Quaestiones criticae de Bello mutinensi (44-43 A. Chr.) [microform]. Dissertatio inauguralis quam..

21쪽

est C. Trctorium a Dolabsella Smyrna osse inicidalum. Milo facto ipse tum Calenus rogavit, ut Dolabella hostis populi Romani iudicaretur, cui omnes boni assensi sunt. Postridie autem eius diei, cum in senatu, quem Pansa habebat ageretur, cuinam bellum Dolabulla in larendum traderetur, Cicer eam Occasionem aucupatus tulit, ut C. Cassius pro congiale esset in Syria maiusque ei quam eis, qui ibi res administrabant, daretur imperium Τ), neque vero offecit, cum Pansa obsisteret, qui Caesaris amicus erat, neque Cassii copias nimis augeri vol0bat. Is enim aperte, quid de re publica sentiret . profiteri animum inducere non potuit. Fostea videbimus eum diu cunctatum esse multumque temporis rivisse, antequati Roma in Antonium prosicisc0retur Pansa auel ore placitum si, ut Decimo lib0rato, consules do Asia et Syria provinciis inter Se compararent, Utque Obtinuissset Syriam. selliam Dolab0lla in serret. Iam ero redeamus ad D. Brutum qui vel omentor ab Antonio Mutinae oppugnabatur ad lam. 12 6 2: ViX Sustinebat.). Imperatoros ita rem iniser se partili erant, ut Hirtius cum cla-Vian coniunctus una aggredi laluserpi Antonii pra0sidium Claterna deieci deque a re ad senatum pistulam scripsit sc ad lam. 12, 5,2). Caesarem iam antequam dasellum ei platum

semel arma Ontra Antonium movisse neque quicquam memo

rabile effecisse, ex Dione 46, 35 liquet. Interim Piso et Calenus id egerunt, ut in gratiam rediretur eum Antonio, et paulo post a. d. VII Kal. Martias' adssentiente seliam Cicerone

altera legatio decreta sest octo consularium δ). . servilius Isauricus, L. Caesar, Piso, Calenus in iis erant, seliam Cicero'), nec vero quicquam esseclum est. Paullo post Pansa quoque exercitu comparato Roma prosectus est, ut se cum Hirtio et Octaviano coniungeret id quod quando factum Sit, per

1 Cie Phil. 11.2 Cic. Phil. 12, 3. 3 Cie Phil. 12, 16 f. 4 cie Phil. 13, 36.5 ad Cornificium, exeunte Aprili.

Quinquatribus littora Cornificii frequenti senatu recitasse scribit. Quinquatrus erant a. d. XIV. Kal. April. cs Ovid. Fast. III 809 T . Ex Cie ad tam 10, 10, Videri potest Pansam non post diem III Kal. April. prosectum esse Vulgo id factum esse a. d. XIII Kal. Apr. sertur. tiam post discessum Pansae litterae Lepidi et Planci sunt allatae, quibus senatui suadebant, ut ingratiam rediret cum antonio. id quod Cicero aegerrime tulit ini. A. d. V. Id. Apr. litterae allatae sunt P. Lentuli Spintheris, qui pro quaestore in Asia erat, quibus accuratius de C. Cassio relatum est y3. Postridie autem litteris M. Bruti omnia ita esse

confirmatum est. Cassius enim a Lentulo pecunia auctus' Apameam se contulera et ineunte mense Martio effecerat ut Murcus et Crispus suo quisque milites sibi traderent Bassum milites coegerunt, ut exercitum Cassio committeret. Eliam quattuor illas legiones, quae post Caesaris bellum Alexandrinum orant Aloxandriae, et quas A. Allienus, Dolabellae legatus, ex Aegypto ad Dolabollam adduxit, ad Cassium transierunt. Idibus Aprilibus

in senatu epistula M. Bruti recitata est, qua C. Antonium in sua potestate esse scripsit ε). - Sed redeat, unde deflexit oratio. Hirtius nimis Caesar cum Bononiam praesidio vacuam nullo certamine recepissent equitesque hostium sugassent, utinam appropinquaverunt. Eodem sere tempore Pansa Roma prosectus cum Hirtio se coniuncturus erat. PriUSquam adVenisset, Antonius, cum non iam Sperare posset Brutum se dediturum, Lucium fratrem reliquit, qui illum oppugnaret; ipse contra Caesar0m ct Hirtium prosectus est. Cum utraque castra opposita ossent, per aliquot dies leViora equitum certamina lacla sunt Marte ancipite, donec equites Celtici, qui cum elephantis in Caesaris manus inciderant, rursus ad Antonium transierunt. Et cum una cum ceteris Caesarianis ex caStris egressi extra aciem ivissent, brevi in ipsos Caesarianos, qui imprudentius eos

22쪽

subsectili erant, conversi magnam stragem ediderunt. Vehemens coortum est proelium, unde superior discessit Antonius. Quare valde animo auctus, eum Pansam appropinquare ensisSet, hostium castra aggreSSUS St, SperanS, Si ea antea cepiSSet, Osacilius se rem lotam consecturum esse. Itaque, cum Camar Hirtiusque et memores cladis modo acceptae et sperantes Ore, ut Pansa Bononia sibi subveniret, castris se tenerent eaque custodirent, Antonius partem copiarum ad hostium castra Oppugnanda reliquit, et, ut ipse Omnino Se adesse simularet, veritus, ne a tergo circum Veniretur, clam nocte Pansae obviam

ivit, qui tum a Bononia adventabat Obviam si actus est apud Forum Gallorum, erat is locus inter Bononiam et Mutinam prope angustias, quae PanSae erant Superandae. Iam vero in summum discrimen res est adducta atque a. d. XVII Kal. Maias apud Forum Gallorum proelium laetum est. Optime de eis rebus, quae illo die gestae sunt, certiores sumus facti epistula ea, quam SerV. Sulpicius Galba a. d. XII Kal. Maias ex castris ad Caesarem misit. Galba senim Ca0gars duce in Gallia legatus Stipendia meruerat, OSlea. Cum in consulatu petendo repulsam tulisset, coniurationis de Caesare necando particeps actus est. Sic enim Antonius in

litteris, quas ad Hirtium et clavianum dedit, de eo scripsit:

γSer. Galbam eodem pugione Succinctum in castris videlisK.

Quamquam Cicero Phil. 13, 33 salso id Galba crimini odisso

Antonium prosessus est. Hanc Galbae epistulam ad sana X, 303 F. Hosmarinus Τ scriptam puta a. d. XVI Kal. Maias, secutus Manuli auctoritatem. Sed in codice edice scriptum legimus a. d. XII Kal. Maias'). Idcirco anulium a. d. XVI Kal. Maias legi voluisse puto quod Galbae epistula missa est ex

castris. iis scilicet, in quae post ipsum proelium reverterunt milites Miramur tamen, quod, cum accurate Scribat a. d.

XVII Kal. Maias proelium actum esse, non dixerit id accidisse pridie eius diei quo epistulam dedit Quamquam concedo

1 AusgeWahite Bries etc. II, p. 166. 2 Baiter-Κayser, M. Tullii Ciceronis opera, sol. IX, adnot. erit. p. XLV.

transiissent, legiones tricesima quinta et Secunda remanserant. Accessit pars veteranorum denique Antonius M. Silanum, quia opido ex Gallia arbonensi in Cisalpinam missus parum sciebat, utrius partes X ius voluntate Sequeretur, adduXit, ut sibi cohortem praetoriam traderet. Plurimum valuit equitatu, quamquam eo parum uli poterat prae loci natura imp0dita l. Sod magno vehementique errore Antoniu est uetus, cum adversarios modo tirones habere pularet, quo Sibi opponerent. Ea enim nocte, quae inter a. d. XVIII et XVII Kal. Maias erat Hirtius Pansa a Bononia cum quattuor legionibus adventanti, ad quem iam antea Galba se contulerat, legionem Martiam obviam misit, additis et sua ipsius et Octaviani cohortibus pra0toriis, quibus praesecit Dec. Carsulenum 3. Antonius, ut adver- Sarios alleret, per silvas, quae in Aemilia via erant, insidiis dispositis hostes exspectabat 'i. Quo melius ordo proelii possit perspici, hoc loco rem ita explicabo, quasi inde ab initi Omnes copiae in certamen descenderint M. Legioni enim tricesimae quintae erant Oppositae Oci legionis Martiae cohortes, quibus praeerat Carsulenus ibi Galba quoque erat. In via emilia pugnaverunt cohortes praetoria Antonii et Silani contra Octaviani cohortem praetoriam. In dextro cornu Antonii erat secunda legio cui obstiterunt dua reliquae legionis Martiae cohortes, deinde cohors praetoria Hirtii, cui praeerat Carsulenus Pansa autem e quattuor legionibus duas in castris reliquerat, quibus Torquatum quaestorem praesecerat. Ipse cum legione Martia et duabus illis cohortibus praetoriis in sinistro cornu proceSSit, postquam praecepit, Ut duae sese Subsequerentur legiones. Sed priusquam adveniret, Pansa invitus impetu legionis Martia vehementissimo coactus

est, ut proelium committeret Antonius autem, cum non ignO-

καὶ τεταφρευμ μον App. 3, 66).2 Quod apud Appianum scriptum invenitur: Ἀζαροolia ide, Odicum culpa factum St. 3 Frontin strateg. 2, 5,39. 4 CL Drumann l. c.

23쪽

raret illam legionem eo die litui Stulti enisuram esse, ut iniurias sibi oblatas ulcisceretur, ei insidias locare conatus tricesimam legionem reduxit. Quo facto, cum adversarii incautius secuti quingentos passus ultra aciem proceSSissent, ubi antea C suerant, tum vero Antonii equites, in quibus Mauri quoque erant, cum ex insidiis erupissent, exanimatos illo adeo perculerunt, ut brevi omnia perturbarentur. Galba magnum in periculum venit, ne a suis ipse interficeretur, cum stilios in hostes incurrisset. Vehementissime etiam in via Aemilia dimicatum est, ubi Octaviani cohors praetoria caesa est. Praeclare de ea pugna scripsit Appianus 3, 68 . In Sinistro autem cornu, postquam diu ancipite Marte pugnatum est, cum Pansa consul vulnus accepi sel, O quoque Oc redeundum erat, praesertim cum periculum esset, ne ab equitibus Antonii circumvenirentur milites. Quolacio illo castra Ostium, quae inter pugnam a Torquato quaestore erant Vallo munita oppugnare instituit Celserrimo ironses in lutum illum locum petiverunt, ubi consisterent legio Martia iuxta vallum impetum sustinuit, et quamquam alienuati erant ordines, dignam se praestitit, quae illo nomine ornaretur ). Iam vero Antonius superior discessurus erat visus iamque milites eius exultantes in castra redire instituerunt, eum subii eodem loco quo bene modo rem gesserant, a recentibus copiis politi sunt. Aulus enim Hirtius, cuius castra circiter sexaginta stadia aberant a Foro Gallorum, cum quarta et septima legione ad tempus advenit, ut Antonio victoriam e manibus eriperet. Tum ver Vehementissime pugnatum est, Hirtius ipso, ut milites ad quaevis pericula subeunda impelleret, aquilam senens in medios hosios se dedit. Quo factum est, ut nocte oborta Antonius suga salutem peteret, duabus aquilis et sexaginta signis amissis. Nec vero Hirtius victoria sic uli potuit, ut plane deleretur Antonii exercitus mox enim irruit et loci natura Hirtius,

ne strenue celeriterque hoste perSequeretur, impeditus est. Tum Hirtium in ea castra redisse Galba scribit, unde Pansa exiisset. Quae dum geruntur, CaeSar quoque adulescens rem bene gesserat, absente enim Hirti castra eius paucis cohortibus contra L. Antonium defenderat j. Proelio consuci et consules et Caesar a militibus imperatores fiant appellati. In Galbae epistula tria desideramus ac primum quidem Carsulenum non nominat, tum nihil dici de Pansa vulnerato, denique Octavianum neque participem suisse proelii neque eum consulesque imperatores esse appellato commemorat. Omnino eas polissimum proelii parte descripsit, quibus ipse assu serat; timere sere videtur, ne multi nominibus proserendis eius, qui legit, animum a Se Vertat Pansam ante Hirti adventum gravem cladem subiisse sere omnes leSlantur. De Pansa vulnere Orosius VI, 18 sic scribit: PanSa primo Veniens, Xceptus insidiis, inlor suorum clades ipSe quoque pilo graviter vulneratus, ab eodem vulnere interpositis diebus est mortuus, Iam brevi post minus bene de Pansa dictum est, volui iv. 119:,cum Pansa consul male adVersus Antonium pugnavisset; sDio 46, 38: και περ κακως ἀπαλλαξας. . Ante omnia aulem consideranda sunt, quae Cicero ad Brul. 1, 3, 4 Scripsit: nam Pansa fugerat vulneribus acceptis, quae erre non Oluile. Quid, quod ex eo minime loco Spuriam esse epistulam illam Meyer pulavit, non quidem, ut mihi videtur, recte. x nostro loco semicitur post alteram demum pugnam Mutinensem Antonium hostem esse iudicatum, s. ': hostes autem omnes iudicati, qui M. Antonii sectam secuti sunt . Langius asseri, ut hoc probetur, ad Brut 1, 5, 1 cum de eis, qui hostes iudicati sunt, bello persequendis sententiae dicerentur etc. Mea quoque sententia recte Antonium post alteram demum pugnam Mutinensem hostem esse iudicatam putamus. Iam vero quod attinet ad pugnam inter Hirtium et Antonium

faciam, Cicero Phil. l4, 10 memoriae prodidit Hirtium tribus An

24쪽

tonii legionibus oppositum fuisse Ciceronem de industria eum numerum perverse attulisse, scilicet quo magis Hirti virtutomusumque militiae laudaret tum deniqu0 creden dum eril, si eum salsa retulisse comprobatum erit. Potuit vero Cicero in imperatorum epiStula, quam ad Senatum miserant, scriptum invenisse Hirtium cum tribus hostium legionibus duc0rtantem superiorem discessisse. Cui id minus videtur, eum ad Garatonium accedat rogo ad Phil. 14, 10, 273. Liceat mihi eius verba hoc loco asserre: Iam ero praeter duas illas legions Galba scribit Antonium

eduxisse cohortes praetorias duas, unam suam, alteram Silani, eVOcalorum partem. Si duae Solae cohortes pars vocatorum appellarentur, ad tertiam legionem explendam cohortes clo deessent. Est igitur verisimile praetoriis cohortibus aliquot alias Veteranorum accessisse, ut milites hi simul Omnes numerum prope iustae legionis efficerent. Hi autem veterani erant evOcati, quos nimirum e coloniis evocarat Antonius cuius generis

legionem habebat integram, ut ex Appiano 3, 46 liquet, et

cohortem insuper praetoriam ex omni numero delectorum. Tortia istast l0gio a Tullio adiungitur, non quia legi reVera esset, sed quia cohortes praeloriae, Vae extra legione nume rabantur, et Vocati, quorum ex legione extraordinaria pars adsuerat, parum ab eo numero militum aberant, quem legiorequens habere Olet Q.

Paucis post pugnam apud Forum Gallorum laetam diebus PanS ex Vulnere mortuus est Bononiae a. d. V. Kal. Maias '. Suetonius' resert quae mala fama de Octaviano pervulgata sit:.Rumor increbuit ambos opera eius Octaviani inieciSOS ... PanSaequidem adeo suspecta mors suit, ut Glyco medicus custoditus sit, quasi venenum vulneri indidisseta. Hoc utrum verum sit necne, diiudicar non iam potest Romae autem Pansa litteras Cicero apud populum, Caesaris epistulam modo in senatu recitavit. Persecit, ut dierum quinquaginta' supplicatio haberetur, Ona Langius III, 534.

2 Oct. 11. f. Cic. ad Brut 1, 6,2 Iac ann. 1, 0.d quidam referunt sexaginta.

sulum Xercitus Decimo eidemque bellum Antonianum traderetur publiceque ei gratiae agerentur, quod Antonium devicisset. De Caesar nillil in decreto, ne nomen quidem commemoratum est y). Utrum Caesar pugnis illis, quae apud Orum Gallorum fiebant, interfuerit necne, iam paulo accuratius Videamus. Galba de eo nihil refert ex reliquis auctoribus nostris compertum habemus item eum atque consules a militibus exultantibus Vesperi imperatorem esse appellatum idque nomen o a senatu quoque esse confirmatum l. In seriali Cumano v 14 hau scripta invenimus: Apr. 14 Eo die Caesar primum vicit. SuppliJcatio Victoriae Augustaes. Atque Monamsenius ea victoria dictum esse censet proelium apud Forum Gallorum actum. Octavianum quidem a. d. XVIII Kal. Maias apud Mutinam dimicavisse constat ex Ovidio Fast. 4, 621 ssi:

soccupat Aprilis idus cognomine Victor Iupiter: hac illi sunt data templa die.

Hac quoque, ni fallor, populo dignissima nostro Atria Libertas coepit habere Sudi. Luce secutura tutos pete navita portus: Ventus ab occasu grandine mixtus erit. Scilicet, ut fuerit, tamen hac Mutinensia Caesar Grandine illitia perculit arma Suae.

Atqui Suetonius Aug. 10): Octavianus, bellum consecit

tertio mense, duobus proeliis. Priore Antonius eum fugisse Scribit ac sino paludam sento quoquo post biduum demum apparuiSSe Sequenti salis constat non modo ducis, sed etiam militis lanctum munero atqu0 in media dimications aquilifero legionis Suae graviter saucio, aquilam humeris Subiisse diuque portaSSem.

Ovidii autem testimonium, unde apparet OctaVianum apud Mutinam a. d. XVIII Kal. Maias vicisse, quomodo coniungendum sit cum Antonii illo testimonio, quo memoriae proditur eum iuga Salutem petivisse et biduo post comparuisse, intellegi non potest, si Antonii illud pertinero putamus ad proelium apud Forum Gallorum factum. Constat enim clavianum e consecto

25쪽

imperatorem esse appellatum a militibus idque ideo, quia absentibus consulibus castra sortissime delandisset neque invito Marte, ut ita dicam quare a. d. XVIII Kal. Maias Hirtium et Oetavianum una contra M. et L. Antonios dimicasse statui potest. Nocte autem quae hunc diem insequeb lur, Antonius, fratre relicto, prosectus est, ut cum Pansa confligeret, antequam is cum illis arma coniunxisset. Hirtius autem a. d. XVIII Kal. Maias vesperi castra claviano defendenda dsedit, et is magnam laudem eS consecutus, quod, quamquam Hirtio absente valde imminutis copiis utebatur, tamen hostes a castris repulit. Fugisse igitur Octavianus neque a. d. XVIII. neque XVII Kal. Maias putandus est. Nihilominus retinere possumus ea, quae Antonius apud Suetonium de Octaviano scripsit. Est enim apud

Dionem 46, 37 accurata sescriptio proelii cuiusdam ad Scultennae ripas acii: D vi laxet into ἰδιοι et Λεκιμος υ ἐνδω- σεδει, κεδε'φ μὲ, Ῥουκιον τον ἀδελ νον παρακατεδεπεν αντος δὲ ἐπὶ τον Καισαρα καὶ ἐπὶ τον Ἱρτιον ἐχωρησε. καὶ αυTων ἀντιστραποπεδε νομενων ἐπὶ πολλάς ημέρας ἱππομαχιαι τινὸς βραχεῖαι καὶ ἰσοπαλεῖς ἐγένοντο, μορις ον οἱ Κελτικοὶ ἱππεῖς, ονς

προσελάσασι προς/ιίξοντες, πέστρεφαν δ de λίνου καὶ παρά δόξαν εἰ προςδεχομένοις τοῖς ἐνεπομένοις σφίσι προς εσοντες,

σνχνον αυτῶν ἀπέκτειναν καὶ μετά αυτ προνομευοντες τινες

ἀπ' si νοτόρεον εἰς χεῖρας ' λθον κἀκ τουτον των λοιπῶν ἐπι- M. H σάντων κατεροι μάχη τέ σφων ξεῖα ἐγένετο καὶ ἐκρά

Drumanno concedo nuntium de Antonii victoria, qui a. d. XIII. vel XII Kal. Maias Romam sit allatus, pertinere ad hoc proelium ad Scultennam actum, cui Octavianum interfuisse Diorellari. Quacum re temporum dosnilio praeclare consentit: nuntius enim in itinere Mulina Romam faciendo quinque velso dies insumere solebat ) Quodsi Cicero in oratione Philip-

pica quarta decima, quam habitam esse a d. X. Kal. Maias constat, capite sexto: Cum, ut scitis, hoc triduo vel quatriduo tristis a Mutina fama manareta, illum nuntium allatum esse dicit a. d. XIII. vel XIV. Kal. Maias, intellegimus, qui attuliSSet, prosectum esse a. d. XVIII Kal. Maias vel Idibus Aprilibus, proelium ad Scultennam factum Idibus Aprilibus vel pridi Idus Romam autem cum tristis illo a Mutina fama pervenisset, mali cives de

Cicerone necando coniuraverunt. Nam cum in rerum perturbatione magnum Omnium civium ad Ciceronem concursum suturum esse suspicarentur, fasces ei tradere constituerunt, quo Si accepiSSet, magnam invidiam incurreret periculumque laret, ne tamquam tyrannus a plebe interimeretur. Sed Cicero, re comperta, auxilium petivit a P. Appuleio tribuno plebis. Voce cuncta contio declaravit nihil esse a me unquam de re publica nisi optime cogitatum cs. Cic. Phil. 14, 15 T). Duabus autem tribusve horis post victoriam esse reportatam nuntiatum est cL Cic. ad Brut 1, 3, 2). - Quae cum ita Sint, sic Statuendum iudico, ut prius illud proelium, quod Suetonius commemorat id intellegatur, quod ad Scultennam factum St, Sequen id, quod ad Mutinam commissum est. Quoniam enim Antonius non assert, ubinam prius proelium factum sit, putari potest et proelium ad Forum Gallorum et ad Scultennam eum dixisse. Quibus illud videtur, eis Antonium mentitum esse statuendum St, quibus hoc, ei omnia inter se congruere intellegent. Quae uomingenius ' de ea re protulit, non recta esse mihi videntur: Alles dies deutet daraus

26쪽

40 1

Apr. 159 Eo die Caesar primum imperator appellatu est.

Supplicatio Felicitati imperilo.

Quae si ita essent, non minus in angustia veniremUS , Si cum nuntio, quo Octavianum a. d. XVIII et VlI Kal. Maias pugnasse et fugisse assertur, nobis coniungendum Met eum vesperi a. d. XVII Kal. Maias imperatorem esse appellatum. Nisi sorte milites voli0m0nli gaudio victoriae elatos, quOVi iam discrimino inter ducum merita sublato, unumquemque imperatorem appellavisse putamus. Quod ut 0rset, Octavianum adfuisse omnino necesse est, id quod fieri non potuit, si a. d. XVIlI. vel VII Kal. Maias sugisset. Adde quod senatus nullo modo imperatorem appellare potuit Caesarem, si illum fugae se dedisse compertum habuisset. Verum tamen concedendum est, si Antonium mentitum esse constet, nihil obstare, ne prius illud proelium, cuius

Suetonius mentionem lacit, id intellegatur, quod ad Forum

Gallorum factum St. Sed haec hactenus Antonius autem, memor cladis modo acceptae, cum Omnibus copiis in certamen descendere noluit. Immo hoste per equites lacessere instiluit, donec Brutus, fame contritus, de deditione cogitaret. Tum vero consules ad alteram Mutinae partem profecti sunt, quae minus caute custodiebatur. Qua de re certior actus Antonius paucos prim milites e misit. Brevi autem res in magnum discrimen venit. Tum AntoniuS, duabus legionibus adductis, cum celera salis celeriter advenire

non OSSent, magnam cladem accepit. Hirtius autem, Cum auda

cius in Antonii castra irrupisset, ibi ad ipsum praetorium eiuS sortiter pugnans cecidit. Corpus a Caesar ab hostibus defensum in castra reduclum est. Quo facto utrique in armis noctem degerunt. Hoc proelium Mutinense saepiSSime cum pugna apud Forum Gallorum acta confusum est Drumannus aulem δ)optime de ea re disseruit. xercitus enim a. d. XVI Kal. Mai. Foro Gallorum redierunt; Brutus, cum liberatu eSSet a. d.

IlI Kal. Maias Rogii Lepidi oral, undo eo die ad Ciceronem epistulam dedit 3. Prosectus erat tertio die post clavianum 'i,

uno opus suit, ut Regium perveniret, quod sere Septendecim m. p. abeS a Mutina. Quodsi ex adventu ad Ciceronem sedit illam epistulam, proelium actum est a. d. V. Kal. Maias. a Drumanni argumentatione . F. Hermanni opinio, proelium non post a. d. XI Kal. Maias fuisse, resulala est. Quod vero Langius' dicit actum esse post a. d. XII Kal. Maias cf. Cic. adlam. 10, 30, 5 compluribus diebus ante d. V. Kal. Maias ), circa

a. d. XI Kal. Maias, incertissimum Videtur. Proelio facto Antonius consilium habuit; erant qui iudicarent Antoni perseverandum esse in Mutina obsidenda neque in certamen iam descendendum, hostes enim pSo quoque magnum detrimentum accepisse, Hirtium mortuum PanSamque Saucium. Quid, quod Antonii multo maior xpsediliorque erat equitatuS 3 Ille autem verilus, se Octavianus, sicut proximo die impetum in Se saceret, cum sporaret ore ut P. Ventidius cum tribus e Piceno legionibus secum coniungeretur, confestim ad Alpes con VerSUS,St eo quoque consilio, ut cum Lepido se coniungeretq). In itinere mulios variosque superavit labores, et Optimum Se praestitit ducemq), nullum laborem detrectavit, imprimis

Sauciorum magnam curam habuit.

Quae dum geruntur, Romae decretum est, ut M. Lepidus et L. Plancus in Italiam procederent, ut Antonium eXstinguerent θ. Tum denique Pompeiani effecerunt, ut Sexto mari imperium daretur, neque id eo actum os tempore, quo Appianus commemoravit J. Postremo decretum est, cum epistula Cassii de rebus, quae in Asia gestae erant, allata esset, ut C. CaSSiuSI I, 309.

27쪽

Dolabellam persequeretur nec solum in Syria, sed etiam in celeris Asiae partibus naaiore cum imperio esset quam qui illis regionibus praeessent; quod suaserant P. Servilius et Cicero' . Decimus Brutus utrum proelio Mutinensi interfuerit necne, dissensio est. Scriptum enim leginius apud Ciceronem adlam. 11, 14, 13: Tantam spem attulerat exploratae victoriae tua se Decimi praeclara Mutina eruptio suga Antonii conciso exercitu, ut omnium animi relaxati sint meaeque illae velle

mentes contentione tamquam σκια καχιαι Me Videantur. . e

eam eruptionem Decimi laclam credamus, Obstant ea, quae Dio 46, 40 refert, milites Bruti de muris proelium inspexisse neque quicquam ad Antonium devincendum secisse , τοῖς τε

στρατιωται τοῖς σνιιπολιορκληθεῖσιν οἱ καὶ παινον καὶ ταλλα οσα τοῖς του Καίσαρος προτερον προεπήγγελτο, και περ ιιν δὲ, ἐς τὴν νίκην νι βαλοιμνοις, άλλ' ἀπο των τειχων αυτὴν δουσι,

δογῆναι Ia'ωσαν s). Quid, quod Decimus ipse in epistulis, quas ad Ciceronem dedit, nusquam se pugnae adsuisse et milites ami-Si e commemoraVit quainquam eiu permultu in intererat prO- ferre, quaecumque ad eXcusandum eum sacerent, quod Sero ad Antonii exercitum delendum accessisset. Quod autem Pontius Aquila, qui cum Bruto suerat, in proelio Mutinensi cecidisse sertur,nilii pullinet ad ruptionem Bruti, quoniam illud proelium, quo ille T. Munalium Planeum vicerat, diu ante illam pugnam factum erat es Drumannum, . c. I, p. 21 l). Quae cum ita sint, coelum videtur epistulam illam ad lam. 1l 14 ad id tempus pertinere, quo Brutus Mutina exiit, ut Antonium debellaret '). GaD. III.

Do xitu Decimi Bruti.

Proelio Mutinensi altero res eo deducta erat, ut Antonius Mutina decederet eo consilio, ut cum Lepido arma coniungeret.

iam omnino periturus Antonius Visus est, neque enim coniunctis

Docimi Bruti et Octaviani copiis resistere potuit, praesertim

cum illo tempore nondum constaret, quo animo Lepidus et Plancus essent. Sed aliter, quam Sperabant homines, res cecidit, nam claviano senatus aperte obtrectare uidebatur, cum non ei, sed D. Bruto supplicationem aliaque daret cumque legati senatus operam darent, ut militum animos ab Octavian averterent. quibus rebus graviter Ossensus nec tam Senatus quam Sua reScurans iam tum id agere coepit, ut cum Antonia in gratiam

rediret. Quod ut tunc saceret Appianus 3. 5 narrat ansam morientem Caesar Bononiam arcessit his verbis se

hanc narrationem in dubium vocatam esse, Velut a Drum anno I, 3 li), nec tamen ita, ut demonstratum sit Octavianum cum Pansa convenire non potuisse Bononiae. Sed quidquid de hac re statuitur, certum videtur recte Appianum referre, quid senserint clavianus et amici. Nam ita erat res Brutus Macedoniam tenebat, Cassius Syriam, in dies eorum copia augebantur, mox in taliam traiecturi videbantur. Itaque Octavianus, cum intellegeret, Si Bruti et Cassii copiae salis corroboratae essent, sibi cum illis in certamen descendendum ire neque se alio Oei mediocriter firmo

USurum SSe, niSi Antonio, cum eo arma coniungere OnStituit.

Eius quoque interesse iudicavit, ut valido socio uteretur, quoniam si idem striculum a Bruto Cassioque instabat. Quare iam antea saepius utriusque amici eum cum Octaviano conciliare studuerant. His rebus reputatis clavianus brevi post cladona Antonii contra . Ventidium, qui Antoni SuccUrrere properabat, nihil fecit. Is enim iam dudum cum duabus veteranorum legionibus ad Antonium transire voluerat, sed ab Octaviano et Hirtio ante proselium ad Forum Gallorum factum interclusus erat. Ium ver, Octavianus commisit, ' ut cis cum Antonio

28쪽

apud Vada se coniiungere poss0t, itinere difficili a Picono, ubi tertiam etiam legionem e gerat, tran Appenninum facto. Quonam animo Octavianus in D. Brutum fuerit, ex Appiano 3, 73 cognoscitur. Is enim obssessione liberatus vehementer timere coepit, ne Octavianus in se ut intersectorem Caesaris animadverteret. Itaque pontibus rescissis ad illum misit, qui ei

gratia agerent, quod Se ex periculo summo rerumque angustiis eripuiSSet, ab eoque peterent, ut coram incolis opl id interposito flumine secum colloqueretur. Caesar autem vehementer in illos invectus negavit se Decimi liberandi causa VeniSSe, immo em ut Antonio bellum inferret, quo devicto nihil obstare, quin in gratiam rediret cum eo; illum ver ad se non e admissurum eSSe. Quamquam de eo non ante supplicium Sumpturum esse se pollicitus est, quam id senatui placuisset. Qua de re certior sactus Decimus ad flumen accedens Caesare vocato magna Voce litteras Senatus recitavit, quibus bellum Antonianum Galliamque provinciam acceperat Octavianum eam invadere eluit, Se perSecuturum esse Antonium professus est. Haec, quae Appian US γmoriae prodidit, verisimillima sunt Τ . x rerum enim talu vix

dubitari potest, quin in odio habu0rit Octavianus Decimum. Quodsi hic ad Ciceronem scripsit ad lam. 1, 10 4): quod si me

Caesar audisset atque Appenninum transisset et Caesari non eredebam prius quain convenissem et collocutus essem. ad sana.

ll, 3a, in inde nihil sequitur quam voluisse Brutum cum

CaeSare colloqui, nequaquam autem illos re vera congreSSOS'Me.

Decimus non statim post proelium Mutinense erupit ad Antonium delendum, primum, quod Octavianunt On Venire Volebat, tum quod sine sequitibus ac iumentis erat, denique

quod Pansa eum arcessiverat, cum vero ad eum pro Peraret, nun tiatum est eum Sse Oiluum' . um recurrit ad copia SURSne vero ad Vada processit. Ex eius epistula ad Ciceronem data Dertonae a. d. III non. Maias Cic. ad lam. 1, 10, 3ὶ

l quamquam de eis dubitat Drumannus I, 10 342.2 es ad fam. Is 13a, IT

ssequitur Antonium circiter a. d. IV. vel . non Maias ad Vada pervenisse. A. d. VII. idus Maias equitatus Antonii duco Trobollio versus Pollentiam prosectus est. Uno di vel compluribus disebus post a. d. V. d. Maias Pollentiam advenit Brutus idque oppidum cepit. Quod opportunissime Antonio accidit, quia ea re milit0s coacti sunt, ut cum duce Alpes transirent, quod ut sacerent, precibus eos adducere non potuerat. Id ita suisse cognoscitur ex eadem epistula Decimi ad sana 11, 3a, i x contio eius ad me est allata, in qua petere coepit a militibus, ut se trans

Alpes sequerentur sibi cum M. Lepido convenire succlamatum est ei frequenter a militibus Ventidianis -- nam suos valde quam paucos habet, sibi aut in Italia pereundum esse aut vincendum et Orare coeperunt, ut Pollentiam iter sacerent cum SuStinere eo non posSet in posterum diem iter suum contulite i. Ac iam Lepido erat consilium capiendum, utrum Antonium repel-loret an in amicitiam reciperet. Lepidus nec minu Plancus, quonam in rem publicam suerint animo, non lacile est ad sei Spiciendum Cic0ronis enim epistulae ad hanc rem explorandum cautissime sunt adhibendae; nam eius multum intererat, ut illos in fide retineret, ideoque saepe eos laude cumulavit e consilio, ut illi bene sontirent de re publica Nec vero illi, qui antea a Caesare steterant, Antonii exercitum delere Oluerunt, cum eis quoque a Bruto Cassioque periculum instaret. Romae quoque ea gerebantur, quae ei minime placre possent. Q. enim Cornificio data est provincia Africa nova iussumus

os duas ex legionibus T. Sextii, qui illi provinciae praeerus, olin cuius locum iam antea senatus S. Quintilium Varum d0stinaverat'), in Italiam mittere', C. autem Asinius Pollio in epistula a. d. XV Kal. Maias Cordubae Scripta pollicitus erat se senatui adiuturum, quae epiStula utrum Scripta sit a. d. XVII Kal.

2 Cie Phil. 13, 30.3 ad lam. II, 14, 2 10, 24 4 8 App. 3,85.

29쪽

Maias'), ut Langius vult, necne, in medio relinquatur Magnis tum in angustiis senatus est Versatus. Quid, quod fieri non potuit,

ut per leges consules suffecti crearentur Res igitur procrastinata est. Per urbem ver sam divulgata est Ciceronem petiturum consulatum idque una cum Octaviano t). Idibus Iuniis senatus Antonium et Lepidum arma coniunxisse cognovit Ani nius enim, cum Idibus Maiis Forum Iulii advenisset, non multum a sepidi castris aluit. Qua de re certior actu Lepidus, quamquam a L. Planco et M. Iuventio Laterensi rogatus erat, ut Senatus partes Sequeretur, rem ita instituit, ut a militibus suis coactus esse videretur cum Antoni pacem conciliare. Itaque

a. d. V. Kal. Iunias sepidi et Antonii coniunctio acta sty). Senatus autem Lepido bellum vestigio inferre animum inducere non potuit, sed demum pridie Kalendas Quinctiles Lepidus a senatu hostis est iudicatus ceterique, qui una cum illo a republica desecerant; quibus tamen cum re publica in gratiam redeundi ante Kal. Sept. potestas est facta, et flatu Lepidi,

quae in rostris erat, eversa est. Iam vero Octavianus, qui etiam tunc in Gallia Cisalpina erat, cum consulatum non SSet AMOculus, effecit, ut milites quasi proprio impulsu iurareti se numquam eum militibus, qui quondam Caesare duco stipendia meruissent, in certamen descensuros esse. Quo facto Caesar quadringentos milites Romam praemisit, e consilio, ut pecuniam sibi deerelam poscerent Caesaremque consulem designari iuberent Mi. Tum vero Senalus metu perculsus non consulatum quidem Casesari dedit, sed honoribus consularibus una Ornavit et permisit, ut inter consularses sententiam dicere ei liceret. Caesar autem Rubicone traiecto, postquam exercitum suum in duas partes divisit Romam pelivit magnis itineribus cum parva manu expedita, celeres subsequi iussit. Qua re comperta senatus legatos obviam misit, qui pecunia ala efficerent, me

I Cf. ad lam. 10, 3I, 1 cum l0, 33, 3. 2 ad Brut 1, 4, 6 Id. Maiis . 3 ad fam. 10, 23, 2. 4 Cf. Dio 46, 43.

Octavianus ad urboni uccederet. Sed clavianus, cum illos cum militibus colloqui nollet, quosdam clamiliaribus ad legatos Senatus misit, qui eos orarent atque Obsecrarent, ut statim redirent. Magna tum Roma perturbati et trepidatio facta est. Fuserunt qui sonalia crimini darent, quod Caesarem ossendisset j. Cicero autem nusquam comparuit. Quae cum ita ement, non solum dena milia HS., que legioni Martiae et quartae Senatus antea promiserat, sed vicena miliam S. octo legionibus Caesaris virili in decreta sunt placuitque, ut Caesar illa ipse distribuore eique absenti consulatum petere liceret. Sed Θgatis missis, qui illi ea nuntiarent, senatorum animi rursus aucti sunt cum eo dis duas legion0s Titi Sextii ex Asrica advenirent, iam quam divinitus missae. Ubi primum Cicero adsuit S. C. factum est, ut omnes in armis essent legioque

illa, quam Pansa urbis praesidio reliquerat, Ianiculum occuparet. Dum legati cum Caesar colloquuntur, is de rorum mutatione certior actus ad Romam accessit, Verilus, ne mater Sororque Sua Violarentur, eamque regionem, quae est circa

Quirinalem, OccupaVit, quare cives valde perlserriti sunt Dio46, 45 επε δ ἐν et πρῖαστει ἐγενετο, φοβηθησαν). POSt- quam autem milites Caesaris populum metu liberaverunt, a nobilibus et multitudine plebeia salutatus si Di ins quenti exercitu relicto cum paucis urbem adiit se a matrosororeque ad templum Vestae benigne receptus est; cum Cicerone quoque collocutus est. Quo acto cum ros illao legiones, quae in urbe erant, ad Octavianum transiissent, M. Cornutus praetor urbanus sebus desperatis orlom sibi conscivit. Tum vero fama est divulgata legiones quartam et Martiam Ontra Octavianum acturas esse. Atque id senatus lacilius, quam oportuit, credens M. Aquilium CraSsum in Picenum misit, qui dilectum haberet. . Appuleius tribunus eu populo nuntiavit, Senatus Cicerone auctore noctu convocatus est. Brevi aulom post famam illam salsam esse apparuit. Caesar exercitu in Campum

I Dio 46, 44 ff.; Suet Oet. 26.

30쪽

Martium dedi acto Crassum, queni comprehenderat, incolumem dimisit. Quo facto pecunia publica de Ianiculo comportatadsna millia H S. viritim dedit militibus. Reliqua se postea additurum esse pollicitus urbe exiit, donec comitiis centurialis

consules crearentur. Consularia autem comitia ut fierent, unus

ex praeloribus, qui ex Sua ipsius potestate ea habere non poterat, Q. Gallius, qui in Cornuti locum suffectus erat, duosviros miliis consularibus habendis consulari potestate creare iussus est. Ei tum comitia habuerunt, quibus Octavianus se Q. Pedius sunt creati Podius tulit de interfectoribus Caesaris logem qua Omnes, qui coniurationis participes suerant, aqua et igni interdicii bonaque eorum publicata sunt. tiam D. Bruto bellum est indietum. Quo facto Caesar militibus senatui et grales egit, senatus vero ei legiones Decimi custodiamque urbis

tradidit.

Interim D. Brutus in maximas angustias devenit M. Antonium persecutus nec tamen assecutus pridie Nonas Maias in sinibus Haliellensium erat '), paullo post Pollentiam Occupavit, ne Antonius in Italiam evadere posset ' . Sed cunti Antonio per Alpes maritimas iter pateret et ipse Alpes Occuparet, Ongius eum insequi non potuit. Constituit igitur cum L. Munatio Planco se coniungere, qui interim Rhodano a. d. VI Kal. Maias ' cum exercitu traiecto ad Isaram num se in sinibus Allobrogum constiterat et exspectabat, quid sibi aciendum esset. Dua luna serant viae per Alpes 10 in Galliam facientibus, all0ra quam munierat Cn. Pompeius, per Taurino et Voconlios, quam describit Strabo IV, p. 179, altera per Salassos, qua Hannibal, ut plurimi recte credunt, sexercitum traduxit Per hanc D. Brutum iter direxisse ex testimoniis videmus, quamvis esset multo longior id quod sine dubio ea de causa secit, quod altera breviore per Vocontios ei ire non licuit sive per Antonium, quem

I tae ad lam. II, 11.2 ad lam. 11, 13. 3 ad fam. 19, 9. 0, 1 l.

audimus Alpes occupasse Τ), sive per Alpium illarum incolas, qui tunc nondum subacti erant. Igitur D. Brutus paucos dies in Alpium mari limarum radicibus moratus per Vercellas, ubi erat a. d. VII. Kal. Iunias ), et porediam, unde a. d. IX. et VIII Kal. Iunias Ciceroni opistulas scripsit'), per Salassos Alpium iuga ascendit Salassi eum suos times transire non passi sunt nisi magna pecunia ala ε) Hac via Alpes transgressus ad Plancum profectus est. Interim se Bruti se Planci conditioeo Valde mutata erat, quod Lepidus haud invitus, sed, ut ipse

dicebat, a militibus coactus a. d. V. Kal. Iunias Antonium recepit et cum eo exercitum coniunxit, id quod actum est, ant quam Brutus cum Planc se coniungeret. Plancus, qui propius ad Lepidum accesserat, cum Antonium contra se exercitum ducere animadverteret, trans Isaram Cularonem recessit, unde Ciceroni a. d. VIII Idus Iunias litteras misit β st paullo post cum D. Bruto se coniunxit. Trant tunc in Bruti castris segiones decem, quarum et tironum erant, ut ex litteris Planci scimus a. d. V. Kal. Sextiles ad Ciceronem datisq) Coniuncti imporatores aliquamdiu in his locis morati sunt, senatum sibi auxilium missurum Sse Sperantes. Una cum eis etiam C. Asinius Pollio, qui ispaniam ulteriorem tenebat, Antonio restitit, quamquam et ipse et exercitus ab Antonio et Lepido saepe temptatus est '. Quae dum geruntur, Octavianus in Italia senatum et populum Romanum in suam potestatem redegit et haud dubie ostendit se cum Antoni in gratiam rediturum esse. Ipse consul actus est cum Pedi a. d. XIV. Kal. Septembres, senatus contra Antonium et Dolabellam decreta sublata sunt, lege Pedia Caesaris

1 ad lam. 10, 33, 4. 2 ad fam. 1l l 9. 3 ad fam. 1, 20. 23.

4 Strabo IV, 205, id quod minus recte Drumannus I, p. 357 ad

tempus insequens referri vult.b Cic. ad fam. 10,23. 6 ad fam. 10, 24, 3.7 ad fam. 10, 32.