa opus industria, maximumque studiu est adhibendum. Omnes certe ex omni aetate iliceat e- inim mihi apud vos praefiscine, quod sentio dicere in qui intelligentiam Iuris habuerunt,vix sunt ad An. Ausustinum comparandi: aut si quem aequare studeas, praeferas certe neminem: quod felici hoc-aureo litterarum faeculo, bella modo ciuilia conquiescerent,& eruditissimis hominibus affluente, nemo fortasse ad Ius sacrum , profanumque illustrandum, ad artemque redigendum, & dispersa medius colligenda, aut maiores animos, aut plura litterarum subsidia, cum ab Antonio discessero sCuiacium semper encipio attulisse videatur. Neque magis Iuris quam Iustitiae consultus fuit: in aequitate explicanda summa animi constantia, ut pro libidine Leges figere ac refigere minime sibi licere existimarit: non iniones ampliandas, non lites ex litibus serendas, more huius aetatis, iudicabat: quod hominum genus olim leguleios, rabulas fbrenseis, vultu reoque togatos, appellabant. Merito itaque a nostri seculi prudentibus Augustinus, ut apud M Tullium Q Mucius Scinuula, Iurisperitorum eloquentissimus, δc eloquentium iu ris peritissimus, publicis in scholis s fremant licet omnes muli,&indoehi homines) honoris gratia nominatur. Magna vero & paene incredibilis in eo ad extremit usqu e spiritum memoria, ouae est Iuristonsultorum propria semperviguit, aucta assiauis lucubrationibus, distendique cupiditate: qua una re veterum videatur concessisse nemini: vi quantum aetate mala vires magis minuebantur, eo animus indies magis magi . crescebat doctrina:& hebetata oculo-m acie, animus verum cernebat acutius,Vt enim homini
propria est veri inquisitio atque inuestigatio: trahimurque omn rs&dueimur ad cognitionis& scientiae cupiditatem, se maior in iis existere ea solet & debet, qui onera Reipub sustinent grauiora, quique vastum illud Iuris pelagus conscendere parant. Solon Athemensium legislator, & unus in
340쪽
ieptem Graeciae sapientibus, senescere se multa indies adis, discentem gloriabatur. Idem etiam animam agens, audim& discere exoptabat. Sed quid externa Graecorum cum suppeditent domestica Rom. Iurisconsultorum exempla,
Lib. xc. p in commemoro' Poponius enim I. C. Ego sistemii,inquit, cupiditate, quamsolam viuenae rationem optimam in octauumσβ--- ptuagesimum aetatis annum duxi memor sim huius sententia.quam Iut MM M iuxisse retur Iulianus. Et si, inquit, alum pedem insepusilis haberem, adhuc Mias ne quaedam vellam. Haec ille. Vt autem adolescens Ius ciuile egregie&illustrauit Augustinus, &aliis
viam quam insisterent, monstrauit, muniuitque, sic matu- με Commia. ratam aetate atque iudicio, Ius quoque Pontificium, eadeanimi alacritate, ut sacerdotem, Episcopum, atque adeo
Christianum Iurisconsultum decebat, accurate sibi recensendum, emendandumque putauit Ad haec ex quo Trid lino Concilio domu reuertit, Concilia Oecumenica qua ruor, quae B. Gregorius P. M. quattuor Euangeliis subiti- fere dc aequare non dubitauit, collectis in Iciuia ex omnius bibliothecis exemplaribus Graecis, Graece edere cogi tabat: Quod ea Canonum collectio eo magis indigere hac lucubratione videretur, quo infeliciori nata erat seculo, ex. compilationibus Burchardi UVormaciensis, Iuonis Car- notensis, Deus dedit Cardin. Anselmi Lucensis, dc Gratiani monachi: qui δc ipsi ex sanctorum Patrum Ecclesiae Caatholicae scriptis, hinc inde sententias in classes redigere, Scad capita reuocare conati sunt: quemadmodum antea ex infinitis prope veterum Prudentum responsis, Tribonianus I. C. Iustiniani Imp. iussu, Pandectarum volumen col- , Iegerat, exstinctis veterum, unde tabulas illas naufragij de sumpserat, libris. Sed cum utrique a librariis, temporumque iniuria male accepti sint, melior tamen Gratiani conia ditio fuit, quod eius fontes integri exstent, Pandectarum Vero.maxima partem perierint,exceptis nuper in Gallia repertis Caij, & Vlpiani Institutionibus , fragmentisque legum. Iuliani ite Antecessoris Constitutiones;& Theodosianus codex in partem iuuanti iuuant M Graeci, qui Romanorum leges Grice exscripserunt, Theophilus Harmen