장음표시 사용
331쪽
mittetur adhaesio salinuum particularum supervenieritium aut nucleo,
aut stiriis, sed tantum ubi minor erit aetheris impetus. Facilior locus adhaesioni est circum stirias, praesertim in partibus inferioribus; cum enim eo loci tardior sit motus , minor etiam est vis ad imp diendam adhaesionem , qu item facilis ad eam partem stitiarum, qua ponuntur viae aetheris I cum enim ab occursu aliqualiter retardetur motus ut videre est, cam flumina pontium pilis occurrunt) ibi e tiam aggeri poterunt sales, & aD glutinari. Crassetient ergo quae prius erant exiles stiriae, magis e men inse, , quam supra; & ne credas ad unam tantum partem, mem neris opus est, turbationem nuclei non semper iuxta cundem axem exerceri, de exinde deducas omnem
subinde superficiem stiriae objectam iri fluento aethereo. Non solum autem crasleficiit stiriae, sed Se e rum solidescet substantia , non ex
additamento tantum materiae., sed& ex textura ; cum enim pri
res particulς insumptae ad augendam longitudinem, commissuras habeant sibi invicem parallelas. & ut ita dicam horizontales, quae particulae addentur ad augendam Gallitiem, vix fieri potest quin alias sortiantur, de priores obtegendo structatam solidefaciant. Hanc tamen crassitiem non excurrem posse in immensum certo certius est ; cum enim ex majori stitia retardatior adhuc aether vim faciat ad transitum illumque lateraliter distringere teneatur , viribus augebitur, & in νgressi sottius corradet laterales partes oblecti majoris , quam minoris: Hinc augescente ςtheris velocitate,
iis major fit stiriae crassities, nec ideo aucta, fallem proportionaliter, resistentia ad divulsionem particularum adhaerentium , opus est ut tandem aequalitas fiat inter vim mineris , & momentum adhethonis Mqua acquisita , ulterius cessabit i crementum, & si quod uitia, factiun fuerit auferetur. Atque hic mirabile artificium Nati irae oble vandum est ι scilicet idem motus aetheris defert particulas ad aliarum coalitum, idem efficit & conseris vat, idem etiam destruit. Defert homotonus , relinquit & apponit
retardatus, conservat autem pressi ne sua laterali moderate auctas; cum
enim bipartitus hinc inde ab obice
excurrit, ipsum veluti complectituri,& cum expansionem acteret, hinc inde etiam comprimit, unde vis adhinsionis , ejusquc conservatio : destruit autem si aucta velocitate, & cons quenter vi comprimente, sese ingerat inter particulamde particulam, eatque loco suo dimoveat ,& evellat. Ex hoc transversal4 incremento.
stiriarum, quod injus suturum diximus secus superficiem nuclei, mi nus in recelsa, causa inqqualis motus vorticis saddo, & causa in qualis temporis in incremento imuimpli) solidescet, ut diximus, stiria, firmabitur sinuolitas, minuetu que flexilitas sex quo emerget robur elastichim in non dempta tamen ea flexilitatis parte , que ad pluriamam compressioncm requiritur. Scilicet q- relinquitur flexilkas , pa
332쪽
mitur, tum Praecavet divulsionem partium , tum occasio cit exercendae virtuti illi, quam elasticam nuncupamus. Sed ulterius procedamus.
Sinuosis igitur stiriis, mn cili dricis, sed quasi conicis, nucleum solidum particulae stilphureae huc uiaque habemus circumdatum, non ideo tamen persectum; atque ud perfici mus, easdem causas , quas iupra , adhibeamus oportet. Itaque, cum stiriae, quas stipites exῖnde dicemus,qub magis elongantur a nucleo, eo magis regulariter distent abinvicem, portet ut aether per earum spatia excurrat una cruri salinis partic lis innatantibus ; Et quoniam nμhil ulterius insumi posse supponimus ad augendos stipites, & adhue pergit vis vorticis in iis urgendis
Versus centrum, aeque ac deserem dis circulariter; necesse est, ut quatenus permittat motus ςtheris tran currentis , materia a vortice delata adnectatur iam concrctet, novasque stirias componat. Permittere posse velocitatem aetheris novas particu
larum alinarum adhaesiones id argumento est , quod cum secus ci cumserentiam, & ad latera thipliatum maxima sit , in eadem a ce reo distantia, velocitas , ibique tam tum non permistat novas adhqsi nes, utique permittet iis in Iocis, in quibus ejus velocitas minor est. At vero ante, &'pone stipites velocitas
minima est; igitur, & ante , & p
ne , nova adlicietur materia, porriam stipes per longum fluonti meres magis augcbitur. Intelligatur deinde ira mutari axem revolutionis, ut aucta eadem latitudo obvertatur ad angulos rectosέ fuento aeti erco.
Hoc casu, cum, majori obice facto, augeatur velocitas hinc inde fluent Aaetheris, ideoque superatura sit m mentum adhaesionis partium, ab e
dem a cietur id, quod supra constitutum ab aequilibrio inter velocia talem theris distringentis , de vim adhaesionis partium , fuit adjectum ista fortasse non totum Hic illla enim per stipitem restitare poterun ,&. procul dubio restitabunt prominulae aliquet particuli; , vel quia valiadius adhaerentes, vel quia non a Lmodum objectς directioni aetheris, ideoque , aut subter sugicntes , aut eludentes ejus iiqetum. His longς facilius aliae, atque aliae adlicientur in longum ; qub enim magis recediatur a stipitibus, in minor fit aetheris
transcurrentis velocitas , minoremidia, restantiam ponens adlissoni m teriae. Propterea stipitibus supercres.cent aliς stiriae ad modum ram rum, quae eadem ratione , qua stipites Gallesecti, resistentiores fient gili risimpulsui. Eadem ratione hisce alii, atque i alii superget minare poterunt majoris , vel minoris crassitudinis, juxta diversitatem circumstanti rum I atquc id, donec, Sc quousque totum spatium inter stipites fuerit
occupatum reticulari quodam texto, cujus maculae ejus amplitudinis fiat, ut pei mittentes transcurium aeth ri, neque sibi, neque . toti sti ucturae ossiciant. De hisce maculis, quas generico nomine Poros, vel Porcistates nuncupamus , observandum est, e s s re laxiores quae velociori patii aethe rei vorticis, strictiores vero quae mi nus voloci obiiciuntur Et quoniam eo maior velocitas est , quo malar
333쪽
a centro distantia, propterea ampli res ctiam erunt pori circa circumsc-rentiam particulς iulphureae, quam. circa nucleum , ubi, ut demonstratum et t. cςteris' paribus ob eatam causam crassiores elle tum stipites . tum Tam , tum imasculos opus eii
Itaque stipitem quemlibet uti amborem qn uiuiam conciuere dcb mus , culus exortus sit a facie laesiqua ex illis, quibus nucleus circumlcribitur, incrcmentum vero, &expantio ad partes laterales, & oppositas : ideoque si stipitem quemlibet eadem ratione circiter conliguri tum concipiamus , duo exinde sequentur I primo videlicet, alti rudines ae linum futuras , quς causaeth cur haec radiosa linuolarum lit-riatum. seli stipitum elongatio fiat in orbem sphaericum; secundὸν, .l torales r. ilicationes hinc inde t panias sibi invicem occursuras , ita ut qui ex ramis , aut ra nus. culis ad unum pcrtinent itipirem, vel uniamur , vel implicentur cum aliis ab eodem , vel contiguo pro
genitis ; . Et imelicari quidein facilulimum esset , ii aequalis seret co servationis . facilitas, quae cum major sit ex unione, ideo ratio suadet, iacpotius quam illa fieri, licet non que facilis tacta sit. Cum ergo nil impediat , quom in ,s & ramusculi ab uno ramo venientes uniantur cum venientibus ab altero. & qui ab uno istipite cum procedcntibus
ab alio, congruum est credete pintius in formam reticularis texti con- rmari latinum hoc tomentum circa nucleum sal in aethereum, quλm alio quolibet textu ae modo. Hoc
autem posito, evidens est ad c --
gis firmari iti ucturam totam; mutuetenim uniones ramuscularum, & sibi.& toti compagi veluti totidem ialcra sunt, quibus cuncta in naturali tituretinentur; δc siquidem ex superveniente compressione illam mutare cogantur , ex omnium nixucomponiatur vis restitutionis.
Quemadmodum crassitiem stiri rum diximus definiri a diversis circuminstantiis, ita ut coita maloi haberi non pollit, id ipium pariter de elongati ne ui pitum, & ramusculorum suis apicibus iuperfici cm occupantibus diacendum eli; hanc enim definitam ella oportet a paribas ci1cumstantiis aQuippe cum corpora, quς almi adnectuntur aut stabili. alit ad instar, ebminorem ad avulsionem, vel fraci ram habeant resistensiam . quo magis
loco unde exeunt remOYentur, hiRc non . Omnem elongationem sine
fiacturi pati pollunt. led vae data
minor sit. Hac aurum detrimin tur a momento fracturam effect ro , quod in nostro casu componitur ex velocitate pliciis impelle
iis , & ex diltantii ab Hypomoelio, quod in re prς senti eli ocus nuclex, a quo emaigit stipes latinus,& pr tet ea ab implicatione mat riae , Ae soliditate corpol is, quae in casu nostro sunt crassicles stipiarum, dc ramulorum , ct .modus te turae quo p r es componentes invicem adaptantur. Accedit etiam vis fulcrorum fracturae oblistentium; quoties enim momendum pis dictum minus est vitibus fracturae reuitcntibus. nulla contii aget I at vero si maius , stacturam tequi necesse
est. Itaque cum momentiam compon
334쪽
velocitas aetheris semper major o cui rat, qub nia or fit elongatio , cum pertingat ad circulos vortiacis velociores ) propterea duplici Meausa in incremento particulae crescet vis fractionem fabura , scilicet, quia crescit velocitas aetheris, Squia crescit elongatio. E contra v tb in incremento particulae non crescit eius resistentia ad fracturam, sed potius decrescit ; nempe cumpori laxiores sint, quo magis r ceditur , centro , fulcrorum numerus imminuitur; Ac cum graci- Iescant & stipites , 3e rami, ideoque fulcra eadem , minuetur soliditas ; & tandem imminuta soliditate, etiam vis orta ex adaptatione partium minor evadet. Per incrementum igitur particulae sulphureae augescente momento aetheris fractionem tentantis, & e contra decreLeente vi ad resistendum, oportet ut
certa quaedam detur magnitudo sulphureae particulae, qua major init, easdem circumstantias dari non possit; & consequenter se, ubi ad eam deventum fuerit, frustra, non mutaris circumstantiis, quaeratur major Ex hoc autem interea duo colligenda sunt. Primum est , ex hoe Dnte etiam procedere posse sp ricam rotunditatem particulas sulphureae, scilicet cum congruum sit credere eandem vIm intrinsecam ad re-fistendum sta tae esse in stipitibus singulis, tum quod spectat solidita.
tem, tum quod adaptationem partium , tum quod fulcra, sequitur eandem rete undequaque elongationem . quae vim aetherIs citra fra iacturam ferre possit; ex hac autem aequalitate elongationis oritur Antasphaerica. Alterum est, quod clim
omnia in radice determinentura vo licum velocitate, de haec varia esse possit juxta diversam aetheris retardationem factam a resistentiis inita tellurem occurrentibus, varia etiam esse potest sulphurearum particulatum magnitudo , saltem intra capacitatem vorticum genitorum ἔ, ubi enim ab iis evaserint , supervenire poterunt causae magnitudinem debito majorem contracturae ι immo si tanta sit aetheris velocitas in vorticibus , quae non sinat partium la-IInarum mutilam, aut cum aethereis
agglutinationem , in cassum caetera quaeque contingent.
Ex dictis hucusque in propatulo
sunt causae omnes, & circumstantiae ad sulphureae particulae genera tionem concurrentes , dummodb
haec illa sit, quam ex phaenomenis esse oportere deduximus, adtb ut quantum spectat generationem, &eius locum , vix quidquam adde dum esse videatur. Nihilominus tamen ad potiorem hujusce rei intelligentiam addere libet nonnulla
oppido hoc negotium illustratura. Primum est , ut facillima , &providentia Naturae digna fiat gen ratio sulphureae parriculae, ceItam Iostulati proportionem aetheris , &alis in eodem vortice ι minor enim filis copia non satis suggeret mate riae, aut certe non ea promptitudine, qua decet, ut contemporanei fiant occursus , S ut eludatur motus aetheris pervadentis; ma-
tot verδ obstabit debitae simationi
partium , de motus aetheris praeveristet, a quibus expectanda est parti
335쪽
qile cum certa proportio requiratur , & haec seinper tollatur in sulphuris generatione , delicere liquidem potest sal, aether vero nunquam in illam instaurari a natura opus est; non dissiculter autem instaurabit, si perpetua sit salinarum exhalationum in eundem locum inspiratio , aut perpetuum aquae fluentum, quod salibus turgidam novam aqua in in locum suggerat abeuntis: possunt de minerae salinae in vicinia esL, ex quibus quantum
opus est , exacta ratione , statis temporibus desumarur. Neque cPgitandum est ., exhaustum sito sale vomticem aethereum , novum nancisia non posse; transeunt enim sorticesiueredibili facilitate ab una ad alteram partem fluidi, in qua quod deerat invenire possunt ι ideoque satis est ad reparationem ejus. quod idena idem consumitur, tu sal novum pro ratione suggeri possit. Asserta mobilitas vorticum perfluidum, in quo sunt, una ex causis est, per quas genitae particulae sulphurex elabantur ι absoluta enim
generatione , si .locum mutet vortex,
id est si traiiseat ab una fluidi aetherei p1rte in aliam , extra se relinquet jam graviorem factam, S non parem motui mutationis obsequendo. particulam sulphuream, quae ideo per
rarios vortices transiens . tandem ex
tra omnes, sui, ut ita dicam , iuris facta, eum motum accipiet, quem exegetini eo loci vigentes causae moetices. Sed potior hujusce euasionis a fluido vorticibus pleno causa est, aquae major quam sulphuris gravitas specifiea i ubi enim e vorticibus liberatae fuerint pallicula: lulphureae
plures, quae invicem adhaerentes, &annexae per uncos, stiperficiales glomerulos efformaverint, qui particularum aquae gravitatem sentiant, ab hac. quemadmodum in aqua calente contingit, sursum trudetur glomerulus idem , dc quaecumque eum component sulphureae particulae , donec a gremio aquae evalerint. omnium veri, potissima causa est morus ait heris non verticosus , sed rectilineus per axem, aut, qui se quentior, ellipticins ab axe recedens; cum enim parvi vortices primariam liquidorum directionem non ali rent, fid ubi possunt eam sequantur, quandocumque particula ejus molis evaserit . ut validiores aeth ris non vorticosi directiones e Pe
riri possit, pontinuλ , solictis voru- cibus, illis obediet, & alio extra vortices deferetur , undequaque dispergenda , aut in aliud opus ins
assignata a nobis ratione generatae sulphureae particulae , sidscere possit intento Naturae I licet enim plurimus sit ejus usus , plurima item consumptio, nihilominus Iamen vix cogitari potest defuturam altor utri
generationem novarum , & novarum particularum, si animadvert mus vix esse locum in Tellure, in quo assignatae circumstantiae combinari non possint ; ubique
enim aether, ubique etiam retard
tus , si is alIumatur, qui gb opposito polo transtieavit, fere ubique sal. de aqua , & pals m circumsta
tiae vortices generaturae. Cum igitur vix locus sit in Terra. in qua circumstantiae ad opus requisitae haberi non possint,
336쪽
possint, constat, fere ubiquc posseiulphureum Elementum generari Neque enim ex quo peculiarii sunt loca gravida selphure, aut bitumine manantia, aut sulphureis minetis
scatentia, aut flammas evomentia, quae non ubique terrarum, sed certistant limin locis occurrunt, arguitur,
in jis tantum sulphur generari, sed quidem in iis, circumstantias validiores esse , dc.ampliores ossicinas. Caeterum loca etiam , quae quis non crediderit stilphurea, interiora telluris habent, plus minos ad sulphur generandum idonea ; id exigente Naturae providentia , quae cum ubique sulphureo Elemento indigeat, ubique etiam paravit loca eius generationis. Et quidem pro studenda multitudine sulphuris generandi facit advertere, quod licὸt operosa videat ut stritistura sulphureae particulae .
cum tamen dependeat a causis simpliciissimis i, de certa quadam lege agentibus , non est opus longi temporis , sed brevissimi , & Didinstantanei Hinc sit binde eodem loco genitar sine ulla intermicsone moleculae lulphureat adeo multiplicari potiunt , ut Omllem superent captum t Huic respondet parvitas vorticum , qui minimi sunt, de propterea in loco vel mediocri sine effabili numero concipi possunt : neque deerunt generatrices causae ; scilicet quemadmodum in unoquoque obice innumera foramina sunt , per quae meat stili et
ante eundem obicem retardatus,
horum quodlibet saltem duorum vorticiam occasio est. Si igitur horum Omnium, & similium ratio habeatur , eis squod ni gandum non est) omnis inchoata generatio suum finem non adipiscatur , sed
plures abrumpantur, fatendum est tantum haberi posse sulphurearum particularum proventum , ut paria facere possit cum indificiente earum insumptione, etiamsi longὸ foret maior. quam regulariter esse soleat.
Plura hute addi possent, sed qnoniam locum in sequentibus Distertationibus sunt habitura commodiorem , ab jis huc asserendis supersedemus.
Eneratae in locis , & 1 causis I ante dictis particulae sulphureae
in duplicem usum videntur a natura destinari; scilicet, & ut mi tionibus inserviant pro miscibili
Mementari, δ' ut segregatae aganta qualibet mixtura solutae : Rectus igitur ordo postulat. ut utramque earum actionem , & quidem eam
' D. Gulielmiri Oper. Tom. I I. primo, quae simplicior est, & Ω-cilior , deinde alteram, quae compositior est , & operolior , inlcctemur. Et quoniam actio particularum siilphurearum , tum an tequam ullam mixtionem subeant, tum postquam mixtionem fuerunt
passae , ubi exsolvuntur, non alibi idetur radices habere , quam in motu ', figura , de magnitu-Τ t dine
337쪽
dine earumdem . ipsique actio communi vocabulo calor nuncupatur ; propterea ad cum , uti rem notissimam , sed cujus natura ob scutissima est, priora nostra exa in i na extendemus , sperantes fore ut
perspicue intelligatur calorem non aliud esIe, quam primariam actionem Elementi sulphurei. Si ea, ira decet, animi contentione calorem pensitemus , facit Eappatebit ad nullam cathegoria in magis pertinere quam actionum,3c in ea quidem ad genus naturalium. Quamquam Metaphysici calorem a calefactione distinguunt, illum ad qualitatem, hanc ad actio
nem reserentes , cum tamen una
eademque res sit , de quae calida, de quae calefacit , nec aliquid in calefaciendo a se ipsa distinctum producat, sed se iplam communicando calidum reddat, non est ut inanibus subtilitatibus , quae intellectus tantum nostri effecta sunt, rem physicam implicemus. Non
mero esse , quae corpora naturalia ad certum statum , plerumque accidentalem, determinant sive affectiones, sive accidentia dixetis, perinde
est ideoque in censu affectionum, seu, si ita placet, qualitatum esse
mihi negabit esse qualitatem activam, ultri, id ostenὸentibus effectibus a catote prodeuntibus. Sed s utraque haec generalis idea, qua
calor menti repraesentatur, invicem conferantur , facile apparebit potiorem eam esse , qua ut actio
concipitur , quam qua ut qualitas; scilicet qualitatis idea latior, actionis
vero contractior est . Omnis enim actio pro affectione , aut quali rate haberi potest, non irem omnis qualitas pro actione : Et quod magis, Natura corporibus naturalibus calorem tribuens, non tam videtur eorum determinationem intendille, ut ajunt, secundum quale, quam activitatem a calore otiundam , ab hac
ipsa, aut dispolita fiunt ad hoc, vel illud agendum. Adde quod, si considerentur quaecumque in calore possumus imaginari , nil potius reperiemus , quam plurimam activitatem, quae ideo primas obtinebit in illius essentia , etiam generica; semper etenim proximius, & magis proprium , idest contractius eligendum est, non universalius, qualeeli quod desumitur a qualitate Non hic disputo an actionis, qualitatis cathegoriae diversae elle debeant, an huic illa subjecta ; sed
contendo , quandoquidem di vcriae putantur, potius ad actionem. quam ad qualitatem rcferendum esse calorem , praecipue cum ex ea , non ex hac, illius natura possit innotescere. Licet autem calor omnis actio sit , non ideo tamen Omnis actio est calor , sed determinata tantum I quippe cum actio omnis
loquor de materialibus in vel naturalis sit , vel artificialis , non haec, sed illa calot est i & quoniam
neque est omnis actio naturalis, sed certa quaedam ex illis , proPterea quaenam naturalium acti num sit calor remanet inquirendum. Inquiremus autem , & fortasse inveniemus , si de eo philosophabimur,
338쪽
qaemadmodum de actionibus reliqais. Cum igitur actio quaelibet supponat subiectum agens in quo lit, palium ad quod terminet . & mo dum ipsius actionis, propterea ad
ver im caloris naturam revelandam
haec tria stat enucleanda; primo
videlicet subjectum , a quo prodit
actio calorifica ; secundb palsim, in ' quo eadem actio recipitur I de tertio modus, juxta quem actio eadem discriminatur ab alia qualibet. Agens respectu caloris, vel calidum dicimus vel calefactivum ; calidum quidem quatenus calorem illi inesse concipimus, Mn ultra I calefactivam vero , si eundem calorem veluti ad extra prodire ad alia ca- l. facienda intelligimus. Calefactiva procul dubio iunt corpor aquae que calorem habentia i neque enim actio illa, in qua caloris natura consistit , sine effectu stare potest , si subjectum , si .e passim idoneum sit
nacta , quo carere non potest, stante praesenti rerum ordine. Porro calefactiva , motivo ducto ab observatione vulgari , distinctionem
patiunturi alia enim videntur calorem , quo potiuntur, multiplicare, saltem conservare , numqclamve eo
dcstitui , ut ignis, corpora nonnullorum animalium &c. ' haec dicuntur calida , vel calefactiva per se; alia verb extrinsecus conceptum calorem dimittere , S ubi dimiserint non recuperare . nisi per rip titam actionem agen is alicujus calefactivi, cujusmodi sunt corpora pleraque inanimara, & animatorum non pauca ; & haee per accidens calidi, vel calcfactiva nuncupan-
tur. At vero quae recipere possimi calefacientium actionem, fere omnia sunt corpora, exclulis ad summum iis, quorum essentia in negatione caloris consiliit , aut quae adeo excellentem habent colorem,
ut a nullo agente ultra quam sint possint ulterius calefieri. Itaque calefactilia , sive passa, corpora serὸ omnia sunt, si effectus intelligatur uni vocust omnia verb absolute, si a qui voce a sensu non rejiciantur. Atque haec sane facilia sunt; non ita veri, quae pertinent ad modum actionis , in cujus essentia calor constitit. Abstractὸ quidem calor dici poisset Actus . sive modus ealidi , quatenus ealidum est: sed ab hujusmodi definitionibus inice cundis abstinendum nobis esse censemus , cum nihil doceamur , nec via sternatur ad ulteriorem inquisitionem. Actionem profecto
quamlibet ut modum agentis concipio , & passisnem ut re odiam, sium odificationem passi ; & cum aliquando modus , qui in agente est , idem etiam fiat in passo propterea aliquando actio & passio non
distinguntur nisi penes terminum; idem enim modus , ut in agente est, actio dicitur ut veri, recrupitur in passo . passio : id accidit cum a calido calidum fit , & eo
tunc essectus dicitur uni vocus. Sed cum aliquando contrarium accidat, sepe etenim numero alius est in agente mo us ab eo, qui in passo ma- nisellatur ut cum certa passi dispositio alterat modum agentis) propterea fit,
ut actio & passio divel si sint modi, Se pro diversis concipi possint , & deis beant. Exemplo iit liquatio glaciei ,
339쪽
calore ficta , quae necessario concipi debet ut aliud quid ab iplo calore.
Generaliter ergo . cum calidum e fiaficit aliud a calido , passio ab actione diversa est, & estectus aequivocus nuncupatur. Hinc sequitur, quod ut modus actionis intelligatur, hic potius in agente inspiciendus est, licet & pastum connotetur tanquam terminus ejusdem actionis. Quae cum ita se habeant, patet modum illum actionis , quae calor
est , primo in agente esse inquirendum ; deinde videndum quid producat in pass. : sed cum hoc
postremum a passo determinctor ,& multiplex esse possit, Ac consequenter modo illi , qui in agente est , extrinsecum , nul Iam afferre poterit utilitatem ad constituendam, utique verb ad indicandam elus naturam; Quod cum a Philosophis non satis observatum sit , praestat fontes errorum , in quibus deliquerunt , detegere , ut appareat , quam diversa , aeque ac erronea via progressi simi , S consequenter causa, cur de natura Caloris adeo inconstanter loquantur.
De inocritici non distinguentes agens ab actione . ex quo observa runt nullum ignem sine calore aut existere , aut esse posse , ignem &calorem unam eandemque rem fecere ; hinc caloris naturam in effluia vio quarumdam particularum, quas igniculos Vocant , posuere , quae, in quocumque corpore fuerint, calorem faciunt, & effectiis caloris, si e corpore calido igniculorum effluWium di manet. Sed hi errant manifestissime , confundentes cal xificum cum calore , agens cum
actione , cum tamen distinguenda sint, quandoquidem alia est Ignis, alia Caloris idea . eo pacto quo alia est mobilis , alia motus. Scilicet si ignis esset eadem numero Iescum calore, cellaret quidem quaestio cur ignis calidus sit; sed exinde deduceretur, quod ubicumque ignis est, ibi semper essct calor, de quzmadmodum non est ignis sine calore, ita nec calor esset sine igne. Pri- φmum sensuum testimonio , & ipsa Democriticorum consessione fallum eli; concedunt enim in corporibus summe dc flagrabilibus , ut oleo , sulphure , bitumine &c. ingentem vim igniculorum esse , ex eorum enim exsblutione tam prompte flamma excitatur, & tandiu conseivatur ι ca tamen actu calida non sunt,
cum . si non omnia , saliena pleraque sint obnoxia congelationi : quae vcr. congelationis sunt expertia non renuunt frigus suscipe te intensissimum , quae duo cum calore stare non possunt. Igitur igniculi sunt sine calore , S conseqtienter si unum sine alio esse potest , siquitur calorem quid ab igne diversum esse , ab hoc realiter , ut a-junt , aut saltem modaliter distin .ctum. Et siquidem reponant requiri in igniculis libertatem ut calorem exerant, vel ex hoc ipso arguitur igniculos non esse calorem , jis enim in mixtione sepultis aliquid deest , quo carent in mixtione,
quodque acquirunt, cum a mixtione sotiuntur sive libertatem dicas , sive actum , sive morum , seu generalius modum illud est, quod caloris naturam facit,
340쪽
id est actio ipsa, seu ejus modus,
ea enim deficiente tollitur , accedente vero ponitur calor. Pariter fallii in est secundum; male enim
deducunt , ex quo ignis absque
calore non sit , non elle calorem
sine igniculis ; nam pari ratione, qua ignis non est sine calore , ira in vulgi sentcntia neque Sol,
neque animalia calida, dum vivunt;& tamen non exinde deducitur calorem non esse sinὰ Sole , aut animalibus. Insuper, qua ratione ex
quo E radiis solaribus 1 emper calorem experimur, non arguimus calorem ella e Suvium solare, ita ex quo semper calidus sit ignis , non
licet arguere calorem elle igneumessiuvium. Falluntur et go Democritici. & eatenus, quia calorem a calefaciente,id est actionem ab agente non satis distinguunt. Distinxerunt quidem aliquo pacto Peripatetici , sed non ut decebat; fecerunt siquidem ignem a calore diversum, non tamen ut est actio ab agente, sed ut est accidens a substan.
tia : observantes enim corporum pleraque nunc calere, nunc frigere,
incolumi eorum esIentia , hoc satis fuit ipsis, ut calorem inter accidentia reserrent. seu inter parvas illas, ut ajunt, entitates , & quali dimidia entium, quae existere non possunt,
nisi alicui substantiae hareant; Et licet ignem semper calidum observarent, id aliud suadere non potuit , nisi quod calor esset ignis accidens inseparabile , immediate fluens ab ejus essentia , seu forma, nomine ideo essentialis proprietatis
donandum ; Et quoniam occasio est, ut corpora talia denominentur, id est calida, propterea inter accidontia illi attributa est qualitatis ementia, de quidem activae , a de enim ejus activitas. nianisesta est, ut dissimulati non possiit. Et tandem, ut aliquo pacto adumbrarent caloris ideam , aliquos ejus effectus a Llumpsere ad eam aliquo pacto, licet si igidissit me, denominandam. Sed in eo h illucinati sunt, quod
potius calorem in cathegotia qualitatum, quam actionum reposuerint;
qui error , licet magni momenti esse non videatur, efiicit tamen , ut de calore philosophati fuerint tanquam de qualitate, non quemadmodum . opus erat de actione ; quo factum, ut nihil, pIaetcri ora vulgo, de ejus natura propositerint , &adhuc haereant in vestibulo circa
verba tantum , non circa res occu
pati. Multb autem magis errant, quia licet ideam caloris per activitatem determinent , hanc tamen non respiciunt in se, aut, ut Oportet, in agente, sed in palIO, quae cum, ut diximus, diversia fiat a varia hujus dispositione , propterea porid quod calori extraneum est naturam ejus explicant , mentalem
ideo tantom , &, ut dicitur, logicam, non physicam ideam, eam que non satis exactam estormantes. Remanet is tr in Peripateticorum i hilosophia , determinanda per intrinsecas differentias, easque physicas, species ejus qualitatis, vel actionis, quam calorem dicimus; quod sicuti faetiim omnem paginam implet, ita infectum paulo minusquam integra ignavia est. Opposita ex diametro Democritiis