Sing. tractatus de iuris interpretatione, Constantio Rogerio authore

11쪽

IURI INTER P.

debeant interpretari secund am consuetudinest vel Vsum loquendi

UIn quinta ver parte videbimus qualis interpretatio sit fienda in legibus correcti uis, Mibi erit prosundi

sim a materia: Ndabo plerosque casus valde sngulares, in quibus lege correctivae possunt ampliari. sui sexta et parte videbimus qualis interpretatio fit fienda in legibus exorbitantibus ubi etia multos casus notabiles videbimus: ibi etiadicam qualiter leges priuatae , seu

priuilegiales, sint amplificanda &m-telligenda . FSeptimbvidebimus qualis intemptet alios fienda in legibus poenalibuς:& ibi etiam erit optima materia. I In octaua aut parte videbimus qualiter aliae leges non odiosae, debeant interpretari,&intelligi.

12쪽

monb videbimus quomodo, 'qualiter interpretari possunt testes

qualiter Interpretata posper contrarium sensum.

pDecim videbimus qualiter le- possur Undecim videbimus qualiter Una lex interpretetur per aliam:&ibi videbimus de interpretation passiua 'muodecim b.xvltim,vide bimus generaliter modos, qui nos instruunt,&docent interpretata &intelligere leges: iluoς debet ante oculos habere ille,ctu 1 interpretatur: iis magnam 111telligentia sylua poteris nancisci. Veni igitur ad primum, 'ua ro quid sit Ius.

13쪽

1 Aest iis id dicitae , quoddam est,non patica in se.

Dis cmptuvi in vanissecatur1pecies. Ius iniiritum ex quibus coulsiet. e Leges. stiis denominatae autboribus,

quae.

io ex Saura quae dicatumii Rhodiae leges qua , nde dis ac D ex quibus ridebeat comtiburia

14쪽

se nisu legis reae distin

ci S.

15쪽

IURIS INTER P.

et Lex cessare censetur, ipsus cessimae

ratione.

r Verba legis unpropter ipsius ut tem, exfringi positui. reis fri olegis plaudoseripsit. as Ratio legis non expresse,qi do habeatur pro expressa.

Iti . Die breuiter ' ubd Ius i Eda est nomen generale, multas

sublelpecies conti irens j diit est autem,& lex est eius specieς ut eadem dist in c.ius naturale. Et dicitur ius,

quia iustum est ut ibidem 1 licet quandoque videatur non iustum, de quo ibi per glossam. Et iuris prium a partitio erit, quia quoddam fest diuinum , quoddam humanum. Et tu diuinum dicitur tu naturale, quod in legc,&in Evangelio contine a

16쪽

tur. Vnde Isidorus quinto libro Etymologiaru dicit, quod omnes leges

aut diuinae fiunt, aut humanae Diuinae natura costant, humariae ver moribus j. di. c. omnes os res. Et, ut ibi L4 Citur et Omne, quod ascit, nomine diuinae legi vel naturali accipitur: nomine vero legis humanae, mores iusti scripti ' traditi intelliguntur Et quia iuris diuini interpretatio ad me no pertinet, quia ciset talcem irri- mittere in nrcssem alienam lolum huius operis progressus versabitur circas ius humanum: tquod est duplex: quia quoddam dicitur ius Canonicuris quoddam ius Ciuile.' Nam costitutio alia est ecclesii,stica, quae siub canonis nomine continetur Graece regula Latine nuncupatur, secundum Isidorum in

. libro Etymologiarii xtra sumpti

17쪽

IVRI INTER P. ue dist. iii. c. omnes hae species. Reginta aute dicta est e,qubd recte ducit, nec aliqua do alio sium trahit: de quo dicit in eadem dist. c. regula xibi per glossam. Alia ver est constitutio ciuilis:

Raccipio constitutionem ciuilem no in specie, sed in genere, pro quocunque iure nostro, quod reperitur scriptum, secundum quod habetur pestglossa in . ius autem Insti. de iure naturali. Et ita accipitur in I. ij in , . proinde is de vari&extraon. cogni.

vi Et hoc ius sub diuiditur in plures apecies,quia quodda est ius naturale, de quo Insti de iure natu in princip. Quod da est ius ciuile in specie, de quo

in eo. th. I . Quoddam est ius gentiis, de quo in eod ui 11. Ius aute gentium Quoddam est Ius militare, de quo a Decretis .di. c. ius militare. Quod da

18쪽

elliu publicum, de quoia eadem dimia. c. ius publicii Q ioddam verbest ius priuatum, de quo videbimus in sexta parte. Quodvi vero eli ius Quiritaim, de quo in eadem dist. Ius Quiritu. Et istud est proprie Romano m. vi ibidem Nam Quirites,

si sunt Romani dicti et Quirino,id est

Romulo. Et istud ius uiritum coim stat ex legibus. ex plebi sic itiς, ex sen tinconsultis, ct couitutionibus principum, edictis, liue responsi prudentum, ut habetur in Decretis per tota secundam di t ubi etiam ces aratur

quid it lex,' quid plebiscitum, α li, de quibus supta Et ista etiam de

claratur in i .ei scriptum ius. cum se- que cibus. Institi de iure, nat. Et otia debes scire quod habemus quasdam leges, quae denominatur a suis authoribus, Ut sunt conis lares, tribunitiae, Iuliae

19쪽

IURIS INTER P. II

Iuliae, Corneliae. UNam sub Octauiosuerunt cossules Papius, Pompeius: hinc dicimus legem Papiam, quae sui promulgata a Papio consule: xl gem Pompeiam, quae a pompeio. Etlii eo de Imperatore suit Falcidius tribunus plebis, a quo dicta sui lex Falcidia.' Sunt etia quaedam leges Satyrae nucupatae et Nam Satyriae est, quae Ode pluribuς simul rebus eloquitur: dicta a copia rerum,& quasi , saturitate.Vnde Satyram scribere, est poemata varia condere,ut Horatii, Iutie DIi ,& Persi: ut in secunda distoc Satyra. Et de hoc habetur in in princ C. de Lat. li. toll. Habemus etia quas dam leges Rhodias, quae de nauali

bus comerciis loquuntur ut in toto

tit Tad legem Rhodiam de iactu .Et istae denominata sunt Rhodia ab insula

20쪽

sula Rhodo, in qua antiquitus mercatorum usu suit. ij diit e Rhodiae. T unc videamia quos comites debeat babere lex Et dico breuiterra triti bd debet liabere honcitatem iustitiam, possibilitatem, utilitatem, claritate: quod declara sic,Ut in quarta ditheta autem e X. Et id debet ello valde rationabilis: quoenia patio legem commendat, Vt in prima dist cometudo e finis legi debet tendere ad bonum commune: I dicto c. erit autem et Ideo si princeps eam ederet ad propriam cilitatem,

ei letani ulla. Dc quo per Parior in c. l. extra de const.

Adedicos finis tederet ad praei dictu singularium persena ruri t. c. Clio ivncs. v b casus lingularis in eo de ti.

MItem non debet se talis, inui te ad delinquedum ut quando pro graui