장음표시 사용
181쪽
inferre militibus, de quo est te X. no. qui non allegatur per eos. C.
3 de quael .l.milites, i Et hoc priuilegium Doctores ubiq; extendutetia ad milites togatet militiae, prout sunt ipsi Doc.quod Cy. dixit
ind.l .milites,ubieti a Bart.qui dicit quod ita deflendit unu praetorena in syndicatu contra quem vigebant indicia ad torturam; sed in eo casu Praetor ille erat miles Et hoc idem dixit in l.j. C. de a
uo .diue r. iudi. Et quod doctores non torqueantur, etiam contraria consuetudine non obstante,dixit Roma.sing.cccclxxxviij. incipiente milites,quod in facto respondet Fulg. in consi.cclxxiij.in causa inquisitionis circa fi. Fortius dixit Bar.in l.medicos.c de proseis.& medi.lib.xj.quod doctores non possunt personaliter capi,neque duci ad curiam,aut aliter vexari. Et sic neque eos potest familia perscrutari pro delatione amaorum, Excipitur tamen in his omnibus casius legis Iuliae maiestatis, priuilegium enim nihil
col. ij. ubi ctiam hoc extendit ad qusdam alia crimina ut si quis sit 3 3 cransfuga ut dixi supra. Extenditur etiam hoc priuilegium ladistoruin progeniem usque ad pronepotes l.diuo Marco.C.de quae stio. qiue tamen restringitur ad eos qui ad enunentissimatus vel perfectissimatus dignitatem sunt prouecti ut ex ea colligitur 36 t Item extenditur ad Decuriones ut l. Decuriones. C. de qugstio. et d. l. Diuo virco.Dicit tamen ibi Albe quod hoc in eis cie consuetudine non seruatur, quod simpliciter re LMart.de Lau. in trac-3 7 de consit .domi.q.vij. Incidenter hic quiro tan priuilegia militaria hic collecta&per tot iura sparsa conueniant,&seruari debeant militibus nostri aeui hanc quaest. tractant Doc. omnes in l.j Cale tu.& fac. igno.et aliqui, maxime Alex. in l. Centurio. E. de vulg. subst.et forte magis comuniter dicunt quod non, mouentur quia nostri milites non habent selemnia quae exigit Glo.in l .pen. Eex qui .cau..ma. Item quia qui nudum habet nomen sine effectu, iton gaudet priuilegio, l. qui sub praetextu. C. de sacrosan. ecclesquae lex est. ad verbum rcpetita in l. j. C. de collegia. & Carthosii. lib. vi. quamuis dicat Iusti. in l.j.Cale no.cod.fa. se nihil rei i quilia se in iure superuacuum quod cliam multis alijs locis ostenditur
non seruatum.Item quia vacant negot ijs, contra tex. nego. ne mili I tem quia etiam antiqui illi,& veri milites,cum vacabant octo,& domi manebant,amittebant priuilegia vi l. i.C.de in in te. rest. mil.de isti nostri domi semper manet,Item quia cessante causa &c. Item quia non sunt descripti in matricula militum, contra I .eoS.C. appa. mag.mil.quae est l. vlt.quod etiam probatur in l. per Illyricum,
182쪽
lyricum,C.de cohartat.lib.M. ibi.Non illi qui vano militiae nomi- . ne lucra sectantur, sed qui necessitatem officij debitis solicitudinibus exequiatur, Et per istas rationes Alex. ut dixi ind. l.Centurio, num.2q.concludit communem esse opin.quod antiquis priui- Iegijs non gaudeant,quod etiam Iacdixit ind.l.j.nu.vij. C. de tu. fac.igno.Excepto, inquiunt, quod non torquentur, quod puto eos excepisse ob Bar.reuerentiam,aut metum, Posiciuam is dixerat se
defendisse in syndicatu Praetorem illum suum; de quo dixi supra.
Ego salua ipsorum reuerentia credo esse distinguendum, quia aut ij nostri, et ipsi actu militant,&pares in omnibus illos facio antiquis quamuis enim stigmata non accipiant,& maxima pars anti- quarum solemnitatum,& ceremoniarum exoluerit,successerunt tamen alia per nouos Principes, inducta qus obseruant, quod semeit quod BaLdixit in t j. in vit. verbis.Qqui bo.ce. si . facit quod dixit Rom. in c6Lxliij. in iiij.quaesitio,rursunque in cos. 6os.cold. qii l milites nostri qui,qui sunt in cotinuo armorii exercitiobantiquis frutitur priuilegijs,propter quod cocludit no valere in casu illo donatione eius in amasiam, quod Bal. prolixius tractat in cos. eclxvij. at euidelia,lib.j.quod est repetitu in v.lib.coscccclvij. reide di xit in cocccccl vj. recolo me cossiluisse. Et licet Bal aliter cocludat quam Roma.in casu illo miles idem erat & Princeps qui est supra milites,& supra leges,fateturque Bal. quod non audet in ira I, casu suo aliter dicere, quia incurreret odium illarum Domin x im quibus Bernabos Dux tunc Mediolani donauerat multa,&pariter Lliabusea' um, sorte ex illo adulterio progenitis, Et frustraa 8 niteretur, tum insuper sibi quaerendo. t Et vere rationabile est indulgere Principi ut largius possit impendere in suos amores quam miles: Et postquam immensa est vis huius affectus, ut vincat etiam optimos, aliis Principes, liceat etiam iniuriam passis primium irrevocabile accipere pro illata ignominia, quae non par Dam habet excusationem, propter immensam Principis potest tem,qui potest vel ipso nutu metum inferre uxta illud.
Dificile enim esset inuenire quae auderet negare Principi, quod&de Bersabe illa legitur,lauciata alioqui scemina,quq vocata a Re ge in amplexus statim pat uit ut habetur Regum.a .c. i i. Et ut in semitam recurram nulla est culpa militum quod hodie no struendsolemnia illa antiqua postquam Principes ea contemnunt . idat iainduxerunt quae sufficit si observent, quando N Antiqui illi non rauca linmutauerant Pristis secutis obseruata. Aut sunt milia
183쪽
et g test ex principis indulto,& priuilegio, & iterum distinguo, me
sunt militiae apti & idonei,quales sui it maxima illorum pars, qui hoc hodie,impetrant a Caesare,aut a Regibus, Et hos puto illis frui priuilegijs quae ad decorem faciunt,qualia siunt multa ex supra recitatis,ne pro delatione armorum perscrutentur,ne carceri mancipentur , ne torqueantur, ne damnati poenas Plebeiorum luant.
Et si quae sunt alia consimili forte etiam testantes illis etiam frue tur quae dixi supra competere militibus extra aciem, quod maxume procederet si in priuilegio diceretur quod veris militibus adqquentur,&eis similestat, prout in simili dicitur de eo quod ex iuilegio lactus est Ciuis,quod nihilo est minus ciuis quam originarij quod dixit Bar.int .si is qui pro emptore, in xiiij.col. in fi.
quod non est tanto honore dignus qui habet dignitatem ex priuilegio,quanto is qui eam suo sudore quaesiuit,quod patet relris & indoctis,sed licet non tanto digni,non tamen omnino indi gni:& quod nostri aeui milites antiquis gaudeant priuilegijs respo
det Pau.de G.in consit .ccccxiiij.viso,& examinato, col. &lib. h. ubi sustinet propterea testamentum militis factum domi, quo suerat delatus ut curaretur,ex vulneribus in bello acceptis, ac si esset factum in castrisudem,& resipondet SOZi .cons. xxxiij.nu. . lib. iij. ubi hanc attestatur communem sententiam,loquens in testamento filij fam. de peculio suo testantis, idque domi, & hidistincte, &sst quandocunque,quod dicit carere omni dubio. Aut ital priuilegiati miscent se sordidis actibus,collatam dignitatem *dantes,& tunc eos puto indignos omni priuilegio, cum illud amittat qui eo abutitur,lxxiiij distinct.c. ubi ista.C.de ivds.l.Iudsos, in fi. & l. libera, in Glo.ff. de pecul. quod latiss. more suo tractat Tira i intract.de Nobili .c. xxvij .Turpibus enim lucris inhiantes nulla sunt dignitate honestandi,t.ne quis C .de digni.Saly.tamen hanc ipsam materiam tractans in d.l.j.C.de tu.& fac.igno.post Iac.de Bel que sequitur, euius distinguit,intuendam enim dicit rationem pri- o uilegij, t nam si conuenit competit,si non,non; unde actu militantes gaudebunt omnibus illis priuileg ijs antiquis, alij vero oui ad
decorem,& ornatum armantur,& non ad sudorem neque ad sanguinem ais lis gaudebunt quae honoris causa dantur. inae non est reprobanda distinctio ,& satis congruit his quae dicta sunt supra, lia quod actu militantes admittit ad quicunque priuilegia habet
184쪽
habet sequacem Deci. qui in consit. dlxxviii. tenet quod etiam post pubertatem potest directo miles substituere licet in coeteris quae supra distincta sunt non ita concordetur. i Ad unum tamen animaduertendum est, i quod licet Doctores
passim vocent milites,itos quos aureatos nuncupant,quo nomine utitur Deci. ind.consi. Et aute cum Iasin Lld. de tu.& fac.ignor.
ubi etiam Saly.subobscure, &quos Italico nomine dicimus Caualiteri, isti tamen vel reclamantibus omnibus, milites non dicuntur , quod scite dixit Tiraqucl.vir multe lectionis, & doctrinae,ind.trac.de nobil.cap.viii .nume. Centa, etiam quod non du- 1 bent hoc priuilegio gaudere isti militcs seu equitas i quos aureatos vocant, qui hoc impctrant per pecuniam, quod vidi usitari,& frequentari in Canaellaria Caroli quinti,in qua etiam salis venditores, mediantibus vigintiquinque, vel circiter aureis nummis, impetrabant hunc honorum, etiam cum potestate lcgitimandi quoscunque spurios creandi notarios, S cum centum alijs praerogativis, qui tamen non ideo magis sunt inter nobiles numerandi neque recipiendi, prout neque de facto a vere nobilibus recipiuntur, quod etiam dixit Pet.de Antibo. Doctor Gallicus , in trac.de mune.f. iiij.num.6a .Et per ista finem facio his militaribus priuilegiis recitandis. Vnum addo,quod post peractu hunc qualemcunque laborem meum venit mihi in manum tractatus celebris Iurisconsulti. Mantuae de priuilegiis militum, vertim quod ego ex eius sontibus haec mea non auserim neque labores eius surripuerim puto facile, persuasum ira iis qui utraque legent.
IMAetas noIira veta aurea. a Duces triumphales.
I. Centum boues premio dati. Io corona graminea. ' . 7 Duplicatu rumentum praemium militare. 8 Decem boues,Et ahrea corona Corvinobo Torquato. 9 Armilla aurea.
Io Prymium primo ascendenti muros hostiles cui detur si multi con
185쪽
it capta ex bombus antiquitus non erant capientium . . t ira Dona in Imperatorem conta ab exercitu. is Coronae alis multae ct militaria dona. . t acatio 2 militia ad tempus olim militareprsmiam. I Ciuica corona bonoratior aliis. is Vacatio a militia premium militare. i5 Milites donati concessione Uus spectariarum.
De militum primijs&stipendijs. Titulus IIII.
Ο u satis visum & Ducibus & Principibus honorari milites priuilegijs nisi allicerent et prsmijs,Quae vero ea sint,et qualia neque dictu est facile, neque
inuentu,quando ex tempore,ex re,eX loco, eXpe
sona,ex successu ipso atque euentu, ex arbitrio denique & liberalitate donantis totum hoc pendeat, sed & seculorum non leuis neque parua est ditarentia,& varietas. Rudi enim illo, & Prisco seculo Romanarum rerum, & virorum, qui res Italas eo prouexerunt ut sterno pend futura sint miraculo,& parcius conferebantur primia quod possideretur angusti & capiebantur honoratius, & rectius quod desiderabantur iunge a minus ambitiosus,atque auarius. At hoc inostro vere aureo seculo, dici enim potest cum antiquo poeta.
aurea nunc νπὸ stat secula,Plurimus auro. Venit honor. Ra is enim neget aureum seculum, cum ad aurum referantur omnia nullaque sint in pretio primia nisi quae magno constant, &magno veneunt.Neque tam sunt culpandi milites quam ipsi Principes viri, & Duces, quotus enim quisque audacis, periculorum, egregie factorum, prsmia accipitur, qui minus accipiunt quam qui vulnera,& mortes subeunt,aut qui magis quam quos minus decet3sint proceribus,sint Principibus,sint Aulicis noti, etiam si per facinora,& dedecora qui poscunt praemia,& large expectent, sed& his ipsis Aulicis,& proceribus effiiset immenset prodigales da tur opes, tenuioribus vero nulls aut perexigui, ita ut nunquam alio suo,magis quam huic nostro congruerit euangelicum illud. Habenti dabitur, Neque mirum si corruptissimis moribus , pcia indata omni disciplina castrorum, cum neque bonis sint parata premia neque sontius pins aduersi casus , pessimique euentus in dies contingunt,rarissimaque,ac perexigua virtutis & bellicet sortitudinis
186쪽
titudinis exempla. libet igitur aliqua ex antiquis referre, quae si non prosint exemplo , delectent saltcm lectione . a Atque ut ab ipsb militum t Duce,atque Imperatore exordiar nocontemnendum visum est eis primium quod re bene gesta sugatis& cesis aut deuictis hostibus triumpharent; vel sit res minore esset acta gloria ovantes saltem urbem ingrederentur;quq gloria sat eis tum erat pro primio. sic Camillus deuictis Volscis curru, &albis equis inuectus,Romam est ingressus, quod supra humanu fastigiueu visum,visus est tamen iunge postea.M.Ant.Triviair,post victos Brutum,& Cassium,eadem urbem curru leonibus ducto inuectus. pessimo Ronianae libertatis omine,leonibus iugo ad actis,& freno
3 perdomitis.Addita,& multis prster Triumphalem honorii l equestris stat in foro posita, qui honos innumeris psiae Romanis ciuibus tam explebe quam ex patribus est collatus. Privatis vero alia colIata sunt prsinia, Manlius ille cui seruatum capitolium cot gnomen adiecit,ob hoc ipsum facinus a ducibus laudatus,inilitari consensu a singulis selibras farris, & vini quartarium accepit, rem,ut Liui j reseram verba,dictu paruam,verum inopia eana in- gens caritatis argumentum ostendit: l Amplius multo, atque ii no rificentius donatus suit, P. Decius liberauerat hic suo consilio suoque cum delectis aliquot periculo, conssilem atque exercitum ex angustij s&magno discrimine,eademque virtute,& animi sortitudine se suosque delectos commilitones seruauerat, coronam s .igitur auream accepit,t & centum boues uno inter eos opimo,au-6 ratis cornibus t Insuperque ccronain duplicem gramineam ob
I seruatum, Et exercitum & prae sidium, 1 sed & delecti illi milites 8 duplici in perpetuum frumento donati cierunt.' Valerius etiam, qui & C uinus post cssum Gallum est cognominatus, dccum bobus,& corona aurea doliatus suit. Quod ante cum obtigerat Torquato,propter obtruncatum alium prouocatorem Gallum. Cui &s Torque cum cognomento illo eripuit: Acceperunt & dona centuriones quattuor cum Hastatorum manipulo, a Papirio cursore, armillas, aureasque coronas, quod primi Aquiloniae muros con-x o scendissent,i Quod facit ad quaestionem legistarum deprcemio, quod est propositum conscendenti primum muros hostiles,si multi una conscendant,eodemque momento temporis quid de proemio agendum , de quo in prima constitutione digestorum, in l. Α retus isde sta. ho.& in i .ex duobus, de vulg.&pup. sub.nam hic vides omnes qui una conscenderant aequale accepisse primium.
Quod &P. scipio fecit in expugnatione Cartaginis in Hispania,
187쪽
Dedit &viiiiierso exercitui Camillus praedam ex volscis captam. Idem fecit, de cssis Etruscis. Quod Fabius, auro tamen,atque aris gento excepto. Ncque enim, ne id silentio praeteream,priticis illis ea erat militaris licentia ut capta siue in acie siue in urbis direptione, sibi ipsis retinerent, sed ea Duci consimi abant,qui aliquando praedam in publicum redigebat: aliquando etiam, sed raro,in milites distribuebat,quod apud Livium legitur non paucis in locis,quorum unum libet referre. Castra, inquit, faliscortura capta, praeda ad quaestores redacta, cum magna militum ira, sed seu ritate Imperis victi eandem virtutem oderant,& mirabantur. Donatiuum etiam in suos milites contulit. Quod Fabius post essessam nites,nam eris octogeni bini denaris, ij crant, ut supra ostendi regales totidem, nisi aliud essent denarij fris quam alii, sagaque,& Tunicet singulis donata prsmia, ut inquit Liuius, illa state non spernenda. Econtra vero Ρ.valerius consul Carventanam hostium arcem cum vi cepisset, praedam sub hasta vendi'
dit, & in frarium redegit, tum praedicans praedς participem si
turum militem, cum militiam non abnuisset. Tunc enim nomeni 1 inuiti militiae dederat plebes. t Qu in & ipsi Imperatori sunt
ab uniuerso exercitu dona quandoque facta, Cum enim in illae
Cincinatus , a rurali opere ad Dictaturam euocatus, consulem
cum eius exercitu ab Equis obstessum bellica virtute ac deui .ctis hostibus liberasset, & praedam omnem suo exercitui diuisisset, alio consulari illa priuato, Insuperque ipsi consuli abrogato Imperio, Beneficij tamen magis quam iniuris memor consularis exercitus, auream coronam, librae pondo, Cincinnato decreuit , & abeuntem eum patronum salutauit, sic& patronum consalutauit Fabium Maximum exercitus Minut ij Magistri militum temeritate Hannibali obiectus trucidandus & delendus, sed & Praenestinos milites qui Cassilinum contra Hannibalem diu tenuerant, Et extremam famem toleraverant, duplici stipendio,& quinquennij vacatione a militia senatus donauit.Quid ego singula dona enumero, Cum neque integer liber omnibusia enarrandis sit suffecturus Quis tot coronas prsm ijs destin tas facile conscribat, Cliticas, Murales, Rostiatas, Valares, quis hastas puras, Faleras, Torques, Armillas, atque alia virtutis, i & sortitudinis primia enarret, , Praeserabantur tamen inter c ronas omnes Ciuice , quamuis Roboreae, ut quibus infludis Fliam, i a senatu, assurgeretur, t vacatio munerum tribueretur, Tanti
16 erat ciuem in acie seruasse.l Donauit denique Cisar dictator ali quot
188쪽
quot suos milites , inter citera, ut spectarijs uti possent, At quis thodie miles tale donum non merito irrideatur, quando & spectarijs , & cunctis lautitijs non secus in acie , & bello quam domi. atque in octo oblectentur. Et cum castra hodie comittenturndicam cum Comico, Cupcdenarij, Cetaxij, Laiiij, Coqui, Far' tiores, Piscatores, Aucupes, vinum vero si vel una die desit, res parum aberit a seditione, Uod si conetur Dux ad Bucellatum eos , laridumque & acetum reducere facilius Turcam pellet, ex Europa sed & Clauarium, quae erat donatiui species legere est apud Tacitum.
s V N M A U M. irin: ula in Romani milites trecentis plus amississi ptu militarimi. in a Quando primum ''manis peditibus ceptum dari stipendium. is Romani quando primum argenteos nummos cudere ceperunt. 4 Equitibus Romanis quando ceptum dari sipentum. i u , .s Stipendium peditis i 8mani quantum 6set. I a6 Stipendium equitis I 'mani quantum esset. DI Stipendia militum Romanorum, praestabantur partim in pecunia partim in speciebus, id est vestibus, Cibarirs, eiusmodi rebus.
VPRA DICTA autem extraordinaria erant militum prsmia, ordinaria vero erant ipsa stipendia,t Et ante ea sua impensa Romanos illos militasse, vel hic locus Liuij luculenter ostendit,t Nam cum C. valerius Potitus, QAFabius vibulanus. C. servialius Hala,l.surius Medulinus, ibuni,consillari potestate , tribus exercitibus volscos infestarent, Anxurque, optilentiun eorum opidum, diripuissent, senatus tunc primum statuit, ut stipendium miles de publico acciperct, cum ante id tempus de suo quisque eo munere fungeretur. Ita Liui. libr. iiii. primet Dec. capitulo fina. fuit autem hic annus ab urbe condita septimus & quadragesimus, supra trecentesimum , tertius vero , ¢esimus ab expulsis Regibus, si credimus Haloans dro in opusculo post codicem de anni; Consulum . t insetempore
189쪽
tempore Romam nundum signato argento usam scribit Liuius,4 sed gre tantum signasse; t Neque post multo, anno siquidem ab inde viidecimo, cum obsiderentur Veij,equis merere primum equites csperunt,ut est apud Livium lib. v. Ipsa vero singulorum mis litum stipendia i quanta essent nullibi, quod meminerim,clariusque excitato supra Taciti loco ostenditur, Diurnus nempe d narius, qui pendebat plus paulo quam argenti drachmam, quo podere sunt Regalia Hi anica, Et aurea scuta; quae in mensem collecta plus minus sunt aurea tria scuta; quod & hodie est menstruuε simplex peditis stipendium. t At equitis stipendium quod essetiri veru fatear, nescio an unquam leggerim. Leonar. quidem Po
tius in eo libello de quo supra mentionem feci, de sester. lib. ij.dicit quod erat triplex stipendium euis quod prestabatur pediti.
Mihi vero mirum valde videtur nihil creuisse tot seculis peditum stipendium,tanto autem decrcuisse stipendium equitis,Cum ii die quinque sola accipiant aurea scuta; Vnus autem Liuij locus,u non est corruptus liber meus,ostendit etiam antiquos equites quinque scuta menstrua constituta habuisse , Devietis euim Campanis qui desciuerat, Equitibus Campanis,inquit,Liuius,qui in fide manserant,Ciuitas data .monumentumque ut esset, qneam tabulam Roms in aede Castoris seceriit, vectigatque eis Campanus populus iussus pendere, in singulos, quotannis, fuerunt autem mille lexcenti,denarij nummi quadragent,quin i,ut est lib.viij.primet dec.Hos igitur quadragenos,qui nos denarios,si intelligamus menstruos, quotannis datos, ut solent est e stipendia, iam videmus idem fere esse , quod quina aurea scuta, vel superesse pauxilium , si denarium augeas in pondere prout supra de hoc ipso denario loquens explicaui. Dum dixi factos eos leuiores post Cladium Caesarem; neque quotannis, tam exiguum stipendium illud fuisse credi debet, neque etiam diurnum, cum nimis multo, exccderet id quod credi aequum est , & verissimile . Di- 'xit etiam idem Leonar. Portius, loco sit perius citato, t quod ex illo annuo triginta sex aureorum stipendio peditis, duae par tes luebantur in pecunia, Tercia vero in vestibus,& alijs ad victum necessarijs; quod & comprobant quam plures loci ex Liuio. Dum Socios Romanorum pecunia frumento, & vestibus milites atque exercitum iuvisse scribit Damnatos etiam in haec
190쪽
t Annonrmagna debet esse cura Duci, a Frumentum nouum mnest tribuendum nisi consiumpto antiquo. 3 2 'minatores officialis tenentur pro malagesis nominati, bi
Ratiost redenda est, quia furta facilius man*iectantur, 3 Vestimenta quando tradenda militibus sue aestiuasiue hiemalia, 's Solatim militis quid. 7 Frumentum qui negligit capere tempore abundanti nonpotest illud petere temporepenuris.
8 Nilitesnouincialibus nihil debent extorquere. 9, Oleum, ligna, culcitra non obliganturprouinciales tradere milittii o Domus qualiter diuidenda sit, cum milite hospitio recepto. ir Discretio militaris, eadem cum lupinaintque etiam peior. a Princeps quum bellum facit non debet grauare externos populas. II milites contenti sint suo stipendio. a Turcae minima impens in castris vivunt. is Itiles mali armis νtetur,si ea ferre dedignatur. 16 Gradur in militia. 17 Princeps solus potessubrogare milites in loco demortuorum. r18 Ille debet eo potior qui diutius militauit. iis Tanes ciuiles. ao Annona ciuiles.
at Sextarius quid et a Panis,ct caro atque alia iussu Imperatoris donata magnis viris. 13 Soldata, seudum de caneua.
De Annonis Aterisque exercitui necessariis . Titulus Sextus.
V R AE erat super omniata Reipublicς, qua Principi postquam haberi,est ceptus,t Annon ne fame, aut inopia laboraret exercitus:*pius enim ut ait Vegetius, exercitus consumitur penuria quam pugna, & ferre siquior est fames. hinc leges 'sarum, de coditis in pub.hor.inter quas,statuitur ne prius a i incipiant noua erogari frumenta quam vetusta fiterint consumpta, aut si haec sint corrupta tantum misceatur ex recenta qua tum