장음표시 사용
381쪽
dinem, tutum & honestum putat: in tu na enim eam' adpersa bene cedere, qvam male opprimi utili.
m duxit. Cum palicis itaque Mareschallus cla m , ab urbe exiit. raro subitaneo discessu nonnulli Senatores perculsi, urbe cedentes cum eo ad Ca-l Irrum Ba anum ex Archiepiscopatus ditione pervenerunt. Post eius discessum, rerum omnium , potitus Sangelasius, cum universo Gero militum
ordinibus stipato, ad Archiepiscopatus aedes proficiscitur: ibique diris per omnium Sacerdotum religiones Mareschallus devovetur. Inde emat- nata pIebecula, nihil nisi caedes & rapinas cogita bat, quum Bertrandus, qui post discessum Mare- .l schalli domum suam se receperat,Sangelasio man-
davit, ut praedas, quibus armata turba potentiorum domus minitabatur, prohiberet, providere que,ne quid detrimenti Respublica caperet: Senatum se coadurum, rogabat ut adesset, de ne rem non penitus desperatarum remedia negligeret .
Sed cum ille iratae plebis impetum cohibere se non . posse, nec in alios, nec in Bertrandum ipsum, qui imperium illi abrogare voluisset, acerbe & minaciter respondisset: Bertrandus ut ab urbe exiret,Mareschalli literis quotidie monebatur. Ille tamen .
non videbat, quemadmodum id fieri posset, neci deberet. Nec movebat eum quod Sangelasius civitatem occuparet: quam neque Solonem cum Pisistratus,neque Socratem cum triginta tyranni essetit. pedem porta extulisse diceret. Coniiciebat etiam non ex alitis volam nec ex cantu sinistro oscinis, ut in veteri Romanorum augurum discipli- .
382쪽
na erat : sed vero prudentiae augurio dominationem illam vix bimestrem fore. Motinm enim
prela nemo diu continuit. Domi itaque remansit
Bertrandus absque ulla Reip. gubernatione. Qui . tamen in tam gravi vulnere, non ob erepta civitatis gubernacul , sed Re . tantum causa dolebat . Jam enim pridem virum illum minime ambiti lum gubernare taedebat, etiam cum licebat: &ad 1nstar fici, dulcedinem suam, id est, domesticam tranquillitatem retinere mal at, quam imperium dipisci. Caeterum cum ab Scipione Regulo Τον fano, qui exercitum ob vindicandam patris injuriam Comparaverat,nolosa premeretur, a nonnullis civibus viriliter ejicitur Sangelasius, dum vulgus ignavum, & nihil ultra verba ausurum ad sui auxilium frustra appellat. Sangelasio expulso Dyo- sanus in urbem recipitur, Bertrandoque libera civitatis administratione restituta, cuncta ita pacata - redduntur, ut qui rerum magis dissiderent, Tolosam hoc inquieto statu permansuram augurarenetur. Verum serena haec rerum tranquillitas, coniurationum procellas in Rep. niaximas concitaviti Ex quibus Tomerianam omnium periculosissimam paucis describere statui, quoniam in ea, compescenda & reprimenda, Bertrandi virtus de prudentia praecipne illuxit. Anno itaque is9o. coniuratio facta est a civibus quibusdam , religionis & pietatis nomine eam praetexentibus. In Gallia quippe rerum novatores, vel boni publici, vel religionis nomen induentes, pravum animum simulatione recti semper tegunt. Princeps autemA hujus
383쪽
huius conjurationis ignoratur. Simile enim vernon est, Tornetium senatus tantum advocatua , nec opibus nec auctoritate potentem, tantae conis
spirationis ducem fuisse: neque eius auspiciis mi- lites provinciales, a quibus& ipsi primarii togae viri temporum licentia despiciebantur, ad armata convolasse credibile est. Si conjuratio valuisset, eius principem haberemus: sed infelices successus
au ores non reperiunt. Detecta autem coniuratio. filii a Galilio plebeio homine coniurationis conscio, qui cum a coniuratoribus constitutum audivisset senatores delendos VII. Id. Septembr. hora matutina, qua frequens senatus in curia esse con- isueverat : de vita lymatii Senatoris amplissimi &integerrimi metuens, cum quo vetus erat consuetudo, tale periculum ei haud occultum habuit . Quae cum Bertrando Asselatius de nocte enuntiasset, capitolinis ad se vocatis, & Petro Gumelio Αdvocato regist, statuit ille per totam urbem vigilias habendas, praesidiaque in curia ponenda esse, ut sequenti die summoque mane senatus cogeretur , quo frequente aliquid salutare Reip. tuto decerni posset... stridid senatu vocato, quum ad eum ordinem haec retulisset Bertrandus, deci tum est eadem praesidia in urbe retinenda, Galiliumque lycarcerem coniiciendum, ut conspirationis auctores, indiciaque sceleris patefacereti Qui cum impunitatis spe allectus, Brensum, aliosque accusas- set: nominaturum eum caeteros; coniurationis socios, boni sperabant: sontes autem timebant. In- Iterim portarum urbis custodia Senatoribus pro-
384쪽
bis, civibus die probatis committitur, ut eis curaeesset, ne alienus homo quisqvam intromitteretur. Fama tunc erat quam plurimos milites ad spem praeda undique adscitos remissos esse, qui per varias portas vel litium persequendarum, vel aliorum negotiorum nomine, Tolosam ingredi avebant. Coniuratione i laque prodita, dum Bern sto dubitanti, negantique vincula injiciuntur, to mentaque proponuntur: reliqui coniuratores sibi praetimentes iam animo cadebant, cum Tornerius simili oratione eos ad aggrediendum projecta erexit. Si diutius, inquit,moramur extrem Anscia nobis cer sunt. Eo imque fortunae nostrae redeunt, ut pulchrius in armis morisuccurnist, s ut nobis fortia ier potiuι clicet victisὰ quam vinctis turpiter, cadendumst: ne Galutis via hoc modo desierata. Eos enim ροi defuga cogiture tantum nos cogitant, convu- rationem e similem atqre in olla ebasilenti credunt, grae emm detegisin ferrerem amittis , inopinam aggressione terrebimus. Mirabit sine dubio consiliis . nostris fortuna, in eam inaria nostra contem erit: aut nisi lictores 'ri nos vinciant, carni cesque qui nos
ad patibulum trahanet, expectare mahmus. . Hac o
ratione maximὸ commoti coniuratores, ut hominum fert natur dubiam spem certo excidio anteposuerunt: de die dominica v. Id. Septembri circa horam ranam pomeridianum, Tornerius satellitibus stipatus, Re eguerium Senatores integerrimos, civesque optimos ex D. Francisci
sano exeuntes prehendit: quos ,.magna voce ex
clamans se libertatis & religionis vindicem, in in- . sulam
385쪽
. sulam Gnisiam duxit, quae seditionum & motuum Tolosanorum, sicut Lemnos insula, fulminum &fulgurum ossicina nuncupari iure poterat. Undeat Tonisiani nomen tunc in urbe seditiosi erat synonymum. inae cum Petro Caumello Advocato regio nuntiata essent,imminenti urbis Senatorumque periculo permotus Bertrandum adit, cuncta, narrat, orationeque vehementi animum ejus natura remissum, ad ultionem ita incendit: ut cum
ipsa toga domestica, qui erat amictus, e domo exierit, populumque ad publicam libertatem &Ten
tus salutem protegendam concitare tentaveritis. Dum autem Joannes Bertrandus, Petrusque Cau-
melius plebem stimulant, assines eorum quamplurimi, & senatusstudiosi subsidio veniunt. Quorum adventu, palatio ab ipsis occupato, & in turre Tanusia, castrique Narbonensis moletrinis praesidiis collocatis, quae insulam Tonosiam hac ex parte ' interclusam tenerent,populum denub ad arma ex-- citant : purpurat induta magistiatus insigni,cum tercentorum hominum manu, insulam Tonisiania versus, salutari expeditoque consilio proficiscuntur. Quo simul ac advenerunt, Templum D.Mariae Dealbatae, quod est quasi arx, & castellum, insulae, occupant. Si fanum tenuisset Tomerius,magno in periculo Tolosana civitas versabatur, plebe coniuratorum studiis favente, innata invidia, odioque inopum erga potentes: vel ovod e religio.
ne ita putaret esse, ὲ factiosis quibusdam corrupta, qui ambitionem suam religionis nomine plebi adorandam praebebant, non minus impie, quam ir HE M
386쪽
meretrices suas Dearum nomine populo colendas dedisse traditur. Quibus a Be trando cognitis, ne Cultellarii per fluvium Garumnam Tonilianis suppetias ferrent , Candellium&Flamandum Cultellarionam duces ad se venire jus- lsit: quibus in templum Dealbatae conclusis palo lbulum & crucem denunciat , si Cultellarii con- tra Senatum vim susciperent. His autem reme- diis in hoc subitaneo morbo, saluti publicae subve- lniendum putavit: ne tamen periculosas curatio- lnes & ancipites adhibere videretur, tentandunia prius animum Tornerii, conspiratoriamque duxit, an Senatores liberos dimittere, senatusque dicto . audientes esse vellet. Neque enim magistratus, cives tabe assectos statim dividunt & praecidunt , et sed tantum, ut Plato vult, quum insanabiles, & his si inquinati ulceribus sunt, qua Plinius desperantia fvocat,& medici , χSed quum Tornerius mandata Bertrandi detre. Ictasset, ille non amplius cunctandum ratus, capi-- 'tolinis imperat, ut e capitolio tormenta quaedani bellica ad oppugnandam insulam deduci cura- trent. Qui dum in eo exequendo mandato sum- mam diligentiam conferrent, pensis Archiepso .. tqui a Cardinale Caietano Sixti quinii summi
pontificis legato, ad senatum missias erat, Dealba-. tam venit, Basilio ex Franciscanis Capuccinis sodali, nonnullisque sacerdotibus e societate Jesu se comitatus, qui composita ad id oratione Bertran-
387쪽
dum a proposito dimovere conatus est. Sed ipse
desperatis morbis extrem* rem cilia adhibenda dixit, & quos legum magistratusque veneratio continere non valuerat,armorum vi & severitate comprimendos. Hoc ab ipsis magistratus nomen &ossicium postulare, ut qui tutores Reip. essent, deteriorem ejus condicionem fieri non paterentur . Rogavit demum eos ut domum se reciperent, ibique pro civitatis salute assidue vota facerent. Dum autem haec ita colloquerentur, subvenere Odetus annecto Ioanne, unius E sex primis senatus, &Antonius Galabrias His longae Abbas, Mareschalli Joyo- sani ex sorore nepos,aliique quam plurimi cum hominum armatorum turba. Cumque his copiis senatoriae partes confirmatae suissent, iactis prius quibusdam tormentariis globis, insulam oppugnare iussit Bertrandus. Qua quidem expugnata
parum cruenta victoria, conjuratorum nonnulli viribus confisi, fluvium Garumnam triinantes: reis
liq vi vero lyntribus & naviculis salutem sibi pepererunt. Plebeculae autem Tonisianae supplici ad pedes iacenti venia data, liberatis Resieguerio, &Papusio, relictoque praesidio ad insulae direptionem prohibendam, Bertrandus, Senatoresque ia- . num D. Mariae Dealbatae petierunt, & supplicatio
nem Deo ob conservatam Remp. constituerunt .
. Moris erat secundum edictorum principaliun ii praescripta, ut qui codicillis senatoriis frui vellent, i frequente senatu iurarent, se dignitatem illam ve- n li suffragio non emisse. Cum itaque Gabri He- sanus vir ornatissimus, candidatus senatui se os-Υ α ferret,
388쪽
34q ' VITA.ferret, & coetu amplissimis iudicante probatus es' set: reliquum erat ut de more iuraret. Quod qui- idem ille se facturum denegavit, ingenue professus lcodicillos se senatorios emisse. Cumque hoc dui rum nonnullis Videretur; Bertrandus palam testatus est,tantum abest e,ut Vesianum damnarettas, lut potius candorem animi sui summopere laudandum existimaret: Neque enim honestum, periurio lhomines in senatum sibi via m quaerere, ldamentum fidem esse. Qua autem fide poterat is videri, qui sciens fallensque in ipso iustitiae templo
peieraret. Dolendum quidem venales regni potestates esse ;hocque certissimum ruiturae Galliae lsgnum. Sed principibus sic placere, quos legibus solutos nemo ignorabat. Pudendum autem senatui sore, si periuria non solum toleraret: sed lpublica etiam auctoritate iuberet. Quamobrem jurisiurandi illius sermulam vel potius periurii licentiam tollendam penitus censebat. Cui sententiae omnes ad unum assensi sunt, iusiurandumqv. illud abrogatum. Haec cum domi gererentur, Antonitu Scipio Regulus DFosinus, Guisianarum partium in Occitania princeps, secundis quibusdam raeliis adversus Henricum Mommorensem usus, i. tantam nomini suo peperit gloriam, ut nonnulla, lGalliae Narbonensis oppida ei ultro sese dederint. Inter quae Carc florentissimum apudTectosages ioppidum. Cuius deditionis auctor fuit Rufus, qui magistratu in agro Carcassonensi, quem iudicem majorem Occitani vocant, fungebaturio ivla apud su*s magnae auctoritatis,& ob n0men pater- l
389쪽
JOANNIS BERTRANDI.t ternum non mediocris gratiar. Ad desectionem l eum impulit libertas civium a Mommorense arce munitissima oppresila,&Huncisci Sabatem Labor dei atrociores in eum minae, & severius imperium. .
Scipio itaque Joypsanus in oppidum a Philippo
Ruio accersitus, ut plebis animia stibi conciliaret, arcem diripit, & Laborgadeum senatus regii principem, & Giuronium sisti Patronum captivos retinet. Ambo Scipioni invisi: Laborgadeus quod post necem Guisianorum fratrum in fide Regis permanens, beneficiorum a Joyosana familia acceptorum immemor, ad Henricum Mommorensem transiisset, & ejus auctoritate fretus omnia in , Occitania mistens senatum e Senatoribin quibusdam,qui urbe excesserant,& noris extra ordinem
allectis constituisset. Giuronius quod quηm cluens, & quasi dedititius Ioyosanae familiae fuisset, in
grata oratione non in causam, sed in personant in vectus,frequenti senatu multa in Joyosanum acembe & aspere dixisset. Giuronium itaque cervice frangi jussit. Laborgadeum vero eodem mortis genere assici cupiebat. - ia tamen senator magni nominis, & primae sententiae esset,in ejus caput nihil iniuriosum & hostile', praeter custodiam ausus est assecre, priusquam Joannis Bertrandi hac de re compertam voluntatem haberet. Maxima it que qua potuit celeritate, unum ex suis, cum litteris & mandatis ad Bertrandum mittit: rogans, ut quae ipse de Laborgadeo statuerat, a senatu proba ri curaret. Sed haec duriora atrocioraque vis
sudi Bertrando, quam civitas legibus stabilita&
390쪽
confirmata pati posset: quamobrem hanc Ioyosani saevitiam damnans, rescripsit ei subito, do cum aliqua objurgationis specie. Consideraret attentius quae gereret: neminem in caput Senatoris animadvertere posse praeter senatum Si aliquid privato imperio in Laborgadeum statuisset, senatum mirum in modum ipsi iratum sore: nec existimaret honestam esse tanta severitate in regios homines saevire,& maxime in Senatorem clarissimum, cui quidem vitio hoc verti non poterat, quod ut sed laqueis inimicorum eriperet Tolosa cessisset, &totum Mommorensi commendasset; humanitatem Duci non minus expetendam , quam rei militaris scientiam. Quae quum intellexissetI osanus sententiam mutavit, & Laborgadeo se pecunia redimere permisit. ina quidem in re non mediocre lenitatis & magnitudinis animi specimen Bertrandus praetulit. ini licet cum Laborgadeo maximas simultates, atque etiam apertas inimicitias exercuisset: pro illius tamen salute tanto studio erga Joyos num, & frequenti senatu agere non destitit,
quanto amicus pro amicissimo agere poterit. --terum quum virtute dc prudentia Joannis Bertrandi res urbanae commodiorem in uatum pervenissent, sors turbulentis animis novandarum rerum materiam praebuit. Antonio enim Scipione Regulo Joyosano Occitaniae Prorege XV. Kal. Nov. ad Initamurium oppidum quod ipse oppugnabat submerso re rebus omnibus in exercitu perditis da Dirce novo partium eligendo varia civium sententia fuit, nonnullique e proceribus provinciae jam