장음표시 사용
11쪽
fnitus, quocum copiosa, tenax, Discida et quasi indurata, bilis reiecta, adeo felici sub eventu, ut tam capitis dolor, quam praecordiortim anxietas, sinul cessarent. Ex eo tempore sib omni Vomitus recursu, eoque . ipso matutino, quo olim gradida tent abatu , nunc penitus evasit libera, nec habuit, de quo amplius conquereretur, nisi de nausea et cardia ia, subinde per momenta mulsitantibus. Hae tamen matutinae pagones ab
usu Histri, rursus illico A tebantur. Quamvis autem in deglutiendis pitulis urique at in vel XVJ numero successue adscenderit; haud tamen naturalis alsi excretio ad quotidianos secesssus reduci poterat. Corporis etham gravitas et Iagfitudo , ex frequentibus spastinis ventrisque succussonibus resilua , atrocisque morbi memoriam revocans, paullatim disparuere. Accidens demum rheumaticus dextri brachii dolor, noctu exacerbatus, qui omnem somni refectionem intercepπat, successu temporis etiam cessavit. In usu praescriptorum remediorum pedetentim conoalescens, per aliquot hebdomadas Iubens perseveravit, quinquies nutrium, quater decoctum, et ter pitulas ex pharmacopolio repetens. Iam satis licet convicta de saluberrima medicaminum efficacitate, a me tamen petiit, ut quicquid ad absolvendam feliciter curationem faceret, ipsi transscriberem. Ego vero, ut decoctum continuaret, suas, et pitulas parum mutatas
12쪽
JHis at tuta medicamentis Aegrota, sanitotique integre resiluta, iusto partus tempore, scit. die XIX Decembris nuper finientis anni, feliciter enixa filam optime valentem , ipsaque mater, recuperato interea partium robore , per DEJ gratiam exoptata gaudet valetudine. s. III. In definiendo morbo prima incidit quaestio: ad quam praecipue classem eorum reserenda sit Aegrotantis passio i Primarium et molestissimum, quocum illa conflictabatur, symptoma, et a quo nomen meretur morbus, est vomitus , variis stipatus accidentibus , qui plura secum trahit cognomina, scilicet quod eaetiterit gradia vehemens, recursu intermittens et periodicus, duratione perseverans, periculo gradis et anceps, curatione pertinax et rebellis, attamen demum compescibilis, eventu bonus et salutaris, eXcretione bilioso - Oscosus, forma praeternaturalis, a repetitis insultibus spasmodicis, quibus placidus tardusque antea motus peristallicus stomachi et duodeni, naturaliter deorsum tendens et progrediens, nunc retrograda et inversa contractione subitanea et violenta, quicquid liquidi in illorum cavitatibus continetur, confluit aut colligitur, sursum per oesophagKm et fauces impetu magno eΣtruditur, con-
13쪽
spirantibus musculorum diaphragmatis , pectoris et abdominis conivulsivis actionibus.
Praeter has vomitus compellationes, supersunt adhuc aliae mmitti votioresque distinguendi rationes , pluribus in morbis familiares cis et partim necessariae, a causis , praecedentia, parte asella et locis , faru quibus inhaereant, petitae. Ab earum enim diagnosi ad Therapiam rite instituendam multum lucis affulget. Sicuti alii morbi I) a praerogativa et causis potioribus denominantur et distinguuntur; ita quoque vomitUS Vocatur aut proto- pathicus vocabulo hodie ferme Oblivioni immerenter tradito, primarius nempe et principalis, aut Dii tomaticus, tanquam illi priori oppositus, scilicet alii morbo accedens seu superveniens. Deinde II) a causa et loco affecto, vomitus appellatur aut idiotatbicus , aut sympathicus, oppositis invicem rationibus. Ilic designat causam, in primis Viis, nempe in loco affecto, haerentem; hic vero denotat causam in aliis, immo saepe remotis, partibus es locis quaerendam, in qua stomachus eX consensione nexu et sympathia quadam nervorum ad vomitum lacessitur.
Has distinguendi rationes exemplis illustrare iuvat. Adin Doeefcrdum copiosae occurrunt vomitus causae et species. Idiopathice illum movent cruditates acidae, biliosae, viscosae, nidorosae, putridae , sebriles, indigesta ventriculum gravantia, voracita8, fames canina, ebrietas et crapula heluonum, pinguia et oleosa largiter
14쪽
assumta, emetica quaelibet, proportionata dosi propinata, drastica
purgantia immodico praebio data, venena corrosiva, delirantia, convulsiva sive Vegetabilia, sive mineralia , arsenicalia , antiinonia sta, mercurialia , Vitriolica , saturnina, rasura unguium humanorum, sumus tabaci, in non assuetis incaute deglutitus, sanguis, vel pus, intra stomachum quando effunduntUr et cumulantur, ventriculi inflammatio, VulnUS, contusio, erosio, abscessiis, Vermes, insecta deglutita, punctio ab aculeis, aciculis, vitri fragmentis, lapidibus devoratis, cartilagine sterni ensiformi introrsum incurvato, cholera, hypercatharsis, aliaque plura, stomachum immediate ad motus excus rios lacessentia, nec non illa praeternaturalis conditio, qua assumta alimenta in progressu ad intestina intercipiuntur, in spasmo, obstructione, scirrho, induratione pylori, item a rU-gosa et tenaci membranarum ipsius stomachi contracturas e ansionem eius impediente; quinimo ab obstructione oesophagi per opercula scirrhosa et heterogenea circa cardiam nata, quae descensum et ingressum ciborum praecludunt, sursumque deglutita remittunt. Sympathicum vero Vomitum provocant calculu8, tam renalisper ureteres ad vesicam tendens, quam cholelithus ille, e vesica sellea per ductum cysticum et choledochum descendens, hernia incarcerata, ileus, hepatis , lienis, diaphragmatis aut intestinorum inflammatio , colica, VulnUS capitis grave, casus ab alto, Ve lebrarum lumbarium luxatio et subluxatio, in aliquibus graviditas, abortus et partus, navigatio, Vectio in rheda dorso praeeunte, rotatio, nausea, adspectus rerum nauseolarum, foetor adversissimus, terror gravis subitaneus, febres quaedam exanthematicae et
15쪽
intermittentes, tussis valida, dentitio infantum, lumbricus latus, aliaque, quae tam fmpathice, quam fmptomatice, emesin eXcitant. Denique ab excretis vomitus cognominatur aquosus, viscosus, biliosus, acidus, porraceUS, cruentU8, purulentus, stercoreUS, Venenosus, verminosus, indigestorum, vacuus, et irritus in dysemetis.
In praesenti, quem tractamus, casu Vomitus compellari me- cucllis inretur protopathicus, utpote morbus primarius, et tanquam mole /qς ςμμ' stisi linum urgens symptoma; idiopathicus, quoniam colluvies biliosa et viscosa collecta, primas vias ad anotericas eXcretiones, post intervalla revertentes, incitavit; denique Bm omaticus et respective Iampathicus, dum remotius a conceptione et gestatione uteri, alii8que causis concurrentibus, Originem traXit suam.
si historiam morbi attento ruminamus animo , plures in illa Cutisae reperimus causas, quae coniunctis viribus symbolam suam ad vota ς ς- ς' , mitum periodicum contulere. I) Proclivitas ad vomitum. Haec enim pathematum conditio , quo saepius accidit, eo magis tandem evadit habitualis, atque a consuetudine quasi naturalis, ita ut levi ex causa soliti motus morbosi resuscitentur. Quod autem Aegrota a multis inde annis ad vomendum eniterit facilis , illud vel inde patet, dum non solum ante coniugium, ab errore in diaeta commisso, cruditates collectas sursum eiecit, sed etiam in coniugio ferme toties, quoties utero conceperat, primis gestationis mensibus vomitus passa
16쪽
est matutinos, more aliarum feminarum haud infrequenti. Tune autem non adeo immanis, diuturna et violenta, sed moderata et transiens acciderat eXcretio, quae Valetudinem non usque deiiceret, quin Orthostadia rebus domesticis praeesse potuerit. Nunc autem asperrime et longius saeviebat per plures horas et dies re
II) Temperamentum choserico - sanguineum, quod in vehementates motus facile erumpit, bilisque copiam maiorem ingenerat. III) Graviditas inter causas remotas omnino locum habet , dum in plethoricis iunioribus feminis, in quibus a conceptione vomitus contingit symptomaticus, sangui3 nunc in suppressa excretione menstrua retentus, et CUmulatus ad Viscera abdominis regu gitans, spasmodicos eiusmodi motus in aliquibus provocat. IV) Sensibilitas systematis nervosi irritabilis. Nam Aegrota non solum in stericis passionibus dudum ante fuerat obnoxia, sed nunc etiam a refrigerato, Vel CXaestuante corpore, vel iracundiae stimulo, aut ubi per aliquot horaῖ inter familiares consederat, paro sino emetico tentata est V Bilis viscidae abundantia et intemperies VI) Dyspeptorum recrementa, atque eX gulae indulgentia ala sumtorum reculae , aliaque incitamenta, de quibus in sequentibus commoda disserendi occasio dabitur.
causis Ex historia morbi proximam atrocis vomitus causam in spe P ρη φρ' - et valida irritatione primarum viarum ad violentos motu3 eme licos
17쪽
tieos ponendam esse iudico. Quamvis enim stomachus tanquam
primum, amplum et dilatabile, receptaculum sit conssiderandum , quod omnis generi8 tam alimenta , quam medicamenta alterantia, qualitate , sapore, Odore, penetrante et Vellicante virtute , inter se diversa ac multiplici, sine offensionis periculo, tranquille in se recipit, aliquandiu continet, ac demum ad duodenum demittit; nobilis tamen huius visceris integritas Ut conservetur, ea ipsi concessa est peculiaris sensatio et irritabilitas, qua mediante, si quid
in se contineat, aut receperit, quod eius structuram et actionem naturalem, universo corpori proficitam, pervertere, nOXamque apertam, sive corrosione, sive inflammatione, sive alia ratione, ipsi affricare possit, infensam materiam vomitibus repetitis expellere valeat. Haec tamen plurimum salutaris excretio , sive spontanea sit, sive per artem et emetica proliciatur, pro differentia subiectorum, in aliis citius, in aliis tardius, procedit, nec a levi sti mulo in omnibus statim prorumpit. Ea nempe requiritur adve sarum rerum . conditio, Vis et copia, quao sufficiat, ad violentos eiusmodi motus, quos natura in robus is aegre suscipit, proritandos. Etenim emetica, iusto minori dosi propinata , itemque purgantia mitiora, non stomachum, quem impune transcendunt, sed intestina ad catha es sollicitant. Sic cruditates in stomacho colle ctae , vel febrilis saburra duodeno inhaerens, non raro sat diu in primis hospitantur viis absque vomitus accessione. Pari modo Aegrota sat longas e erta inducias, donec viscida bilis, denuo collecta, pacis tranquillitatςm abrupit.
18쪽
s. IX. Eilios, is Quod autem, praeter causas I. VII. allegatas, maXimam a,. 3 noroi culpam in cruditates bilis - Discosius, per intervalla temporis
collectas, reiiciam, ad illud credendum Variae me commovent rationeS. Quoties enim Aegrota magnam Viscidae bilis copiam landitus sursum exantiaverat; toties per plures dies a Vomitu eius que 'coniunctis symptomatibus evasit libera. Remota nempe et cessante morbi causa, cessabant etiam eius effectus. Similes morbi inducias per duas et ultra septimanas attulit Ipecacuantia , postquam duas aut tres libras viscidae bilis exhauserat. Ablatis ita vomitus incitamentis, non ille tantum, sed coniuncta quoque pathemata cephalalgiae et anoreXiae sublata sunt, usque dum novabilis colluvies, a spastica intestinorum tenuium constrictione cumi lata , denuo seditiosam ansam renovandi tumultus suppeditavit. Porro desiderium potuum subacidorum, ex naturali iuVantium reminiscentia ortum, Auod superato paro sino restabat, indicio est, amaritiem residuam indiguisse antidoto correctore, scilicet acidulis potulentis, quae diluendo, alterando et abstergendo , al-calinam et rodentem bilis ferociam compescerent. Denique notatu maXime dignum Censeo , vomitum acerbum et periodicum non penitus cessasse, nisi tunc demum, cum ab usu medicaminum praescriptorum copiosa, tenax, viscida et quasi indurata hilit ultima Vice eructaretur. Hac enim feliciter et facile sub finem morbi e creta , Omnes siluere Vomendi conatus, symptomata sopita, et sanitas melior integraque reversa. Haec bilis, tenaX et quasi indurata , Unde ortum traxerit, difficile omnino est , pro certo definire et adserere. Dubium enim et anceps haeret iudicium: utrum in
19쪽
in vesicula sellea, an in ductibus hepaticis , cystico aut choledocho, adeo diu sine icteri complicatione latere potuerit Z an calculus biliarius a potu aquarum Pyr montanarum successive emollitus tandem secesserit Z an vero bilis solito spissior duodeno adglutinata subinde progressum affluentis novae bilis impediverit, atque Ope culi ad instar ieiuni initia obturando collectioni bilis ansam dederit Z an muco stomachi aut duodeni tenacius implicita bilis, tandemque inspissata induruerit, ac maiorem mora acrimoniam conceperit i an a febre tertiana rebelli , ante duos annos aliquoties recidivante, vitium quoddam in hepate remanserit Z Irr enodandis his quaestionibus nihil certi enunciare me posse, libere fateor, Utpote qui propter absentiam intime investigare singula harum rerum indicia mihi non fuit integrum. Id vero pro certo as CVCram VI aleo, praeternaturalem bilis indolem et copiam extitisse praecipuam
. X. Ex Physiologia et Anatome satis notum est et comprobatum, Bde hi magnam bilis copiam in hepate praeparari et quotidie secerni Uiss
Omnis enim venosus sanguis, a mesenterio, intestinis , liene , sto macho, Omento et pancreate, immo ab ipsa vesicula sellea in desinenter refluus, in venam portae sat amplam infunditur , ex qua per grande et rubicundum hepatis viscus distribuitur. Insignis illa sanguinis quantitas, in amplum, spongiosum et vasculosum hepatis parenchyma perpetim confluens, certo esto documento, magnam vim biliosi humoris in illo tam praeparari, quam continUo secerni. Huc accedit locus commodistinaus , in quo hepar situm
obtinuit suum. Nam dum sub diaphragmate positum ab huius alterna
20쪽
Ι6 terna pressione et relaXatione , atque mutua musculorum abdomitan alium inter respirandum, aut laborandum agitatione , modo su sum, modo deorsum molliter comprimitur et elevatur; fit inde, ut ad instar spongiae sanguinem appulsum nunc imbibat et sugat quasi, nunc superfluum et Officio defunctum in venas cavae r mittat , et quicquid nunc a sanguinis massa in formam bilis extractum, atque in ductus biliarios depositum est, eX his sine mora protrudatur. Singulis ergo temporis momentis necesse est, bilem in hepate paratam prono et aperto ductuum hepaticorum alveo partim in cystidem , partim ad duodenum provolvi. Blande enim quas alum et molliter subactum viscus non potes: diu retinere bilem in ductibus hepaticis ita , ceu in cystide. Hac ex causa post obitum animalium non invenimus copiam bilis in ductibus hepaticis , qualem in vesicula fellea, eamque non in omnibus aequaliquantitate reperimus. Porro si comparamus molem hepatis cum respective eXiguo volumine glandularum lacrymalium , salivalium , Pancreatis, renum, ex quibus tamen subinde copiosa promanat secretio humorum; quanto maior non illa speranda in hepategrandi et sanguineo tDuplicis quidem generis bilis ex hepate depluit , et per
communem ductum choledochum intra duodenum infunditur. Altera nempe hepatica dicitur, quae fluidior, minus amara et temperata ; altera cystica, quae in vesicula sellea, dum colligitur, Per moram et calorem magis eXcocta, amaritie, penetratione ac
saepius spissitudine illam priorem multum antecellit. Duplici huic bili liquor pancreaticus in homine adiniscetur, quo illa et diluatur et attemPegetur.