De medici laudibus oratio Io. Baptistae Crispi Gallipolitani. Ad ciues suos

2쪽

EXCELLENTI ADMODUM

VIRO MEDICO ATQUE

PHILOSOPHOLvCAE SALin No. Io Baptista Crispus Faelicitatem. orationem/ublice perorandam methipraeparabam ssimoripost exactos meorumstadiorum labores ,patriae simina silire unquam contigi et) eam nane ad Ee muto humanissime Salo: qua quidem , tentabamphis phiapartem Medicamposita mihi os oculos Mediet practantia commendare. Nam , quia notiores mihi rant, mi set is multis taceam)ysmi, Longi, Caesames, praeclara huius 'Neapositanae His lumina, quam ipsa prope Messicissas propterea i. Medico exornando luentius ingen, vires experiri concutui. Caeterum, cari,diorum meoru ratione also vertisset,sive animus siue animi potens ita, non raro, voluptas: putaui sene, haud quirim ab re facturum, si quae coram multis, or illis quiden, doctis Gisis, dicere ris abam ; eadem Mi sintem, aut alteri amico legendapraeberem. Ecquem quae se decebat huiusce argumenti Orationem legere, nisite

nine Salo 'qui Medicae secubalis penetralia ita pre

3쪽

nue adieris , M.tius felici is sisne facias in Hes ut re

summopere admirentur omnes, sedpropria humanitatis munere, ut vehementer coiant. quos tamen i e unus longe Apero, quippe qui, utroque nomine tibi me ouestrictum adeo entiam ; ut sine meo sielere tanto animi affectui co . niuere nonpossim , tantum abest τι debeam. Lege igitur hoc nomine praesentem qualemcumque exercitationem ,

aut si mauis ita legas, ut quae in illa vix expucari potuisse νψassi, eadem a te sextinam ad unguem 't aian expressa existimes. dum ego interim sacru hunc Pascharis Epiphania diem , faustum fasicemque νι vivas rucu disimum exopto, τι quam tibi faelicitatem ingen, soler

tia ,σvitae ρrobitas comparauit, eandem immortalis Deus aequabilem, perpetuamque, me vovente secundet. Uale Roma. M. LXXXXL

IOANNIS

4쪽

IO ANNIS BAPTISTAE

enim placidissimae vestrae tranquillitatis honestum otium ultro iraeis interpellare sermonibus;verum haec , t vide

audacia mihi longe felicissime cessi: Vicit enim & spem di vota mea, pietas ista vestra plusquam paterna, hilaris h*ς bland occuriatio , frequens iste conspectus v

ster; Cuius me ad concionem summa nunc ducit aut ritas. de tanquam orationem habiturum, in hunc nobilissimum,& summum Ciuitatis locum ascendere cogit, qui tot alias vidit insignes viros, qui studiorum labore Terra, Marique, diu peragrati, quantum profecerint,lue culenta oratione, mox re ipsa manifestare tentarent. α, ex illorum numero unum me esse putastis,& unus ipse es, se stodes, qui eundem aerem, unde prius spiritum duxi. amplecterer: eandemq. communem Parentem Patriam, i quantum in me esset, iuuare tentarem. & equidem ing nuetateor, quemadmodum animi excolendi causa Ianus . hinc abij, ita etiam eo libentissime hoc egi, quo magis, atq magis de gratissima Patria, de Parentum charitatis de vestra beneuolentia , dc de merito non mediocri besse MEDICI.

5쪽

mereri valerem ..decebat enim eorum gratia, quibus na tus ipse essem aliquid praeclari facinoris egregie committere. Cum autem peregrinentur alij quaestus, alii taneum animi causa, pleriiq. virtutis ergo, mihi unum eκ iis esse placuit, qui bonarum artium studia , & virtutem ipsam ρdipisci tantum exoptarent e doctissimorum PO tius virorum,quam aliorum nominum vestigiis insistens. non enim externarum rerum delitias, nec historicam rerum cognitionem, aut vilium mercium fructus digni vobis me offerreposse sperabam. praesertim cum in tanta rerum omnium ubertate, in tam fertili solo, in tanta aeris clementia nati essetis; sed multarum rerum peritiam Plii Iosephia, & Medicina ducibus equidem praestantissimis, ut si quid aliud, nobis mortalibus ab immortali Deo est traditum. quid enim praeclarius in hominum vita reperiri usquam potest, quam mentem tueri sanam, illamq. teste Socrateὶ in corpore sano conseruare quorum illud Philosophia, hoc vero Medicina, vel maxime praestat,

cum alteranos rerum causas doceat, altera vero veluti in exemplum omnia rapiens, humanis corporibus applicare cuncta studet. quae sunt, quae fuerint, quae mox ventura sequentur. CVM enim naturalis Philosophus uniuersam corporum omnium contemplationem ad humanum usque per

ducat, ab eodem Medicus ducens exordium, in idem suos labores impendit. Sed ille quidem, hominem spectat cosnitionis causa tantum . quem tandem inuentum, ac veluti 1 se fabrefactum, in animantium nobilissimo reponit genere. hic vero, & si eundem sibi proponaiscopum, non in eo consistit. quasi partium tantum, aut totius coagmentationem corporis sit contemplaturus, quin potius, inde operationis modum deducens, functionum omnium labores sui causa conspicit. Pergit deinde Philosophi diuina prope vis humana mentem ad caelos eue here. At Medici veneranda potestas maximo rerum usu. il quasi

6쪽

quasi eidem menti vehiculos praeparans calcar addit. dc

dum ille delectationem internam inspicit, hic externam utilitatem insectatur; cumq alter de maximis rebus acria ter cum dignitate disputet, alter vero in minimis ipsius partibus operae plurimum,studiiq. consumit. Tollit qui dem Philosophus suis praeceptis animi vitia;at vero Medicus Ianguetis corporis morbos fiangere studer, ille sententiarum grauitate ducit,hic verborum lenitate allicit, ita ut hunc amare possis, illum admirari. & si liceat fari uae sent tiam, adeo inter illos nulla discors verborum iversitas, aut etiam sic nientiarum discordia, ut eadem

y unanimi consensu, discordi quadam concordia ab eodem ut aiunt diagrammate pendere videantur . non secus ac si 1 sphaerici corporis puncto duae quaedam lineae proma nantes,ad oppositas circuli partes producantur, quas & si

a contrarietate motuum concurseras nunquam dixeris,l

in dem globus ille, in unum conuenire easdem facit,& quae tanquam contrariae inde discesserat,simul deniq. ad eun dem punctum coalescunt. Spectat igitur Phisicus animal hoc admirandum,& venerandum, quem vocamus hominem, atq. item spectat Medicus; Sed ab eodem viriq. ve-. Iuli e portu vela soluentes, ad seperos tandem partem euehunt Diviniorem. caeterum cum duplex si via, d plexq. cursus illorum e corporis huius compagibus a euntium : Phisicus partem petit superiorem. tametsi inhumanis degens nonnihil commoretur.nam, & s iuperioris mentis utitur potestate, adhuc etiam sensuum non deserit ficultates: sed mentem tandem perficere studet, illi ad superos omnino eleuare: tum demum ad ipsam sese couertens intelligit,quemadmodum Deus, & si animum in corpore incluserit, intelligentiam tamen in animo indis

ut, qua cum semper contendit ad supercaelestium me tium contemplationem ascendere,& inde ad earundelis naturam conlequendam peruenire.& quq modo mens his

mana in sua cui placi si v luti luna eclypsim pyti i

batur

7쪽

latur secretioribus Theologis annuentibus Tunc supe no Sole illustrata,quae supra sunt utar enim ipsorum verbis sapienter intelligit, quaeue infra in intelligendo sapere videtur. Contra vero Medicus,& si partem eIigit ini riorem, quae tamen sua est animi magnitudo cogitatio

nes omnes non abiicit in rem humilem atque conte

piam , sed cum humiliora interim inspiciat, ad altissima inde promoueri non dubita Hinc ille quidem ab elementorum ex una materia, generatione sumit exordium, & si in unius hominis temperatura dignoscenda conquiescat

eius tamen causa,elementa,caelum, naturamq. Omnem superiorem perquirit,at q. inferiorem; nec finem inquirendi facit, donec ad humanam utilitatem omnia transtuli Lse videat. Principio, Terram istam caelestibus ignibus studiose inquirit,quonam modo in ipsa cognatus humor platas uberiores efficiat: unde vestita floribus reddatur, he bis, Arboribus,frugibus. quomodo Sole aequali ter diuersas eius de partes perlustrasante, Tamen alter aIterHoco ideo praestet, ut inde tantarum rerum diuersitas admirabilis innascatur, qua tantopere Medicinam iuuari cemsemus.& veluti Protheu immensum aquae pelagus subies, quis ipsius sit usus considerat . quandoquidem non dubia tauerunt quidam asserere, unam aquam solam, quae morbis omnibus occurrat, satis esse posse. quis enim non miretur sontium medicas facultates ξ liquores salutiferos Amnium tot genera, tamq. disparia,partim submersam, partim fluitantium,& innatantium Beluarum, partim ad saxa natiuis testis inhaerentium Demum metheorologiaeus factus, infinitimum aerem ascendit. inspicitq. ut aminuas frigorum,.aestuumq. habeat variationes. ut spiritu ductus arat,& sustineat animantes. ut vere Mortalibus vitae,& morborum, aegrotis autor existat.Nam si Hippocrati credimus vR. adeo animal omne illo indiget, ut si quiadem omnibus aliis abstineat, hoc uno adiutus, vitam ad

dies plurimos perducere possit. Vt cym mortalis vita ab omnibus

8쪽

omnibus operibus quandoque immunis conquiescat; ab

hoc tamen opere nnnquam fieriata esse dicatur. Transeo nunc anni temporum rationes. Ventorum,Aquarum,CLuitatum situs,Terrarum discrimina,mores,& morbos,singulis aetatibus acris causa insinuantes,ut non aliunde morbos euenire q uis recte putet,quam ab aere,si is,aut cumulatior, aut morbidis sordibus inquinatior in humanu co pus sese transfundat. Quanta vero ignis admirabilia, &quonam modo naturae opera omnia expoliat, exornet,locupletet:qua item ratione, quibusve modis ad Medicumspectet de illo disserere; id quidem puto tam esse super-

suum,quam quod molestissimum. per hunc tamen euolat ad c tum tantus Artifex,unde primos caeli complexus attingit. Vide nunc quam prope caelestes regiones aduenit Medicus, qui,& si supernorum caelestium corporum

spectator factus esse videatur & quid illa possint in huma'um corpus coserre,quantumue,dc quo tempore,quibus iuuantibus stellis congressione, aut oppositione nocentibus,tamen ne quidem tantarum rerum speculatione contentus, Astrorum mentes non nihil intueturiunde postmodum praeclaram habeat circa morbos considerationem:

scilicet tot acerba Deus ipse in terras immiserit,&qua Diuini consili j ratione in nos illa irrupantὸ unde hominum generi calamitas aliqua impendat,atq. paena, improbitati nostrae iam diu debita. & quam tacito varim. gradu ad vindicta sui Di uina procedat ira. cuius diuinae vocis ductu magnus ille Hippocrates,censuit id expendendum esse Medico diligenter, si quid in morbis,aut ulla naturae constitutione Diuinum lateat. Adeo prudens medicus omnia transformat sese in miracula reru, adeo qui quid in contemplationis abditis apud alios est repositum, apud ipsum plane manibus summa est cum admiratione tractabile. sed vestra in me attete audiudi benignitas Io gius oratione prouexit,quq breuioribus apud doctissimos claudi debuerat.quambrem iam prolixiorissermonis ve

9쪽

-la contraham, si unu illud ostendero, quod ab initio pollicitus, memoria penὰ exciderat. Ha e enim quae dicta sunt de medico,humana sunti ferme icia. quid vero sublimi ris atq. diuinioris in se contineat, nequaqua satis adhue est exploratu. Non. n.diuinum propterea dixerim esse Medicum,quod medicinae inuentionem Diis,ut Apollini tribuerit Antiquiras, persectionem Deor u filiis, nepe Aesculapiomam fabulosi Graeci,nsi satis recte historiae veritate ab Hebraeis accipientes,quod erat sua dignitate grauissismum,in fabula ipsi abire fecerint. virecte quidem Aegyptius ille sacerdos apud Platone, Graecos semper pueros appellet,nec quenqua e Graecia senem.quippe qui nullam habuerihi ex veteri narratione prisca opinionem, q. alvquam disciplina tepore eana . Solus omnisi sapietissimus Socrates illorum dogmatum non ignarus, quid esset sol,& Aesculapius,& ipsorum intelligentia recte percepit.&cum iam animam veneno adstrictus ageret, quod Deorumultitudinem recte negauerit, Aesculapio tamen gallum in extremo suae vitae sermone immesari iussit, hoc est suprema mentis partem quam sub gallo intelligebat haud equidem Aesculapio, neq. etia siti offerri pius ille vole bat, quin potius cu ab Aegyptiis accepisset,intelligent iaquanda orbi Solis imminere, & Hebraeorum sapientibus eadem Raphaese appellari, qui & medicina Dei propria vocis signincatione dicituri ipsi esserendum gal Irri' -- cipiebat. Aesculapio tame aut quodicissi est Soliuisbili,

non ali uane hoeiticae s iusserat; nisi quiac si Paecis loquebattu alioqui tabulosisnsuper caelestia in sciis, &ignaris. non enim vi sibilem Solem,aut mortale Aestistipium gallus decebat, sed Raphaelem intelligem iam Solins imminente, cui supcriora diuinior sanardi virtus triliuebatur. cum vero Socratemni omnino quicqua magis exoptasset,quani ut sana mens a Deo, eaq. in corporei a no sibi rubueretur idquetandem animaduertisset q. ad

extremum in vitae diem sibi contigissedantarum gratia-

10쪽

runt ille quidem haud imnismor,intelligibili aeterni olis

ministro, faciendum Gallo praeceperat, & mentem ita sanam Deo immortali restituendam, a quo iam inde ab initio talem acceperati quae equide si nobiscum, immo vero cum Hebraeis i entiant Graeci, sane recte habeant. taminus;nunquam quisquam e Graecia senex esto. nec propterea diuinus sit medicus;sed diuinum fere ego quidem illuexistimo, quod tantae facultatis arcana homini tantum, illius conccnu,& munere,&ipsius caussa,praeterea nullius a

summoDeo detecta sint.Mirum quide dictu est,fuisse Galeni temporibus quendam qui librum ediderit de admirabili se ac si de insenescentia dixerin in scriptu, si tamen ipse curae infinitium,qui ad hoc essent idonei,statima primis praeesset exonitis,ita. n. eoru se corpora immo talia reddituru pollicebatur.quin etia Philippus quida taphista. obediente sibi,immortale fore promisit.sed apage ineptiasistas, haec inqua misi a faciam'. quoru nox c6sciasbia est,cum autores in suis tenebris lateant,&illoru summa ignotanti, insigni mendac dZ simulatione iactati nis obumbretur.Vnum illudicenissinas, quod hon obscu- re, non dissimulanter de Medici potestate veneranda, sed aperte,palamq.dici potest:cum uniuersias quandoq. orbis Dis pmhibete minas, Dij talem auertite pestem propter pestilentiam,vastus,Mq. desertus,& incultus redditur. .

. IAM videre puta in florentissima olimVrbe quadam populum ipso vultu, sonoq. vocis languidum iuuenum ineruatas vires,sormidabiles senum facies , languentiu de

expirantium sonitus, oculos graues clamorem insanum, cursum furiorum, miserantiam cadentium,dc occumben tium stragem,undantesserΘcruoreviaS,sacra omnia,atq.

Profana,supr , subterq.humanis congesta corporibus, B a cum