Petri Pitati Veronensis ... Paschales atque nouiluniorum mensurni canones. De varia paschalis solemnitatis obseruatione. Quis primus sit paschalis mensis. ..

11쪽

s num decimum Caput diuessitatena retandi qu, se paschς ωυ

hratione per quartis mS positionem contingere posset. Exinde eiusdem indagationem iuxta veteres ecclesiae sanctiones,atu lendarij noui usum exponit. Decimumseptimum, atq; Vltimum Caput Dominicae passionis di/em nuper inuestigatum,at y ciusdem Domini verum resurrecti nis diem notificat. His additur Caledatium nouum cum noua aurei numeri positione coiunctiones quasq; medias luminarium, atq; oppositionum Pa schalium terminos denotantis,cum aequinocti, per annos. 3O4. annotatione, cu ing ortu, & occasu stellam fixarum insigniorum ad latitudinem Romae:at piosius urbis finitorem. Demum paschales Tabulae semccim subncctuntur cum proprio ip/sarum Canone, iuxta communem usum aurei numeri Verrentis anni,atque Dominicalis literae, secundum tamen sanctorum, ac veterum decreta patrum.

12쪽

PETRI PITATI VERONENSIS MATHEMA

ties disciplinae professoris super uri os Paschales Canones I ux. in sanctom,ac vetarum Decreta Patru ummoru Pontili, eum, atq; sacrorum Conciliam inlucisalis Ecclesiae i ruri instituta, siue super noviluniora, at P etia Ro/ nam Caledarij reformationem breue ad inpendium Ad Betsimu . Paulum tertium Porutificem Maximum.

i modum Compendium Ad Beatio se i Caput primum Ditomes, siue Compendii Algumentum comtinet Diuino prius inuoca prssidio. 'A' Plerisui in lita v p diem cum

antiquis , tum neotericis loge prolixius enarrata,doete tamen,atu luculenter de

celebritate Paschali piractata suere, bre/uiter admodum recensuri, vel potius in unum redacturi, Diuino prius numine implorato,Christis nomine iiivocato. Qui typicae, atq; antiquae solemnitatis paschalis, vere Agnus absq; macula per redemptiserum ipsius, ac pretiosissima sanguinem Quartadecimanoru ritum solvit,in suae mirifies relairectionis dicis dominicam rite comulans. Huius nos ope fieri huiusce tam sacratissimi mysterij diuina oracu/la,sancitosq; ecclesie canones, ac rei huiuscemodi terminos tum pri/mum enarrabianus.Exorbitationes deinde senescentis temporis curriculo Romani calcdari, in annua solari utitate, obortas exinde creti decemnouenalis,siue aurei numeri eiusdem abusione explanabimus. Tum his opportuna remedia iuxta Theologorsi,ac Mathematicorusequelam, qui usu mado ea in re plurima conscripsere, notabimus. Diuersitates aliquas p sterea inter platos aliquos lcribentia magissex his negotio huic congrua disserendo ceu vires suppeten propo/llemus, in cautiunculis etiam necessarijs, ne in posterum inficiatur. Quibus singulis capitulis sigillatim'expressis,expKdictorum modulis Tabulam calandario stibnectemus Qua numerariae artis semi, butus et numeros tantia colligere,vel subducere nosces quod indoctum etiam vulgus non ignorat no tantum sacrum paschale sinum

13쪽

c APUT Iuxta taliquoium decieta patrum,ecclesiasticasq; sanctiones, vetuirteriam coniunctiones quali medias luminanii , ac oppositiones per proprios dies mensium cum horis,ari; minutas in annis. 3 o4. di vi tra etia: absq; vlla calculi vel supputationis nota cinuandasper proprium currentia anni aureum numerum, no secus ac per astronomiscas Tabulas,in suo clibet venabitur calendario.In hoc tamen exoratos velim omnes Christi fideles,ne prssente Romanae ecclesiiae usum quispiam eliminet,donec Pontificis Maximi, nutu cui talis inest potestas vel uniuersalis ecclesiae sanctione veteres in nouos, ac propri/os,vcrosq, reformentur paschales Canones.Quod nos unum tantuae Praecipuum intendimus.

si Caput secundum varium paschalis solemnitatis modum tempore exorientis ecclesiae,ac superinde sancitos Canones edocet. Issentientibus olim Asianis cum Latinis, ac occidentalibus hesperijs quartadecima luna, seria qualibet intcrueniente pascha nostrum prorsus cclebrandum,non . veteris legisvmbras custodirent,verum quia in memo

' riam coene domini commutantes a beato Ioanne apo

stolo di Euangelista,ac successoribus se ita edoctos assererent,Latinis vero & occidentalibus non in memoriam coenae Domini,sed resurrectionis exultatione dominica die post quartamdecimam primi mensis pascha facietibus, normamq; hanc a beato Petro Apostolo Magistro suo Euangelista Marcum,laeti ab ipso Marco ita edidicisse coprobantibus. Alijs autem octauo calen. Aprilis. Ah3s quartodccimo ab hoc die hoc est septimo idus Aprilis quotannis sestum istud statuentibus. Sanctis idco placuit patribus, Romanis maxime Fotificibus Iudaicam illam, ac lcgalem paschae constitutionem in lege noua penitus abhorrentibus,Uominica diem memoriam resurrectionis do

minicae post quartamdecima lunam festum hoc solemniter comemorandum Pius ital primus post beatum Petrum Pontifex Octauus in cuius testimonium Angelum Domini ita Hermeti praecipietc mapparuisse legitur, post modia Annicetus,ac Euletherius eiusdem succei ores festiuitatem hanc dominico die cunctis ecclesijs cclebranda sanxere. ictor Itidem Romanus Potisci celebritatam sancti paschq die dominica a Quartadccima primi mensis usp ad vigesimam pri inam e ii dem mensis lunam solemnitcr agi debere mandauit. Quoeti . madhortante per primam ecclesiae synodum in Caesarea palesti/

14쪽

ha edeblata contra Manos quartadecimanos, ae pascha octauo calen. Aprilis quacunq; seria celebrantes inuiolabiliter institutu fuit ab undecimo calen. Aprilis die tuc eadem,vel pridie ςquinoctio do stituta usui in duodecimu calen. Maias pascha sacrum celebrari, necno praeceptu domini de quartadecima luna p Moisem expressum ob. seruari mandam. Ut scilicet a quartadecima luna usi ad vigesimam primam,quandocun* inter dies istos septem Azimorii olimpaschς consecratos Gicus fieret dies,eadem dominica scilicet die pascha no. strum celebretur. Quod no minus plurimis alijs ecclesiasticis institutis per synodicas eo tunc Romς sanctiones, Achaic,in ponto,dc gal/lia diuersis in locis celebratas ,bi sacerdotalis couentus est habitus Iussum est christicolis omnibus sub Anathematis poena ita iugiter obseruadum. Quum omnes pariter in unam,eandemq; sententiam uenissent, Pascha dominico die a quartadecima luna ad vigesima/primam primi mensis celebnadum. Prςterea in Nic bythiniae urbe iussu siluestri Pont. Maximi, ac Costantini imperatoris christianissi/mi uniuersalis ecclesiae habito conuentu anno Oni. 3 Σ Σ. de Paschae obseruatione antiquum statutum,& decrem Victoris Papae,& mara tyris renouatum,& canonizatum fuit. uod inter primas,ac praeci/puas Romanae ecclesis sanctiones de consecratione distin. iij. Gratianus conumerauit. Cuius quidem irrefragrabilis canonis sentetia his

verbis explicatur.Celebritatem sancti Pasciis die dominico agi debere di praedecessores nostri iam statuerunt,& nos illud idem eadem die celebrari Gleniter mandamus. A quartadecima vero luna primi me sis 4 sque ad vigesimamprimam eiusdem mensis eadem celebretur se stiuitas. Hoc idem in Antiochena, vel Chalcedone Bithyniae urbe aeque sancitum legimus, Omnes scilicet qui audent dissoluere regu lam sancti, & magni Nycenae concilij de sancta & salutari festiuitate . paschali ex municatos, di abiectos ab ecclesia esse debere. Sic itaeti Asianis licet,& quartadecimanis pluries resistentibus,ac in sua opi I nione persistentibus Romani orthodoxi,ac occidetales caeteri. Egyptii quo p 6cgsci dominica die post quartamdecimam primi mesis

iuxta decreta patrum,sanctorumq; Pontificum,atu conciliorum imi stituta,ita quoq; ecclesiae doctoribus plenissime annuetibus,obseruarunt. Haec omnia longiori rerum serie explicata uber. issime testantur Ioanes I ustingensis mathematicus insignis,nec non Episcopus Paulus Forosemproniesis,negotii huiusce diligetissim' exquisitor. Quis autem primus sit mesis,&quς quartadecima luna pri orumiacneo

15쪽

CAPUT Gnium Caput primu indicat paschalem mensem Iurta helas

rum,ac orthodoxorum scribentium sententia Eserua inquit deuo mensem nouam frugum,& vemi primu temporis,ut facias phase Go Deo tuo obseruadum est igitur summopere Dionysius ait Abbas romanus ne primi mensis fallamur initio. hinc & enim pene Functus error discrepantis paschalis exoritur. Tata in tur in humana,tum diuina vernalis hic mensis, & quartadecima I na auctoritate claruere, ut tota paschalis ratio duobus istis pendeat

principijs.Nouaru igitur inquit frugu,quia in Nyp vernalis ςquinocti, tempore nous leguntur fruges,ubi hebro runc pa annos quadringentos in captiuitate detenti,in eorsi αitu phase,hoc est transitu primu ad promissionis terram secerunt. Mensis iste primus apud he/hrςos in anni solemnitatibus Nisan appellatus olim Aprili ex roma

rus mensibus cocurrebat,propter lunatione eiusdem in eo tuc termi

naram,nunc aut Vr plurimum Martio deputatur propter inuino/ctu anticipatione,& propterea quia modo cui plurimu lunatio illa quae est equinoctio propior in Martio silet. Nec de solaribus mesibus nostratibus intelligas, tuu de primo et secundo mensibus aliqua nimentio,veru de lunaribus mensibus, quos ab antii mrum, velut etiam paschalem normam ab ipsis erimus Primus itaq; mensis,que paschale vocat, a lunatione inchoat, que per eiusde coitum cu sole propior vemali squinoctio reperitur, Cuiusue quartadecima luna in ipso cadit cquinoctii die,vel post ip/sum squinoctiu proxime subsequitur.P coru latinoni neglecta sententia perpera asserentia quartamdecima quandoq; lunam,quq ante ipsum caderet quinoctiu,primu posse costituere mensem. Quibus gremia, Alexandrinorum,ac Dionysii rudem Romani, Bedς quo venerabilis,ac posterom sententia repugnauit. Inqt igitur Beda ipse. Siquis obiecerit non quinoctij memoria quod a patribus noui te flamenti tam accurate obseruari praecipitur)sed tantum primi men/

ctium nominatim no exprimit,in hoc tame ipso Q a plenilunio pri/mi melis pascha faciendu pKcepit, quinoctii transcerisum plenaria ratione d ropsit. Nec minus Anatolius Episcopus Laodicensis phi/losophus,ac Mathematis insignis ,qui floruit anno christi Domini circiter. 2 8 o. Eusebio septimo ecclesiasticae historiae reserente primi mensis ac solemnitatis paschalis rationem luata vetustissimorum hehrsorum

16쪽

hraeorum sentetiam diffiitiuit.Qui inter caetera sic inquit . In die pa/schς non sol una obseruandum est, ut sol aequinoctium vernale tran scendat,veru etiam luna.Cum enim duo sint aequinoctia veris sciliscet & autumni quis spatijs directa,& quartadecima die primi mensis sit statuta solemtas post vesperam,quando luna soli opposita e re/gione depleheditur,sicut etiam oculis probare licet, inuenitur utim

tunc vernalis equinocti3 sol partem obtinens, luna Vero econtra au/tumnalis dic. Equinoctium autem vernale tune esse auctores perhi

hent,cum sol primum Arietis punctum ingreditur, Arietis inquam tamen non octauae splaerae coeli stellati,sed supremae,a quo Astrono. mi annum inchoant. Est igitur inquit Anatolius In anno initium primi mensis secundum iEgyptios quidem mensis phamenoth vigesimosexto die,quod est secundum Romanos undecimo calen. Aprolis, in qua die inuenitur sol primam zodiaci parte conscendisse. H autem particula prima vernale est aequinoctium, & ipsa est initium

mensium,&caput circuli,&absolutio stellarum cursus, quae planotae,vel vagae dicuntur,& finis duodecimae particular, dc totius circuli terminus .Et ideo no parum eos delinquere dicimus,qui ante hoc initium noui anni pascha putant talebrandum. Idem Iosephus Iu/claeus libro de antiquitate tertio asserit, quum inquit. Mense autem Xantico,qui apud nos Nisan appellatur,idest anni principila,quartadecima luna soli opposita in Aricte,quo illese liberati sumus arsh uitute Egyptiorum sacrificium, quod tunc progredientes ex Ita pio secerunt immolare nos annis singulis,quod pascha dicitur, celobrares sanciuit,& utiq; celebramus per tribus nostras,nihil immo/Iatorum in crastinum reseruantes. Quintadecima succedit festiuitas azimoru,quae septem diebus celebratur,in qua azimis vescimur. C Caput quarta statem tuns diuersimode enumerat,exinde quar tamdecimam luna Iuxta doctorum plurium sententia taprimit. Ebraei,qui lunares annos, vel meses usquequaq; obsedi.

uarunt,die cadem,qua luminarium media coniunctio

vera post habita ante horas dece & octo occurrit, 'bdelicet in tribus primis quartis diei,hac mensis primi, vel anni initium auspicatur.Quod si lunarem coitum post horas decem di octo,hoc est post meridiem dici alicuius fieri co/itigerit, quod aeque semper est, dum horarum computum ab horis

sex post meridiem siue longioris, siue breuioris cuiuicunq; diei in eo

17쪽

tundem supputationibus allaniunt,que alias ab occasu vem inchoant, tunc ob Lunae vetustateni non die eadem mensis, vel anni inlatium instituut,verum in subsequentem diem primationem hanc de ducunt.Et quia seria secuda,quarta, vel sexta, quos nos Lians diem Mercurii,vel Veneris nuncupamus nunquam primus ipsorum pa/schalis mensis Nisan dictus,vel eorum phasar,primus videlicet aimorum dies quod quintadecima fit luna,aret; quartadecima vespe re ab occasu solis initiatur ijsdem constituitur seriarum diebus,de quibus insita Cap.7.Ideo geminis quadou concurrentibus causis,

Altera scilicet ex vetustate lunς,altera ob continuationem festorum eorundem cum sabbato euitandam,sive palmorum sesti sabbato co/tingentiam,mensium ngomenias,ac lunam primam in tertiam quo

que diem a primatione propria permutant . Ue quibus Paulus Di scopus Burgensis a Iudaismo ad Christi fidem conuersus plura conscripsit in additionibus ad appostillas super Matth m Cap.xxVj. nec non Paulus Episcopus rosemproniensis in secunda sui operis parte.Romani deinceps grςci,atq; Alexadrini cui videtur primam

vocaucre lunam,cuius novilunisi iuxta hebrsorum ritum secudum scilicet medium q; luminariu motum a media ad mediam noctem hora quacun* dieiillius indifferenter incidisset, queadmodum tam in latinorum priscorum,qua Alexandrinorum caletariis,ac nostrastibus concernere licci, in quibus olim ut plurimum luminarium congressus die illa aureo numero notatur,qua die ipsa propius coim tigisset.Cyrillus tamen Alexandrinus Antistes iuxta Iheophili paterui sententiam non die illa, qua luna soli coniungitur,vcrum sub/sequenti, quam post solis occubitum videri contingit, lunam dici Primam contra I nnocentij primi Potificis Maximi sententiam disseruit.Beda quoque venerabilis his qui astipulari videtur,libro suo de remporibus Capit. 3 .lunam asserit nunquam posse dici primam

eo me,quo accenditur,quum inquit. Si enim eam pauloante vespe/ram accendi contigcrit,mox sole occidente primam computari, &esse necesse est,sin autem post occubitum solis accendatur, etiam si vigintitres horas post occasum solis accensa suppleuerit,illam, Qua occidente sole habuerit,usque ad alium eius occasum retinere debet aetatem Quam sententiam, quum plurimi damnent,nOS. Iq.C, Pite,ut poterimus,defensabimus. Hoc tamen tantum ex diuerso/rum doctorum dictis facile elici potest, quod propositum extat Per quartssecinas terminum, cui quintadccima vespere succedit, Plenilunium vel modo consectum,vel non longe consccuturum fi

18쪽

VARTVM agnificari,qnod per dies quatuordecim ,horas. I 8 .m. ΣΣ .coiunctio/Dem quamlibet subsequitur secudum mediocres luminariu motus, ut luna fratri diametraliter, hoc est soli aegione opponatur. Quod significare volens Anatolius Episcopus pr satus in mathematicis, atque hebrsorum doctrinis apprime eruditissimus, diuinum expo/neS mandatum, luod Exodi habetur de immolatione agni,quod fit quartadecima luna,ad vespera inquit,hoc est incipiente iamqntad cima, inde hcbrci die inchoant quando scilicet luna soli eremone opposita deprehenditur.d heophilus quoq; Alexandrinus Antistes: cui per Theodosiu I mperarorem Christianissimum omnis cura domandata,Vt indagationis,aut inuentionis normam depaschali so/Iemlutate describeret,ac decemnouenalis cycli per eiusdem prςdeces fores instituti ratione exponeret,nec minus Cyrillus eiusdem nepos,

ac in Episcopatu successor,licet de luna prima ab antiquioribus Alexandrinis aliqualiter discrepare vidcantur, ob anticipationem soritan lunationii in annis sere centum a conscriptione aurei numeri ad ipsorum tempora perspectam, qua inserius exponemus quartadeo cimam tamen luna sole diametraliter rediata diffiniere,ut pleno orabis sui circulo eodem momento oriatur,quo sol occidit.Queadmo/dum etenim luna cccio nouam eodem scplus die,quo per aureu ni merum silentem calendario inscripserant veteres Alexandrini patres,

ijdem videre poterant posteriores Alitistites quod duom quandoqi vel trium cycioni interllitio pluribus interuenientibus causis fieri co/Probabimus, de scilicet aureo numero concurrente nd minus di cta de causa quartodecimo ab hoc die luna conspicere pleno sui orabis circulo eoru quoq; temporibus Theophilo ac Cyrillo prςdictis contigisse minime ambigimus.Quom dictum de quartadecima lu/na pleniluniu significante,licet multi tanquam impossibile impro/bent,quu quartamdecima a coniunctionis die connumerent, & propterea de quartadecima copleta comuniter exponant,vel de quinta/decima subsequenti,ipsi tamen Alexandrini pr*sules vere de quarta decima intellexerant,quam alii quintamdecima,vel sextamdecima appellauere, ut ex Cyrilli dictis plane legentibus constat.Quum imiunam primam secundo potius,quam primo, hoc est non ipso colationiS die, verum subsequenti appellare maluerint. Quorum tamen vimque ex firma,& stabili aurei numeri per priores eorunde Alexan/drinOS patres caledario inscripti collocatione cui praediximus sippenum O accitire potuit,tu ex bissextili varietate,tum ob saltu lunae,ari alias aurei tineri exorbitationes inferius Pprijs locis exponetas.

19쪽

Atq; ideo per quar decimae tarminum cstatare eadcm aurei nnmeripolitione nodo plenilunium prope confectu,modo non longe cola

secuturum,tunc maxime potuit comonstrari. HSc no minus per ca lcndarium nostrum, qua per pi dicta parcfiet,quae infra capite. I s. ac. 16. latiuS Prosequemur.

C Caput Quintu vernale aequinoctium,eiusdem4; anticipatione, atq; rationem depromit m annua solari quantitate tempori huic nolim,vel cliam transacto conuenIcntiori,atu: probabiliori. Egocio huic magnopere innjtendum suisset, ni utilitati, vel breuitati potius, quam prolixitati studuissem. Quod Episcopus Paulus Eorosemproniensis visus est ubertius dili erendo aperire. Idco priscorii Astronomorum omissa sentcntia solarcm reuolutionem, hoc est anni quantitatem in eccentrico ab aliquo puncto in eundem vel astclla aliqua in octaua sphera ad eundem diffinientium. Vnde aequis noctij locus minime Grtus haberi tunc potuit,sed cur ex priscorum dictis aliquibus perspici potast inodo sole octauit,vel alium Arictis gradum,vel etiam extremam piscium parte possidente,idipsum ficti contingebat,quod modo dum sol. Z 3. Vel. Tq. signol huiuscemodi mobilium octaui. orbis,atq; primum Arietis punctum ab imobili aequinoctialis puncto signiferi partes assumedo plustrat,ipso eadem decimo nunc,vel undecimo Martis diesqnoctiu nobis esticis,Vnde etiam solaris anni quantitatem maiorcm,u comperimus, diffiniere. Ex quo Thcbit Benchors eorundem sentetiam reassumens solis an/nuam reuersionem maiorem posuit qnadrante diei supra dies. s DPropterea iuxta Ptolemaei sententia, ncc non priorum aliquorum vel illo postcriorum sere omnium certam solaris quatitate ab immo/bili aequinoctialis puncto Arietis supremae spherae ad cund acclapiemus,qui dies noctibus aequat. Cui ex proposito, Forolim pronis

ensis Episcopi calcillo inhorentcs,nouas neotaicorum octaui orbis obseruationes,atq; ideo maiorem modo,Vci minorem,qua Infra so/lis annuam conuerisionem pro nunc omittendo,ne dilacnsionis cau/sam magjs,upaschalis celebritatis dilucidationcm cxponamus, Idcirco propriam aequinocti, sedem,vel collocatione,non firmam' tumen,aut stabilem calendario nostro iuxta nostri temporis,uci trannacti modo obseruationem pro paschali lenitate opportunam et sibgnabimus,non tamen luata. Ptolemaicam anni quantitatam dio

rum.

20쪽

eviri. ς s. horassi sex minus trecentesima parte diei, hoe est minui

minutis. .secudis. 48.at ideo horam. s .m .s F. sere supra dies to/eidem prςdictos. 36 s .Qua negotio huic minime condecente com/perimus, si modo hanc per aequinoctij anticipationem ad retroacta tempora usu, nunc conseramus. Verum Alphonsi,solatis anni quantitate praesupponemus. Quae diem spatio complectitur. 3 6 F .hor.

.m. 4M.Σ. I 8 . q. s q.horam iuxta scilicet medium, ac aequalem solis motu,licet secundum verum, & inaequale ob eiusdem lon/gitudini longiori vel propiori appropinquationem, veI elonRatio/nem in eccentrico, velut aliam qualibet a quouis zodiaci puncto ad eundem reuersione, ita hanc ut plurimu variabilem experiamur, nisi per solis existentia in altera quavis longitudinum mediam ad aequa litatem reducatur,ut nuc Arietis Caput perlustrando siquidem nul/lam ibidem, vel minimam squationis diuersitatem ab uno anno ad alium efficit argumentu solis per propriam augem ibidem rite repertum, ut ex tbeorica, nec ia5 Alphoitanis Tabulis experienti constare Poterit. Minus prςterea, vel sensibiliter salte per annos. 3 o 4.diuinitatem aliquam efficiet prmicta anni quatitas, quum ob maximam aequatione solis graduum duorum,a 3 mi decem, per dies duos tratum cum sextante in annis vigintiquatuor millibus, a vera aequino ij sede dissentiat sumpta modo radice veri introitus solis in Ariete ab immobili signiferi puncto,ut nos anno. I s ΣΟ.cum Forosemproniensi Episcopo ad urbis Romae meridiem sedulo accepi mus. Prodictam diem duarum Duinocti, variationem a medio,& squali ibiis cursu ad verum,& inmualem in annis totidem prodictis. et q. millibus vera resarcitur anni quatitas, Ita ut quod in una eccentrici medietate perdiderat, per protrig Augis ad eiusdem oppositu reuersio/nem, in altera tantundemstauret. Quod alij tamen in annis. I 8 oo. fieri autumant.Vnde solaris anni reuolutione supra motu medium in annis totidem augeri,sicuti nec pluribus. I 8 oo. nec paucioribus tantundem minui arbitrantur. Vnde ad aequalitatem hoc temporis

spacio reduci sentiunt. Nos ita* solaris anni quantitatem,qua maxime tempestate ista ob minimam aquationis solis variationem ab Vno anno ad alium in aequinoctij limitibus invariabilem pene experimur,in annua aequinoctij reuessione pro re ista accipiemus, Aripita vernale aequinoctium describemus, quod dies noctibus aequar, quod non tantum hebNi,graeci quoq;,ati Alexandrini patres,qua iam catholica, alip Romana ecclesia per mensis primi obseruatio

nem obseruati prscepit. Culysmodi potiore, acprincipaliorem anti