Rheinisches Museum für Philologie

112쪽

hie Annabine auδgetprooen, melle die commentarii magistratuum

non sino causa actores in sino totius tituli memorantur. priorum notionum actoribus qui fabulam populo non probaverant luro praetermissi S.

114쪽

De extremae Paeis Ari8tophaneae responsionesseliodoro duee restituenda

Scripsit Hermannus Sohra de r.

De hymenaso quo Pax Aristophanea finitur in strophas digerendo doctorum virorum sontentiae inde a DaWesii emondationibus misc. crit. p. 285) usque ad Engeri commentationem de re scaenica in Pace Aristophanea, insertam Mus. Rhen. IX p. 568sq. , et editionem Richteri mirum quantum intor so dis- erepuerunt. Cuius rei haec esse videtur ratio, quod versus in libris manuscriptis ita traditi sunt, ut pleraque recte se habere videantur, de paucissimis tantum dubitari possit. Quare lactum

est, ub ratio carmissis scribendi magis e sententia, quam de stropharum responsione hoc vel illo modo restituenda aut prorsus neglenda sibi quisque formaverat, quam e certis fundamentis, unde Vin et ratione alia investigari possint, pependorit. Tale autem fundamentum, quod codices non praebent, scholi Rofferunt, in quibus certa vestigia carminis alia atque nunc fit ratione dispositi deprehendimus. Scholia quas in carmen nostrum exstant profecto non neglecta esAent, nisi ad id scholiorum genus pertinerent quae metrica appellare consuevimus. Quae plerumque quidem nihil eontinent nisi recentiorum grammaticorum sententias de Versibus Ad doctrinam in scholis traditam exigendis saepe sutilissimas, semper ad versus quidem intellegendos admodum supervaeaneas, ita ut iure a viris doctis ea proraus neglecta esse dicas. Cuius generis in Aristophanis etiam comoedias indigesta aliqua moles exstat; exatant tamen in easdem scholia motrica bonae et antiquae notae, quippe quae codici Veneto debeantur, in quibus quae de versuum numero, de pedibus, de versibus sic vel aliter iungendis annotata occurrunt non nullius atque haud scio an maioris quam adhuc factum momenti in re critica Eas

debent.

115쪽

Do extremae Ρacia Aristophaneae Cum a proposito nostro alienum ait, ut de scholiis metricis in universum agamus, eos tantum locos scholiorum m tricorum quae Veneto debentur hic asseremus, quorum momentum in re critica sua sponto apparet. Gravissimum est schol. Vesp. 1282 in), quod inter metrica reserenda esse Heliodori nomen quod adicitur docet: 'Hλιόδωρος, μετά τον στίχον τυν,,γλωττοποιεῖν εις τὰ πορνεῖ' εῖσιόνθ' εκαστοτε εἰσἰ τόποιεπτὼ εχοντες στιγμας και α λόγους cod. αλογως , ὼς εκ Προ- χείρου μεν ευ ρειν τον λόγον οὐκ εστι ' ria δε τοιαυτα πολλάκις εἰnoν ὁrt ono λαμβάνω ἐν τοις πρωτοις ἀντιrρύφοις φθαρεντα, ωστε deest in cod. ἔτι μεν τοσαυτα ην τον Γριλμῖν γνωσθῆναι, 'υ μην τίνα. De quo loco egimus in dias. do notatione critica a vet. gramm. in poet. scaen. adhibita, Bonn. I 863, P. 6. Eidom Heliodoro, quem Aristophani metrice digerendo operam dedisso e subscriptionibus Nubium ot Pacis conStat, tribuendum est non solum quod ad Pac. 13 53 legitur: νφ' ακορωνις του δρύμαetος ' νμον et μέναι' ob υ0τως 'Hλιόδωρος, sed etiam quod scholium eiusdem sabulue v. 775 habet:

τα εζης , , ια cod. π ια' , ιβ ως μεν κεκώλισται cod. εσrι χο ρίαμβος εφθομιμερῆς, συνηπτο δε. Reliqua scholia quae hic in censum veniunt talis quidum auctoris nomen prae Se non serunt, sed Sua ipsorum vi momentum in re critica clamant. Quae quidem haec sunt: Pac. 180: διγιλο και εἰ σθεσις εις ι βορος τριμετρους ρκς ων το τελεi ταῖον , , και νησιωrας' δευρ' ἴτ' ω παντες λεos ς εν eod. ἐπ' ενίοις δε ἀντ ιγρ ἁφοις μετα στίχον ς

να' εare κωλύριον τοδε ,,τί φησι' ; και μετ' ἄλλους λη τόδε,νιq ις M. Vterquo versiculus in nostris codicibus desideratur, rectene dictu non facile est. cum numeri coi rupto traditi esse videantur.

ibid. 939: διπλη' επεται γὰρ μέλος, ο υπονοῶ μὲν εχειν τὰ duri orso I ον εν διελεία, φέρεται cod. τέ P0ντι, cOIT. Schneidor do vet. in Arist. schol. soni. p. 121 δε ως διάφορον ' διόπερ πρότερον παραθήσομαι Ac φέρε

ὁ -τε - συνδεσμος π θος το σε τοι θυρασι χρη μένειν οντας

116쪽

responsione Heliodori duos rostituonda. 95ἐατεον, ὼς δε εχ ει ἐξ ηγητ έ ον. το τοι νυν πρῶτον των

quibus versus usque ad v. 955 describuntur. Agitur do stropha cuius initium, v. 939: ώς πανθ' os ' αν θεὸς θελη χη τύχη κατορθοῖ, cum primo antistrophae, quae εν διενια η) oi r spondere videtur, Versu, v. 1023: σέ τοι θύρασι χρὴ μενοντα τοι νυν cita quidem R. V. , non congruit. Recto igitur usus iudicio is cui scholium debetur dixit: ο υπονοῶ μεν εχειντο αντι στροφον εν διεχεία, φέρεται δἐ ώς dιάφορον. Quae in scholio secuntur pleraque in aperto sunt, dummodo teneamus, scholii auctorem propositi sui: ,, Πρότερον παραθήσομαιως φέρεται oblitum coniecturas proferre, deindo verbis is αλλα ταντα μεν εατέον, ὼς δὲ πει εζηγοτεον ad propositum ro- Verti. Summi autem momenti est, quod in versibus iudicandis

a codicibus non recessit si inter ea quae antiquitus tradita erant et suas coniecturas discrimen esse, non solum Aensit, sed etiam non dissimulavit. Quars cum scholium sontem nobis praebeat et Ravonnato et Veneto libro antiquiorem, haud scio an in responsione stropharum restituenda magis quam debebat neglectum sit δ). ibid. 1335 : εν τισιν οὐ φέρεται διὰ τα μετρα.

ibid. 1344: ἐντευθεν εν τοῖς αντιγρα Τοις ου φέρεται οὐ πεντώκωλα ακολουθως ώς φέρεται, και ἐνταυθύεστι, quae quomodo restituenda et intellegenda sint, infra videbimus. 2) Heph. p. 135 ed. I. Gaiss. : εἰώθασι τοι νυν αυτοὶ οἱ δραματοποιοὶ μεταξύ ἰαμβείων τινων γράφειν δεων μέrρν ο Ποπα ορον προ-

νείς, εἰ ει πάλιν περίναντες δ' ἰιWβείων το προκείμενον καrὰ δ ι μχειαν cenanοδιδόναι τὰς στροφας 3ὶ Scholit auetorem v. 939 sio Iegisso: ώς πίνω os' ἄν θεος τε χη τυχη καrορθοῖ, ex eis quae de κατορθοῖ et de particula τέ supervacaneis dicit, apparot. Cui leotioni si addimus, quod in alio ad h. v. scholio, quod etiam in Ra v. exstat, legitur: τινὲς δε O-ως' ὁπόo' ἄν θέλωσιν οἱ θεοὶ καὶ 4 τύχη κατορθοι, videmus, quantopore antiquis iam temporibus vel in Aristophano, qui notorum mutationibus expers suisso ridetur, de locis nonnullis recto legendis dubitatum sit. Si vero versum 1023 quom schol. Vonotum exhibet: σέ τοι θυρασιχθη μένειν οπιας τινάς eum Oodem ut in RV legitur: σέ τοι θυραισιχθη μένοντα τοίνυν, comparamus, suspitio in promptu est, in fine ver- us lacunam fuisse, eamquo ratione vel omni sensu carento O τας τινας) vel admodum exili τοίνυνὶ expletam esse. Itaque rootis Sane Borghius v. 1023 soripsit: σέ τοι θύρασι χρη μένοντα, qui tamen molius egisset, si his verbis lacunao signa addidisset, neque v. 939, de

117쪽

96 Do extremas Pacis Axistophaneae

Αv. 1480: oτι εν τισι τὰ δυο κῶλα εν εστι, λέγω απὰ , τούτο δε χειμῶνος εως τοῖ φυλλο οροει, quao in V. desunt . Quod quidem tum demum accipi potest, si otium in reliquis strophis bini versus in unum iunguntur. Plui. 505: κακόμετοος οντος ζο στίχος, om. V. , ενδε ενιχις καὶ ἄμετρος, ubi quod in cod. Hari. 5725 legitur: d Tζέτζη, ουκ εστιν ο στιχος κακόμετ9οc ei rei originem debere videtur, quod Τgelges antiquiore scholio tamquam suo

usus erat.

Hi quidem loci disertis verbis testantur, veteres metricos, si quidem do pluribus neque de uno Heliodoro cogitandum est,

eodem modo quo grammaticos ad versus secundum artis suae principia digerendos compluribus codicibus usos esse. Maximi igitur momenti lectiones quas in codicibus invenerunt, in re critica esse debent, cum, sive Heliodorus eas affert, quod sane vori simillimum, sive alius antiqui temporis vir rei metricae peritus, ad tempora nos ducant Ravennatis et Veneti temporibus multo superiora δ). Semper metricum quicunque suit rectum vidisse sempe quo optimam lectionem secutum esse, contendi quidem nequit, sed, quod hic gravissimum, Omnia docent, oum codicum auctoritatem religioso secutum coniecturas suas a lections antiquitua tradita prudentissimo distinxisse. Heliodorum quidem tam anxio ad librorum auctoritatem sese applicuisse videmus, ut monstra potius metrorum crearet quam ad coniecturus vel facillimas confugeret. Ita, ut unum tantum exemplum asseram quod in notissimis illis fragmentis exstat, quae Prisciani do metris Terentii opusculo debentur, cum apud Hipponactem scriptum invenerit:

επενχομαί τοι. κάρτα γὰρ κακῶς si γω Prisc. do meis. Terent. 26, p. 428, 24 Hertz.), Hipponactem iambos et choliambos protulisse potius conclusit, quam ut de priore versu omendando, quod quidem sacillimum Meinokius: κολληναῖε, Volcher Κυλληνιε , cogitaret. Noquo hoc prosecto

neque reliqua fragmenta de Heliodori inguitio magnifice nos cogitare sinunt; sed cum codicum veStigia ubiquo presso secutus esse appareat, tanto plus in ro critica ui tribuendum est.

λης γάρ ' ἐστ' άμει νων η θρασυς στρατηλάτης, ut Euripideum

qui sane κακόμετρος. 5ὶ Νoglegendum non est, Hephaestionem, qui in scholiis recontioribus saepe nominatur, in Veneto ne semel quidem auctorem afferri.

118쪽

responsione Holiodoro duco restituenda. 97 illud ad viros, quibus in codicum lactionibus antiquitus traditis ducibus utimur, transferRm. Eadem quas in Heliodoro praedicavimus de eo, o cuius copiis scholia metrica fluxerunt, praedicari possunt, quod novum momentum esse potest, ut ipsum sum essa Heliodorum stratu mus. Quam diligenter codicum dissonsum annotaverit, exemplis quae exstant supra probavimus; quanta prudentia inter librorum lectionea et coniecturas cum suas tum aliorum distinxerit, schol. Pac. 939, quod supra attulimus, ibid. 582: τινες γ ράφου σιν ,,ἐδάμημεν ' και φαπι τα μεν β' τροχαῖκῶ ακατάληκτα, το δε γ τροχα ὀν καταληκτικόν, ibid. 775: τινες δεα υ ν άn To υ s ι το η και το Θ', docent q); eundem coniecturam Proferre videmus, quae dum codicea sequitur leges metricasoflendit, Equ. 284 quod stiam in R. exstat): διπλῆ και εἰσ- θεσις περιοδικὴ κωλων εα ων τα μεν ιε αμοβαια των υποκριτῶν δίμετρα , τα δε τέσσαρα εναλλω ζ' ἀκαταληκτα. καε μήποτέ εἰσι διστιχα τετράμετρα καταλοκτικά, ubi videnda quae Dindorfius annotavit. Ita veteribus scholiis motricis usum in Aristophane critice tractando capi non solum posse, sed etiam debere ap- Paret. Momentum autem scholiorum si Heliodoro nominatim auctore adiecto gravius etiam fieri potest, gravissima sane habenda sunt quae in Pacem et multo quidem uberiora quam in reliquas fabulas exstant. Non solum anim sabulae notissima illa subscriptio subiecta est, sed etiam v. 775: ως μεν κεκώ- λισται et v. 1353: Dφ' ἁ κορωνῖς του δρύματος' νμῆν et με - νω ι' M. οἱ:τως Ἀλιόδωρος Hesiodorum in motris sabulas

enarrandis Occupatum commemorant.

Quare cum metra hymenaei Pac. 1329-57 rations ab ea qua nunc in codicibus leguntur nonnihil diversa snarrari videamus, non dubitamus, quin ita cnrmen habeamus ut in Heliodori codicibus logobatur. Quod dignum saltem esse quod cum carmine Ravennatis et Veneti comparetur, per se patet; utrum praeserendum sit ex ipsa carminis natura et scripturao discrepantia iudicandum erit. Scholia quorum in hac re momentum est haec sunt: I329. διπλῆ καὶ επι τέλει μονοστροφικῶν Περιοδος πεντα-

κώλων God. πάντα κώλων ἰωνικῶν διμέτρων , δυο καταληκτικῶν, τριῶν δε βραχυκαταλήκτων cod. βραχέων κατα-6ὶ Fortasso etiam Pao. 1.333 liuo roserenitum est: FOυζοις φέρονται κατά τινας παραγραφαί, Dα ὁ χορος ἀνα μέρος αυτὰ λθη, nisi h e do oodicibus intellegenda sunt. Mul. f. XXI. 7

119쪽

98 Do extromao Pacis Aristo phaneae λ κτωa . - ειτα ἐν ἐπεισθεσει τοὐ χοροῖ τὸ ισον. καi παλεντα ε TOυ αυτοὐ μέτρου του χοροῖ.1333. ἐν τοροτοις φερονται κατά τινας παραγραφοί, ista δ

χορος ἀνὰ μέρος αυτὰ λέγη.

1335. ἰ, τισιν ου φέρεται διὰ τα μέτρα.1344. εντεῖθεν ἐν τοῖς ἀντιγράφοις ου φέρεται Ου πεντώ- κωλα ακολούθως ώς φέρεται και ενταὐθα ἐστι. 1353. υφ' α κορωνις τοὐ δραματος. υμῆν ωμέναι' d. οντως Ηλιόδωρος. Vnde primum apparet, Heliodorum tuitio carminis duas quinorum versuum strophas invenisse, quas tertia eiusdem g neris exceperit. Deinde concludi potest, ultimam stropham verbis νιιῆν νμέναι' ἁ semel vel bis positis finitam fuisse. De prima quidem stropha res in aperto est, quomodo quinque Versibus constars potuerit, cum sine dubio Heliodorus ultimum Versum non semel sed bis legerit: Yμην Ῥμέναι' ω, Yμην 'Yμέναι' A. Altera stropha non tam laciis cum Heliodori rations conciliari Potest, cum Versus quem in prima stropha bis posuimus his iam in codicibus legatur. Quare statuendum est, post Primum

et alterum versum :

ως ταγαθὰ νυν εχεις tertium in codicibus exstitisso, quom in hunc sere modum suppleo: ζηλωτος απασιν, ita tamen, ut meliorem et Aristophane digniorem inveniri posse ipse sentiam. Tertia stropha quae in scholiis commemoratur ipsa est quae v. 1339-43 legitur. Ultimae autem strophae secundum metricum haec suit forma: ἁ χαι ρετε χαιρετ' αἶ- ὸ κὼν ξυνέπλησθέ μοι, n λακοὐντας εδεσθε.

7ὶ Vtrum semel an bis ponendus ait Iste vorsus, ex Heliodoro non discimus.

120쪽

responsion o Heliodoro duce restituenda.

τι δράσομεν αυτηνοῦ τί δράσομεν αντην ἔτρυγήσομεν αυφῆν; τρυγξσομεν α πην. et v. 1349-54:του μεν μεγα καὶ παχν,

εν τισιν ου φερεται δια τα μετρα 'i pertinere veri simile est, cum pluralis numerus δια τα μετρα suadeat, ut verbum φέρεται de integra stropha intellegamus, et quattuor Versus motri sint a reliquis strophia divorsi. Mete sino dubio iam in oditions Aldina illud scholium ad versum τρυγήσομεν αντον

resertur.

Quod ad v. 1344 scholium legitur: εντευθεν ἐν τοῖς ἀντιγράφοις ου φέρεται Ου πεντώκωλα ἀκολοil ς ώς φέρεται

καi ἐνταυθα ἐστι corruptum quidem est, lenissima tamen mutatione τα πε3πῶκωλα accepta ita explicari potest: seinde ab hoc loco in codicibus non traditas sunt strophae quinorum versuum respondentes eis quae antea traditas sunt et hic leguntur . Quod scholium ad v. 1349 pertinere, summa cum veri specie contendi potest, cum stropha quae v. 1344 incipit quinque versus integros exhibeat, inde a versu autem 1349 quinarium numerum turbatum videamus. Versus certo I 344-48 antiquis iam temporibus eodem sere modo quo in nostris codicibus traditos suisse, schol. v. I 345: πράγματ τα του πολε- μου δηλονότι, et v. 1346: γεωργου 'τες docent, quae ad Versus: οὐ πρύγματ' εχοντες αλ- λὰ s u κ ολ or o v ντ ε ς, pertinent. Totum igitur carmen Hollodori temporibus hac soro ratione in codicibus scriptum fuisso videtur: 83 Si quid in his verbis mutandum, ἔν τισιν Ου φέρεται τα δ'

διὰ να μέτρα mallem quam cum Dobraeo : εν τισιν Ου φέρετο ταμδερα, cum veri simile non videatur, in scholio metrico antiquae ortaginis eosdem versus qui paullo ante δίμετρα vocati erant. μέτρα voeari, do qua verbi μέτρον notione in universum dubitari noquit.