Statuta capitularia Ecclesiae Cathedralis Cracov - iensis: Mandato et ...

51쪽

anno Gratiae Statutum in favorem raelatorum et Canonicorum Cra-cOriensium condita, quorum primum quod incipit: Cum eos, quos vivos dileximus diligere debemus et mortuos, alterum quod incipit:. Dudum per Joannem Episcopum piae memoriae quae praesentibus, velut gravamen non gratiam decedentibus asserentia extinguimus et abolemus, propter qualificationem beneficiatorum et temporum, ubquibus decedunt diversificationem ad liquidandum definiri et decidi. Quapropter habita super tam nodosa et necessaria quaestione cum Venerabilibus Fratribus nostris,iraelati et Canonicis Ecclesiae Cra-ooviensis, diligenti deliberatione et tractatu hoc perpetuo de ipsorum approbatione et asηensu sancimus edicto, ut quilibet dignitatem, Ρersonatum, Canonicatum, Praebendam, Altare, parochialem colesiam, Vicariam perpetuam, sive manualem, et quodcunque aliud beneficium vel officium curatum, sive non curatum, perpetuum aut manuale,

tam in Cathedrali quam Collegiata, Conventualibus aut ariochalibus, obtinendis, pro solvendis debitis, largiendia eleemosinis et orationibus, pro salute ipsius ordinandis, sustentandis aut decorandis Ecclesiis, his praesertim apud quas beneficia obtinebat, annum g tiae etiam si intestatus decesserit). quem a festo circumcisionis Domini, sive a prima die Januarii, universa olonica, sed et Oatra Cracorienta numerare incipit Ecclesia, habeat decedens sub inha- scripto tamen ordine et conditione: ut si qui anni principio videlicet in tribus mensibus, aut eorum altero, Januario Februari et Martio decesserit, quartam partem omnium proVentuum quocunque oenAeantur nomine iuxta rerum valorem sui beneficii habeat, remanentibu tribus partibus pro Successore ui etiani ad seminandos agros praediales tenebitur relinquere aestivalia frumenta. Qui vero in mensibus Aprili, at et Juni vita excesserit, omnium fructuum ex aequo habeat veram medietatem, altera medietate pro SucceARore reservata. a Vero qui in menAibus Julio, Augusto et Septembri obierit, tres paries omnium proventuum in Vero Val0re accipiat, quarta duntaxat Successori commodis cedat, pro quo etiam fmmenta hyemalia ad quantitatem agrorum praedialium non seminatorum Volumus per mortuum et eius xecutores relinqui. Si vero inmensibus Octobre, Novembre et Decembre obierit, Omnes fructus

et introitus sui beneficii absque diminutione mortui percipiat absque Successoris, cui perceptionem quantamcunque illorum interdicimus

52쪽

qualibet impetitione quae omnia etiam ad Vicarios perpetuos curam animarum non habentes, ansionarios, salteriatas, Volumu referri. Talis enim ordinatio aequa nobis et modesta in utroque Visa est, vita funetis quidem propitia, viventibus vero gratiosa quam si quis ausu temerario violare aut illi contravenire praesumpserit, indignationem Omnipotentis Dei incurrat et a communione Sacrisiatio in extremo die alienu existat, omnium qui cum pietate dormitionem Receperunt, acerrimam quaerelam et iustissimam pro temeritate sua instissim omnium iniuriarium ult0re Deo subiturus ultionem, et nihilominus gententia Excommunicationis ipso facto innodatum se Sciat, a qua non nisi satiAfactione cali facta, ab Episcopo absolvi poterit. Si ligatus nulla sibi illatione vel remissione xecutoriam Vel rocuratorum suffragante, decernentes irritum et inane, si secus Super his aut quolibet praemissorum, per quempiam fuerit attentatum.

Datum Craooviae in Capitulo Generali pro festo S. Sinnista in Maio Anno Domini illesimo Quadringentesimo Sexagesinio Septimo

oelebrato.

Sequuntur sapitularia statuta et primo sapitulara statutum, de legendis nissis et absolvendis vigiliis pro anima Fratris defuncti.

In Christi nomine Amen. Salutaris doctrina Beati Apostoli No-

his commemorat, quod omnes stabimus ante Tribunal Christi recepturi pro meritis, prout in corpore gessimus sive bonum fuerit sive malum. Opportet Nos igitur diem venturum Judicii extremi miseri-oordiae operibus praeVenire, ac spe aeternorum seminare in terris, quod praestare Domino cum fructu centuplo recolligamus in coelis, firmam spem et fiduciam habentes, quoniam qui parce seminat, parce et metet, et qui in benedictionibus seminat de benedictionibus et metet vitam in Domino sempiternam. Nos igitur Capitulum cole-aiae Craooviensis quamvis sciamus omnia bona quae possidemus, intuitu etiam esse pauperum largita, et pauperibus erroganda, reservato Nobis usu fructu necessario tamen volentes per amplius No-ntrum quemlibet in charitatis operibu exerceri, attendentes Fraternitatem nostram per Reverendum atrem Dominum Joannem Groth-

53쪽

honia olim piscopum Craooriensem, privilegiata de anno gratiae et parte media remanentiam, in bonis colesiae etiam post mortem, et volentes exinde saluti nostrae con8ulere, statuimus, quod pro peribus misericordia annis singulis finitis Capituli nostris Generalibus, tertia die Capituli post Vesperas debeamus omnes et singuli cessante legitim impedimento, in nostra Ecclesia convenire et decantare Vigilia solenniter novem lectionum pro animabus fidelium defunctorum, ac po8tmodum in craAtino in mane similiter convenientes decantare in eaden Ecclesia MiAsam defunctorum; necnon die sequenti in mane decantari vel legi issa pro peccatis, per procuratores Capituli ad partem disponatur. Et quicunque Nostrum in civitate Craooviens Vigiliis imissis non interfuerit, solvat ommunitati nostrae Fraternae unum fertonem grο88orum pragensium, quem ad solvendum si noluerit, per Consuram colosiasticani nostri Capituli compellatur; cui si resisterit, careat omni promotione Capituli temporibus vitae suae. Et ut necessaria lumina pro divino cultu ex noAtra peciali largitione habeantur, quilibet anonicua et Ρraelatus, singulis Capitulorum generalium temporibus, contribuat et assignet realiter rocuratori vel Procuratoribus fraternitatis nostrae, tres grossos oemicales, qui etiam annis singulis Nobis tenebuntur de eisdem facere rationem.

XXXIX.

Da absolvendis tribus nissis pro Praelato et sanonico fraceviensi tanquam Fratre.

Praeterea quotiescunque aliquem dc Fratribus nostria migrare contigerit ab hac luce, statuimus et confirmamus. Quod omnes Canonici, qui in civitate racoviens tunc fuerint, una cum Vicarita omnibus adsint sinoeriter eius funeri et in domo defuncti vel in Ecclesia nostra, decantent eidem Vigilias novem lectionum et Missam defunctorum, ac deponant cum consuetis orationibus corpus fraternum in loco debito sepulturae, ac postmodum quilibet fratc ubicunque fuerit conAtitutus pro anima defuncti per se, vel per alium, tres Missas teneatur legere, infra menseu sub xcommunicationis p0ena, quam negligentem incurrere volumus ipso facio. Ita tamen,

54쪽

quod si ita longe aliquis ex Fratribus nostris fuerit, quod inhamensem vel amplius ad eius notitiam non perveniat mors defuncti, mensem ipsum a tempore notitiae sibi currere Volumus, et quae praedicta sunt teneatur adimplere. Volumus autem ut pro solennitate sepulturae Fratrum nostrorum matur unus pannus sericeus et

sex magna lumina. Si illis substantiam propriam contigerit deesse, et Frater quilibet pro anima Fratris Grat quantum sibi Deus in- Spiraverit, tamen non minus de medio grosso. Caeterum de bonis derelictis Fratris defuncti et de anno gratiae si ipse Frater in vita disposuit, Voluntas sua in omnibus impleatur. Qui autem decesserit

intestatus, rocuratores Fraternitatis nostrae mox eo defuncto teneantur de rebus suis facere inventarium, ae erigere annum gratiae, onscribere debita sua, et merita servitorum nec non exponere coram Fratribus in primo Capitul generali, o errogare de eorum oonsilio, Aecundum quod ipsius saluti magis videbitur Oxpedire. Si quis autem ausu temerario et sacrilego, de bonis derelictis per aliquem de Canonicia nostris quidpiam rapere praesunapserit . tamdiu per Censuram Capituli excommunicetur, donec satisfactione praemissa, absolutionis beneficium meruerit obtinere. Et quia Vicarii nostri sint in nostra oclesia nostrorum bonorum participes, decernimus ut in singulis actibus et solennitatibus Fraternitatis Oatrae omnes et singuli adesse teneantur sub poena priVationis, quam negligentem in Tere volumus ipso facto.

De compensatione conditionum melioratarum in illis a Lapideis, tum de dispositione rerum derelictarum post intestatos, ac de tempore veniendi ad vigilias et issam.

Et primo, quia alias statutum est, tam de anno gratiae, quam de testamentis a de Villis praestimonialibus Capituli et signanter praedia vel alios proventus habentibus, ut in morte, vel post mortem cuiuslibet constatris, rocuratores Capituli de omnibus et ingulis derelictis debent se intromittere, et eadem diligenter conscribere, et quidquid ibidem de totis debitis et servitorum stipendiis resultaverit, pro anima defuncti converti debent, prout in eisdem

55쪽

Statutis latius continetur. raeterea visum est eisdem Dominia, et ab eisdem coneliisum statutum et decretum, ut si idem frater vel illius Domum capitularem in aedifiuiis et stracturis refecisset, ita quod conditionem eiusdem domus fecisset meliorem, taliter ut ex ipsa taxata per Dominos de Capitulo aliqua summa omniarum ultra anniversarium Vicariorum resultaret ex praedictis omnibus tam de anno gratiae, testamenti, et illa praestimonialis quam taxa domus vel aliarum rerum e bonorum derelictorum Fratris defuncti, quae Superessent, si tot pecuniae resultarent quod una arca vel plurescensus ex ipsis verisimiliter OAsint comparari, ita quod non minus sedecim arcis pro una comparanda computetur. Haec in die anniversarii Fratris defuncti, vel alio ante vel post magis apto, rocuratores Capituli ad hoc specialiter singulis anni in generali Capitulo deputandi diligentiam in exigendo et compertando praedictas

pecunias infra sex meaisium spatium sub poena cen8urarum facientes, distribuent in hunc modum ita videlicet, ut cum anniversarius dies in Calendario ad hoc deputato inscriptu alicuius Fratris defuncti adveniret, de quo ipsi rocuratores vel alter ipsorum debebunt Domino die capitulari praecedenti visare, illis qui in Vigiliis

de ser et missae de mane defunotorum per Scholares Ecclesiae decantandarum intererunt, tot arcae seu pecuniae anniversales illo die inter Dominos praesentes, et dictis officiis attente pariter et devote interessentes, et pro anima defuncti orante iuxta ratum seu numerum praesentium Dominorum dividantur, salvo quod Subdiaconi, Diaconi et Sacerdotes non officiantes, iuxta Statutum et consuetudinem Ecclesiae, de distributionibus suas recipiant portionea. Negligentes autem, qui primum nocturnum in Vigiliis, vel introitum cum Κiryc et cyAon inmisga defunctorum neglexerint, Xoepta Sola cau- infirmitatis, nullas pro illa vice debebunt habere portiones quas etiam si aliter reciperent, ad restitutionen ipsarum, tanquam male percepti, teneantur. Quilibet etiam ex Fratribus etiam minor resbytero, particeps huiusmodi portionum, Vigilias novem lectionum semel per e, i88ais vero tot per se vel per alium infra unam quindenam pro anima Fratri defuncti compleat, quot arcae inter Omino praesentes illa die dividentur alias praedicta negligentea scienter, sciant se sub poena peccati mortalis ad restitutionem perceptorum obligari.

56쪽

De modo disponendi pecuniae ex anniversariis.

Nullus roe alar, ne ipsum Capitulum, pecunias pro huiusmodi anniversario depositas, in toto vel in parte ad alium usum nisi ad quem deputatae sunt et depositae, quacunque necessitate non obstante, aliquo modo convertat, sed nec mutuo datis, pignoribus vel mutionibus quibuscunque, quantumcunque suffcientibus exponantur, sed pro e taliter onserventur, ut si Deo prosperante, pecuniae huiusmodi anniversales suoceas temporis augeantur, et ad tantum resultarent, quot aliqui census annui, tot quot possent emi, ad usum praediorum comparentur. Quae quidem pecuniae in speciali capsa seu ista, tres claves et seras habentes servabuntur, quarum unam senior raelatus vel Canonicus, et alias duas rocuratores conservabunt

se rationibus faciendis ex anniversariis, et procurandis rebus necessariis eiusdem anniversarii.

ota distributione de pecuniis eisdem, ut praefertur praesentium Dominorum, Soholaribus, Vigilias et Missam exequiarum antantibus, oeso grossi Cantor unus, Rectoribus Vigiliarum et Missae Vicinia duo grossi, eroferariis seu candela tenentibus, cuilibet per tres denarios, rocuratores praedicti assignabunt candelae et funendia decentia, si quae erunt necessaria, iuxta congilium Dominorem istiea, quoties expedire Videbitur comparentur rocuratores seu Dispensatores pecuniarum huiusmodi, in exigendo debita pro anniversario huiusmodi resultantia, et in exponendo faciant operam diligeniem, de quibus es dies ante generale Capitulum Fratribus ad hoc deputandia debitam faciant rationem.

57쪽

De aeceptatione anniversariorum.

Si aliqui Reges, vel rincipes, vel raelati utriusque status et sexus, Nobiles vel alii Benefactorea colesiae, anniversarium huiusmodi inter Dominos habere voluerint, talibus favendum erit, maxime si Eoolesiae et Cleri fuerint amatores.

De modo informandi sapitulum.

Praeterea praemissa omnia et singula poterint per Dominos in generali Capitulo in meliu successive ordinari et reformari Statutis tam de anno gratiae, quam de illarum praestimonialium provenientibus, et aliis semper atris.

XLV.

De tempore veniendi ad vigilias et modo puniendi negligentes.

Ut maior diligentia et devoti circa exequias in huiuAmodi anniversariis pariter et honestas habeatur, statuimus: quod quicunque tunc praesens in celesiam intrare chorum ad Venite in V iis neglexerit, et in Stallis non steterit, in uno grosso puniatur. Similiter quicunque inmissa anniversarii 'rie elemon neglexerit Venire ad Stallum praesens existens in Ecclesia, et non steterit ibidem usque ad elevationem, similiter in uno grosso puniatur, exceptos propriae issae in eadem ipsa Ecclesia raeoviens occupatus fuerit leotione. Celebratione occurrente anniversarii issam aliquo die ocurrenti per hebdomadarium, qui debet Summam issam decantare, per Vicarium vero eiusdem Summam, ne de caeter huiusmodi anniversarii issa neglligatur statuimus.

58쪽

De non arandandis sonis capitularibus.

Quoitiam novis morbis nova praeparare antidota sit oportunum, et ex praeteritis iaculis nocivis, nobi et colesiae nostrae illatis, necesse est salubriter nocumentis praecavere de futuris. Nonnulli enim Fratres nostri, dignitates seu personatua, Vel solum raebendas in ipsa Ecclesia raooviens habente in Bonis haereditariis, pro Nobis et Capitulo nostr derivatis et a retroactis temporibuapacifice possessis, conditionem Vilem et turpem praetendentes, tanquam propriae immemores alutis, existentes rocuratores et non Domini bonorum haereditatum et Decimarum, ab Ecclesia derivatarum et ipsis concessarum, huiusmodi bona haereditaria et eoimalia obligare ae alienare, eisdem abutentes, non formidant, eo laesereri natae cupiditatis avaritiae, verentur filateria, dilatarae, lucra in eisdem bonis colesiae nostrae moompatibilia cupientes et quaerentes,lieet in ipsius Ecclesiae penitus vergat detrimentum. Proinde Nos Capitulum oclesiae nostrae racoviensis, huiusmodi morbi pestiferis unanimi Nostrum de consensu, nullo inter Nos digcrepante, celeriter obviare volentes, temerariam omnino praesumptionem refrenantes, statuimus per os et nostros Successores firmiter sub poenis infrascriptis, iuramentis per Nos praestitis servandum, quod quotiescunque et quomodocunque in antea aliquis, vel aliqui Nostrorum dignitatem, personarum, Vel Aolum raebendam obtinens aliquam vel aliquas haereditatem vel haereditates, villam vel villas, decimamve decimas, allodium, molendina vel tabernas, mericas, rubeta Vel silvas, et alia bona immobilia nostrae Ecclesiae quocunque nemine cenaeantur, a Nobis Vel a nostra oclesia, per modum provisionum et optionis vel arendae obtinentes et possidentes, cuicunque ergonae ecclesiastieae vel saeculari, in aliqua pecuniae quantitate, minima vel maxima obligare, inlaudare, invadiare Vel arendare non

praesumant. Quod si quispiam ex Nobis et Fratribus nostris aliqua bona, vel ex praedictis haereditatibus, vel decimis, vel aliis bonis praemissis, alicui personae vel personis obligaverint vel obligaverit, inlaudaverit seu alienaverit contraveniens huiusmodi nosiae Decreto et Statuto, eo ipso fauto cadat et cadant ab huiusmodi Provisione

59쪽

et optione adepta, per os et Fratres nostros ipsi vel ipsis taeta iuxta dispositionem colesiae nostrae racoriensis; et quia matre legis implorat auxilium qui committit in legem, ideo talea transgressores sortius punire volentes a provisione, optione per Noa demve eisdem in futurum facienda, per decem annos immediate sequentes careant omnino a postulatione huiusmodi provinionum et optimnum penitus sint remoti cum ex huiusmodi obligationibus et alienationibus in huiusmodi bonis oesesiae dispendium proveniat non modicum rixae generantur, et contentiones oriuntur, impii superbiunt et pauperes Opprimuntur. Verum tamen si aliqui Nostrum de ra- tribus cuiuscunque status, gradus Vel praeeminentiae existat, vel existant, aliqua causa rationabili id exposcente, aliqvid vel aliqua de boni praemissi vel consimilibus, nostrum alicui de Fratribus nostris,

iuxta optionum Statutorum provisionem ad quod breve tempus arendare, seu pro certa pecuniae quantitate exponere Voluerit vel voIverint, Nostri consensus seu riocuratorum nostrorum generalium dispositio super huiusmodi arendationibus requiratur et obtineatur. Qui vero secus fecerit Vel fecerint, ipso Roto sint eisdem provirioitibus privati et remoti Volumus etiam firmiter esse servandum, ut quilibet raelatus vel Canonicus, Constater noster, aliqua vel aliquas villam vel villas, haereditatem Vel haereditates, cum ex nostra provisione fuerit adeptus, debet conditionem meliorem facere in eisdem, et apparenti melioratione reformare bona sibi per Noa provisa. nodsi in eisdem bonis haereditariis alicui ex Nobis provisis, non fuerit aliqua resormati vel melioratio facta, nostris et nostrae Eooleaiae Ρrocuratoribus evidens et manifesta, extuno is raelatus vel Canonicus Oater Constater, huiusmodi provisionem nostram per Noa cibi factam tamdiu teneat et possideat, donec ipsam Villam vel villas huiusmodi, haereditatem vel haereditates seminibus, sepibus et aliis structuris meliore et reformet, ne ad aliquam provisionem petendam admittatur. Si quis vero contra huiusmodi Statutum Oatrem temere venerit, si irritum ipso facto, ne aliquibus viribus subalatere

videatur Aotum et Datum racoviae in Crastino Ρurificationis Sanotae Μariae Anno Domini illesimo recentesimo octuageiam Quarto Capitulo Generali.

60쪽

Da canonieatu meoviens duobus litigantibus.

Juri et antiquae consuetudini se conformantes hactenus observatis, statuimus, quod duobus litigansibus super raebenda in eadem Eoolesia, neuter eorum debet ad Capitulum admitti, nec aliquibus gaudere portionibus lite huiusmodi durante, nisi aliquis ex dictis litigantibus fuisset vel esset possessor antiquus, et per unum annum, postquam possessionem ipsius raebendae fuisset assecutus, per aliquem non fuisset impeditus litigantem, tali enim possessor uanilite ibi mota, et ad Capitulum admitti debet, et omnibus distributionibus plene gaudere, usquequo fuerit Jure convictus Nomina autem Dominorem Statutum praelatum condentium Aequuntur in haec verba. Shigneus Archidiaconus, egygiana Abbas inecensis, Otto Soholasticus, Johannes gahanyeo Custos, elegius Cantor Wyaly--ensis, Johannes raepositus colesiae S. ichaelia, eogalana Adae, vWisiana raepositu Shariamisiensis, eis Sugelog Johannes de oraboWioge Nicolaus oray, Abraham de ΡrgesgWodi, Janislaua Derstans Deo ui elogiensis, ichael Scholasticus Gneanensis, Henricus Reps, artinus de ostantalice, Florianus esti em rea de Chreelow, Johannes etharae NyeWesch, Martinus Μiohaesis de lagoWa Canonio Cracovienses.

XLVIII.

contra formantes processum iuridicum.

Praeterea quia experientia docente compertum est qualiter nonnulli ex anonicis huius colesiae, quando contra eos executoriae sive gratiarum, sive rei iudicatae extrahuntur, novas et excogitatas lite et impedimenta ingerunt Capitulo, ne huiusmodi processuum executorialium fiat executio, ordinatum et statutum est in Capitulo praedicis, quod si quia de caetero raelatus aut Canonicus coleatae huiusmodi pro eo, quod contra ipsum et Capitulum aut Dominos de eodem, si aut facta fuerit executi processuum praedictorum, aut alioui appellationi legitime adhesum fuerit, aliquam litem eisdem