장음표시 사용
11쪽
luam adeo in univerSum citet, ut nihilo certiore sanius de ea re Verum tamen pro tanta Catonis scriptorum copia omnium maxime nominatim ea afferre Plutarcho opus erat, cum in Sullae
vita Solorum πομνηματων ratio habenda SSet. Praeterea Singuli Originum libri sicut Sullae commentariorum nusquam laudantur, quana luam Livius lib. XXXXV, 23. XXXVIII, 34. XXXIX, a perioch XXXXI. XXXXIX.), Cicero de Sen. II, 383, Gelliu noc Att. I, 6, 4. II, 9, 9. 28, 5.
V. I, 7 etc. aliique Singulo eius operi libros Singulasque rationes discernunt atque nominant. Iam vero ea res ne tuaquam praetermittenda St, quod Ι'hitarchus Sullae πομι ἐματα nominatim afferens Semper λθει Vel γορα νεν , nun tuam νησιν ' Scribit et quod duodecim locorum laudatorum luinque tantum, ubi νηαν' legitur, inveniuntur, cum e contrario in Catonis ita rθρας ' semel tantum nobis occurrat idque tuo loco βιβλιον γεωργικον nominatur, Vocabulum autem φησὶν Semper legamuS. Qua re quantopere Plutarchus via ac ratione tua locos asser sibi constiterit cognoscitur. Deni lue octie in Vitam Catonis Voce νασιν et Ἀγεται inSertae Sunt, quod in Sullae quidem vita nunquam fit. Ouibus dubiis vocibus Phitarchum in illa vita narranda non ipsius Catonis scripta, sed variarum sabularum collectiones, tuarum auctoritas non Satis confirmata esse sibi videretur, XCerpSi e apparet. Altera causa, cur Plutarchus ipsius Catonis libros evolvisse vi existimandus Sit, haec est, luod in scriptis Catonis cap. 23 enumerandis nulla alia Scripta niSi λογον παιτοδαπονς et ἱστορίας et βιβ λίον γεωογικον affert, luanis luam Cato permulta Alia Praeterea compoSuit. Catonem autem historiarum libros Origines inscripsisse vix credibile est Plutarchum novisse. Quod si ita esset, sine dubio hic velut Cicero, NepoS, Livius alii lue illo nomine eos laudaSset aut certe eam rem indicasSet. Postremo ad sententiam meam comprobandam magni esse momenti censeo locum capitis
i 7, ubi Lucii Flaminini facinus describitur. Eius capitis D Plutarchus Livii narratione de ea
re inserta haec addit: καὶ ταντα ἐν τω toro γεγράνθαι Κατωνoc Scit o Aίονιο νησιH. Vae reSsi Livii libros XXXIX, 43 evolvimus, recte Se habet. At Plutarchum cum hoc loco persecti indicativo γοραπται Vel alia oratione directa minime utatur, ipsam Catonis orationem nequaquam inspexisse quis est qui ignoret Ouin etiam cum conSulto a Catonis narratione discedat, eum opinatum esse Livium de ea re erravisse verisimillinium est. Sin autem ipsam Catoni orationem veritatis studiosus inspexisset, rem ita Se habere sicut Livius rettulit persuasum habere potuit. Duod non secit. Propterea arbitror Plutarchum, praeSertim cum SSet homo natione GraecUS, Catonis scripta ob antis luiorem Sermonem Verbaque horridiora Cic. Brut. 7 68. orat. 45, IS 2 intellegere non potuisse at tuo ex auctoribus Latinis Sullam et Valerium Antiatum antiquissimos suiSSe, quo PlutarchuS, cum eorum genus Scribendi et verba non tantem impedimenti luantum Catonis in legendo praeberent, intellegere posset. His onmibus causis persuasum mihi est Plutarchum ipsius Catonis scripta haud tua luam legiSSe, ne βιβλίον ευ ργικον luidem Verbi C. Sallatis eum Sententia irorSu in univerSum Spectans Iiroseratur, tuae facile o secundariis sontibus exscribi potuit. Iam vero etsi ipsius Catonis Scripta Plutarchum mon inspexisse statuimus, tamen iiUS narrationes fidei historiae expertes minime haberi debent, cum plera lue testimonia e Catonis libris
y Quem ipsum Plutarchum adhibuisse Peterus quidem vult. Queli Phit. p. 45. I72 et Mistoric Rom. relliqu. I. Proleg. P. CCCXVIII. Lipsiae 87o.
scriptoribus nonnullis, quorum Scriptis Plutarchus usus est, petita sint. Qui fuerint auctores investigare maXimi est momenti, ut testimonia maioris minorisve fidei disiungamus. Qua de causa Nissenius Urit. Unt. p. 292 - 298 hanc vitam, quae ad tempus inter bellum Punicum secundum et tertium interiectum illustrandum multum valet, eo consilio perScrutatus ad hunc finem pervenit: capita Ι- hauSta Sunt e Vita . . e scriptore quodam, qui vitam Catoni praecipue domesticam descripsit Nisse l. l. p. 292), quem iure meritoque issenius posuisse mihi videtur cap. . et e Catone et nonnulla ipS Plutarchus addidit. cap. 6 e vita. - cap. 7 Plutarchus disseruit. cap. - dictis Catonianis, nam dictorum Catonianorum collectionem Jordanus et issenius et Peteru Statuunt. - CAP. O-I e Catone. - cap. 3-I ex annalium scriptore. - a 2 e Catone et e vita. Quae de Catonis filii fortitudine narrantur ex eodem fonte atque vit. Aemilc. I uXerunt. - cap. 2 e Catone vel vitai - cap. 22 e Polybio. - cap. 23 e Catone cap. 24-23 e Vita. - cap. 26-27 e Polybio. Etsi issenius diligentissime et argute de hac re inquisivit, tamen Plutarchum sontes nimis vanum in modum mutasse et confudisse censet uod ille sacere non solitus est nisi in Romuli et Numae itis, cum in ceterorum Viti plerumque per compluria capita continua eosdem auctores
eum 'abuisse Peteriis gravissimi argumentis probarit. Itaque Poterus quoquo uellen Plut p. 63- alia atque issenius in lucem edidit cap. dictis Catonianis cap. 6 e Originibus. cap. - dictis. innotatio de muris
destruendi in capite O e Polybio. - cap. IO-I e Originibus. - cap. 6-I e Livio capI paucae annotatione e Cicerone et e dictis. - cap. 2O-23 e dictis. - cap. 26-274 Polybio Quod si hae issent et Peteri opiniones inter se comparantur, omnium maXime inter se discrepant capitibus i. 5-Ι9. O-23. De hac autem sontium disserentia et uter propius ad veritatem accedere videatur iam mihi est quaerendum Caput 6 igitur issenius e vita et Peterus X Originibus sumptum esse putant. Ac mea quidem sententia Nissenius elicius quam hic Suspicatus est. Nam cap. 6 tam arte cum antecedentibu coniunctum St, cum adhuc eodem modo atque cap. 4 et 5 de Catonis parsimonia et continentia narretur. Porro quae de Catone praeturam in Sardinia gerente dicuntur eo tantum consilio adduntur, ut Catonis parsimonia et continentia eXemplis illustrentur. Neque enim qui attente haec capita perlegerit, eum fugiet, quanta negligentia ac prope obiter Plutarchus praeturam Catonis memoret. Scribit enim cap. 4 2 ἐπαρχίαν ὁ λαβων Σαρδόνα, ob πρῖ αὐτου πρατηγῶν εἰωθότων χρησθαι καὶ σκηνωμα δημοσίοις καὶ κλίναι καὶ liαTDα, πολλῆ ὁ θεραπεία καὶ νώων πληθει
Itaque hoc loco participio oristi ἐπαρχίαν λαβω. sicut linguae Latinae ablativo absoluto
ea quae mori momenti Sunt, abSolvuntur, Contra cap. I et 46. Ubi de consulatu et censura a
Catone inita refertur, verba finita inveniuntur cap. I I: πατος ἔλαχε τῶν ἐπαρχι- Icap. τιμητείαν παρηγγειλε. I 6 ουτω ιιθας IIcτε . . .gσθαι. . Deinde capita 3-I NisSenius X annalium Scriptore Peterus autem l vis i capI6-I nam de capite 3 ut de nonnullis aliis tacet e Livio Plutarchum petivisse contendit Ac
12쪽
primum quidem quaerendum est de capite 7, ubi L. Flaminini flagitium Xponitur. Eadem Plutarchus vitae Flaminini cap. I refert. Duobus illis locis etsi eundem sontem secutus eandem rem narrat, tamen alia alio modo describit, luibus discrepantiis apparet Plutarchum non arte, sed solii-tius sontium vestigia premere Olere. At tu Cat. mai cap. 7 a Peterus e Cicerone de sen. 2, 42 manasse vuli, luia Plutarchu Scribit: οἱ μεν ον πλεῖσro ταντα cuoρουσι, καὶ ἴ γε Κικ*ων . . . πεποί κεν Attamen Plutarcho cum Cicerone comparato id minime verisimile videtur. Nam Cicero uno brevi nuntiato paucis de illo Flaminini facinore absolvit, cum Phitarchus copiosissime singula
narret atque Praeterea nonnulla attulerit, tuae apud Ciceronem desiderantur Absunt enim apud Ciceronem quae Plutarchil de Scorto refert: μειρακιον τῆ παιδικr ωρας αιρον ἀνειλ 7ν---νκιος ἀεὶ περὶ irro ειχεν . . - Deinde haec ἐπὶ τιμη καὶ Daάμεως τοσαμης σην Ovδεὶς εἶχε των πρωτων παρ αντ- IGων καὶ οικείων atque o μειράκιον cπερ εἰωθε σνγκατακείμενον ἄλHζν τε κολακείαν ἐκίνει . . i. Ne tu neglegendum St, quod Plutarchu dicit οἱ μεν πλεῖστοι, καὶ ο γε Κικωon l. e. Cicero luidem). Plutarchu ergo nece e Si Su Sit auctore, tui cum τοῖς πλεί-οι Congrueret vel in eorum numero SSet Livium in eorum numero non fuisse ea re perspicitur, quod Plutarchus eum illis opponat, eum Scribat οἱ μεν πλειστο - di μνιο ν σι - τ λ. Eodem modo Plutarchuni hoc loco Livium propterea inspeXi Sse, ut eum corrigeret neve eo teretur, Persuasum habebimus. si Plutarchum cum LiVio contulerimuS.
Liv. XXXI X, 2. Philippum Poenum, ab Roma in Galliam
eum puerum, perlaSCiviam cum caVillaretur X- probrare consuli perSaepe solitum etc. Tum demum Sequuntur: sorte epulantibus iis . ἐν ε σνιι ποσί ' τινὶ τό μειράκιον, σπερ ιώ γει, γκατακεθιενον ἄλλην τε κολακείαν ἐκίνει
Apud Livium non inVeniuntur. 3. ἀλλἀ τοττον γε χάριν εἰπε μή μοι
Quibus causis apparet Plutarchum hoc loco Livium muctorem non habuisse. Idem tognoscimus in sequentibus de Catoni censura, tuo loco etiam hi auctores inter Se dissentiunt.
patrum memoria inStitutum sertur, Ut cenSores motis Senatu adscriberent notas. Catonis et aliae quidem acerbae ratione eXStant . . . longe gravissima in L. Ouinctium. 3. ἐκβληθέιzoc ν του Aενκιον τῆς βονλῆ ν oroim et oc, o ἀδελ Ioc αντον βαρΩ0c y ἔρων ἐπὶ τον δῆμον κατgψνγε κω ηι αἰ ίαν ἐκHενεν εἰπεῖν οὐ τυπα τῆ εκβολη - Apud Livium prorsus aliter Arrctntur.
in Xtrema oratione Catonis condicio Quinctio sertur, ut si id factum negaret . . . PODSione defenderet SeSe. Apud Livium omnia in senatu, non apud populum aguntUr.
ἐπεχείρει μεν - ενκιος ἀρνεισθαι, πιροκαλουμένον ὁ του Κάτωνο εἰς ρισειν ἀνεδνετο. Apud Livium desunt. Apud Plutarchum Cat. mai. c. 7. Flamin. c. 8 apud populum aguntur δ). ἐκβλη- θόντος - ἐκβολῆς Quae Xtremo capite I narrantur apud Livium
Neque Xtremum neque primum caput I Plutarchi cum Livio congruit. Nam apud Phitarchum c. I DI legimuS: Προθραφε μεν ον υ των τῆ σνγκλήτου ον συναρχοντα καὶ ναον ενκιον Ουαλωιον λάκκον, cum in LiVii OpiOS de Catone censore narratione cap. 4O--ὶ nihil eiusmodi inveniamus. Undecimo demum capite post Catonis censura iam consecta hanc rem occasione forte data obiter tangit, quo loco c. 32 Livium alio fonte atque capitibus o - scilicet Claudio Quadrigario usum esse NisSentu l. l. p. 2I8. 229 et Ungerus' censent. - Deinde apud Livium ut apud Plutarchum gi non legitur L. Ouinctium Septimo anno, antequam Senatu moVeretur, consulem fuisse. - LiViUS . 42 Cribit Catonem et Flaecum Septem Senatore senatu movisse, Plutarchu uni VerSe refert συχνους. - Manilium Senatu motum esse Plut Cat. 7 Livius memoriae non prodidit. - uae cum ita sint, quis Si qui censeat Plutarchum capite I Livium auctorem habuisset Multo minus ipsius Catoni orationem Plutarchum inspexisse iam Supra comprobasse mihi videor. Iam ad caputo transeamus, quod Peterum Livio non recte assignasse cognoscemus, si Plutarchi cap. 6 cum Livii capite I comparaverimus.
quod tristem censuram periculoSamque multorum famae et ab laeso plerisque et laedendi cupido exspectabant. Apud Livium nihil eiusmodi XStat. refragari sibi qui liberam et fortem censuram timerent criminando. Plut C. 6. 4. οἱ δε μοχθηρ σννειδοτες αντοῖς ἐπιτηδενμιατα καὶ ων πατρίων ἐκδιαίεησιν θων. 4. θεραπευοντας ἐλπίσι χρηπαι τοπληθογω δὴ μαλακως καὶ προς ἐδονην ρχεοθαι
Apud Plutarchum non leguntur. Quae apud Plutarchum sequuntur, apud Livium non inveniuntur. Uuin etiam illa Plutarchi Verba e. S)οῦ Ἀμει ἐκείνου ἀμ o σθας μονου Tvν τρυν ἐν καὶ IV ιαλακίαν ςπερ δραν
Praeterea senatori nota affecto ad populum confugiendi ius fuisse atque censorem apud populum notae causam unquam explicasse recte negaverunt Iordanus Caton prol. p. LXXIX. Mommsenius Rom. Gesch. I. M sed ). .angens Rom. Alterili. q. 684 ed. J. Die Rom. Quelle de Livius in de IV. undo Deliade p. a 47 Philologus Sppl. d. III. 2. Utt. I 878.
13쪽
Apud Livium horuin omnium nihil legitur.
rgμνων καὶ ἀποκαίων προνeror τι ποιησειν quae Peterv l. l. P. I ut eadem inter se componit,
tam liverin Sunt a Livii verbis, ut discrepantiae ne tua luam ea re declarentur, quod Plutarchum res exornasse dicimus. Duae deinde apud Plutarchum Sequuntur, magis etiam quam antecedentia a Livii narratione disserunt, ut perspicuum it Phitarchum hoc loco Livii auctoritate minime niti. Iam restat ut Plutarchi cap. 8-I cum Livii libri XXXIX cap. 44 componamus:
Ea re a Livio non refertur, immo Ver g . modi γαρ ιον ἐν νβρίζων χνρικανῶScipionem anno OS Catonem cenSorem I 83 2κιπίωνι τε ζκOT TOντο ποιησαι. a. Chr. mortuum SSe contendit cap. 32. Scipionem igitur iam ante Catonem cen-
orem mortuum SSe Vult. Extremum Phitarchi caput I nimirum iis fabulis quae a Plutarcho adduntur demptis prorsus
alienum a Livio St. Plutarchi capite I etsi nonnulla cum Livii narratione congruunt, tamen tantae discrepantiae nobis occurrunt, luantae Si Plutarchii hoc loco Livio usu eMet, XStare non potuissent. Hae ere Sunt
πολλα ὁ καὶ προ τὴν τῆς βασιλικῆς κατα-
In sequentibu Plutarchus narrat populum Catoni ob cenSuram strenue atque integre adminiStratam Statua posita, cuiu inscriptionem Plutarchus Graece Vertit, gratiam rettulisse Ea res apud Livium deest. Alia contra a solo Livio, Sed non a Plutarcho referuntur, velut de aestimatione mancipiorum, quae anni Viginti minora erant, atque ea res tuo Livius temporis Spatium, Scilicet triginta dierum, intra quo aedificia in loca publica inaedificata diruenda essent, accurate definivit. Denique apud Plutarchum universae de Catonis censura narrationis color adversus Catoni, apud Livium propitius est. Cons Livii cap. O sed onmes patricios plebeioSque nobilissimarum familiarum M. Porciu longe anteibat. Ouibus onmibus de Plutarchi capitibus 6-I diligenter examinati atque perpenSi per-Su una habeo Peterum sal Sum esse, cu in Phuarchum per haec capita de Catonis censura Livium auctorem habuiSSe contendat Ouid quod Sigonius Livi opera c. scholiis Sigon. Venet. 333 ad hunc locum annotavit, Plutarchum totam hanc Catonis censuram Graece e Livio vertisse. Hoc omnino ex vano hauSit. Itaque demonStr Se nulli Videor Plutarchum per cap. 6-I neque Livii neque ipsiu Catonis, quanis luam cap. IO-l iluae de Catone consule et tribuno militum narrantur ab ipsi Originibu repetenda Sunt, libris Sum esse. Huic enim Sententiae ea re opponenda St, quod Plutarchu cap. 7 a Catoni narratione, luam Livius XXXIX, 2-43 nobis Semavit, ProrSu abhorret. Qui fuerit ille auctor, tuo Livius hoc loco uteretur, vix pro certo affirmandum sit. Annalium Scriptorem, luem issenius vult, iam Peteriis reiecit Neque Valerius
Antias, quocum lutarchus Flaminini flagitium describens discrepat, cum ille Livio teste de semina
famoS Placentina, non de μειρακίω narraVerit, neque Claudiui uadrigariuS, quem is neque usquam laudavit neque secundum Peteri quaestiones inspexit, ii fuisse videntur, quos Plutarchus in his capitibus conficiendis in usum vocaverit Equidem putaverim totam hanc narrationem a Plutarcho adlatam esse e Polybio. Nam etsi ipsius Polybi de his rebus narratione perdita neque apud Appianum aliosve posteriores servata NiSSen rit. Unt. p. 333 comparando Xaminare non OSSumVS, tamen e ea re, quod univerSu color atque tenor Plutarchi narrationis Scipionibus iisque, qui ab eorum parte teterunt, favent, Catoni autem adverSi Sunt, apparere videtur Polybium hoc loco fuisse auctorem. Ad hanc sententiam comprobandam hi loci conferantur Plui. c. I Da
τουτον μῖν ν ἀπ Ῥικου τε μεγάλου καὶ ἴρονήματος ἀληθινον ποιησάμενον πο ποδας τας διαβολάς
λεν.). b. Σκιπίωνι γάρ, coc ἔλεκται, τω μεγάλω πολλἀ διερισάμενος ἐν τῆ πολιτεία διμεινεν εἰς Σκιπίωνα τον μνυ. - . ot' μἐν ἀ ευπατρίδας φθόνος ἐλυπει, πανεάπασιν Οιομμον προπηλακιζεσθαι ἐν επιγόνειαν ἀνθρωπων ἀπ ἀρχῆς ἀδοξων εἰς ζ ἄκραν τιμην καιδυναμιν ἀναβιβα μόνων. - b. 9 4. ἀντιπάλους τω Κάτωνι θεραπευονεας ελπίσι χρη-αῖ τοπλῆθος at re vera pernici OSae erant haec SpeS). - . I. - . 8 SQ. Catonem L. Scipioni ἡθριαμβικω ἀνδρὶ ' equum ademiSSe, nempe δοξεν ἐνυβρίζω lac ρικανω Σκιπίωνι τεθνηκότι oveto ποιῆσαι Tam improbi animi autem Cato inline fuit, ut vel mortuos impie illuderet, atque valde discrepant haec verba cum locis e ipsius Catoni Scriptis a Cicerone de offic III, , . de republ. I, 7, 27 allatis, ciuibus Catonem in Scipione maiore quae praeclara Sunt laudantem facit. Denique addantur . I s 2 et Ps. Attamen haec tota narratio, quae in uni Versum Polybio deberi mihi videtur, aliis quoque fabellis aspersa St. Si cap. 3 paragraphi 3-4, quarum auctoritas et voce . θεται bis addita et testimoniis de Catonis aetate a Veritate abhorrentibus debilitatur atque infringitur, aliunde haud- scio an e dictis Catoniani Sumptae Sint. Itaque capita θ - I9, quibus Plutarchus de Catonis cenSura narrat, permagnae auctoritati fideique XiStimanda sunt atque id agunt, ut Livii narratio iis supplentur. Postremo issenius et Peterus inter se dissentiunt de Plutarchi capitibus o 23. Ille contendit cap. 2 petitum Sse e Catone et e Vita. Xcerpta eadem SSe atque Aemilii Pauli cap. I. cap. 22 e Polybio. - cap. 23 e Catone. At hic omnia e dictis Catonianis collecta et conglutinata esse vult. Verum tamen Valde dubitaveris num haec capita e dictis Catonianis conserta sint, quippe cum tenor Otiu narrationi continUUS XStet. Capitibus enim O--2 de vita domestica et de liberorum educatione, de Servi et SuriS, Capitibus 22-23 de Catonis animo ab Atheniensium legatis et a litteris Graecis alieno diSSeritur. Sin autem e dictis Catonianis Plutarchus singula conquisivisset atque congeSSiSSet, haec capita eodem modo atque Ap. 7 s, quibus indigesta ἀπομνημιονευμάτων copia a Phitarcho sine ulla dubitatione e dictis collata continetur, sine ordine atque diScrimine permixta SSent. Neque varius ille sontium conspectus quem GiSSentu confecit valde mihi arridet, praesertim cum marrationes diversis
3 Cuius virtutem Catonem laudasse hisce verbis: Dyop πέπνυται τοὶ tu σκια αίσσουσιν. testantur Polybius
XXXVI, 6 6 ed. Tauclin.), Livius perloch. 49. Plutarchus vit Cat. 274 4.), Diodorus XXXII, 44. .
14쪽
scriptoribus ana carptini congerere Plutarchum non olere Peterus demonstraverit. Iam si Nissenius ea quae de filii educatione cap. 2 exponuntur propter Verba illa, crebro interposita γονμενοc, ελεγε, φησὶ CX PS Catone Petita esse putat, haec Verba laudata in hac quidem vita minoris momenti esse iam Supra demonStravi atque praeterea illae Voces item cap. - 4 persaepe leguntur, tuae capita e Vita orta SSe ne issenius quidem negat Oua de causa Plutarchum omnia illa νζαν, λεγε κ . . apud illum Vitae Scriptorem legisse atque in librum suum transtulisse verisimillimum est. Nam huiu morem fuisse, ut locos laudato non e primo sed e secundo fonte hauriret itaque aliorum doctrina et teStimoniorum colligendorum diligentia excelleret, Peteriis p Sim probavit. Propterea cap. 2O-2I, quibus de Catonis vita domestica et de liberorum ducatione, de Servi et Suri refertur, nonnisi e Vita hauSta SSe censeo. Cap. 22, quo Plutarchu exponit, tuam in senS in Atheniensium legatos animo Cato fuerit, et de eius a litteris Graecis alieno animo nonnulla affert, rerum ordinem distrahi et interrumpi manifestum est scriptorem lue ali fonte abiecto alium asSumere. Conserantur ea verba, quibus cap. 22 incipit: Iu δε αντον Φοντο γεγονοτος πρόσβεις Ιἐνηθεν .cto κ. . . Accedit quod narrationis color in univerSum Catoni adversus St, ut cum NiSSenio consentiam cap. 22 exscriptum Sse e Polybio Uuae e istimatio eo confirmatur, quod quae e Polybi narratione Gellius noci. Att. VI, 4, 8-i Hertz. nobis prodidit, cum hoc capite non repugnant. Cap. 23 Plutarchu eundem sontem at lue cap. 2O-2 i. e. vitam, narratione de Atheniensium legatis inserta in usum vocat Attamen Si illi cap. 23 ci), in quorum numero Polybiu habendus est, Catonem Καρνεάδν δνσχερανα-α tam infesto animo in legato fuisse declaraverant Plutarcho id non placuit itaque eius rei causam Catonis in universos philosophos odium statuit similiter atque Plinius at hist. VII. O II sed Deiles Sen). Deinde Plutarchus denuo vitam nonnullis de Catonis animo a litteris Graeci alieno inserti exscripsit atque e eodem sonte cap. 24-28, quibus de Catonis vita domestica, de eius altero
matrimonio, de filio maiore natu, de convivii narrare pergit, sumpta esse luce clarius est. Praeterea eum cap. 23 2 eundem auctorem at lue cap. 2-2I, nimirum vitae Scriptorem secutum eSSe, ea quo lue re apparet, quod narratione de Catonis filio et cap. 2 et cap. 4 exhibitae inter
Reliquum S ut strictim attingam . Ribbeckii y iudicium, qui Plutarchum in hac vita
describenda Cornelio quoque Nepote Sum SSe contendit. At nequaquam veriSimile St, cum Plutarchus Si Nepotem quamvis celeri obtutu inSpexisset, non modo Catonem Origine appellasse historias sua scire debui SSet, Sed etiam de Originum singulorum librorum argumentis, de quibus in libro de Catoni vita Separatim facto Nep. Cat. 3, 3) copiosius quam in vita nobis Servata quin a Nepote tractatum Sit non potest dubitari, certior factus esset Plutarchum autem illa ignorasse exilibus eius de Catonis Scripti annotationibus cognoscimus. Praeterea Nepotis testimonia, Catonem pugnae Senensi interfuisse, aedilem plebis cum Helvio factum esse apud Plutarchum non leguntur. Denique ea, quae Nepo e. 2, 2 de Scipione maiore refert, cum Plutarchi narratione c. II DI prorsu discrepant.
Sed ut tandem de vitae Catonis sontibus brevi Sententia complectar, ita censeo Plutarchum
hoc ordine ac serie usum esse hisce fontibus
cap. 7-9 dictis Catonianis. cap. O-I de Catonis rebus bello gestis Originibus per medium auctorem. cap. 3-I9 de Catonis orationibus actionibusque orensibus atque civilibus P olybio exce
CAp. 2O-23 Vita eXCepto cap. 22 Polybio).Cap. 26-27 Polybio.
Haec hactenus de Plutarchi vitae Catonis sontibus. Pluribus autem de hac re disputandum
esse putavi, ut appareret, quae Parte huiu Vitae, qua plera lue eaque maximam partem potiora testimonia de Catone maiore nobi tradita Sunt, meliori quaeVe peioris auctoritatis essent. Nunc paucis de nonnulli alii auctoribuS, quo Supra enumeraVi, absolvam. Attamen singulos et singula persequi mihi non est propoSitum, praesertim cum de eorum auctoritate minus quam de Plutarcho ambigatur atque ea in uniVerSum ii qui in litterarum Studii Versantur pervulgata notaque sit. Et Ciceronis quidem testimonia de Catone maiore, quae in libris qui de senectute et Brutus inscribuntur permulta memoriae prodidit, Summae auctoritatis nobis eXistimanda sunt, propterea quod ex ipsius multis atque Varii Scripti apparet eum non modo rerum gestarum memoria valuisse, sed etiam CatoniS. Scripta penitUS OViSSe. De hac autem re dubitare non poterimus, si meminerimus Ciceronem perSaepe cum laudaSS Origines, velut de ossi III, I, I: scribit Cato . de
republ. I, 7, 27 idem pro Planci 27 66: in Principio Scripsit Originum. Tusc. I, 2, 3 est in OriginibuS'. Tusc. IV, 2, 3: gravissimus auctor Cato in Originibus dixit . Brut 10 ue in
Originibus scriptum reliquit Cato. TUSc. I, 2, IOI de Sen. O, 3: scribit Cato in Originibus μ)Catonis orationes Brut. 7, 5. O, O. 23 89 de T III, 29 IOS. de Sen. 3, 4. 8, 2)librum de re rustica de Sen. IS, O, απονθοματα de ossi I, 29 IO4. de orat. II, 7, 27 i)epistulasque de ossi I, II, 36. 7.) tum maXime Catonem et Scriptorem et oratorem, magnis laudibus sustulisse, ut de orat. I, 37, 7 I. 49, 2Is de Orat. III, 33, 33. USc. IV, 2, 3. Brut. 6, 63. 7, 3 66: Origine eius quem florem aut quod lumen eloquentiae non habent de Atque sine ira et studio, ut Taciti verbo utar, de Catone iudicium eum tulisse ea re cognoscimus quod in huius vitiis minime conniVit, Velut Brut. 7 68 antiquior Si huius sermo et quaedam horri. diora Verba , Orat. 3, 32 in orationibus illi horridulis Catonis voces non esse distractas si Praeterea sicero aegre tulit ' oratoribus raui temporis serpauco. Catonii libros 'eoisses aut omnino novisSe Brut. 7, θ), quod non fecisset, nisi ipse Catonianorum scriptorian dilicientissmaus fuisset. PoStremo Catoni Vitae tam peritus St, ut accurate Sciat, quibus annis singulis honoribus ille perfunctu Sit aut Singulas orationei habuerit, atque adeo testetur Catonem anno
Annales d. niversites de Belgique a. I 847-8 Bruxelles 85o. p. 389 sq. Equidem puto nullam esSe causam, cur e hoc loco concludamus Ciceronem in Catone claudando diiudicandoque sibi non constitisse, quod fecit rumannus GeSehiclite Rom p. 446 Montgsber I 84I.I
15쪽
antiquitatis monumenta collegiSse de Sen. II, 38) Neque unquam Cicero in annis et narrationibus de Catonis vita passim traditi Secum repugnat, sed omnia inter Se consentiunt suae cum ita sint, quis est qui dubitet, quin Cicero in Catonis Scriptis legendis vorsatus Sit meque fieri potest, ut Petero assentiar, qui Ciceronem in dialogo de Senectute conficiendo similem collectionem atque dicta Catoniana inspexisse neque ipsius Catonis libros evolvisse arbitretur Dueli Plut p. 2 an a).
Ouod si ordanus Catonis prolog. p. CVP dicti Catoniana ante Ciceronis it Cornelii Nepotis
aetatem collecta et edita Me SuSpicatur, haec Sola est moraque suspicio neque illis testimoniis probatur Nam illa ἀπονθοματα a Sene Catone X aliis Scriptoribus excerpta collectaque, quae Cicero novit atque e quibu nonnulla protulit de oss. d. 29. I . de orat. II, 7, 27I.h prorsus alia esse atque illa dicta Catoniana a posteri e Catonis scriptis congesta luculentissimis argumentis Jordanus ann phil. nov. LXXIII p. 384 sq. demonstravit Ceterum Peterum posteriore tempore opinionem Suam mutaSse Videtur, cum hi St. Rom. relliquiarum proleg. P. XXXX contendat Ciceronem Catonis Origines multum lectitasse. Iam vero de Cornelii Nepotis et Livii auctoritate verba frustra consumere noluerim, cum praeclarae quaestiones de his auctoribus satis superque XStent. Satis habeo uno Verbo commonefecisSe eorum, quae Nipperdeius: de Nepotis atque de Livii auctoritate eorum librorum, qui ad rem propositam spectant, issenius in et Ungerus y argute doctissimeque disseruerunt. Libri denique de viris illustribus auctoritas valde incerta est neque ei, nisi cum aliis melioribus scriptoribus congruit, fides habenda est. Haec sunt quae habui de vitae Catonis sontibu eoru inque auctoritate. Nunc accedamus ad ipsam Catonis vitam narrandam.
I De anno natali. M. Porcius M. F. Cato, Sic enim consul in fastis Capitolinis sub anno I93 339 nominatur
Catoni Uticensi proavus Cic. pro Archia 9, 22 de n. III, II, 37. Plut Cat. mai. 27, 5. Gell. n A XIII, O, 3. TuSculi, quod erat municipium, natus est uo anno natus sit, etSi veteres Scriptore inter Se diSSentiunt, tamen Si annum natalem statuamus 234 32o, minime a veritate deflectere nobi videbimur. Nam de hac re controversia Xstat inter Vetere ScriptoreS, UO malteri Catonem 34 Sao, alteri 239 323 natum esse volunt. Atque ab horum parte stant Livius qui XXXIX, O Catonem Sextum et octogesimum annum agentem cauSam diXiSSe ΠΟΩΔgeSm4Ο
autem anno Ser. Galbam ad populi iudiciunt adduxisses dicit et Plutarchus Vat. mai. Is 4:
: λέγεται ἀρ λίγον ἀπολWAνως των ε' κοντα χοεῖν δίκας, υ μίαν di τεLνταίαν ε ἔτη καὶ 'ογδοηκοντα γεγον τεσσάρων ὁ ἄλλων ένιαντων Ἀμ-ντων αερονίου χάλβα κατηγορησεν ἐνεσηκοντα γεγονως η Valeriu denique MaXimum VIII, 7, Gy refert sextum et octogesimum annum agentem ab inimicis capitali crimine accusatum eum causam suam igisse. Tres igitur hi auctores inter Se consentiunt. Et hoc quidem constat anno I 49 6ος L. Scribonium Libonem tribunum plebis in Ser. Sulpicium Galbam, qui praetor anno ante magnum LVSitanorum numerum contra interpositam fidem interfecerat, rogationem tulisse eamque Catonem acerrima oratione, cuius adhuc pauca fragmenta exstant apud Jordanum Caton. p. 27 Orig. l. VII, -3), suasisse. Hoc igitur anno Catonem nonaginta annos natum Sse Livius et Plutarchus contendunt Ouod si hos, annorum numero' computamuS. Catoni annus natalis 239 3Ι3 efficitur Attamen Ciceronem, graVisSimum auctorem, quinque Post anni Catonem natum eSSe voluisse ex eius scriptis cognoscimus Scribit enim Brut. O, O ne vero etiam tum Catone vivo qui annos quinque et octoginta natus excessit vita cum quidem ipso anno contra cier. Galbam ad iopulum summa. contentione diXiSSet, quam etiam orationem Scriptam reliquit ergo I 4 φ 83 - 234 et de Sen. 4, O dicit Catonem natum esse anno ante O. Fabium M imum primum consulem, qui fuit consul 233 32I, itaque Catonem natum esse 234 52O. Idem Vult Cicero de sen. IO, 32: Quartum ago annum et octogesimum , Cato enim pS de se loquitur, idque anno a Chr. Iso c. quo Cicero dialogum de senectute habitum fingit ib. 3, 4. 4, o de huius P. Scipionis etc. Lael. 3, II.); efficitur autem annu 234, nam 5 - 4 234 item de sen. 4 5o: Vidi etiam senem Livium; qui cum Se anni ante, quam ego natu Sum, fabulam docuisset Centone Tuditanoque OnSulibu i. e. 2 i5I4 etc. ergo 2 -6- 234. Atque ceteris locis, ubi de Catonis aetate Xponit, Cicero semper in hac ratione habita Sibi OnStat. cf. de Sen. 5, 4, 2, 39. 3, 43. Brut IS, O. I. 4, O.). Nec minu cum Cicerone conspirat Plinius nat hist. XXIX, 8. IS), qui scribit: Atque hic Cato DCV anno urbis nostrae obiit LXXX suo quod spectat ad annum natalem 234 32O. Ouin etiam ipse Plutarchus inscius atque invitus a Ciceronis parte stat cum Secum repugnan alio loco narrat Cat. mai. I, 6: φησὶ γὰρ thoc πτακαίδεκα γεγονὼ pr.
την πρωτην στρατευσασθαι στρατείαν, περὶ Oνυννίβας χρονον τυχῶν ἐπδεφλεγε τηνδεταHαν. yhIdem apud Cornelium Nepotem Cat. I, 2 legimus: primum Stipendium merUit annorum decem Septemque. csse Plin. at hiSi praef. Septendecim autem annos Cato natus fuit secundum Livii sententiam 222 332 Cicerone autem auctore 2I7 337. Atqui illo anno Hannibal Alpibus superatis nondum in Italiam profectus erat, hoc autem anno bello Punico secundo Xorto Italia iam vastabatur. Ergo hac re perspicuum S Livium falsum esse et praeterea eius testimonio exiguam fidem habendam CSSe, Si meminerimus Livium sani annorum computationem e Valerio Antiate, auctores incerto
3 Plin. lat. hist VII, 27, 'o et auctori de vir illo 47, 7 ccuratius definiunt quater et quadragies Catonem
causam diXISSe Semperque absolutum esse.
' Cui testimonio magna fides habenda est, quia ex ipsius Catonis scriptis a vitae auctore illud sumptum esse Supra demonStravi. s. issen rit. Unt. p. 292 297. Accedit quod cum illo alia Plutarchi annotatio congruit i 2 3:-Φαβιο δε Μαξίαο Την αραντίνων Πολιν λοντος δ''lia, δεπε μιν ὁ Κάτων rρατευόμενος Da αυτ κουι nμειρακιον υν Idem Cicero de Sen. 4, Io adolescentulus miles etc. Hoc igitur anno Cato annos as non 3 Latus fuit. Huius autem teStimonii Plutarchus oblitus cum c. I aliam rationem Proserret res confudit.
16쪽
20 Nissen rit. Unt. p. 43. q. Peter hi St. Ona reli. Prol. P. CCCVI Sq. SumpSiSSe, quod Unoerus quidem contendit. Philol. Suppl. d. III, 2 P. 43 . Postremo Si auctor de vir illustr. 47,
Catonem annos octoginta natum Galbam accuS se atque filium genui Sse refert, haec ratio tam prava est ut eius diversita nullius Sit momenti.
2. De cognominibus. Cognomina Catonis invenimus Censorii, Sapientis,' Oratoris, Senis. Sed tantum
abest ut his cognominibus Cato vivus ab ae lualibu appellatus Sit, ut mortuo demum posteri hunc honorem tribuerint. Nam verbi Ciceronis Lael. 2 6 propterea quaSi cognomen iam habebat scit Cato in Senectute Sapientis aperte declaratur Catoni viventi illud cognomen non fuisse. Plutarchus autem Cat. mai. I, 2 eum, priuSquam Catoni cognomen adeptUS SSet, τω τρίτον τῶν νομάτων ' PriScum appellatum Sse cum contendat, Valde erraSS Videtur, quia neque remita Se habere verisimile est neque quidquam huc Spectan apud ceteros auctore invenitur cf. Dru- mann esch. om V p. 97. - Immo vero ne a poSteri quidem Priscum eum nominatum esse demonstrari potest, nam quibu loci Catoni additur vox priscus ' semper adiectivi loco ponitur. γPlutarchum igitur, qui persaepe Voces Latina non recte intelleXit neque vertit cf. Peter uellen Plut p. I), hoc quoque loco re perspicua commiScutSSe et confudisse verisimillimum est. Hoc quidem verum est Catonem Suae genti primum fuisse, qui hoc cognomine affectus esSet, nam eius maiores universo PorciOS, non Catone Vocato esse ostendit Dumannus . . p. 93 sq. Sin vero Plutarchu cenSet: νοτερον ὁ τοὐ τωνα τῆς δυναμεως ἐπων 1μον σχε' linguae Latinae parum peritu fallitur, quippe cum, Si propter prudentiam hoc cognomen ei datum esset, Catum, non Catonem eum appellari oporteret, velut Sex. Aelium Paetum consulem I98 336 censorem I94 3ω propterea quod iuri peritiSSimia eSSet, Catum nominatum esse Cicero teStatur de rep. I, I 8, O TuSc. I, 9, 8 de Orat. I, 45 I98 48, 2 la. III, 33, 33. de Sen. 9, 27).3. De honoribus et rebus re Sti S.
Septendecim annos natum 2I7 33 Catonem prima stipendia seciSse eo tempore, cum Hannibal victor Italiam vastaret, Nepos Cat. I, 2. Plutarchus Cat. mai. I, 6 referunt addit lue hic, eam rem ipsius Catonis Scripti traditam Sse. Nam Sic intellegenda esse verba νησὶ γἀ αυτὸς Supra demonstravi. cf. iSSen fit. Unt. p. 292.
Plin. at hist. VII. o II 2, 13. aliasque sed Deilessen Senec. p. 87 Tac ann. III, 66. Hor epit I 33 9 ecl. C. Haim. 872. Teubner. Geli. n. A XIII, O, 3. Gell. XIII, 6, 4. nam XIII, 24, . non cognomen, sed appellatio atque dignitas est. - Eodem modo iam diu ante Catonis tempora C. Marcius Rutilius, qui anno 294 6 et 265 489 censor fuit, ob hunc honorem Censorinus appellatus est. f. Fastos capitol. s. a. 489 u. c. Cens C Marcius N. Rutilius II qui in hoc honore Censorinus appell. e. - cf. ommsen Corp. I. Lat. I. r. II 66: iso hasce res cen
sorem secere bis . . . . CenSorino.
' Cic. de sen. 2, 5. Lael. . . diu in Caecil ao, 66. Verr. II, 2, 5. Uerr. V, O leg agr. II, 24. de leg. I. a. qui loci apud Paulyum Realencycl. t. V. p. 9o4 laudantur, nihil valent ad hanc rem comprohandama
Trogi Pomp. hist Philipp. XXXIII, 2, I contra Geli. n. A. XVII. i. 47 non est cognomen, sed attributum.' Ci Cat. mai. I, 3. de is II, 25, 89 ac de orat. 48. β Hor carm. III. I. II nihil demonstratur, cum hoc loco adiectivum sit c ib. epist. II. 2, II et Scholia ad h. l. ed. Hauthai Berolini I 864 cf. Lessing. Vademecum fur Past. Lange Horaa. d. III. l. -
lescentulus miles cum Fabio consule in Campanos et Samnites prosectu est. Cic. de Sen. 4, IO. LiV. XXIV, 2 19. Q. Nam ad hunc maximae auctoritati Virum Se accommodaUerat, Uiu more et Vitam ut praeclara Xempla imitaretur. Cic. de sen. 4, IO. a. Plut Cat. mai. 3, 4.ὶ
Cornelius Nepos Cat. I, 2 a Cicerone dissentiens Catonem hoc anno Q. Fabio M. Claudio consulibus tribunum militum in Sicilia fuisse narrat idemque legitur in libro de vir illustr. 47, I. Ouae
res vi credibilis est. Nam in Sicilia praetores fuerunt illo anno P. Comelius Lentulus et T. Otacilius Crassus Liv. XXIV, 9. 2); at Catonem eo anno cum Fabio fuisse e Cicerone constat. Deinde e Nepotis verbis: tribunus militum in Sicilia fuit. Inde ut rediit, castra secutus Si C. Claudii Neronis magnique opera eius Xistimata Si in proelio apud Senam concludamus necesse est Catonem usque ad C. Claudium Neronem consulem O7 347 per septem annos in Sicilia man-Sisse Nepotem putasse Uuod vehementer a veritate abhorret. Denique num adulescentulus viginti annorum isque homo novus Cic. de rep. I, I, I. LiV. XXXIX, O. I. Plut Cat. Ai. I, 2. 6, 3. tribunus militum fuerit, valde dubitandum est, praesertim cum Polybius hist. I, 9, I nos doceat nullum iuvenem eo tempore tribunum militum fieri potuisse, priusquam quinque militias
ad minimum sustinuisset. Verba sunt haece: πειδὰν ἀποδεί σι τους πατονς, Io ταντα χιλιαρχον καθιστασι, τεσσαρεσκαί- των ποτε ἐνιαναίους ἐχόντων id στρατείαc, δμα θαλλονς ν τουτοις ἐκ των δεαμ Attamen Cato initio anni 2I4 34 tria tantum annua stipendia meruerat
et se legitima stipendia omnia meruisse ipse dicit in oratione de suis virtutibus contra Thermum habita: Quid mihi fieret, si non ego stipendia omnia ordinarius mermissem Semper. Iordan Catiorat rel. I, 2 p. 43). Itaque fieri non potuit, ut Cato illo anno iam tribunus militum factus esset. Drumannus Gesch. R. V p. 99 quidem, qui Catonem I 4 34 tribunum militum fuisse contendit, militem triti unum quoque militarem significare Vult. Sed valde dubito, num res ita se habeat, cum Cicero, qui hoc anno eum militem fuisse scribit, aliis locis Catonem tribunum vel tribunum militarem appellet atque militem et tribunum militarem Xpressis verbis distinguat Cat. mai. 6, 8. IO, 32 pro Planci II, 27. 28). Langeus heum anno O7 547 demum tribunum factum esse vult. Mommsonius y nihil distinctius de ea re Xponit. Anno o9 343 O. Fabio Maximo Verrucosso V . Fulvio Flacco IV consulibus admodum aduleScens κομιδῆ μνειράκιον, Plut C. mai. 2 militavit sub Q. Fabio, cum Tarentum reciperet. Cic. de Sen. 4 IO. 2, 39. Plut Cat. mai. 2, 3ὶ ForSitan Fabius eum contubernalem secum habuerit, )sicut Cn. Plancius A. Torquati contubernalis in Africa, tum 68 686 Cn. Salumini in Creta, postremo 2 692 tribunus militum in Macedonia fuit Cic. pro Planci II, 27. 28.). Anno o7 347 C. Claudio Ti. F. Ti. N. Nerone M. Livio M. F. M. N. Salinator I consulibus Cato auctore Nepote Cat. I, 2 Claudii Neronis castra secutus est atque fortissimum se praestitit in pugna Senensi, qua Hasdrubal cum recentibus ex Hispania copiis Hannibali fratri auxilio
ventum cecidit eiusque Xercitus deletus est In hac re soli Nepotis verbis nitendum est, cum
' Cic. de sen. 4, Io Ego Q. Maximum senem adulescens ita dilexi ut aequalem. h. Ia cuius sermone ita tum cupide iniebar etc. - Plut Cat. mai. 3, 4 Μαξιμ ρ Φαβίω προσένειμεν αυTων κ . . .
17쪽
ceteri scriptore in hac pugna narranda de ea re taceant. Polyb. XI, -3. Liv. XXVII, 46-49. Valer. M . VII, 4 4. Eutrop. III, 8. OrOSius IV, 8. Zonar. IX p. 432.). Hoc autem anno Langeus . . eum tribunum militum factum Sse censet, quod locis allatis non demonstratur. Sed magis consentaneum esse mihi videtur eum iam anno ante aO8 346)decem stipendiis peractis comitiis ad hunc honoris gradum perveni SSe, y praeSertim cum Plutarchus quoque eum OS Tarentum a Fabi receptum et antequam quaeSturam peteret χιλιαρχίαν obtinnui e velit. Cat. mai. 2, 3. 3, 3). Utrum trib. mil. Rufulus, liceat mihi hac voce uti, etsi e lege Rutilia 69 38 demum in Sum ea vocata est,' an comitiatus fuerit, pro certo affirmari vix poteSt. Nam etSi e tempore quattuor annuis legionibus tribunos militum XXIV omnes populus creavit, quam rem iam ante bellum Punicum secundum factam esse omnisenius vult, y tamen Cato in eorum numero fuerit non necesse est, cum in ceteras legiones, quae illi quattuor eXcepti SinSuper Septendecim eo anno conScriptae Sunt Liv. XXVII, 22 , a consulibus mitti posset. Nam consules hoc fecisse Livius XXVII, 36 testatur. Post pugnam Senensem hortatu L. Valerii Flacci Cato annum XXVIII agens Romam penatibus translatis cum in foro iudiciisque versaretur Statim admiratore atque amicos patrociniis Sibi comparavit Nep. Cat. I, I. Plut Cat. mai. 3, 3. comp. Arist. et Cat. I, 3 de Vir ill 47, I). Plutarcho ea iam ante tribunatum militarem facta esse videntur, sed omnia ad temporum ordinem Spectantia confundit, cum eum iam ante annum aetatis XVII in oppidis Sabinis cauSas egisse contendat Cat. mai. I, 4 Sq.), tuo omnino fieri non potuit. Praeterea qui erat certus magistratuum ordo a OmmSenio praeclaris argumentis confirmatus, ut ceteri iuvenes Romani tribunatu militari perfuncti inter viginti e viros allegebantur, ita Cato quoque, fortasse decem vir stlitibus iudicandis,
inter tribunatum et quaesturam hoc munus adeptus esse Videtur.
Anno MISSO M. Cornelio M. F. M. N. Cethego P. Sempronio C. F. C. N. Tuditano consulibus Cato luaesturalia gerens P. Scipionem proconsulem in Africam bellum Punicum translaturum Secutus St. β Cum Cicero Brut 3 ω contendat: at hic scit Cethegus consul cum P. Tuditano a isso fuit bello Punico secundo quaestorque his consulibus M. Cato modo plane annis CXL ante me conSulem', haec ratio non prorSus recte se habet. Nam annis XL ad annum LXIJ Ciceronis consulatus additis efficitur annus O3 33 I. At Ciceronem de anno MISSO cogit Se apparet e Se luentibus verbis: nam Plautus P. Claudio L. Porcio viginti annis post illos, quo ante dixi Cethegum Tuditanum), consulibus mortuus est Catone censore μ. Conferantur etiam de Sen. 4 IO. Nepotem Cat. I, 3 cum dicat Catonem quaestorem obtigisse P. Africano con-Suli, tui fuit Os 349, erraSSe voluerunt nonnulli homines docti falsoque scripsisse consuli A loco ProconSusis. Sed illi quidem Nepos haudqua luam annos confudisse videtur Verba enim Nepotis haec Sunt quaeStor obtigit P. Africano conSuli, cum tuo non pro sortis neceSSitudine
vixit namque ab eo perpetua dissensit vita Haec quidem recte se habent, nam illa sortitio, qua Cato quaestor P. Africano obtigit, iacta est etiam tum anno Os 349, sonaSSe mense Januario, neque enim obliviscendum est illis temporibus usque ad annum 54 6 novum annum incepisse Calendis Martiis, non anuariis cum eo mense, quod ad temporis quidem spatium a. 222 53 - 54 6
attinet, OnSule et praetores eaque re acta magistratus minores designari Solitos esS MOmmsenius
demonstraverit. Cicero quoque Catonem loquentem facit quaestorem factum 4 AESSe QOS 549, Sed geSSisse magistratum O4ISSO. de sera. Io). Eo tempore autem Africanus consul, non pro consule fuit isque usque ad Idus Martias anni Misso, nam eo die consules sequentis anni magistratum inierunt Ergo Nepos non vituperandus sit uae cum ita sint, mepotis verba Apro Sortis neceSSitudine non gemasi des engen AmtSVerhalinisses vertenda esse putaverim, Sed potius sic intellegenda esse pro necessitudine, quam iis sori Loos tribuit , quae explicatio est Ciceronis ad am. I. I9. I, ubi de sortitiones C. Caelii Caldi, T. Mescinii Musi successoris, loquitur, qui sibi quaestor obtigerit. Praeterea dubito, num sors apud Nepotem o Amt ' intellegi possit, cum 'Oc loco Xcepto tantum cap. 2, eiusdem vitae inveniatur quibus duobus locis LoOS Vertenda St. Cato igitur quaestor obtigit Scipioni, qui, postquam Idibus Martiis os l349 consulatum iniit, viginti quinqueremibus decemque quadriremibus intra quadraginta quinque dies, cum plurimi Italiae socii adiuvissent, aedificatis et armatis in Siciliam provinciam ei nominatam cum septem fere milibus militum voluntariorum profectus Liv. XXVIII, 38 43. 46 totam hiemem ibi consumpserat in quinta et SeXta Cannensibus legionibus, quae ei decretae erant, Supplendi atque exercendo idoneis ad bellum gerendum faciendis. In Sicilia ad belli apparatus perficiendos usque ad aeStatem a. O4 35 commoratus est, cum Pomponius Matho praetor, eius Uccessor, cui Sicilia provincia in hunc annum decreta erat, ibi iam adesset Liv. XXIX, 3 sq. In Sicilia cum Cato Scipionis quaestor esset atque hic rixa inter eos de militum disciplina et de profusa luxuria exorta Catoni diXisset non opus ibi SSe quaestore nimis parco Catonem de Provincia Romam decessisse ibique cum Fabio in Senatu consulem in crimina vocasse Plutarchus narrat. At valde suspecta est haec res Nam neque ceteri auctore neque Livius, qui copiosius et diligentius Plutarcho de iisdem resert legatos Locrenses Romam VeniSSe ibique in Senatu Scipionena eiusque legatum G.
Pleminium accuSasse eamque ad AUSA COgnOScendam legato a senatu missos esse. Catonem ipsum ut consulem suum accusaret Romam Veni SSe Squam memorant. Praeterea haudquaquam
id verisimile St, quippe cum quaestori, qui pietati Vinculo a consule sicut a patre familias filius teneretur, k primum omnino consulem criminibus petere vix licuerit, deinde tanto minus id illi aetati conVeniat, cum eo tempore aditus in Senatum mulli magistratui nisi iam aedilitius osset patuerit k De Scipione autem nusquam niSi in Senatu actum esse Livius eXpressis verbis contendit
XXIX, 22). Itaque Plutarchus falsum quiddam marraSSe videtur et de hac et de cissa re, quod Catonem in Africam non traiecisse vult. Nam illud apparere mihi videtur his verbis es Cat. mai.
18쪽
3, 6 εἰπόντος ὁ του Σκια νος ιυς udi δίοιτο ταμίου λίαν ἀκριβον πλησίαιος ἐπὶ τον πόλλιον φερόμενoc, ἀπῆλθεν ὁ Κατων ε Σικελίας καὶ μετ τον αβίου καταβοων - σχνεδρίω . . . et ib. Dν κιπίων ... ἐξωλενσεν ἐπι τον πόλεμον τω ὁ Κάτωνι . . . Contra his Verbi ib. 3, 3 καὶ ταμας αυτ προ τον ἐν Λιβυν πόλεμον in νεκπεμφθείς nihil nisi id explicatur Catonem quaestoren ad belluna Africanum destinatum in Siciliam missum esse.
Iam vero cum Scipio in infricam traiceret, C. Laelium praefectum classis et Catonem quaestorem navibu onerarii fraeSidio fuisse Livium XXIX. 23 testatur Scipioni inini etsi
omni culpa minime vacavit, D a Senatu ut in Africam traiceret permissum erat. Duo tempore eaeXpeditio facta Sit, accurate vi definiendum sit. Nam Livius tantum refert est te eam factam esse et paulo postquam Pomponiti Matho, Scipioni SucceSSor, cum imperio in provinciam profectus est Attamen cum eo tempore provinciarum magistratus nondum certo die provincias obtinuisse Monam senius demonstret, quando Matho a Scipione provinciam incceperit constituere non possumus Catonem in Africa fuisse praeter Livium cornelius Nepos testatur Cat. I, ). Ouantum temporis ibi manserit, nescimus Sed per annum quaeSturae manere debuit, quamquam Scipio in milite profusus et Severissimu Cato multum moribus inter se differentes perpetua discordia vixisse dicuntur Hoc quidem constat Catonem ex Africa redeuntem ad Sardiniam insulam appulsum esse eaque ex insula Ennium Ioetam Mudiis Calabriae in oppido natum D Romam transtulisse. Postremo Catone quaeStore Sodalitate conStituta esse sacris Idaeis magnae matris accepti cognOScimu e Cicerone de Sen. 3, 3. Liv. XXIX, I 4.)Anno I99 333 L. Cornelio L. F. L. N. Lentulo P. Villio Ti. F. i. . Tappulo consulibus Cato aedilis plebis cum C. Helvio factus est ab iisque ludi plebeii instaurati sunt Liv. XXXII, 7.
Nepot Cat. , 3ὶ Ouod Cato etiam tum aedilis praeturam Sequentis anni iam petivit, illegitimum fuit, sed iis temporibu Septies decies accidisse omnisenius exemplis allatis demonstravit Praeterea de Catone aedile plebi his exceptis nihil scimus. Atque Plutarchus, qui omnium pleraque testimonia de Catonis vita attulit, ne Verbo quidem memoravit hunc aedilem plebis fuisse. Anno 98 336 T. Ouinctio T. F. L. N. Flaminino Sex. Ailio P. F. P. N. alto Cato consulibus praetor Sardiniam ' provinciam Sortitus Li V. XXXII, p. 8. Nepot Cat. I, 4. Plut Cat. mai. 6, 2. lib. de vir ill 47, i cum duobus milibus peditum sociorum Latini nominis et ducentis equitibus recens Scriptis in Siciliam profectus vetere pedites equitesque dimisit, quod ut faceret a senatu ei imperatum erat Liv. XXXII, ). y Sanctus et innocens Cato provinciam obtinuit et cum in faenore
coercendo Sperrimus esSet faeneratore e insula fugavit. Sumptus quos in praetorum cultum
Socii facere Oliti erant. circumcidit aut Sustulit Liv. XXXII, 27. Pliit. l. l. Ipse Cato in oratione
3 Mommsen . . . . - Lange Rom. Alterthumerin , p. a 74 ibique conserantur loci laudati
' Peterus hist. R. reli prol. p. XXVII Siciliam salso nominat pro Sardinia' Nescio cur Drumannus hist. Rom. . . Scripserit Catonem militum Sao exercitui praefuisse.
isde innocentia Sua haec diXit: quam plures ad praetores et consules vinum honorarium dabant; numquam accepi ne privatus quidem. Jordan Cat. orat reliq. LVI p. R. atque similia in or tione de Sumptu suo Jordan ib. II p. 373. Singulas provinciae urbes sine iumentis adiit, cum unus Servus publicus qui vestem et vasa publica portaret solus sequeretur Plut ib. 6, 2 . Quae res mirae nobi non videbuntur, si meminerimus Catonem nimia parsimonia fuisse Plut ib. c. 4-5J, cuius dictum a Plutarcho referatur: ἄλως ὁ μηδῖν τωνον bαι τῶν περιττων, ἀλλ' o τις υδειται, κἄν ἀσσαρίου πιπράσκηται, πολλον νομίζειν lib. 4, et qui villas suas ineXcultas et rudes, ne tectorio quidem praelita fuisse usque ad annum aetati suae septuageSimum dicat. Geli. n. A XIII, 24 I. Hertz. f. ad Marcum l. libr. r. O. Jord p. 79. . In praetura legem Porciam pro tergo civium Cato tuli Sse videtur δ), qua plebi favorem captaret, cum eius auxilio viae ac rationi a Scipionibus novarum rerum Studiosis in republica regenda initae repugnare conaretur. Haec enim te Samit, ne qui ciVem RomanUm Verberaret neve necaret, sed ut condemnatis eXsilium permissum esset, qua re Cato plebi Romanae Vehementer prospiciens homo popularis factus est ). Haud Scio an nonnulla verba, quae Jordanus l. l. p. 74 in numero orationum incertarum posuit, ad huius legis suasionem pertineant. Verba Sunt haec: JUre, lege, libertate, republica communiter uti oportet gloria atque honore, quomodo sibi quisque struXit or. in . I9). Anno I93 359 L. Valerius Flaccus et M. Porcius Cato Idibus Martiis ε consulatum inierunt β). Cato cum homo OVUS SSet Cic. de rep. I. I. I. Verr. , O, 8O. Liv. XXXIX, I. Plut Cat. mai. I, 2. Vellei. I, 28, 2 ΗaaSej. praecipuo Valerii amici auxilio ad hunc honorem provectus est Cic. de rep. I, I. I. Plut ib. I, 2. 3, 3-4 . Cum in Hispania citeriore tantum glisceret bellum, ut consulari Xercitu duceque opus esset, Cato hanc provinciam sortitus est' . tr. Appian. HiSP. 39: μείζονος τι τῆς κινήσεως γιγνομμης μετὰ πλgovo δυνάμεως ἐπgμνθη Κάτων . mi Spania enim I97 337 in duas provincias, citeriorem et ulteriorem divisa erat, luaruni fines saltu Castulonensi et Orospeda monte destinabantur'), atque in ea duo praetores, ut proVinciarum re Constituerent atque ordinarent, C. Sempronius Tuditanus et M. Helvius missi erant ). Quo facto ingens Hispanorum Seditio Xorta nondum sedata erat. Cato priusquam ad hanc seditionem opprimendam in proVinciam profici Sceretur, legem Porciam de Sumptu provinciali, qua sociorum Sumptus in JonSulum praetorumve cultum faciendos coerceret tulisse videtur et ver sacrum ab
Ipsa Catonis verba leguntur apud Senecam epist. 94, 27ὶ , , Emas non quod opus est, Sed quod necesse est
quod non Pu est Sse Carum est. '
19쪽
μετωοιc, ται νίκαιc τοις τροπαιοις' ) Lege Oppia abrogata poStquam Xercitum atque naves neque minu magnum commeatum quam maturiSSi me comparaVit Caton Orat de consulatu I, 6.
Jordan. Liv XXXIV. ), quamvis omnia ab integro paranda SSeni Jordan or I, 7), Statim cum viginti quinque navibus longis atque cum duabus legionibus, quindecim milibus peditum sociorum Latini nominis, octingentis equitibus Liv. XXXIII. 43. XXXIV, 8 a Lunae oppidi portu prosectus est Postquam Ligustinos montes et Massiliam praeterierunt, ad Illiberim et RuScinonem, oppida in Pyrenaeorum radicibus sita, pervenerunt. y Ibi unum diem commorati et nocte altera Pyrenaeum promunturium, quo proicit in altum, Jordan or I, 8. 9. h praetervecti Rhodam, ubi Hispanorum quod in castello erat praesidium vi deiecerunt, deinde Emporia Secundo Vento appulerunt. Ibi v. l. l. Appian. Hi Sp. 4o). De tempore, quo id factum Sit, nihil accuratius ab auctoribus refertur, nisi quod unus Livius scribit id sorte tempus anni fuisse, quo Hispani frumentum in areis haberent. Nonnulli viri docti, ex iis Ungerus l. l. quoque huius temporis definiti non satis rationem habuisse videntur, etsi ea definitio ad tempus constituendum plurimum valere mihi videtur Nam iis verbi. apparet Hispanos frumenta demessi in areis, quae in campo raperto creta cylindri OmPresSae erant, StraViSSe ut torrerentur atque deinde detererentur uae Ilerumque ieri solebant extremo mens. Ouinctili. Varro de reb. rust. I, 2 Script rei rust. Cur Gesnero.) inter Solstitium et caniculam. Verg. Georg. I I78. 297. II 2 Hesiod vers. MIO Sq. Itaque hoc mensi Catonem Emporias servenisse censeo. Neque fieri potuit, ut priore clempores in ProVinciam Temeniret, cum consulati Idibus Nartiis inito supra viginti quinque milia militum
Liv. XXXIV. I S. Hoc tantum loco illam legem affert quam XXIII, 32 et XXIV 49 asserre oblitus esse videtur; nam XVI, 36 alia lex agitur Val. Max. IX, I, Tac ann. III, 34. Oros. IV. o. Zonar. IX, 47. Iam Lachmannus de fontibus histor T. Livii Gott. Sa I. comment. II p. 8 haec verba attulit. Cum his verbis conserantur iv. XXXIV. I-2. et perloch. Bollivis diatribe it in M. P. at scripta et Dagm. Trai ad h. 826 p. 56. Meyer-Dubner orator Rom. fragmenta. Paris. I 837. P. II 9. Liv. I. I. Illiberis oppidum in meridiem spectat Polyb. XXXIV, Io I. Strab. IV, I pag. I 82. LiV XXI, 24. Neque ex ea re, quod Cato orat. I. J. Ruscionem oppidum postremum asseri, concludamus licet eum putasse illud oppidum
' Ut exemplum afferam, Scipioni, ut anno os 549 triginta naves longas aedificaret, quadraginta quinque diebus opus erat Liv. XXVm. 45, 46 .
sacrum aciendum, legis Oppiae abrogatio dissuadenda, iter maritimum perficiendum esset. Un-geru quoque l. l. p. 62 an a Catonem in his rebus perficiendis tres menses Consumpsisse Vult. Praeterea homines iam miratos esse, quod consul diutius in urbe commoratus bellum Hispaniense neglegeret, Livius annotat XXXIII, 44. - Consulem igitur appulsum Emporitani comiter ac benigne acceperunt. Jord. r. Ι, IO: mihi atque classi obviam fiunt'. λὶ iv. b. 9.). Paucos dies ibi moratus redemptores frumentum parare vetuit Romamque dimisit, cum diceret: bellum seipsum alet ' Liv. b.). Ab Emporiis profectus agros hostium ussit et vastavit. Attamen cum novos milites belli nondum peritos haberet, hostes Statim adoriri non ausus Si Jord. r. I, 3. Liv. b. 3.). Iam cum castra haud procul ab Emporiis haberet, legati tres a Bilistage, Ilergetum regulo, auXilium socii Romani petituri venerunt, Cum quererentur castella Sua oppugnari neque spem esse resistendi, nisi consul tria milia militum auXilio mitteret. Sed Cato cum exercitum imminuere nollet, tertia militum parte in naves imposita Ilergetibus auxilio se venturum esse Simulavit, Ut ea re socios spe afficeret, hostes autem terreret. Ad ceteros socios ut in fide retineret alio legatos, alio litteras, alio praesidium, alio frumentum usquequaque misit j. Et novos milites ut ad bellum aptos efficeret, Xercitationibus fatigavit atque levibus proeliis expeditionibusque fortes reddidit. Jord. r. I, 3. s. Appian. l. l. G ἐπὶ in τι την στρατιῶν ἐγυμναζεν.)Ante hiemem autem anni 193 339 illam pugnam adversus Hispanos commiSSam non SS APParete ipsius Catonis verbis Jord. l. l.): Interea unamquamque turmam manipulum, Ohortem ten Ptabam, quid facere poSsent proeliis levibus Spectabam, cuiusmodi quisque esset Si quis Strenue fecerat, donabam honeste, ut alii idem vellent sacere, atque in contione verbis multis laudabam interim aliquot Pauca castra feci. Sed ubi anni tempus venit, castra hiberna . . . . Hic verba a Frontone ad Verum imp. P. I P. 34 d. Rom. Servata interrumpuntur, Sed secundum Livium cetera Sic Supplenda Sunt cap. 3): cum iam id tempus anni appeteret, quo res geri possent, Castra hiberna tria milia passuum ab Emporiis protulit. Hiberna Cato apud Emporias egit. Jord. r. I, 3 . ProXimo autem Vere cum iam id tempus anni appeteret, quo res geri possent castra hiberna tria milia PaSSuum ab Emporiis movit. Inde per occasiones modico praesidio in castris relicto modo huc modo illuc milites praedatum in hostium agros educebat itaque praedonum magis quam bellantium more, ut Catonem loquentem Livius facit c. 3), bellum gerebatur. Postremo suorum et hostium
animo Satis Apertu pugna decertare Cato constituit. Appianus l. l. refert Catonem ante pugnam initam Classem Massiliam remisisse, ut milites terrore ac desperatione inipletos sortiore redderet . Media quadam nocte Prosectu postquam auspicatus est, exercitum praeter CaStra HiSPanorum Circumduxit et prima luce acie instructa tres cohortes sub ipsum Hispanorum castrorum vallum miSit. JOrd. or. I, 3. LiV. C. 4). Cum hae Cohortes fuga simulata hostes e castris elicuissent hostesque in acie sub Cariri S Struenda trepidarent, Cato incompositos aggressus est. Ab utroque Cornu equites in pugnam
induXit, sed in deXtro statim pulsi pediti mediam aciem tenent terrorem impulerunt Haec ubi Cato
Haec verba nonnisi ad Emporitanos pertinere possunt, cum hostes, quibuscum Cato conflixit, nunquam prope ad classem venirent atque proelium procul a classe commissum esse Livius testetur ib. I 6 . Iordanum quoque id fragmentum huc rettulisse postea inveni prol. p. LXVI). hJord Cat. r. I, 2I. Hoc ragmentum ad bellum Hispaniense spectare atque a Iordano salso positum esse os prol. eius P. LXVI verisimillimum est Nam potius post fragm. I scribendum est. Τ Nam protulit pro textus lectione posuit ' scribendum se conicio, cum nullo alio modo ex difficultatam interpretandi angustiis liberemur.
20쪽
vidit, duas cohortes delectas ab dextro hostium latere circumduci et a tergo se ostendere iussit Iord or. I, 6 Diu pugna anceps erat. s. Appian. l. l. ἀκρίτου ὁ αντης scit. τῆς μάχηυ ἐς δείλην
ἔσπέραν τι orsi κ. . Nam etsi OStium MeXtrum cornu et media acies in Romanorum fronte atque ab cohortibus delectis a tergo urgebantur, tamen Sini Strum hostium cornu Romanus miles vix sustinebat. Apud Appianum media Romanorum acies urgetur. h Hoc tempore Cato cum subsidiariis cohortibus Appianus accuratius definit: με τὸ τριέων τάξεωνδ Secunda incie adductis primam auxilio seni v et integris copiis tostet desessos adortus acri impetu perculit atque dissipavit. Tum castra, in quae hostes iugerant, Secundam legionem, quae in subsidio posita erat, oppugnare iussit. Hoste autem sortiter Pugnante Romanos a Vallo Summovebant, i donec recens Romanorum legio admoveretur atque consul cum secundae legionis principibus hastatisque sinistra porta in castra irrumperet Quo facto hostes caesi et Castra direpta sunt. Haec fuit nobilis Catonis victoria. Cum duabus legionibus et quindecim milibus it octinerentis sociorum magnas hostium copias, quae APPiano teSte HiSP. C. O. ,ἐς τετρακισμνρωνς fuerunt, sugaverat atque deleverat. Quot hostes aut Romani ceciderint et qui fuerint hostes in Livio non cognoScimus, nam iis Livii verbis C. 6 sequae res non minus quam Pugna pridie adversa Emporitanos Hispanos in deditionem compulit ' de hostium nominibus certiores nequaquam facti Sumus. Livium autem nomina propterea omiSSiSSe Videtur, quia apud Catonem, quem hoc loco auctorem eum secutum esS Jordanus . . prol. LXVI Sq. NiSsenius rit. Unt. , IS sq. Peterus hist. R. eli. p. LI sq. Ungeru l. l. P. 66 sq. inter se conSentiunt, neque numerum neque nomina hostium invenit. I iv c. I S. Plin. nai aiSt. VIII, 4, II iocum autem, quo haec Pugna commiSSa St, non Procul ab Emporiis afuisse manifestum est, cum Catonis castra tria milia passuum ab Emporiis abesset atque Cato, priusquam ad hostes venisset, media nocte usque ad primam lucem iter faceret LiV. C. I 3. 4). Hac pugna tota hostium regio accolaeque eorum in populi Romani potestatem redacti sunt; LiV. c. 6. Confestim inde Cato castra OVit et quacunque agmen incedebat legati hostium civitate suas dedentium occurrebant et cum Tarraconem veniret, iam omnis cis Iberum Hispania perdomita erat Bergistanorum civitatis Septem castella cum desecissent Cato exercitu in hanc regionem deducto sine memorabili proelio in ditionem redegit. Liv. c. I Q. Iidem conSule Tarraconem regresso iterum defecerunt atque iterum subacti sunt, quo facto omne Sub corona Venierunt. Tum omnibus cis Hiberum Hispanis arma ademit atque oppidorum omnium moenia uno atque eodem
die eos diruere iussit Liv. c. 7. Appian. H. 4 I)δ)Omnes Hispani paruerunt praeter Segesticam Urbemq), quam ineis ac pluteis cepit. Deinde Cato P. Manlii praetoris, qui Catonis consulis in Hispania citeriore legatus erat, litteris auxilio arcessitus in Turdetaniam legione d it Jord. r. I, r. 8. 9), γ
Ad hanc rem Catonis fragmentum spectare videtur hoce: Iam apud vallum nostri satis agebant Gord or. I, IT) Tota haec pugna perspicue, etsi nonnulli viri docti contrarium contenderunt, a Livio describitur et quales acies fuerint, demonstratur uno conspectu tabula, quam pro virili parte fine huius dissertationis depinxi.' Plutarchus Cat. Io, 3 cum Polybium ἐντος Βαίr- scripsisse dicat, errasse videtur, cum Appianum, Polybii pedisequum, περὶ Ιβηρα praebere inveniamus atque urbes trans Iberum, sicut Celtiberorum Seguntia urbs, Liv. c. 9)
etiamtum posteriore tempore moenibus munitae Sint.
' Apud orbigerum Handb de alte Geographie vol. III. non invenitur.' Ungerus l. l. p. 6 an. I. recte indicasse videtur hos Turdetanos non illos in Baetica, sed populum haud procul a Sagunto habitantem fuisse Fortasse in ea regione Turdulorum sedes erant, nam eos a septentrione Turdetanorum fuisse Polybius voluit, qui Turdetanos et Turdulos discerneret Strabo III p. 39J. Livius autem modo Turdetanos modo Turdulos sine discrimine voCat.
tam icto secernere tentavit cum trium condicionum electionem iis ferret, primam ad Romanos tranSeuntibus duple stipendium se daturum, alteram domos ipsos abeuntes innoXios futuros tertiam, ut Secum armi decernerent. Qui cum hostes ad pugnam e munimentis elicere non POSSet, agros Praedatu ad Seguntiam oppugnandam perreXit i Sed cum hostes nulla re moverentur, Cato omni Xercitu in castris praetoriis relicto η cum septem cohortibus ad Iberum regressus Si Liv. c. 9 . ' Quo in itinere ad consulem desecerunt Sedetani, Ausetani, Suessetani, quorum auXilio Lacetanorum oppidum Xpugnavit q)Haec Livium Catonis que fragmenta secutus de bello Hispaniensi narrandum mihi esse Censui. Ivium autem in Bergistanis subigendis res confudisse apparet, nam cum C. I iam omne BergiStani a Catone Sub Corona venissent, C. I de altera eorum Venditione Livius narrare non debuit NisSentu quoque p. 57 Livium eandem rem bis rettulisse Contendit. Itaque narrationem de altera Bergistanorum venditione omisi. E Plutarcho praeterea cognoscimus Catonem in HisPama quadringentas πολεις' vel potius castella cepisse Cat. IO, 3). Sin autem Plutarchus narrat is Σκιπίωνα τὰν χθαν' Catoni successorem faCtum in Hispaniam pervenisse Catonisque imperium nivisse id prorsus falsum est. Nam P Cornelius Cn. f. Scipio NaSic propraetor Hispaniae ulteriori factus est Liv. XXXIV, 42 43), cum Scipio Africanus qui Consul in Macedoniam, non in HiSpaniam Cum imperio mitti vellet neque a senatu mitteretur in Italia ma
Hi omnibuS, quae narrata Sunt, perspicuum fit Catonem magnum imperatorem fuisse nec ConSentire OSSum Cum rum anno GesCh. om l. V p. 4', qui non aeque iudicasse de Catone Videtur, cum dicat: Alsieersutirer exuahrte Cato sicli enige ais e rutim te
jedocli da e uber die Kriegskuns schri eb, o bestim in te dies aucti da Urthei liber die Leisiungenuo dem einde. Contra Nitetschius ' recte iudicat: Cato eine in seine Provin Hispaniendan ais Legat de Acilius fur rie und Verwaliungiede utendes Talent. neque aliter Momm Semu R. G. I p. 26) hal Soldat, at Stabsoffigier und ais Feldher halte e sicli gleichiuchii bewaliri. Equidem satis habeo de ea re hos locos afferre Cic. de orat III, 33 33'
idem faOle Ptumu imperator etc. Nepot Cat. 3, I magnus imperator Liv. XXXII 34 neminem Omnium imperatorum, qui Vivant, acriorem virtutis spectatorem a iudicem fuisse sciunt
qui illum et alios duces longa militia experti sunt V et XXXIX, O in bello manu fortissimus
OPtumus imperator alibique Neque modo in 'ellis gerendis sed etiam in provincia administrandi Cato strenuum
Hoc oppidum Celtiberorum esse debet, non illa Myovνεια in Baetica ita.' imperio eius finit' provincia decedere debuit atque eam ob rem militibus stipendium solvit. f. nee I et
ivs Oppidi nomen mi uius non affert, forsitan uerit Barcino Barcelona. x Ptolem II 6 48, Melabat 4 4 Pun t. iSt. III. I, 4. Itin Ant. p. 39o. 398 Oros VII. 143. Strabo III p. 15 scribit inrisse,s ' Langeus Rom. Alterili. P . I99 falso scribit Scipionem Catoni in Hispania succedere Voluisse' Nitase Polybius Mel 842 p. 7.