Principia medicinae

231쪽

Sest NON FEBRI LIBUs O9lum ' Quare acida prosunt ' Quare optata urinae profluvium adaugent, et morbum faepe tollunt '

Struma, seu scrophula, et scirrhus 1. O Crophula est tumor indolens, cirrho sus, in glandulis colli plerumque itatus, et in ulcus mali moris degenerans a Sede hujus morbi praecipua , sed non sola est glandula occupat enim membranam adipossem , musculos , tendines , articulos ossium , ipsaque ossa. Varia sortitur nomina secundum glandulas affectas. Si tument parotides vel maxillares , strumari si sublinguales, ranula si lachrymales , lippitudo si thyroidea, ronchocele; si glandulae axillarum mammarum inguinum, pulmmonum , mesenterii, aliarumque partium, tunc harum partium cirrhus appellatur. q. Distinguitur , I. In dolentem et in dolentem a. obilem et immobilem 3 Apertam et Clausam q. originariam et symptomaticam s. Externam et internam. q. Aetas tenera praecipue , sed matura rarissime , hoc morbo corripitur. Quasdam prae aliis nationes, viZ. Styrios, avaros,

Helvetios , sed praecipue Tyrolenses , gra viter infestat.

232쪽

s. Causae remotae sunt Cruda , viscida saccharata , vel acida ietari aer humidus ;exercitium cibo non proportionatum morbi praegressi ; externae injuriaeci virus vene reum nutrix lac cito acescens vel viscidum praebens , morbove tentata; bilis inertia frigus aqua nivalisci luxatio labes haerediataria.

. . Aciditas sanguinem coagulans haud originem praebet huic morbo quia neque gustus neque Chymia aciditatem vel seri vel tumoris detegit immo acida tumorem disi

Cutiunt. An Causa proXima sit humorum se- rosorum vel lymphaticorum visciditas, glandulas Conglobatas vel conglomeratas infarciens Ita patebit, structuram et secretionem glandularum, Causas remota , symptomata , et medelam, Contemplanti. . Torminibus ventris nomalis persaepe praecedentibus, oriuntur tubera parva, duriuscula , indolentia , mobilia, ne discoloria, fauces vel collum plerumque CCupantic sensim vero aucta vicinis partibus ad haerescunt , earumque functionem laedunt. Tandem sentiuntur dolores vagi lancinantes Cum calore et Cutis rubedine splendente; eXCitatur parva febriculari suppuratio oritur

imperfecta , et post aliquot septimanas vel

menses rumpitur tumor ῆ pus Crassum vel

si iosum secernitur hiat ulcus squalidum cum labris tumidis et duris Horbo pro

233쪽

dtica hydrops, phthisis pulmonalis, sudores

colliquativi, aras US, OrS. glandula thyroidea tumefacta , se Catio et fames Inspectiones Cadaverum stendunt omnes internas glandulas , praecipue mesentericas, esse strumosas. 8. Tormina ventris a glandulis mesenteri- Cis obstructis oriuntur Glandulae salivales praecipue assiciuntur, quia frigori, compressioni, et Contrectationi maxime subjiciuntur. Facies rubet ob venarum sanguinem a Capite reducentium compressionem Indolentia tumoris tardae vasonum distentioni debetur. Pus non efficitur blandum , quia humores peccant et motus deficit. Vasa culanea , ad huc a cirrho Compres a labra tumida m-ciunt. Ab humoribus in vasis stagnantibus,

Caries, Ulcera, Caeteraque symptomata.

9. ubertate, primis Coitibus, vel in foemina primis menstruis, saepe solvitur hia

Io Diagnosis scrophulae externae oculis patet; internae, a symptomatibus petenda est.' II SCrophula, quamquam incurabilis , haud periculosa est. Externae, a laesionibus ortum ducens, mobilis, parva benigna, et a vasis vel nervis libera , facilius medelae cedit, quam interna, humorum vitiatorum proles, immobilis , masna , maligna et asis vel a neί-

234쪽

Ei DE ORBI s. arses. nervis assixa. Omnino incurabilis est haereditaria. Diathesis Corbutica rachitica, vel

venerea, malum atrocius reddit. Onnunquam in Cancrum transit.

I a Scopus medici est, 1 Humorum dys, Crassiam Corrigere a. umorem tollere. Prior posteriori subservit. CaChexia corrigitur, I Evacuationibus, utiphlebotomia semel elebrata, vomitorio, et purgantibus amaris vel mercurialibus unaquaque septimana repetitis. I. Resolventibus quae

modice stimulant , quales sunt apones nativi et factitii vegetabilia aromatica; q. alcis; sales aikalini fixi, uti sal absynthii spongiam ad nigredinem ustinis, si non adsit hectica dispositio mercurii praeparationes alte rantes dictae ferrum et aquae Chalybeatae ;sulphur, aquae sulphureae , inprimis offatem

se nostraeci cortex Peruvianus antimonium, ejusque praeparationes aqua marina quotidie mane hausta, ita ut alvus bis vel ter solva tur aliaque remedia decantata. q. Fonticulis prope tumorem. q. Dieta Cupepta et X-1siccante, evitatis alimentis viscidis somno moderat , exercitio , et frictionibus , aere calido et 1CCO.13M Tumor tollitur, T. Medicamentis eraternis resolventibus sub forma vaporis, em-brocationis, Cataplasmatis, vel emplastri ad

Suppurantibus , si ad suppurationem tendit

235쪽

Sect NON FEBRILIBUS. I natura. . Causticis vel ferro , si nullum a partibus vicinis adsit periculum.1 . An finitur strum annum circa deci muni quintum ob vires solidorum auctas, vel ob quasdam fluidorum mutationes per enim talia inductas Unde ortum duxit tactus regius, et quid de eo censendum lis Hinc intelligitur diagnosis, prognosis et medela cirrhi uniuscujusque Scirrhus

enim est tumor durus sine dolore parte Carnosa , pulmones , mesenterium , uterum, sed praesertim glandulas, occupans, ab antecedente inflammatione, vel visci do humorum statu proveniens; hinc ob symptomata, sedem, terminationem, vel curationem, quasistruma locale considerari debet. 16. Sed si cirrhus immobilis, inaequalis, dolens , et partibus necesiariis adhaerens, vitium haereditarium , vel li bitus malus , tunc lenire potius Convenit diei blanda vegetabili, quiete, alvi laxitate, et empl. a

turninis , quam medicamentis in canCrum CXaCerbare, vel ferro anCeps experiri auXilium.

17. Haud infrequens est foeminis non amplius parturientibus , uteri cirrhus , qui a suppressione mensium , relaxatione uteri a fluore albo , dissicilique partu oritur, et stipatur pondere hypogastrii, dissicili in latere

sano v et utroque decubitu, supprestione men sium, venis varicosis et nonnunquam disrum

236쪽

dicinae palliativae vix locus est, nam aperientibus in cancrum saepe mutatur.

Carcinoma vel cancer.

1. Uando scirrhus degenerat in tumorem 2 inaequalem, lividum, lancinantem,

Cum assis CircumCirca vari Cossis, carcinoma

vel Cancer appellatur. a. Aliquando, nullo antecedente cirrho, oritur in labiis, gingivis, lingua, pene, aliisque Corporis partibus. . Distinguitur in CanCrum occultum quando adhuc sub cute delitescit; et exul-

Ceratum, quando UlCus Comitatur. . Praecipua, si non unica Cancri sedes , est glandula: Cancri enim utanea OXCres Centias vel verrucas infestantes , a glandulis subcutaneis mucosis oriri videntur. s. Causas hasce remotas agnoscit , iZ. evacuationes suppressas moerorem , ter rorem et iram dietam , vel medicamenta, vel morbos credinem in sanguine generantesci motum sanguinis a quacunque Causa

auctum sterilitatem Coelibatum frigus; irritationem externam a frictione, Compresessione , erysipelate, vel medicamentis. 6. Neque ab humore trabitario adusto; ne-

237쪽

Sest. NON FEBRILIBUS. II sneque ab acido corrosivo praevalente, oritur Cancer An Causa proxima sit specifica putrefactio, vel corruptio, quanquam tarda, humorum glandulas obstruentium Hoc testantur Causae remotae, indoles humorum glandulosorum, et sanies a Cancro secreta. . Cancer sese prodit prurituri Calor ;dolore langinanteri Colore rubro , livido atroci tumoris augmentori venis tumefactis,

varicossit et nigris duritie inaequali , ca-bra; apice eminente Stadium occulti Cancri. Tun supervenit ulcus apertum sanies foetida, Cadaverosa, nigra, vel fulva summe acris, vicinasque partes erodens radi ces in altum demissae Caro in ulcere spongiosa labia tumida , livida et inversa dolor exquisitusci glandularum vicinarum in farctiones haemorrhagiae appetitUS pro stratus anxietas febris lenta eaetenuatiori virium prostratios insomniari convuls1ones; deliquia mors optata. Stadium Cancri exul-

Cerati.

8. Inchoata lenta putrefactione, leniterii mulantur nervi, et fit pruritus. Augetur fluxus sanguinis ad cirrhum inde Calor Tenduntur nervi ; in dolor. Color tumoris gradatim nigrescit , ut in omni putredine accidit. Vasa utanea Comprimuntur Ugmento tumoris, et sanguis rasius, tenuilli ma parte trajecta, ibi remanet; in venaevaricosae et atrae. 'Acuminatus sit, o mi - Ο

238쪽

norem integumentorum resistentiam. In apice distenduntur magis vasa , ergo ibi rum pitur tumor Putrefactio humorum ab aere magis intenditur; in humores magis Corrosivi. Inferne eroditur tunica glandulae, et radices undequaque demittit Materia acris,

a vasis lymphaticis absorpta , in glandulas vicinas deponitur , et obstructiones ibi gi

gnit. Venae erosae sanguinem vomunt. Sanies absorpta sanguinem Contaminat hinc febris lenta, arasmus, convulsiones , lipo thymia, morS. 9. Diagnosis Cancri incipientis ex pruritu , Olore, et dolore petitur antiqua culo patet.

Io. rognosis periculosissima. Internus peior externo. Quo propior sit Cordi, quo no hilior pars affecta , eo magis desperatae sunt res. Humores blandi malignitatem morbi Opponunt. Incurabilis est , si inter vasa majora , vel ad os radices egerit Progressus aestimatur Colore odoreque saniel, et haemorrhagiis Mors fluxum saniel desinentem sequitur. Quando febre, convulsionibus, vellipothymia corripitur aeger, ad eXtrema Ventum est.

11. Methodus medendi vel curatoria, vel alliativa est Cancer incipiens , parvus, Hilarius, mobilis , ab externa injuria praecipue proveniens , loco apto situs, neque a sis magnis , nervis , ligamentu vel ossibus

239쪽

Sest UL UB G. II adhaerescens , in iuvenili corpore , haud fracto , euchymo , tollendus ferro potius quam escaroticis vel Cauteriis discuti enim vel suppurari per remedia sueta nullo modo potest.

Corpus ante Operationem blanda et nutriente diei praeparandum; et humores postea abierantibus diu asiumptis Corrigendi. Cancer ob contrarias dotes operationi ineptus, medelam palliativam solummodo admittit. Absolvitur sanguinem Corrigendo Venae- sectione , purgantibus emissimis , alteranti bus non stimulantibus. a. Embrocationibus, unguentis , et emplastris saturninis ad Can

plicatis. 3. Fonticulis prope locum affectum. . Dieta putrefactioni opposita, et summa quiete Mitigatione doloris per optata. I a Cancer palati , faucium Uteri, Caeterarumque internarum partium palliativam medelam solummodo admittit. 13. Saepe proficit in cancro faciet nasique mercurius sublimatus corrosivus in spir vini solutus , et ad grani dimidium mane et Coe

nato haustus. Nonnunquam mammarUm Carcinomati respondet infusio solani. i . Quid de exessione cancri per arsenicum edulcatum censendum '

240쪽

De cerebri et Uorumque morbis.

LI ternorum et Xternorum , Otusque animalis , excepto motu Cordis et thoracis , Cum ferior .

a. Distinguitur, I A gradu morbi. a. Αcausa , nempe in sanguineam, serosam, O Jypossem, C. 3. Dessides, obesos, lethoricos, brevem Cervicem habentes , potatores , praecipue se agesimum circiter annum , infestat Hyeme Ct tempestatibus pluviosis grassatur Aliquando epidemica est. q. Causae remotae sunt laxa et lethori Ca Constitutio balnea nimis calida nimia spirituum fermentatorum ingurgitatioci subita xefrigeratio post pocula vel Crapulam insolatiori animi pathemata affectiones hysteri- Caeri serosa colluvies libidinis , praecipue senilis, intemperantia acris materiae repulsio urinae suppressio salivatio mercurialis figore aliisve caussis subito interrupta S OntUlione , Convulsiones, et vulnera Capitis Venena haltius carbonum labes haeredi rata L s. Cau-