De febre hectica : dissertatio inauguralis medica ...

21쪽

nervosi quam vasculosi maximi momenii esse, peniliorem autem hujus processus naturam nunquam Omnes tenebras esse ex uSSuram.

In illo quidem, sed vix diutius haec febris medicum dubium haerere patitur. Diuturnus, IentuS, levis irregularisque decursus, propriae exacerbali Ones, quae sublevantibus crisibus carent; pulsus a

celerati, debiles plerumque, calor peculiaris ulpturimum fugax, ardor Volarum manuum Pedumque, pris ecipue post meridiem et horis vespertinis; rubor circum Scriptus genarum; in dies augescens debilitas atque macies, dum appetitus ciborum integer et digestio bona videtur; cutis Sicca, arida ac pergamena; indoles urinae, sudores profusi et procedente cui Sudi arrhocae colli quativae; ratio causarum et alia, facile medicum de indole morbi certiorem reddunt. A febribus intermittentibus, quibuscum confundi potest, irregularibus frigoris, aestus et Sudoris B cessionibus disseri, saepe enim, aegro sudante, horror reVeriit, nec non Saepius per diem, medio aestu; Sudores non super totum corpus diffunduntur tulerparOxySmOS; apyrexia non existit et sere nunquam quatuor Paroxysmi aequales inveniuntur, generatim in intermitientibus longiores sunt; sudor et urinae in utrisque maxime disserunt; urinae in interm ille u-libus naturam stadiorum sequuntur, in hectica Vero

sibi sunt similes; sudor, cum levamen asserat in intermittentibus, sere semper in hecticis exhaurit Afebribus acutis sal distinguitur decursu Iongiori ac mitiori, post prandium augescente calore, Saepius recurrente frigore et deficientibus crisibus. 2 Φ

22쪽

Quamquam haec febris levis et longum per tem pus bonae indolis esse videatur, nihilominus periculo fere nunquam vacat, quare progno Sis in Univergum dubia et anceps maxima cum prudentia et providentia auguranda est. Ρlurimum interest, adeVentum praeSAgiendum, Ut causae, Sedes, morbi mora, nec minus gradu S, con Stillatio corpori S, aliae que Con iliones, rite cognoscantur atque dijudicentur. Si causae indagari ac tolli queunt, si graviores

assecliones organicae desunt, febris recentior est et gradum summum nondum Oblinet, si omnes colli- qualiones desiderantur, constitutio corporiS atque vires adhuc bene vigent, digestio ita consillula est, ut instauratio pedetentim contingere possit, Si aeger Nec insans neque senex est, si omnia praesidia in usum Vocari queunt; cVentum prosperum atque Sanationem facilius sperare licet, quam Si cauSae OC- cultae vel inexpugnabiles, si morbus diuturnus aut cum organicis assectionibus, ut destructionibus, maxima virium prostratione, digestionis Iabe, nec non signis colli qualivis jam conjunctus est. In his casibus medici conamina morbum sanandi sere semper irrita sunt et palliativa tantum atque symptomatica

curatio Icvaminis aliquid pollicetur. Generatim febris heclicae primariae s. idi Opathicae praedictio,

quamquam dubia, tamen melioris ominis esse solet, quam Secundariae, pessimi autem symptomaticae; praecipue si febris perinde, ac phthisica, cum Suppuratione atque ulceratione conjuncta, apparet; hic non tantum debilitas universa cum macie corPO-ris, sed etiam consumtio vel partialis vel totalis organi, nec suntione8 vel ex parte ex toto eversae

23쪽

considerandae veniunt. Veruntamen, si viscus ex toto consulti tum est, non mitiquali , ni TnriSSi me, Pro S- per Eventus Observatur; nimirum ubi geminum exstat organon, ita ut unum alterius ViceS Suppleat V. C.

renes. Haud dimitendum est, a febre ipSa plurimum periculi momentanei pendere; quo vehementiora ejus symplomata, eo celerior exitus; haud raro magnam quantitatem puris, ichoris etc. per Iongum tempu8, si febris levior est, secedere, ab altera autem parte mortem brevi citam irruere videmus, quin multum materiae dependatur, illi in phthisi laryngea. Muliebrem sexum et pueros facilius quam adultos et viros evadere dicunt, quia in illis reproduclio magis Vigeat.

Facile est intellectu, curationem sebris hecticae, si causas diversissimas, quae saepe et dissiculter

doteguntur et delectae Vix removeri pOSSunt, Si pertinaciam, decursum irregularem, virium Pro Strationem insignem, maxima cum irritabilitate sensibili- lateque saepe conjunctam et alia intuemur, esse perarduam, ita quidem, ut vix summa medici prudentia, strenui las ac diligentia pariter atque aegro-lorum Obsequium eventum prosperum inducere valeant. Medendi indicationes generales eae Sunt, ut febris, quae vires corporis citissime consumit, debelletur et vires atque materia Organica instaurentur.

Quod si causae delegi et tolli queunt, uirique Saepe indicationi salis sit. Si contingit, ut febrim coerceamus, in Stauratio Virium corporis et alia facile obtinentur; illud aulem dissicile et ne uberrimo quidem medicamentorum apparatu perficitur. Arduum quo que est, de cura generalia proponere, cum Krddui

24쪽

febris, causis, constitutioni corporis et aliis accommodanda Sit. Ut vitentur repetitioneS, haud supcr- vacuum mihi videtur, nonnulla praemittere et, quum jure contendi possit, regimen ubique maximi esse momenti et, Si hoc vel negligatur, vel apium institui non POSSit, Vix eVentum prosperum assulgere, de hac nonnulla praecipiam. Mundities tam aegri

quam rcrum ambientium SerVetur maxima; Cubiculum aegroti Sat amplum, purum, Siccum, nec frigidius nec calidius, aeris salubris plenum Sit. Munditi ac maxima sit cura: indusia lare quotidie et pulvinarium Velamina creberrime permulentur. Aeger nec nimiis et calidioribus nec tenuibus et frigidioribus vestibus legatur. Somno poSt prandium breviori indulgeat neger, primo VcSpere cubilum eat, Primo mane resurgat; lectulo, nisi plumis nimis ad Suevcrit, non nimis molli et calido, sed pulvinaribus e pilis equinis conseclis utatur. Frictiones cutis matutinae, Vel manu vel tela mollissima, praesertim Iana, Si res expostulet, sumo BenZODS, succini, florum rosarum rubrarum, baccarum juniperi Siccatarum, imbula, haud raro maximo cum fructu in uSum Vocantur. Balnea quoque tepido, Si neque morbi natura neque gradu Velantur, quibuSIac et, si serantur, herbae aromaticae mitiores, ut mcnthac, thymi, melissae, flores chamo millae et alia

addi possunt, interj ctis aliquot diebus, tempore

matutino adhibita, maxime proSunt. Nunquum Butem aeger in balneo diutius moretur et diligentissime caveὼt, ne frigori post balneum se submittat. Maxime convcnit exercitatio corpori S modica, imprimis horis antemcridianis, ut ambulationcs brcvcs sub dio, equi latio, aut, si minus Sustinenlur, Vecturn, navigatio, scSlatio in lectica. Aliam eii exercitatio

25쪽

corporis nunquam ad saligationem protrahatur. Exhilaratio animi magni momenti est. Alimenta viribus digestionis circumspecte adoptentur: generatiin cupepta modica, quam maxime alibilia, inprimis in remissionibus et horis matutinis, d Osibus parcis, sed saepius iteratis, tam animalia

quam vegetabilia, exhibeantur, ut carnes bene n Ssatae et clixae, praecipue teneriorum animalium, caro vitulina, prae ceteris Venatio, nues nonnullae, ulcolumbae gallinae etc. Juscula adipe carentia, C Cariae mamma lium, ranarum, a Stacorum fluviatilium, viperarum parata etc.; gelatinae, e Carne, OSSibus Elc. paratae, maxime laudandae sunt. Porro radices

sal cp, naeulla Sago, oryZa, sarina hordei praeparatu, amylum, Arrow Noot et alia cum jusculis coquantur vel ex iis, addito pauxillo milioris aromalis vinique, gela linae parentur, quibus conficiendis etiam ichthyocolla et gelatina animalis inserviunt Vitel- Ius ovorum, et jusculis dilutus et recens, minime tamen coctus, cum utilitate hauritur. Maxime Iaudantur OStreae, limaces, Viperae. ΡOlus nec justo frigidior nec calidior, non nimis irritans, Saepius at parcius exhibeatur, qui sitim bene exstinguat

simulque nutriat. Idonei sunt potus e vitello OvOrum, multa aqua diluto, e decoctis amylum conlinenlium seminum radicumque, e mali ho aliisque eonfecti. Lac, si sertur, non solum egregium polum, sed etiam saepe optimum remedium ad curationem persiciendam Ossert. Praeceleris lac humanum laudatur a Fournior '), deinde asininum, CBprinum, Equinum, POStremo vaccinum. Multum inici est, ut

lac cum halitu animali hauriatur. Pro lacte, quippe

'i l. e. p. 74.

26쪽

si non fertur, Serum ejus maxime prodest, quod facile sustinetur. Ventriculi imbecillitas saepe sermentatum requirit potum, quocirca cereVi Sin quaedam, ut mutum a Brunsvicensium, cerevisi a Britannica et aliae amarae sat sermentatae, Semper aulem, quam incitatione facile Daceant, admodum cauta Parcaque manu et tantum horis matutinis, praeSertim in remissionibus, porrigi possunt. Pari modo Vinum modicum, aqua temperatum, interdum ex Orbitante debilitate, paululum vini oleo Si, ut Vinum Canariense, vel Cape Se, altamen maximn Cum providentia et exigua quantitate suppeditare licet. Pomeridianis horis, praesertim in exacerbali O-nibus et tempore vespertino aegrotus a validioribus motibus exercitationibusque, nec non irritationibus prorsus abstinendus est. Validiora alimenta, iam cibi quam potus vetanda magis quam commendanda, quippe quae sacile irritant et hoc tempore non Cor-PuS, Sed morbum alunt, quod saepe animadvertimus, siquidem cibo validiori sumto exacerbaliones nanturiores et graviores oriuntur. In uni CrSum negTO-lus magis frigidiusculum quam calidum regimen agat, alimentis, dummodo non debili leni, licet restitutioni virium materiaeque organicae non optime respondeant, dilutis magis et fluidis, quam solidis, praecipue tenuioribus jusculis, blandis et refrigerantibus potibus milioribus utatur, quibus aucta irrila

bilitas Vasorum nervorumque deprimatur; huc pertinent decocta tenuiora mucilaginea, Serum lactis, Vitellus ovorum, aqua sat dilutus et aliquo saccharo conditus, succi recentium plantarum, Succus uVarum, cucumerum Ct aliorum fructuum. Nec non decocta tenuiora fructuum siccatorum et nonnulli fructus I cccules commode aegro conceduntur.

27쪽

Apparatus medicaminum Singularibus conditi ο-nibus accommodetur. Si febris inflammatoriam iu- dolem prae se gerit, methodia S antiphlogistica quidem in usum vocanda, sed cautissime gubernanda et nunquam non gradui inflammationis, Si adest, viribus, constitutioni corporis et aliis est adaptanda. Opus est, ut remediorum, quibus uti VolumuS, ei sectum satis meliamur, ad vitanda detrimenta. Leviora Antiphlogistica saepenumero sussciunt, et si missione Sanguinis opus Sit, tam Iocalis quam universalis Semper provida Parcaque manu inStituatur; praeter diaetam tenuissimam decocta mucosa cum levioribus acidis mineralibus, Vel aqua lauro cera Si, vel extracto hyoscyami, insusum digitalis, salia neutra mitiora, serum Iactis acidulum, Succi quidam recenter CXpreSSi, SUCCus uvarum, cucumerum et alia sere

semper sufficiunt. Si medici est, debilitatem debel-IBre, SI macies, prostratio virium et irritatio magis in CreSCunt, roborantia, amara, Sed antia, nutrientia,

interdum leviora incitantia locum habent, ut quas- Sia, centaurium minus, trifolium fibr. , gentiana, absinthium, columbo, carduus benedictus, iussi lagosari ara, lichen is Iandicus, calamus aromaticus, foreSmille solii, cortex aurantiorum, glandeS quercus, Prae cipue apud infantes, china, serrum, Vel praerarata

miliora, ut amni. muri. martiatum, extractum ferri aceticum, ferri pomalum, spiritus sulphurico, et aceti O aethereus martiatus, Vel aquae maritatae, iam

miliores quam validiores, ut ReinerZensiS Cudo vana, Spaadana, Fachingensis, Filias bergenSis, Egerana, Pyrmontana, Dryburgensis et aliae. lis in casibus, quibus hisce remediis uti licet, nihilominus maxima providentia negligenda haud est; Omnia tantum in remissionibus et horis malu-

28쪽

linis adhibenda, eorumque loco in exacerbationibus

ac pomeridianis horis ea, quae sedant et auctam irritationem sensibilitatemque systematis nervosi acvaSculosi coercent, pracbenda; quae, utSi aeger Somno delineatur, per noctem etiam continuanda sunt, ut digitalis, aqua IaurO- cerasi, extractum hyOS ciami, decocta mucilaginea cum acidis mineralibus mitioribus et alia. Colli quationibus jamjam ineuntibus B ple OCCNrrcndum est. Si sudoribus colli qualivis aeger VCXntur, leviora integumenta lintea eligenda, generatim regimen frigidius atque maxima mundities scrvanda est. Utilissima ex opparatu medicamentorum Nou- nulla adstringentia, illi quassia, acidula mineralia, praecipue acidum Sulphuricum, mixtura sulphuriconcida, insusum herbae salviae, horis vespertinis frigidum haustum, multis maxime laudatum, in usum vocanda Sunt. Contra diarrhoeas colli qualivas

maxime laudantur Columbo, cortex sima rubae, linC- iura cinnamomi, decoctum Salep, Opium, Vel interne, vel externe per clysmata ex amylo parata, nec noufomentationes vinosae Spirituos acque ad Ventrem

Tussi interdum maxime urgenti Optime DCCVrritur, largiori opii dosi ante Vespertinum pdi OxyS-

byOScynini, aqua amygdalarum amararum, lactucarium et alia non praetermittenda sunt; eadem et nonnulla Alia etiam Spasmis, si adsunt, respondent.

Si complicationes morbosae, ut StatuS pilui-

29쪽

losus, saburratis, aut alii morbi, ncxum causalem cum febre non alentes, ei associantur, curatio ad indolem corum, respectu mali polioriS habito, conformanda est. Si contingit, ut valetudo restituatur, Curatio inter convalescentiam haud SuSpendenda est, quoniam a morbo recidivo aeger tutus non eSse Solet.

Nostrum igitur est, medicaminibus aptis aegrotum per longius tempus curare, a diaeta blanda pedetentini ad validiorem, paulo incitantem roborantem que Pergere. Prae ceteris aegro sontes mediculi

roborantes, nec minus itinera exhilarantia conam cu- danda Sunt.

A. Curatio febris hecticae primariae s. MD-

pathicae. Quod speciatim ad curam hujus sebris

pertinet, quae primaria Bpparet, uo Strum CSt, CBuS-sas primum tollere; attamen neceSSe QSt, caute tollantur, quae utplurimum per longum tempus exstiterint, in caula enim abolitio haud dubie magno incommodo crit aegroto. Quod si igitur in alimentorum inopia causa cernitur, pedetentim cibus nu-gendus et indoles praVa corrigenda est; abusus incitamentorum omnis generis Sensim Scia Simque minuatur, desectus eorum prudenter Sar intur; Evacuationes nimiae, Si quae sunt, in utroque Casu tem

perentur et paulatim cohibcantur; Iabores nimii, praecipue mentis, Vigiliis coniuncti, suspendantur Animi assectibus, praesertim deprimentibus, ut tristi tine, Curi S , maerori, nos talgiae, amori infelici et aliis saepissime vix, et ne vix quidem Occurri ΡΟ-tcst, quoniam artis praesidia eludunt; moderatio, Obicolatio atque exhilaratio animi, itinera et, si fieri potest, expletio desideriorum, quam maxime impc-TCntur. - Si eo perventum est, ut hac vel aliac causae abolitae sint, febris et prostratio virium, nisi

30쪽

aufugerint, debellentur. Omnia, quae de regiminc

diaetetico, victu ac apparatu medicamentorum I CmC-diorumque memoravimus, haud inepte in usum Vocantur. Praecipue hoc in casta china, cujus idonea praeparata in remissionibus porrigantur, egregium medicamen exhibet, nec minus praeter alia

roborantia, amara, nutrientia elC., serrum, tam mitiora ejus praeparata quam sontes martiali. Lac, Si fertur, praesertim sensilioribus vel irritabilioribus maxime commendandum. Usus vini caulus haud

B. Febris hectica, quae secundaria nominatur, uiplurimum curationem eam exposcit, quae morbi Spraegressi S reSpondet, ita tamen, ut vitentur, quae

debilitatem augeant, vel nimia incitatione facile noceant. Quodsi ergo, febres acutae, intermittentes,

exanthemata acuta, turbatae, aut impersectae, aut neglectae crises vel inepta curatio et C. cauSAm prBebuerunt, neglecta suppleantur et impedimenta rem O-Veantur Oportet; proinde crudi latos, Stalus pituitu Si, vermes et alia tollantur ei reversio caveatur; quod, quo modo et quibus remediis instituendum sit, facile elucet. Suppressiones et repercussioneS haemorrhagiarum, ut haemorrhoiduin, sudorum habitua- Iium, ut manuum pedumque, exanthemalum chronicorum, ulcerum inveteratorum etc., alio modo Sunt compen Sandae, aut secretiones restituendae, opelamentationum, balneorum tepidorum, sin 3pismorum, VCSiCBnlium, ulcerum artificialium, medicaminum idoneorum aliorum etc. I yscrasiae et morbi

spasmodici, qui in heclicam febrem abierunt, remediis naturae consentaneis debellentur. Si hectica febris venenis inducta est, antidola porrigantur, ut lac, OleOSa, Sulphur, nonnulla tonica, interdum