장음표시 사용
21쪽
idoneumque se praestitit Nam in pecuniis publicis integer, cum meque amicos divites redderet neque Suam rem augere Studeret, qui de Se Confiteretur: εἰς αντον ἐκ των Lσκομμων ex praeda bello Hispaniensi parta ODdi ἐλθεῖν πλζν σα πέπωκεν 1 M, οὐκε. Plut Cat. IO, Socios nimiis sumptibus premere noluit atque adeo eam ob rem quinque Solos Servos in Hispaniam duxit. Jord. r. I. III. Plui. . . IO, Disciplinam militarem ad priscos mores redegit et equitum dissolutam disciplinam oratione quam apud eos ad Numantiam habuit Jord Cat. r. ), castigavit, e qua Gellius pulcherrima illa verba XUI, I, 4 Servavit: Cogitate cum animis vestris, si quid vos per laborem recte feceritis labor ille a vobis cito recedet, bene actum a vobis, dum Vi VitiS, non abScedet Sed Si qua per voluptatem nequiter seceritis voluptas cito abibit, nequiter factum illud apud vos semper manebit. Forsitan ad irationem hoc bello apud milites simili occaSione habitam pectent verba Plutarchi στρατιωτον ὁ μὴ ἰεῖσθαι Ἀα μεν χεψας ἐν τυ βαδίζειν, Oli di ποδα. ἐν - μάχεσθαι κινουντος. μεῖζον ὁλ ήοχονro ἀλαλάζοντος. EN argentariis ferrariisque magna vectigalia reipublicae instituit Liv XXXIV, 2I Jord. Cati Origin lib. II r. 43. Priusquam provincia decederet, militibus Niritim ut γν πνρίου donavit, cum diceret ως κρειττον ni πολλον Ῥωμαίων ἀργυριον χρνσίον λίγον εχοντας ἐπανελθεῖν. Hispaniam cis Iberum a Catone prorsus pacatam esse Livius testatur XXXIV, 2I Pacata Provincia. b. 43 quoniam in Hispania et Macedonia debellatum foret. ib. eum exercitum dimitti, qui cum Catone in Hispania esset Appian. H. I καὶ malitisii. - μέλλον νggodo γενόμεναι Scit , πολεις αἱ περὶ Ιβηρα ποταριον διἔνειμαν ἐς πLῖστον ἐπι εἰρήνης. Quo tempore at Provincia decesserit. diligentius definiri non potest, sed diu supra consulatus sui annum in PrOUinCia mansisse videtur, cum Scipione iam consule Lacetanos demum debellaret Nep. Cat. 2, 2. Plui. l. l. I, EX Hispania Romam redux triumphavit, qua occasione militibus ae praeda divisit in singulo duceno Septuagenos aeris, triplex equiti Liv. XXXIV, 46. Perloch. Cat. r. IV. Jord.). Triumpho autem Ieracto orationem .de triumpho qua des se gesta. χXponeret. apud populum habuit. Jord or Cat. IU. b. proleg. p. LXIX) δὶ Catonem loco legati consularis i. Sempronium consulem circum Istrum bellantem adiuvisSe a Solo Plutarcho comperimus Cat. 2, 3. Illum Sempronium eundem esse atque Ti. Sempronium Ti. s. n. n. Longum anni 94 36 consulem, qui in Boiorum agrum Profectus ad- VerSus eo pugnavit LiV. XXXIV, 42 4 sq. perspicuum est. Itaque nulla est CauSa, cur dubitemus quin Cato in hoc contra Boios gesto bello Sempronii legatus fuerit, velut anno sequente
idem Sempronius L. Cornelii Merulae consulis qui Boios vicit legatus consularis suit Liv XXXU, ). Haud Scio an ad hoc tempus, quo Cato legati munere functus est, illa verba ipsius at nisPertineant , Cum SSem in Provincia legatus Jord Cat. r. LVI.). Quod Plutarchus scribitis Σεμπρωνίω τά περ Θρακην καὶ Ἱστρον πατενοοι ' errore ab eo insertum esse videtur, cum
nesciret, ubinam Boiorum Sede eSSent.
Anno 9s 363 Acilio C. F. L. N. Glabrione P. Cornelio Cn. F. L. N. Scipione Nasica
consulibus Acilium consulem ad bellum Antiochinum proficiscentem Cato tribunus militaris secutus
3 Prorsus salsus est Drumannus . . . o de hac re neque minus Pauly Realencycl. t. V. P. I S).' Mommsenius R. p. 24 non recte contendit Catonem in Ti. Sempronii exercitu tribunum militum
luisse nam nuSquam eius rei testimonium exstat.
est. Tribunum militum eum suisse volunt Cicero de sen. IO, 32), Plutarchus Cat. mai. 2. I. comp. Aristi , ), Appianus Syriac. c. 8), Frontinus II, 2 vi, auctor de Vir illuStr. 47, 3; contra Livius XXXVI, 7 eum vocat legatum. Sed Ciceroni et Plutarcho, cuius de Catonis
rebus bello gestis capita O-I e Catonis Originibus sumpta esse supra demonStraVi, maior fides habenda est quam Livio. Haudquaquam autem in ea re offendere debemus, quod Cato iam Semel antea tribunatu iunctus est, nam eo tempore non raro bis atque adeo ter id factum eSS Momm Senius nos docet. Rom. Siaatfr. I p. 447. an. I.). Causa, cur tribunus militum huic bello interfuerit, ea mihi esse videtur, quod Cum imperio Romano magnum periculum immineret, h)patriae defendendae deesse noluit. Neque consentire possum cum ommsenio Rom. GeSch. P. 24 , qui dicit: Es War in Demonstration gege die neumodis che ossaliri, das der Consula Cato tinter Manius Glabrio ais riegstribu Dienste alim. In pugna ad Thermopyla Cum ConSul Antiochum regem a fronte adoreretur, Cato Callidromum iugum ab AetolisseXCentis inseSSum noctu occupavit atque deinde a tergo in hostes irrumpens maYimam victoriae partem. reportaViti LiV. b. I Sq. Pluti ib. I Sq. Com P. Ari St. 2, 2. 3 ἐκείνη ἀρ νίκη περι- νανως ero οτσα Κάτωνος ἐξήλασε τῆς Ἐλλάδος τὴν σίαν καὶ παρεσχεν ἐπιβατην ανθις Σκιπίωνι - APpian Syr. 9. Catonem POS Pugnam Consulem ampleXum XClamaSse Plutarchus teStatur Ι4, 3). ως υτ ἄν αντος ουθ ο νμπας δῆμος ἐξισωσειε τἀ ἀμοιβάς ταῖς ά2ωνος νεργεσίαις. Catonis illa per Callidromum circumitio copiose a Plutarcho l. l. C. 3 a narratur neque eam hic denuo reserre mihi in animo est. Ad hanc pugnam ad Thermopylas pertinere Videntur illa fragmenta 3-26 orationis Catonis de consulatu suo Jord. r. IJ Eam ego viam edetemptim temptabam Charis I p. 214 ei l). - Recto fronte ceteros sequi si norit Festus P. 286 . . ratem uti ab Thermopuleis etc. Charis. II p. 2O Keil). - Uictoriae nuntius Cato a ConSule Xtemplo OS pugnam secundum Plutarchum Livio vero teste omnibus in Euboea pacatis Romam missus ab emporio CreuS Patras ad Corcyram bydruntumque' traiecit. Inde pedestri itinere per Tarentum Romam quinto die perVenit Liv. XXXVI 2I. Plut. l. l. 4 4. Jordanus prol. p. LXX recte censuit verba Catonis in M. Acilium Glabrionem orationis or. XIII): Postquam navitas e navibu eduXi, non e militibus atque nautis Piscatores Penatore feci, sed arma dedi spectare ad Liv. XXXVI, 4, ubi M'. Acilius consul copias in GraeCiam traiectas Larisam ducere tribunos militum iubet. Iam ante pugnam Acilium legatos in urbes Graecas misisse, ut socios in fide retinerent, in eorumque numero Catonem qui Patrense S. Aegiense S Corinthios Atheniensesque in Romanorum partem traheret, Plutarchvcl. l. 2, 3 narrat. Catonem cum Atheni commoraretur, ibi orationem apud Athenienses Jord. r. VII habuisse Consentaneum est. Livius XXXV, 23 3 non Acilium sed senatum iam anno Superiore legatos, quorum nomina, illo Catonis omisso, asser in Graeciam ad sociorum animos tenendos dimisisse Contendit. Anno Sequente quoque Catonem bello a L. Scipione consule contra Antiochum in Asia continuato intersuisse apparet ex ipsius Catonis verbis Jord. r. I, 26): Item uti ab Thermopuleis atque 3α Asia MaXimo tumultus maturissime disieci atque consedavi. et e ciceronis pro
Liv. XXXV, 23 Ceterum eo tempore minus ea bella, quae gerebantur, curae patribu erant quam e pectatio nondum coepti cum Antiocho belli. Ira in dies magis fama de Antiochi bello et cura patribus crescebat. f. XXXIII, 44. XXXVI, 3. - Plut Cat. mai. 2, I ἐπ' 'Aντίοχον τον μέγαν . . . . νοβῆσανTα Ῥωμαίους, ουθεν ἔτερον με, 'Aννίβαν.κ. . . - APPlan. Syr. c. I S. - Flor epit. I, 24, 2 non aliud formidolosius fama bellum fuit. b. D ed. Ialm . t Plutarchus Cat. mai. 24 4 scribit Βρεντεσιον Pro Hydrunto.
22쪽
Murena verbis. Attamen cum in illo bello nihil memoratu dignum perfecisse Ristimandus Sit, Livius Ceteraque auctore eam rem memoriae non prodiderunt Quod eo facilius fieri potuit praesertim cum in pugna etiam Thermopylens Catonis re praeclare geStas breviter tantum attin geret Iordanus prol. p. LXVI dubitat, num tumultus ex Asia' Latine dici possit bellum a reue Antiocho e Asia motum At tumultus ab Thermopuleis per se intelleguntur nulli est causa cur non dicantur tumultus X Asia'. Mihi quidem maximi ab Thermopulci atque ἈκAsia tumultus intellegendi Me videntur bella repentina et gravia ab Th. atque e Asia imperio Romano imminentia. Neque in hac re inest ulla difficultas Nam perlacile fieri potuit, ut Cato postquam Uictoriae nuntiit e Graecia Romam revertit, cum Scipionis exercitu denuo in Graeciam atque inde in Asiam traiceret Quod ad temporis spatium attinet. nihil impedit Hoes mihi magis conSentaneum videtur quam Ciceroni ex arbitrio errorem imputare. quod Jordanus iacit, ulPP cum non neceSSe Sit, nos illud sacere. Anno 89 36 Catonem cum quinque competitoribus cenSuram poStquain Petivit, repulSamtulisse Livius nos docet XXXVII. 37. 38. Cum M. Acilio Glabrioni cmisurae competitori in quem populi avor se inclinabat, duo tribuni plebis diem dixissent, Cato in eum testis ustitit et quattuor oratione in eum habuit. IOrd Cat. r. XIII. prol. p. LXXV). Qua re commotus Acilius petitione destitit Censores T. Quinctius Flamininus et M. Claudius Marcellus creati sunt 1-i V AAAVll, d). - Catonem hoc anno legatum consularem M. Fulvii Nobilioris in bello Ambraciensi 89 365 suisse, quod ange us Rom. Alt. I 4 22 vult e verbis Catonis Gord or. XI) , M. Fulvio consuli legatu Sum in Aetoliam, Propterea quod ex Aetolia conplures venerant, Ae lo Pacem velle.' apparere mihi minime videtur. Sed potius sic intellegenda esse CenSeo, Catonem non tu Via legatum consularem suisse, Sed a senatu legatum eXtra ordinem misSum4SSem Aetoliam ut de pace cum Aetolis conficienda Fulviique rebus gestis ac belli statu certior
neret eoque facto pacem Conciliaret.
Placcus P. Porcius Cato censores acti sunt, i etsi Scipionum actio ne id fieret omnibus viri.
ius Vulso Furius Purpureo satricii, plebeii autem M. FulVius Nobilior et M Semoronii
'' 'N' dipiscerentur, Sed etiam, quia censuram eius
Severam PericuloSamque multorum famae suturam esse suspicabantur. Liυ h Plut Catmal. 6, 3. 4. com P. AriSt. I. Nihilominus etsi Cato censuram magis poscebat quani petebat taretur CXClamaretque εγαλον καθαροοῖ, ta τ' re L tamen f
mores Cato magna voce nuntiaverat Liv. b. Plut. l. l. 6, 3 sq. Prima res, quae Catoni cen
fori essicienda erat, ea fuit, ut Scipionis Africani modo ante 83 369 mortui h loco legeret principem Senatus, qui tribus prioribus lustris Africanus fuerat Liv. XXXVIII, I 8 XXXIX, 2). Cato autem pSum censurae collegam Valerium Flaccum senatus principem fecit. Deinde cena Sore in Senatu legendo septem senatores senatu moverunt Liv. b. 2. Plut Cat. Ἀ7. I), in his L. Quinctium Flamininum, fratrem T. Flaminini qui Macedones ad Cynoscephalas I97 337 sugaverat, hominem consularem consul fuit I9al 562). Causa autem movendi haec suit, quam secundum ipsius Catonis orationem si nobis refert Livius C. 42): Philippum Poenum, Carum ac nobile scortum M ab Roma in Galliam provinciam, quam L. Flamininus consul sorte administrabat, spe
ingentium donorum ab illo perductum tum puerum per lasciviam cum cavillaretur Xprobare Consuli persaepe solitum, quod sub ipsum Spectaculum gladiatorium abductus ab Roma esset, ut obsequium amatori iactaret Forte epulantibus iis, cum iam in incaluissent, nuntiatum in con-vi Vio esse nobilem Boium Cum liberi transfugam venisse; convenire Consulem velle, it ab eo praesens fidem acciperet. Introductum in tabernaculum per interpretem adloqui consulem coepisse. inter Cuius sermonem Quinctius Corto Vi tu inquit quoniam gladiatorium spectaculum reliquisti, iam hunc Gallum morientem Videre et cum is viXdum Serio adnuisset, ad nutum scorti consulem stricto gladio, qui Super caput Pendebat, loquenti Gallo caput primum percussisse, deinde fugienti fidemque populi Romani imploranti latus transfodisse. Haec quidem Livii narratio fide dignior aliis est alios enim alia narraSSe atque de eorum discrepantii iam Supra disserui p. 2 sq. L. Furium Purpureonem, CenSUrae Compotitorem, Cum aquam publicam Contra legem in privatum aedificium derivasset ' , Claudium quendam Neronem β' ob dissolutos mores Jord Cat. or. XXprol. p. LXXXIJ. Manilium ConSulatum petiturum, quod Xorem interdiu filia inspectante exosculatus esset, CenSOre Senatu OVerunt. Plut Cat. 7, J. In equitatu recensendo summa severitate
usi sunt Equos publicos ademerunt L. Scipioni Asiageni θριαμβικω ἀνδρὶ Plut . . . I 8, i), qui fratris auxilio Antiochum apud Magnesiam ad Sipylum I i564 vicerat Liv. b. C. 44. Plut L l. 8. Ide vir ill 53 3 ignominiae cauSa), et L. Veturio ob Sacrificium commissum D Jord Cat. r. XVIII:
Τ Jord Cat orat. XVII. Cic. de Sen. 2. 42. Liv. l. l. Plut Cat. mai. 7. Flam. 8. Val. Maxi Vir ill 47, 4. cs. Caton orat. XVII, 3. Jordan: Aliud est, Philippe, amor longe aliud est cupido, accessit ilico alter ubi alter recessit alter bonus alter malus.
2R 'ςri id Cl Rdixi mbigitur Utrum Appius Claudius ero, qui praetor Hispaniam ulteriorem sortitus
i Liv. XXVII, 55J, an C. Claudius ero, qui bello Punico secundo Hasdrubalem devicit Liv. XXVII 4, Nei at i et Posteriore tempore cenSor actus est Liv. XXIX, 37), an C. Claudius Nero legatus ad Ptolemaeum Liv XXXI.
Quid sacrificium commissum significet recte exponit Iordanus prol. p. LXXX Ciceronis testimonio de leg II, 9, 22 .,Sacrificium committit qui Sacra deserendo sacrum committit. atque similiter Feldhuge Cie de te ibus ei 185a' ad . . ., ei Vergelien gege das Hellige. elandum scelus autem eum commisisse, qui talis sacerdotii officio tanquam hereditari deesset neque debita praestaret, nos docet d. Lubbertus in dissertatione, quae inscribitur Commentationes pon- tincales Berlin IS 59. p. 77. C
23쪽
-Quod tu, quod in te fuit, sacra Stata, Solemnia, capite sancta deseruisti Festus p. 344 M. et quia ob corpus nimis pingue Sedere non posset in equo trepidante , ut ipse Cato valde significanter dicitiord. l. i. stagna. yy). In censibus quoque accipiendis tristis et aspera in omnes ordines censura fuit. Dictum ad hanc rem Spectan Cicero nobis servavit. Nam cum Cato censor L. Porcium Nasicam quaeSivisset: EX tui animi Sententia tu uxorem habes Non hercule, inquit, ex mei animi sententia Cic. de orat. II, 64, 26O. s. Geli. n. A. IU, O, I sq.). Aquam publicam omnem in privatum aedificium aut agrum fluentem ademerunt Liv. l. l. Plut l. l. I9 I. et quae in loca publica inaedificata immolitave privati habebant, intra dies triginta demoliti sunt. Liv. l. l. Plui. . .) Ornamenta et vestem muliebrem et vehicula quae pluris quam quindecim milium aeris essent deciens pluris in censum reserre iuratores Cato iussit, qua re perspicitur luxuriam Oppia lege abrogata in dies magis serpsisses Liv. b. Nep. Cat. 2, 3 Plut es 8) Orationis, quam Cato hac occasione de vestitu et vehiculis habuit, fragmentum Ystat apud ordanum Cat. r. XXI. prol. p. LXXXII et ortasse huc Spectat oratio de signis et tabulis Gord Cat. or. XXII. δ). Item mancipia annis viginti minora, quae poSt proXimum lustrum decem milibus aeris aut eo pluris VeniSSent, ut ea quoque decien tanto pluri quam quanti essent aestimarentur et his rebus omnibus terni in milia aeris attribuerentur edi Xit Et vectigalia summis pretiis ultro tributa infimis censores locaverunt Liv. l. l. Plut l. l. 9, ) ). Sed publicani, qui ne magna iacturas sacerent metuerunt, atque ii, qui a Flaminini parte steterunt, a senatu ut locatione. induci et de integro locari iuberet impetraverunt Liv. l. l. Plut Cat. I9, 2 Flamin. 9, 3 et plebis tribunos nonnulloS, ut Catonem apud populum accusarent et duobu talentis punirent incitaverunt Plut Cat. 9, 2). Cato autem contra tribunos oratione Se defendit, cuius fragmenta esse videntur. quae Festus P. 242 prodidit sub inscriptione ad litis censorias Iord. or. XXIII Censores deinde omnes locationes edicto iis ab hasta, qui priores ludificati erant, summotis paulum imminutis pretiis denuo secerunt Liv. l. ). - Opera praeterea acienda e decreta in eam rem pecunia lacus sternendos lapide detergendasque qua opus esset cloacas, in Aventino et in aliis partibus. quibus nondum erant, acienda locaverunt Liv. b.) Ad cloacas his censoribus purgandas pertinere videntur ea, quae C. Acilium, Catonis aequalem Peter hist. Rom. reli P. XX), de sumptibus narrasse Dionysius Halicarnassensis dicit antiq. Rom. III, i) ,ἀμεληθεισῶν ποτε τῶν τα τρων καὶ ιηκότι διαφὁεομόνων τον τιμη; ἀς τὴν ἀνακάθαρσιν αν- καὶ τὴν ἐπισκευὴν χιλί- μιοθωσαι ταλάντων. cs, Peter hiSt. R. eli. p. 33O Momm se Rom. Gesch. I p. 8O8 Praeterea Cato atria duo Maenium et Titium in lautumiis et tabernis quattuor in publicum emptis basilicam ibi secit, quae Porcia appellata Si Liv. b. Plut Cat. 9, 2 de vir ill 47, 5). De ea re orationem uti basilica aedificetur ' Catonem in senatu habuisse consentaneum est. In lustro condendo Cato orationem
Haud scio an ex hac oratione sumptum sit dictum illud Catonis apud Plutarchum Cat. mai τὀν ὐπω-
Priscian VIII p. 43 Hertz. Jord Cat. Prol. P. I XXXII.
de lustri su selicitate habuit h). Catonis orationis de consulatu suo fragmenta Jord. r. Ι):-CenSores qui poSthac fient formidulosius atque segnius atque timidius pro republica nitentur se. 27 et Videtote, quanto secus ego fecerim' fr. 28), ad CenSuram Strenue atque Severe a Catone actam pertinere recte Jordanus vidit prol. p. LXVII. - Populum autem Catonis Censuram tam gratam accepisse, ut ei in templo Salutis statuam poneret, Plutarchus testatur, qui ipsam Statuae inscriptionem Graece Vertit t. l. 9, 3): ista την - μαίων πολιτιίαν ἐγκεκLμμην καὶ ὐόπονσαν ἐπὶ το χεῖρον τιμητὴς γενομενο χρησταῖς ἀγωγαῖς καὶ σωφροσιν ἐθατμιοῖς καὶ διίασκαλίαις
Haec est nobilis censura Catonis, ob quam poSteriore tempore ei CenSOrio cognomendatum St. Priscorum atque honeStorum morum custos rigidusque satelles , ut Horatii verbo utar, luXuriam et avaritiam, intemperantiam et libidines edictis legibusque coercere et reprimere nitebatur, Sed frustra earum impetu adversatus est. Peregrini malique mores tam vehementer irruperunt, ut tanquam torrens turbulentissimus impedimentis omnibus superatis universam gentem Romanam inundarent. )Anno 37 397 discidiis inter Masinissam et Carthaginienses exortis ut a senatu Romano
legati ad pacem conciliandam mitterentur utile visum St. In horum legatorum numero Cato quoque fuit. Τ Cum Carthagine Commoraretur, eam urbem, quam debilitatam atque XhaustameSSe opinatus esset, divitiis opibuSque abundare, rerum ad bellum idonearum copiis instructam
esse valde miratus est. Atque adeo legati populi Romani a Carthaginiensi plebe per insolentiam iniuriis affecti esse videntur, nam Cato in oratione de bello arthaginiensi Jord Cat. r. XXXVII. I haec dicit: Aures nobis H calliscerunt ad iniurias. Nonius p. 89). Ex hoc tempore
Cato eritUS, ne quando Carthago, veterrima Romae aemula, secunda occasione data clades illas graVOS accepta ultura SSet, Semper perpetuoque Cum in Senatu de qualibet Causa ageretur in sententia dicenda orationem, ut Plutarchus narrat l. l. 27. I conclusit his Verbis: δοκε dg οι καὶ Καρχηδονα μὴ εἶναι, ' Scipione aSica obloquente: δοκεῖ μοι Καρχηδονα εἶναι . POSteriore tempore identidem legati Romani Carthaginem ut specularentur misSi Sunt, qui Cum redissent senatum de Carthaginiensium infesto in Romanos animo certiorem fecerunt atque Xercitum claSSemque ab iis Comparatos SSe nuntiaverunt. Postremo Cum CarthaginienSes Mercitus extra
fines destinatos duxissent atque Masinissae, populi Romani socio et amico, arma intulissent, apud senatores iratos Catonis sententia Carthaginem esse delendam pervicit statimque Carthaginiensibus bellum indictum est a. ISO 6O4.ε Hac occasione Catonem orationem de bello arthaginiensi habuisSe verisimillimum est, ' ad quam Jordanus prol. p. LXXXV recte cognosse mihi videtur pertinere ulli Victoris p. 234 r. verba: quale est hoc, arthaginienses obis iam hostes sunt.
Eumenius gratiarum act. Const. I 3. panegyr. Vet. I p. 69. Jaeger Iordan or. XXIV. ' De malis pravisque eius aetatis moribus cf. Plaut. Curcul. v. 466 sq. Polyb. XXXII, II. Ommse Rom. Gesch. 4. 88o. 884 sq. Lange Rom. Alt. II P. 279. m. Τ Plut Cat. mai. 26 Sq. Appian Pun. 69. Liv. perloch. 47 missi a senatu qui inter Masinissam et Carthaginienses de agro iudicarent legati ad disceptandum inter Carthaginienses et Masinissam missi iuntiaverunt, vim navalis materiae e Carthagine deprehendisse. ε Liv. perloch. 48. 49.d Meyer-Dubner orat. R. fragm. P. IS9.
24쪽
nam qui omnia parat contra me, ut quo tempore velit bellum possit inferre, hic iam mihi hostis est, tametsi nondum armis agat. Anno 49 6O Catone etiam tum vivente bellum Punicum tertium geri coeptum est atque Cato de sortitudine Scipionis iuvenis, qui postea Asricanti minor appellatu est, tum autem cum Carthago obsideretur tribunti militum meruit, in Senatu diXiSSe sertur reliquos, qui in Africa militarent, umbras militare, Scipionem vigere Liv. Perloch. 49 c Polyb. XXXVI, 6 6 Plui. Cat. mai. 27 4). Solum initium, non finem belli, quod , ονλῆ καὶ γνωμ' μάλιστα ' Plut ib. 26, i concitaverat, Catoni ut videret evenit, nam anno I 49 6O mortuu est, PoStquam usque ad mortem , tu θα σχεν ἐν τῆ πολε καὶ duae τον ον καὶ διῶ τον λογον καὶ διῶ ὀθῆρα ἀξίωμα ' Plut Cat. mai. I9 6. λ)Sed haec hactenus de vita Catonis. Possim persequi Permulta alia de Catone oratore, de eius moribu famaque, Sed ea quae e XpOSui iam longiora suiSSe sentio. Praeterea cum de his rebus copOSius et melius quam equidem posse mihi videor iam illi viri docti, quos supra P. 7 attuli, narraVerint, ea re SuperSedeo. Nunc nihil addam nisi ut eos viros doctos laudem, qui praeter illos de Catone oratore eiusque orationibus scripserunt: Sunt enim hice: Schober, diss de Catone Censorio oratore. Neisse I 823. - Ellendi Fr historia eloquentiae Romanae etc. in edit Ciceronis Bruti Regimoni Pruss. 825. p. 3 Sq. apud Meyer-Dubnerorat. R. fragm. P. II . Bollitiis, J. H. v. diatribe literaria in M. Porci Catonis scripta et Dagmenta Trai ad Rh. 826. P. 62 Sq. estermann Geschichte d. rom BerediSam keit LeipZ. I 835. P. 23 Sq. 37 q. Meyer-Dubner Oratorum Romanorum fragmenta. PariSii I 837. P. III-2ΟΙ. Jorda M. Catonis praeter libr. de re rust Lips. 86O. prol. p. LXII-XCVIII. Ribbeck. D. M. Porcius Cato ais chrisisteller. . . . 7 q. Iam ad Catonis Origine accedamUS.
De ann mortis omnes auctores consentiunt. Cic. Brut IS, I. o, M. Vellei. I, 2. 7. Plin. n. h. XXIX, S, I S. Plut l. l. 27, 4. - Prorsus salso Closset Annales etc. p. 45 Scribit Il mourut IS a J-C age de quatre vinn-treiae λὶ ans.
Cet ouisage est te dernier acie de patriotisme que os cegran citoyen avant a mori: 'est ne supreme Protestation contrete sacrifice de a nationalite romatne in profit dei dees euangδres. Clos e tra. l.
at Romanarum rerum Scriptorum primus suit, qui annalium formam abiecit historiasque Latino atque Soluto Sermone CompoSuit, nam antea annalium scriptores ut Fabius Pictor, Cincius Alimentus, res geSta Romanorum Graeca lingua narraverant, y eodemque modo Catonis tempore Albinus Graece scripsit,' quamobrem illum, qui culpam deprecari quam culpa acare mallet veniam rogantem Catonem perstrinXisse inter omnes Constat, Polyb. XXXX, 6. Plut Cat. mai. 2. apophth. 29. Geli. n. A. Ι 8, 4 Hertz ). Catonis autem historias, quas ipse Origines appellavit Nepot Cat. 3, 3), a veteribu auctoribu plurimi aestimatas esSe e multis teStimoniis apparet. Sicut Cicero Tusc. IV, 2, 3 dicit: gravissimus auctor Cato in Originibus dixit etc. d. rvt. 17 66: Origines eius quem florem aut quod lumen eloquentiae non habent f. eiusdem locos SuPra P. I allatOS). Nepos Cat. 3, 4 Scribit: in quibus Scit Originum libris i. Peter reli. p. XXXXVI multa industria et diligentia comparet. Porro Dionysius Halicarnasensi I, II
τουτων scit Fabio Pictore Vennonioque ἀξιοπίστερος ων ριζει. V . . Deinde Gellius . . II 28, S: M. Cato vir in cognoscendis rebus multi Studii Solinus er mem. 2 2 P. 33 Mommsen) is Se Italia tanta cura ab omnibus dicta, praecipue M. Catone, ut iam inveniri non sit, quod non veterum auctorum praeceperit diligentia. Praeterea Cons Val. MaX. III. 4, 6. Vellei . . . . Servius ad Aen. VI V. 78. b. XI v. 67. Hoc autem Catonis opus tantis laudibus sublatum. id quod valde dolendum est, prorsus fere periit, nam paucis fragmentis, quae adhu eXStant nihil fere ad historiam Romanam intellegendam adiuvamur. Quo vero tempore Origines deletae sint, Pro certo affirmari vi poteSt. Nam etsi imperatorum Antoninorum temporibus atque saeculo V . Chr. a grammaticis Charisio et Diomede diligenter legebantur, tamen saullatim
i Peter hist. R. eli. p. LXXIV. . m. ibid. p. XXIII.
25쪽
oblivione obrutae esse videntur Neque vero in illa gentium Iopulorumque universorum mutatione sedium periisse videntur, cum etiam tum PriScianti circ. a. o P. Chr. et postea Isidorus circ. a. Chr. ipsa. Origine: in manibus habuissent. Deinde autem diuturno medii laevi, ut vocamuS. Spatio omnia earum veSti a Vanuerunt, nam Annius iterbiensis nulla nisi disiecta eius praeclari operi fragmenta reperire Potuit, quorum stagna entorum ineptam sarraginem Romaei 98 Chr. in lucem edidit. I 368 Venetiis Antonius Riccobonus fragmenta quae iis temporibus exstabant laudabili diligentia collegit Deinde Ausonius Popna Frisius veterum historicorum in iisque Catonis stagmenta collegit quae emendata et scholiis illustrata Am Stelodami prodierunt. Quae collectio tam lene et persecte quam illo quidem tempore fieri potuit sacta est, ut sequentis temporis viris doctis nihil sere ad colligendum relinqueret Sed illius indigestae molis in ordinem redigendae viam ac rationem ostendit Primus Gregorius Maiansius in commentariis, quos scrip sit ad XXX Iureconsultorum fragmenta Genevae 764. tona. I p. 37 sq. Nihilominus Albertus Lio k eam viam Catonianorum fragmentorum disponendorum non tenuit et quas reliquias Popina ediderat incredibili levitate iteraverit. Multa industria atque doctrina Bolli uis reliquiarum ordinem conStituere conatu est ' Septem anni POS A. ratis in Ueterum historicorum Romanorum fragmentis colligendi Catonis Originum reliquias denuo conturbatas edidit, quin etiam Maiansii et olliuisii dissertationes inspicere se nequisse latetur praes. p. I. Deinde A. Magener ), Popmae potestate e mancipans de singulis Dagmentis diligenter inquisivit et in iis emendandis summo ingenio Subtilitateque usus St, sed viam ac rationem a Nepote indicatam neglexit. Valde compendiaria Originum fragmenta C. L. Roth in stagmentis veterum historicorum Romanorum collectis protulit. Postea multo feliciore eventu in Originum reliquiis emendandis et disponendis versatus est Bormann,'' qui de Originibus doctissime disseruit omnium catonis scriptorum, Originum. orationum ceterorumque fragmenta diligentisSima et accuratissima collectione coniunXit . Jordan 7 eamque locupletibus acutissimisque protegomenis adornavit. Haec collectio tam ampla atque ita absoluta est, ut nihil addendum sit. Nuper Hermannus Peter in praeclara illa historicorum Romanorum reliquiarum collectiones originum dragmentorum textum nonnullis locis emendavit atque de Originibus praelatus multa nova in lucem protulit. Itaque post tuam permulti doctissimique viri in Originum Dagmentis colligendis elaboraverunt, novam Collectionem inStituere haud scio an vanum et inutile sit. Neque mihi in animo est illud facere. Sed multa restant, quae etiam magis quam factum est ut explicentur digna sint, cum de Originum argumento, de narrationis modo de Singulis fragmentis, quid significent, tam
diverSae opinione Prolata Sint ut ea componere et Xaminare operae pretium sit. Ea quantum in me St, efficere studebo.
Catoniana sive M. Porci Catonis Censorii quae supersunt operum isagmenta. Gou. 4826. II. H. v. Bolhuis diatribe literaria in M. Porci Catonis scripta et fragmenta. Trai ad h. 4826. LVitae et fragmenta veterum historicorum Romanorum Berol. I 833 Peter M. M. et t. p. VII. salsos 4833 . M. P. Catonis riginum isagmenta emend. disposita illustrata. Bonnae 4849. ' Historicorum et Rom. reliquiae Basiliae I 852. I . . Catonis originum reliquiae. Brandenburg 858. 7 M. Catonis praeter librum de re rustica quae exstant. I ipsi ae 86o.' Historicorum Romanorum relliquiae dispos rec Praes. Ol. Tips. I 87o. proleg. p. XXVII Sq. p. 5 sq.
Ex ipsis Originum fragmentis non satis de pristina operis integri Orma certiores reddimur, cum Dagmenta iis orationis pro Rhodiensibus exceptis Jord orig. l. V se. I Sq. valde Xigua atque diSiecta sint, quippe Cum minimam partem nobis servata sint a grammaticis, ut a Gellio Festo, Nonio, Servio Honorato, Macrobio, Charisio Diomede, Prisciano, qui nimirum Origines
non hiStoricarum, sed grammaticarum quaestionum cauSa XCerpserunt. Quae cum ita sint, nihil fere de Originibus cognosceremus, nisi Cornelii Nepoti Verba de earum argumento Sque adnΟStra tempora pervenissent. Is en in Cat. C. 3, 3. hae disserit , , Sene historias Scribere instituit earum sunt libri Septem. Primus continet res gestas regum populi Romani, Secundus et tertius, unde quaeque civitas orta sit Italica ob quam rem omne origines videtur appellaSSe in quarto autem bellum Poenicum est primum, in quinto secundum atque haec omnia CaPitulatim Sunt dicta reliquaque bella pari modo persecutus estusque ad praeturam Servii Galbae, qui diripuit Lusitanos atque horum bellorum duces non nominavit, Sed Sine nominibus res notavit in isdem eXposuit, quae in Italia Hispaniaque aut fierent aut viderentur admiranda in quibus multa industria et diligentia Comparet, nulla doctrina. Praeterea Xiguum testimonium Xstat apud Frontonem de princi P. hist. P. 224 d. Rom. ubi dicit: ita Cato oppidatim statuis ornandus qui primus Latini nominis subolem et Italicarum civitatium pueritias inlustravit. Nepos igitur contendit Catonem senem fuisse cum historias scribere institueret atque hoc testimonio nitendum St, praesertim Cum fide dignissimum ideatur, nam veteri quoque graviores auctores in ea re a Nepote non dissentiunt. Velut Cicero de sen. II, 38 Scribit: septimus mihi liber Originum est in manibus omnia antiquitatis monumenta Colligo Causarum illuStrium, qua Cumque defendi, nunc Cum maXime conficio orationes. Iam cum Cicero dialogum de senectute anno sol chabitum esse fingeret cf. de Sen. 3, 4. O, 32. Tito Flaminino M'. Acilio Coss. , eum putasse hoc ipso anno Catoni septumum Originum librum in manibus fuisse consentaneum est. Idem Confirmatur Cic. Brut. 23, 6 summa Senectute, ut ante dixi, M. Cato legem Suadens
in Galbam multa dixit I49 6os); quam orationem in Origines Sua rettulit, pauci antequam
mortuus est diebus an mensibus. Neque ulla auSa est cur de ea re dubitemus. Alterum testimonium a Plinio at hist. III, 4, 44 Jord orig. II r. 9 affertur, qui scribit: Ameriam supra scriptam Cato ante Persei bellum conditam annis DCCCCLIII in prodit. Quae res cum ita se habeat, Cato post bellum Persicum 72 582- 168 386 librum Originum secundum, in quo
Cato ea prodidit, Composuerit neceSse est, quia, in aliter re se haberet, illud tempus constituere non potuiSSet. Itaque non fallamur, Si ex hac re concludamus Catonem Origines Persici belli tempore Scribere incepisse atque usque ad extremum vitae tempus in iis conficiendis versatum esse cf. Cic. Brut. 23 89. Momm senius quoque Rom. GeSch. Ii p. 937 CenSet , Cato gesammte litterariscli Thaligkeit gelior ers in sei Greisen alter Cic. Cat. I, 38. Nep. Cat. 3); die Ab fassun aucti de frutiere Bucher der , Ursprungsgeschicliten falli nichi uor, aber ar- sche inlicii aucti nichi lange nach 386II 68. Plin. l. l. in Bormannus . . P. 29 Cum Catonem
eXtremis demum vitae quattuor quinqueve annis Origine conScripsiSSO Contendat, artioribu quam
qui demonstrari possunt finibus nemporis spatium circumscripsit. Ab ea sententia Catonem
26쪽
40 demum post bellum PerSicum Origines scribere coepisse non discrepat, quod Varro apud Cen-SOrm. J4, 2 testatur Senem ad minimum SSe debere seXagenarium. y Attamen si Livius XXXIV L. Valerium tribunum plebis in oratione Iro leges Oppia abroganda loquentem facit tua adversus te Origines revolvam, ' tempora eum confudisse luce clarius est cum I93l63 Cato de Originibus conscribendis nondum cogitaret Contra mollivisius Q. q. primum Originum librum in filia usum sonscriptum esse putat. At Valerius tr. pl. illa exempla de Marcio Coriolano et urbe a Gallis incensa e primo libro, qui Nepote teste regum res gesta continebat assere non potuit, cum ad ea Xempla asserenda Sequentibus libris opus suisset Atque praeterea Catonis
filius cum I92 36a demum natus esset ' et a73 38L Popillii Laenatis auspiciis primae militiae
elementis imbueretur eam argumentationem falsam esse perspicuum est Quod si Plutarchus Cat mai. O, sicis αἰ τας μορίας ὁ σνγγραφα νησὶν αλος ἰδία χειρὶ καὶ μεγάλοις γραμμασιν, Oπως Oικοθεν παρχοι τω παιd προς ἐμπειρίαν τει παλαιῶν καὶ πατρίων δελεῖσθαι. , haudquaquam X ea re concludere nobis licet Origines iam decem quindecimve annis ante bellum Persicum confectas esse, ut Catonis filius iis institueretur Praeterea Origines ob diligentes rerum historicarum investigationes parum 'Pta ad τὴν παῖδα cui in legendo μεγάλοις γραυμασιν opu erat, docendum sui SSe quis est qui neget Plutarchi lautem Cat. mai. cap. 2 e vitae quodam scriptore sumptum minoris auctoritati CSSe, cum Supra de Catonis vitae fontibus quaereremus, demon
libellum ab Originibus diversum iam diu ante Origines conscriptas a Catone filii docendi causa
Compositum esse statuendum est. γ
Originum librorum numerum septem suisse Nepos scribit neque dubitandum est de ea re quiPpe cum nullus grammaticu Plures quam septem libros attulerit et Cicero quoque septimum
Veterus . . . CXXX et quae de ea re copiose disseruerunt recoquere non libet. Quod si Ludovicus emch Museum de rhein. -wesiphal Schulmaniter III, 3 p. 233 censuit, non ipsum Catonem, sed Octavium Lampadionem Origines in septem libros divisisse, eum salsum esse
Bormannus . . et Peterus l. l. iam sati demonstrarunt.
adhuc exstant confirmatur. Sed valde ambigitur, num Cato libras seeundo et tertio eum liber primus regum res gerias contineret, quarto autem de bello Punico primo narraretur, praeter Italicarum civitatium origines Romanae etiam reipublicae ab expulsis regibus usque ad bella Punica historiam persecutus sit. Ex ipsis Nepotis verbis libras secundo ac tertio quaeri und
'aeque ma Italica orta siUi). apparere videtur Catonem his libri gola Itali earum
41 Origines, non Romanae reipublicae historiam eius aetatis, quae multi bellis externis multisque civilibus inter patricios plebeiosque exortis discordiis agitabatur, tractaSSe Ceterum de ea quaestione viri docti inter se dissentiunt, nam id temporis spatium silentio a Catone praeteritum esse alteri aiunt, alteri negant ' Negant enim hi: I Niebulirius Rom. Gesch. 828, I p, 9 sq. Vortrage I p. 6 dicit: wie Cato die Aus-breitun de romischen Herrschas in Italien schilderte, schein e die Geschichte edes eingetnen italischen Vothes ergahit et haben. 2 Bolhuisius diatrib. p. 3: suspicari licet ea simul in iis i. e. libri II et III suisseeXPOSita, quae a regibus Xpulsis usque ad bellum Punicum Romani gesserunt. 3 A. agener . l. p. 5 totam Romanorum historiam in Originibus suisse pertractatam δ).4 Schwegler Rom. Gesch. I p. 8I I 838J) nim II. und III. Buche waren dargestelli die Grundungssage de italischen Stadte, ars che inlich in Uersolgun des eiterenVe laus de romischen Geschiclite, der, te an annelimen muSs, in dieSen Buchern
3 Closset essa etc. p. 33 Il est sori probabie que ces deuilivre outre ces investigations archeologiques enfermalent aussi histoire de la republique omaine usqu' a se premiers differendMave Carthage et que ceti histoire etait meme te centre auque inrattachaitave sol Cemu'i savait fur origine des euples Italie. 6 Nuper hanc Sententiam denuo amplexus est H. Peterus H. R. reli proteg. p. CXXXII. p. XXXXI: etiam hic Nepotem, cum brevitatis studiosus esset, negleXiSSe concedetur, quae Cato ut bella Punica cum regum rebus gestis Coniungeret, ab Xacti regibus repetiisse videtur. Contra ab altera parte permulti et viri docti stant, qui haec tempora silentio praetermiSSa
I Blum . . Einlei tun in om alte eschichie. Bersi I 828. p. II 2: Aufialle muSSes, das Cato die gange lange und glorreiche ei Roms vo de Vertrethun derΚonige is um I. unischen riege ubergangen at. De causa, cur Cato id fecerit, ambigit. 2 Kraus se. h. R. p. 96 Censet secundum Nepotis verba Catonem haec tempora omisisse. 3 Drumann esch. Roms, Th. V p. 43 Kontgsb. 84 I): Die Origines enthiellen nache inlettende Bemerkunge liber die mythische ei die Geschi clite Roms ahren der Monarchie undiso ersten Pun. riege bis gum Ansange des ritten '.
4 Nitetsch Gracchen Berlin i 847 p. II 6 sq. postquam in Polybio Κiet 842 p. II et
P. 4 a. 3. Contrarium Contendit priore opinione mutata quinque annis post hae vult:-Es si egeichnen d das Cato diesen ei traum vomersten Consulat bis umerSten Pun. riege uberschlagen v konne gla ubi undiswar deshalbi ei e nach Gell. II, 22 salso citat pro II, 28hgeschrieben haberim IV. Buch de Origines non lubet scribere etc. P. I Conicit aliai Causam, cur Cato haec tempora omisisse videatur, atque Catonem
Wagener secutus est priorem Nitetschii in Polyb. I. II et p. 4 an prolatam, postea autem in Gracch. P. I 6 Sq. ab ipso reiectam opinionem.
27쪽
id fecisse censet, una ei seinen hohen Jahren docti veni gStens die Haupipartie seines Verke nicht nvollendet et lassen. At haec causa minime mihi probatur, nam in graviorum temporum numero sine ullo dubio habenda sunt bellum Celticum urbisque incensio bella contra Samnites et Pyrrhum geSta.
3 Gerlach r. Geschichisschreiber de Romer tutig. I 833. P. 6. 6 Bormann l. l. p. 33 contendit in secundo tertiove libri non insuisse historiam Romanam; in libro secundo civitates Italiae superioris, in tertio inserioris descripta esse. 7 Ribbeck Schweig. Muscum I P. 7Sq.8 Lewis Unterstichungen I P. 36.
Io Jordan proleg. p. XXIII: mihi Monamsenii coniectura, quam libri IV fragm. verbis
firmavit, probabili UiSa St. 1i Lange Rom. Alterili. I P. O. His omnibus enumeratis magnum virorum doctorum numerum Ni ebulirio, Schweglero, Petero adversari cognoScimus. Plerique opiniones suas nullis causis additis nude ponunt neque Peterus Sententiam Suam confirmare videtur p. XXXXI iis verbis, quae modo laudavi. Equidem utrisque sententii perpenSis consenserim cum Drum anno, NitZSchio, Bormanno, MommSenio, ordano, cum ordinum reipublicae Romanae discordias plebisque Seditiones aut eius aetatis bella Xterna Catonem nequaquam descripsiSSe cenSeam. Ad hanc sententiam Om-Probandam causa qua invenire posSum Proseram. Prima enim causa inesse mihi Videtur in
Dionysii Hal. ant. R. I, 6-7, quo loco sontes enumerat. Scribit autem ex hominibus Graecis Hieronymum Cardianum, Timaeum Siculum, Antigonum, Polybium, Silenum permultosque alioS antiquitates Romanas breviter attigisse similesque historias edidisse, quotquot Romani homines urbi Sua re antiquas Graeco Sermone Scripsissent velut Qu. Fabium Pictorem, L. Cincium Alimentum, bellis Punicis aequales, eas res quibus ipsi intersuissent diligenter litteris mandaSSe,oz d αρχαι τῶ μετα την κτίσιν τῆς πολεως γενομεν κεναλαιωδ ῶς' PercurriSSe. Qua ob cauSaSSibi visum esse pulcherrimam historiam a Superioribus, i. e. Graecis auctoribus, intactam Silentio non praeterire. In historia autem Scribenda Se adiutum esse cum doctissimorum hominum colloquii tum maXime laudatorum ab his virorum ἱστορίαις Superiorum saeculorum, Scilicet Porcii
Catonis, Fabii Maximi, Valerii Antiatis, Licinii Macri Aeliorum, Gelliorum, Calpurniorum απυ-
auctoribus Dionysiu libro quinto sequentibusque qui continent historiam reipublicae Romanae P Si rege eXpul SOS, Solos laudat Licinium Macrum V, 74. VI, II. VII, l), Gellium VI, LVII, 13. Calpurniumque Pisonem XII, 4ὶ Iam vero cum in libris quattuor prioribus, in quibus
regum re geStae narrantur, Catonem Saepius quam ceteros asserat, scilicet Septies I, 7. LI 3. 4. 79. II, 49. IV, 3), in auctoribu enumerandis principem ei locum det, saepe eiu industriam magnis laudibus efferat eiusque fidem Fabio Pictori et Vennonio IV, 3 anteponat, Dionysium in his libris Catonem persaepe in usum vocasse apparet. y Atqui in Sequentibu Slibris Dionysius Catonem nusquam nominat, etsi usque ad undecimum eius libri integri ceterorumque copiosa fragmenta semata sint. Ergo ei hoc silentio licere mihi videtur concludere Catonem
historiam Romanam post reges Xactos non tractasse. Quae si non ita Se haberent, Dionysium eo auctore, quem in prioribus libri magnis laudibus sustulerat atque perSaepe in usum vocaverat, in Sequentibu quoque usurum gravissimaque eius auctoritate se firmaturum fuisse verisimillimum eSSet, praesertim Cum historia liberae reipublicae tam incerta atque dubia esset, ut Catonis auctoritate permulta et salsa emendatiora reddi atque illustrari potuissent. Si quis mihi opposuerit Dionysium etiam Valerium Antiatem, quem illa liberae reipublicae tempora narraSSe ConStaret, in sequentibus libris non laudasse, non magni id momenti esse puto. Nam Valerium Antiatem bis tantum laudat I, 7. II, 2 atque pauca e Valerio Antiate hausisse mihi videtur, etsi PeterusH. R. reli prol. p. CCCXI multa ex illo tacite Dionysium Xscripsisse Censet Attamen etiamsi illud Peteri αξίωμα H. R. reli prol. p. LXI largiamur, vetere auctore primariorum fontium nomina non adscripsisse, nisi ut illo Corrigerent aut doctrinae suae fructu gloriarentur, atque Livium, Dionysium, Plutarchum, cum auctorum quorundam testimonia reicerent, minime eorum auctoritatem pSOS Sprevisse, immo vero Praecipui auctoribus κατ ἐξοχην usos SSe,' nihilominus fieri non potuit, ut Dionysius bis modo Ualerii Antiatis nomen afferret, Cum hoc quidem auctore, quem Livius saepissime propter dubiam fidem vituperet Nisse Κrit. Unt. p. 43 sq.), Su multa et falsa ut corrigeret atque eruditione doctrinaque gloriaretur neceSSe SSet. Alteram causam ad sententiam quam de Catonis Originibus professus sum probandam peti posse arbitror e Ciceroni de rep. II, I, 3. Verbis: , quam ob rem ut ille solebat scit Cato), ita nunc mea repetet oratio populi Romani originem libenter enim etiam verbo utor Catonis. Originem, non Origines scribit Cicero, nam solam Romanam rem publicam et nascentem et Crescentem StenSuru est, non Origine Ceterarum Italiae civitatium, quas Cato descripserat. Itaque consulto Ciceronem originem scribere suspicor atque hoc loco primum Catonis historiarum librum, qui originem Romae urbis continebat, attingere. Ciceronem enim originem intellegere totam universamque Romae sub regibus historiam e sequentibus perspicitur.' Conferantur quoque de rep. II, 2I, 37 , nunc fit illud Catonis certius, ne tempori unius nec hominis esse constitutionem rei publicae perspicuum est enim quanta in singulos rege rerum bonarum et utilium fiat acceSSio. Ergo Catonem censeo libro primo Romae originem, libris Secundo ac tertio Ceterarum Italiae urbium origines exposuisse eamque ob rem hos tres libros iure meritoque Origines inscripsisse. His enim libris priore tempore opus suum finire eum voluisse, cum de originibus urbium quaereret, non hiStoria Scriberet. Postea autem quattuor illos libros Xtremos addidisse, ut res geStaS, quibus maXimam ad partem ipse intersuisset, memoriae litteriSque mandaret, praesertim cum ceteri auctores in historia Romana concribenda Graeca lingua uterentur neque ulla de illis
i Eam quoque rem testatur,tessi in de Dionysii sontibus p. 8. Eandem rationem iam Septem annis ante pater eius constituit. s. C. Peteri Livius und Polybius Ueber die Puell. d. XX u. XXII B. de Livius Halle I 863. p. 3.
Eandem sententiam legimus apud Livium II, I sinam priores ita regnarunt, ut haud immerito omne scit. reges praeter Tarquinium Superbum deinceps conditores partium certe urbis, quas novas ipsi sedes ab se auctae multitudinis addiderunt, numerentur. cf. Livii praelat. - Eodem modo itzsch Polyb. p. 4 a. 3. Gracch. p. 2I origines eSSe censet: Antange und successive niWichiun des rom. Siaates quae agene l. l. p. 6 falso Latine vertit reipublicae explicationem.
28쪽
temporibus Latine composita historia Xstaret, nisi quod Naevius in bello suo Punico Ennius in annalium libro septimo sequentibusque y illa Punica bella carminibus celebrassentit)Deinde ex Originum libri II et III fragmentis G, quae ordanus, Vel 46, quae Peterus
collegit, omnia ad Italicarum ciVitatium origine earumque gentium more Spectant, nusquam autem Romanae reipublicae conStitutionis aut eius bellorum seditionumve mentio facta est. Nam
Dagmenta 3 et 2 Peter), quae Sola huic opinioni opponi possunt, potius ad sabulas certis locis
inhaerentes quam ad historiam Romanam pertinere videntur. cf. Bollivis l. l. p. 33ὶ Itaque cum tot fragmentis e libris secundo et tertio allatis nullum ad historiam Romanam pertineat, fortuito id actum Me negaverim cs Bormam l. l. p. 32), quippe cum illorum temporum re geStae Romanorum multo graviore dignioresque essent quae afferrentur quam Italicarum urbium origines. Ergo ea quoque re Sententia mea probari mihi videtur.
Denique e Gellii verbis II, 28 6 Peter se. 7): Non lubet scribere, quod in tabula apud
pontificem maXimum est, quotiens annona cara, quotiens lunae aut solis lumine caligo aut quid obstiterit ' cum omm senio, Jordano Ceterisque consentio apparere illa tempora a Catone silentio
praetermissa Me. cs Blum . . . II 2. Jorda l. l. p. XXIII. Mommsen . . P p. m). Livius quoque VI, I haec tempora et nimia vetustate et quod publica privataque monumenta
urbe a Gallis incensa interiissent, valde obscura esse testatus est cs Plut Camill C. 22.
Quod attinet ad eas res, quae in singulis Originum libris insuerint, Nepos quidem solus auctor est, qui nos de ea re certiore facit, Cum Singulorum deinceps librorum argumenta Vplicet. Quae sine dubio sacere non potuit, niSi ipse eos Catonis libros perlegisset Praeterea de ea revi dubitandum est, cum librum de vita Catonis separatim se secisse confiteatur rogatu Pomponii Attici earum rerum periti doctique existimatoris. Bormannus quoque p. 27, Jordanus P. XXII aliique opinantur necessario inde equi ut ipse Nepos Catonis Origines perlegerit. Primus igitur liber continebat Romae urbis originem regumque res gestas, secundus et tertius civitatium Itali- Carum origines, quartus bellum iunicum primum quintus Punicum secundum, libri sextus et septimus reliqua bella usque ad praeturam Servii Galbae Hoc unum gravissimumque testimonium ex iis antiquitatis Romanae temporibus quibus Catonis Origines servatae etiam tum legebantur, magni aeStimandum St, quippe cum neque aliis testimoniis illud refutare neque aliis plenius facere possimus Quod Si pauca a grammaticis numeris librorum additis allata fragmenta cum hoc ordine repugnare identur, Nepotis auctoritas ea re minime infringitur. Fragmenta enim 84 86-87 Peter), Si tempus spectamus, ad quartum Originum librum non quadrant, etsi Gellius X, 24, 7 et II, 19, 9. Noniusque p. ea illi libro attribuunt Nam cum ad bellum Punicum secundum, quod libr quinto Nepote teste narrabatur, pertineant, huic libro assignanda esse videntur Qua re Commotus Bormannus P. 36 etsi stagm. I. Gell. X, 2 7 Peter se. 86), cum testimonio Gellii spreto Nepotis verba anxie premat, quinto Originum libro adscripsit, tamen sibi non constans fragmentum e Gellio II, 9, 9 allatum Peter se. 87), quae verba iure a Jordano orig. l. IV D. I, in unum enim fragmentum duos
3 cf. V len Ennianae poes reliqu. Lips. I 854. P. LV Sq.' Septem Originum libros in duas diversas partes dividendos esse, quarum altera Romae Italicarumque vrhium origines, altera Propria historia continerentur cenSueriint ollivis l. l. p. 3. Blum . . . II a. rause Nitrach Gracch. I4. Teusselius quoque Rom. it. d. m. p. 96 censet tres illos priores libros initio solos editos esse. cf. Lems ntersuch. II. p. 36 Peter his R. r. prol. p. XXXVI.
Gellii locos conglutinat et Petero se. 86 ad Gellii verba X, 24, 7 pertinentia perspecta et compoSit Sunt in libro quarto reliquit Deinde Catonis oratio pro Rhodiensibus, quae anno 167s 387 Catone habita est, non modo a Gellio VI, 3. sed etiam a Livio XXXXV, 23 quinto Originum libro adscribitur duobus igitur diversis auctoribus idem confirmatur Sin autem temporis
Nepote constituti rationem habemus, haec oratio libro quinto assignari non poteSt, cum inter bellum Punicum secundum libro quinto descriptum et inter causam Rhodiensium 67 38 actam Supra triginta anni intercesserint. Iam vero quaeritur, quemadmodum ea differentia et inter Livii Gelliique et inter Nepotis verba exstans tollenda Sit tormannu p. 42 propterea alia librorum argumenta ConStituit. Cum Singulis libri provinciarum Singularum historias tractatas esse contendat. Librum primum enim continuisse origine Romanorum, Secundum tertiumque urbes ItalicaS quartam Siciliam. fortasse etiam Sardiniam et Corsicam, quintum et seXtum Illyriam et Macedoniam, septimum Hispaniam. Attamen hanc discriptionem parum confirmatam iam ordaniis p. XXII iure meritoque reiecit atque ad illam discrepantiam tollendam p. XXII statuit, Livium si Gellium orationem pro Rhodiensibus in AEXCerptarum X Originibus orationum volumine, quod Jordanus Xstitisse putat, legisse librique quinti pro seXto notam errore inlatam propagasse, cum Nipperde ad Nepotis locum suspitio, utrumque Scriptorem in eundem errorem casu incidisse iure ei non probetur Contra Peterus prol. p. CXXXXI censet Nepotem sui discriptione capita tantum horum librorum tangere voluisse neque satis diligenter argumenta distinxisse. At si cum Petero statuamus Catonis Originum librum quintum usque ad annum I 67 387-Xtensum esse, tria bella memorabilia contra Philippum et Antiochum et Persea gesta in eo narrata esse debuerunt Quae si ita essent, nulla sere bella reliqua erant, quae libris seXto et septimo reserri PosSent cum Origines Ser. Galbae praetura ISO ω conclusae essent. Iam vero si sententia mihi dicenda est, ut aperte dicam, negare non possum hac in re XStare discrepantiam quandam,
quae vi tolli posse mihi videtur Quod si in viri docti sententiam mihi eundem est, ordano
Praeter ceteros assensus sim. Sed quacunque ratione res se habet semper ut in Nepotis verbis nitamur neceSSe est. Etenim si huius auctoritatem hoc loco spreverimus, omnia incerta atque dubia fient. Nepotis verba: atque haec omnia capitulatim sunt dicta Viris doctis molestam ad interpretandum crucem, ut ita dicam, praebuerunt, cum de Significatione Vocis capitulatim vehementer
inter se disserant. Ouid viri docti de ea re Xstimaverint, iam breviter XI Onam. I Heerenius de Plut soni. p. 126. capitulatim' vertit obreViter et Sine matu. 2 Bolliuisitis l. l. p. 3 idem vult c Paul Realene. . : bundi gμ. 3 Closset essa etc. p. 457: Le recit de Origines etait fune XtremetricVete κεφαλαιωδωc). Ad sententiam suam confirmandam attulit locum Sallustii apud Victor in Cic. lib. I deinV. Cato Romani generis disertissimus multa paucis absolvit 4 Fr. D. Genach Geschichisschreiber d. Rome p. 36vertit in rosso Lugen ars estelli. 5 Bormanu l . p. 33: capitulatim h. l. idem atque apud Plin n. h. II. I 2, 3 breviter atque capitulatim attingam. apud Graecos scriptores κεναλαι c). Noli putare Catinnem capitulatim diXisse, quae si ita Ssent, Nepos Sane Scripsisset atque haec omnia capitulatim Scripsit . Praeterea repugnant nonnulla fragmenta, velut de . Caedicio. Itaque Nepos hoc dixit: haec omnia quae de summari V librorum priorum modo proposuerat capitulatim dixi.
29쪽
Neque negaverim hanc interpretationem Valde Subtilem esse atque veritatis Speciem prae Se ferre videri, quippe cum vox dicendi ' pro illa scribendi vel narrandi posita magi poeticae quam ProSae rationi proprium Sit. At fieri non potest, ut ea verba ita interpretemur, cum Si id faciamus Verba pari modo ' i. e. capitulatim per se
intellegi non possint. Teterus quoque Bormanni opinionem reicit CXXXXIII an. I. 6 Ribbeckius Schweig. Mus. p. 7 sq.) nach nuptStucken. 7 Jordaniis l. l. p. LII Sq. quid Significet capitulatim apparere e narratione des Caedicio ) fr. 7. Orig. l. IV. et capitulatim dicendi consilium cerni maxime in dictis factisque
memorabilibus. 8 Nissonius rit. UnterSuch. p. 38 si nich - annalistische Beliandiung. 9hMommSenius Rom. GeSch. I p. 94O abSchniit eiSe.
sonder hegeichnende Handiungen Iad AOUSSerungen. II H. Peteriis hi St. R. r. Prol. p. XXXVI: capitulatim i. e. ita ut parum curaret Scit. Cato), Si tua tempora vacua intermitterentur filumque memoriae et narrationi abiceret alioque loco ib. p. CXXXXIII: cuius vocis Scit capitulatim cluae sit Sententia, quamquam unum aliud Xeniplina ex Plinio n. h. II, 3 breVisSime atque capitulatim perstringam)' prolatum St, tamen Sati adparet X USU SubStantivi, de quo adverbium illud derivatum est. Scripsit igitur Cato res per capita, ita ut levioribus omisSis velut lunae soliSve defectionibus, annonae caritate, aliis Summa et primaria eXponeret, has vero plene et copioSe cf. r. 62. Serv. ad Aen. VII, 678). neque enim eum breviterea perStrinXiSSe aut per capita tantum decucurriSSe e relliquiis, quae Saepe proliXam prae se serunt narrationem, Satis discimus vid. r. 4. 86. 87).
Hae sunt virorum doctorum de illius voci notione sententiae. Atque ut brevi comprehendam, duae diverSae de ea re XStant, nam alteri interpretantur breviter et Summatim, alteri res summas m inaeque memorabiles ' levioribus praeteritis ita ut filum narrationis singulos annos prementis abiciatur. Prima autem illa Xplicatio tolerari vi potest, si meminimus fragmenta illa a Petero laudata proliXam prae se ferre narrationem neque ullam causam SSe, cur in Sallustii verbis a Clossetio allatis: Cato Romani generi disertissimus musta paucis absolvit offendamus, cum illa quidem ad Catonem oratorem non historicum pertineant. Oua de cauSa fieri non poteStquin alterorum praecipueque Peteri Sententiae Sentiar. Atque eam rem Sic interpretatus Sina Catonem Una re geSta potiore memoratu digniores, quibus legentium animos incenderet, levioribus omissi per capita narraSSe id tu ita ut, etiamsi re per plures annos continuatae SSent, in Singuli anni non insi Steret, Sed temporum ratione neglecta quasi commentarios toto ac plenos scriberet. - Attamen etsi hanc interpretationem OnStitui, tamen negare non OSSUm hanc Voci Scapitulatim significationem perraram SSe, ne dicam hoc uno Nepoti loco XStare, cum plerunt ille idem sit atque Graecum illud μιαλαιωδυα, in quo Semper ineSt notio breviter Vel Summatini. Conserantur de ea re DionyS. Hal. I, 6 ok ii αντος εργοις παρεγμετο, δια την ἐμπειρίαν ἀκρι-
βως νοραφε, τὰ ὁ αρχαια τἀ μετ την κταν τῆς πολεως γενομενα κε ιαλαιωδως, ἐπωραμιεν. cf. b. de OmpOS. Verb. e. I. κεφάλαια αυτῆς ... ως τυπω περιλαβεῖν. . . κεφαλαιωδως περιλαβεῖν atque opponitur πολυς uro CL Polyb hist. I, 3 I. II, I, 4. VI S, 2 επὶ βραχυ καικε φαλαιωδως. cf. AriStot eth. Nicom. II, 7 Bel ker P. I, 24.) τυπω καὶ ἐπί κεφαλαίω λόγω χεν, αρκονμενοι αυτ τουτω, στερον ἀκριβἔστερον. f. b. I, 9. Belah. p. 36, 4. - b. rhet. I, 3. II, 6. - το πραγμα εἰπεῖν κεφαλαιωδως ib. rhet. III, 4. B. p. 38, 4. b. III, 9 B. P. 48, 4. - OStrem obiter tantum memorare Velim Catonem in solis quattuor libris posterioribus, minime in tribus prioribus capitulatim narrasse e ipsis Nepotis verbis cognosci. dem
volunt Bolhuisius i. q. p. 3. Peterus . . prol. p. XXXXIII aliique. Catonis historiarum inscriptionem esse Origines ab onmibus auctoribus confirmatur, nisi quod omissa inscriptione annales laudant Plin. n. h. VIII, 3, II Liviique epitomator perloch. 49). atque praeterea Joan Lydus de magiStr. I, 3 p. 25 h. ἐν τω περ 'Pωμαλκῆς αρχαιότητος niverse scribit. Cur Cato historias suas appellasset Origines, varium in modum viri docti disputaverunt. Sed illa quaestio vi absolvenda esse mihi videtur, nam qui fieri postest, ut consilium Catonis, de quo in opere inscribendo cogitaverit, temporis spatio duorum fere milium annorum interiecto plane investigemuS, quippe cum iam Nepos, qui Scribat: Videtur appellasse, de ea re dubitaverit Ouaecunque et prolata Sunt et proferentur, dubia ambiguaque sunt. Equidem tuo iam Supra attigi, censeo Catonem tres priores libro Romae atque Italicarum urbium origines continentes in lucem edere voluisse solos eamque ob rem iure meritoque hos libros Origines nominaSSe, postea autem quattuor illo eXtremo libros his primis libris inscriptione nequaquamnvitata anneXuisse. Festi auten reprehensionem p. 98 M. nullius esse momenti iam Ordanus l. l. p. XI demonstravit Iam ero si Closse l. l. p. 33 e Festi verbis: originum libros quod inscripsit Cato, non satis plenum titulum propositi ui Videtur ampleXus, quando praegravant ea quae Sunt rerum gestarum populi Romani in libris secundo et tertio historiam Romanam pleniore narratione quam Italicarum urbium origines infuisse coniecit, sati habeo commemorasse Festi verba ad universum opus, non ad illos duos libros Solos referenda esse. Ouod attinet ad Originum notionem cum omnisenio Rom. Gesch. I p. 938 consentio ea Vertenda eSSe: Ursprungsgeschi cliten' idemque significare mihi videntur atque Dionysii
Callimachi, Morklin Philol. II p. 26 sq. Schwegle Rom. Gesch. . . I an. 3. I 838J iam
demonstravit ordanus . . p. XXIV. Neque cum Vossio* consentire possum, qui dicit: nec video ut aliter defendi Cato possit, quam Si antiquiores dicamus per Origines m νεκδοχικῶς intelleXisse antiquitateS . GlOSsae Veli Origo, αρχαιολογία. Ormannu quoque l. l. p. 43 putat Origine in lingua Graeca Sse αρχαιολογίαν SiVe αρχσιολογονιιμας ἱστορίας. At DionySium Origine γενεαλογίας, non ἀρχαιολογίαν reddidiSSe illo loco ant. I, 11 dempto e ea quoque re
apparet, quod Varroni antiquitates, quae inScripti inter omnes OnStat Graece vertit αρχαιολογίας. f. Dion . . an I, Gq. II, 2I ἐν 'αρχαιολογίαις.
Geli. n. A. III, 7, M. η Nescio num consulto Petem codicum Scripturani , attingam ' mutaverit in perstringam. 3 Peterus hist. R. r. prol. p. LXXII dicit , breviter vel summatim ' vertere se malle quam , capitulatim .
30쪽
Praeterea si epo scribit: at tu horum bellorum duce non nominavit, Sed sine nominibus res notavit . rem ita Se habere et ecipSi fragmenti. cf. Peteri r 86 87.r apparet et confirmatur loco Plinii nat hist. VIII, 3. II. Pleri lue etiam viri docti de ea re non dubitant, ut CloSSet t. l. p. 433. Bormannus . . p. 34. Jordanu l. l. P. LIII q. Peterii l. l. prol. p. XXXXV. Teustelius l. l. p. 2O. an. . . uod Si DrumannuS GeSch. om V p. 46 nullis argumentis additis contendit: es Si ungeretuat Zu bellaupten, Cato habe die riege eret illi uni die amen or Anfutire uiator tritichi , a veritate id abhorrere quis est qui nesciat De ea autem re ambigitur, quemadmodum epoti verba horum bellorum ' intellegenda sint, utrum bella Punica ceteraque an a sola, quae bella Punica Secuta Sunt, dicantur. Nipperdeius enim . . Sola quae post Punica gesta essent bella Nepotem in animo habuisse existimat') Verum enim Vero PeterUS . . Prol. P. CXXXX recte eum refutat atque in omnibus bellis, cluae extremi quattuor libri continebantur, id factum esse demonstrat. δ Cur Cato ducum nomina non nominasset, diversa opiniones Viri docti ediderunt, velut lOSSet . . par uia secret motivement de alouste , Ribbeckius . . quod parum civile udiisset Romanorum ducum nomina afferre, non adquiescere eorum ordine militari deSignato, aliae lue inveniuntur apud Peterum . . prol. p. CXXXXV. Attamen cum de Catonis consilio certi quidquam conStitui minime poSSit, eam rem in medio reliquerim. Iam restat, ut Xtrem Nepoti Verba XaminemUS, quae Sunt: in Silem XI OSUit, quae in Italia Hispaniaque aut fierent aut viderentur admiranda in quibus uilla industria et diligentia comparet, nulla' doctrina . Catonem autem in omnibus Originum libris, non quarto SequentibUS-que solis admiranda eXposuisse Peterii l. l. p. CXXXXVI contra Bormannum l. l. p. 42 recte monet atque haec fragmenta in admirandorum numero ponit, ex Originum libro secundo: fr. 33i Noniu p. 2O83. r. 39 Varro de reb. uSt. II, 4, II. de magnitudine Gallicarum succidiarum. r. 43 Varro de reb. rust. I, 2, 7 de vitium agri Picentini secunditate. r. 2 Varr. de r. r. II, 3. 3 de caprarum quarundam Velocitate. r. 37 Priscian X p. 9O3 P. de campi Tiburtis fertilitate ex libro quarto: r. 78 Festu p. 46 M. de Poenorum mapalibus ex libro quinto fr. 93 Gell. II, 22, 28). de Hispanorum ferrarii S argenti odinis, monte o sale mero magno, Vento cercio. )Praeterea si Catonis industria et diligentia a Nepote laudabilem in modum eXpreSSi verbis commemorantur, de ea re dubitare ViX OSSumus, quippe cum a Nepotis parte Stent Cicero de orat. III 33, 35. DionySius Halicarnasensi ant. I, l. 4. Velleius . . I, 7, 4 HaaSe . Gellius n. A II, 28, 3. Solinus 2, 2 p. 33 M. Servius ad Aen. VII. 78. XI, 567. quos locos omnes invenies ad verbum allatos apud Peterum . . prol. p. CXXXXVII. Equidem addere velim Catonis diligentiam etiam ea re praecipue perspicuam fieri, quod Ligures de ipSorum ortu memoriam sibi non probantes acerbe vituperat hisce verbis: Sed ipsi scit Ligures unde oriundi sunt, eXacta memoria inliterati mendaces lue Sunt et vera minus meminere Peter D. I. Serv. Aen. XI, IS). et .Ligures autem omnes fallace Sunt Peter se. 32. Serv. Aen. XI. 7 ). Ordanus Orig. l. II, D. I. haec duo fragmenta in unum conglutinat.
3 Geli. n. A X, 24, 7. II, 19, 9.- Idem voluit Closset . . . 455. Idem censent Bolhuis . l. p. 6 eum l. l. p. 93 a. a.' Sic omnes post ipperdelum viri docti Scribunt, solus autem Bormannus , multa retinet.' Jordanus Cat. p. 28 hoc fragmentum in septimo Originum libro collocat se a). sDoctrinam denique golehrte Reflexionen uni Untersuchunge aligemeine Natur, cf. Nippe de ad. l. Schwegle Rom. GeSch. I p. 82 an. . in Catonis Originibus et in integro opere desideratam esse et desiderari in fragmentis, quae adhuc eXStant, nemo negabit. f. Orda l. l. Prol. p. LIX. Peter . . prol. p. XXXXVII. Haec sunt quae de Catonis Originibus disserenda esse mihi viderentur.
M. Porcius Cato natus est I 8 Septendecim anno natu prima stipendia fecit . . . o Adulescentulus miles cum Fabio consule in Campanos et Samnite profeCtUS St IO. Fabii auspicii militavit apud Tarentum a Itribunus militum factu est 22 Claudii Neronis castra secutus pugnae SenenSi interfuit . IP. Scipionis quaestor in Sicilia et Africa fuit . . .. 22 aedilis plebis cum C. Helvio factus est 24 praetor in Sardinia fuit 24 consul in Hispania citeriore fuit 25 legatus consularis i. Sempronii consulis Otribunus militum M. Acilii Glabrioni conSuli . . . oin L. Scipionis exercitu militavit Icensurae candidatus repulsam tulit a censor factus St a legatu a senatu miSSUS est Carthaginem 33 effecit ut Carthagini bellum indiceretur smortUUS St 36