Philippi Matthaei ... In extremum Pandectarum titulum, qui est De diuersis regulis iuris antiqui, commentarius

11쪽

mis, qui librorum copia instructi non sunt, illa profutura potius, quam nocitura esse opinori tamen haud qu quam id satis esse puto, nisi publico etiam lectorum testimonio dictata ista in lucem edita Comprobentur. Sed quam dissicile illud mihi futurum sit, satis ipse intelligo. Tres mihi convisae scribit Horatius lib. 2.

epist. ad Iul. Floriam rope dissentira

midentur,

scentes vario multum diversu Patiso quid de me fiet qui non tres, sed convivas innumeros ad coenulam hanCp rum opipare apparatam invitavi Mu rum palatis sive judiciis tam variis in tanta opinionum, affectuum varietate quis satisfaceret Sed quoquo modo haec sic se habeant, si edendus hic commentarius fuit quod quidem, ut dixi, faciendum esse viri aliquot boni judicarunt & vero libri sine patronis editi perinde habentur suspecti, atque

hi, quibus autorum nomina adscripta non sunt quis mihi potius patronus

12쪽

deligendus fuit , quam illustrissima Princeps illustrissime, celsitudo vestra, quippe cujus &pater magnus ille Guilhelmus sanctissimae recordationis MDuruus Dom Ludovi eus Senior, Hes-ue Landgravit S c. Dominiae Mecoenates ei clementissimi, me juvenemndhuc in locum patris mei pie defun-m ad artis Oratoriae Professionem pri-nnim Basile vocari fecerunt' post, clam Clarissimus Ictus, Dom. REGNE- rara IXTI Nus, C. V. Consiliarius priuientissimus, primaria Iuris ProfeL 1ione sese abdicasset, in numerum JM-ris Professorum clementissime cooptarunt Cui, quod sane mihi longe amplisiimum est,&hoc accedit, quod in illustri hac Academia , quae vestram Celsit ejusdemque patruum illustrissimum Principem Ludovicum Seniorem patronum habet, haec dicta dictataq; sunt quod de his ipsis V. C. pro admirabili sua, atq; ad omnem posteritat cm praedicanda eruditione judicium melius multo , quam alii ferre

potest quod ejusdem V C. munificentia

13쪽

rex D ICATORIA.eentia singulari etiamnum fruor, quod denique clementiae ac patrocinio velirae Celsitud me totum consecravi. UCasi me subditum, ministrum v l a Celsitudo non aspernatur , sed sibi αdefendendum Hornandum ducit ca-dem, quod spero, Clementia lucubratum hoc opusculum sibi commendatum habebit. Non peto, ut in Prytaneo illud alatur neq; enim honor iste, qui Athenis erat maximus, opusculo huic debetur sed ut C. V. vel in extremo angulo Bibliothecae sua instructi Dsimae loci aliquid habere illud patiatur. Sin vero ejusmodi non est, quod illustrissimae vestrae Celsi patrocinio dignum videri possit, aboleri quidem illud facile patiar dummodo, id quod

humili me oro obsecroque, hoc impetravero, ut in clientum suorum numero me esse sinat, proque singulari sua clementia, qua bonos ac literatos mirifice complectitur , me meaque studia sibi

commendata habeat Deum Opt.maX. Oro, ut C. vestram omnis generis bene

dictione spirituali ac corporali magis

14쪽

ae magis locupletet, eique publicae

Christianae ac patriae quam diutissi . me incolumem, florentem Conservet Marpurgi Hesibrum, ipsis Calen dis Marius, Anno a natili redemptoris

nostri Iesu Christi I 6oo. Hesrai Urisi Celsitud. . Subjectissimis Philippus Matthain.

15쪽

THAEI D. C OMMENTARIUS in Regulas Iuru Cipilis.

Car extremae Pandectarum titulis de diveos regulis juris antiqui inscriptumst NEOmnesjuris antiqui regula ir. huic insterrastinns Qui non habet marcituat in corpore. Vim vi repellere licer. 1 mora heressitates legifima capitis diminutiona

non pereunt.

Iuris ignorantia uis nocet ,facti ver inprantia

non nocet. ι

ν' Iudicis arbitrio relictum est, nod nec a lege,nec σὲ

homine determinatum reperita Parin parem non habet imperium.

uodnam is antiquum hic inredigatur 'ro Cur titulia hic in Pandectispoinemus irra Geralias'ecialibus praeponi debent. ι Qualia oporteat essegeneralia, quibus erct δε-ctrinarum inchoandus es 33 Regula jurissunt velut rixati efotib. iuris deriνattii Regularu juris ais aphor moruin pocr. collatio. ι Iob. Merariijudicium do distositione titulorum iu

Pandectis.

JMRibonianus ' titulum hunc inscripsit ii non simplicirer V Regulis Iuris, sed uti de diversis regulis Iuris antiqui ut si-

snifieate non omnes , sed multiplices, ac ferme potissimis hic referri regulas, ex quibus utplurimilide Iure Romano judici.

16쪽

a Philip i Matthaei D.

cum serti possit imam in libris antiquorci triICtorum complures extant regulta, quae titu-3 lo huic insertaeno sunt. Sic praeter milia est inhoe titulo illa: Qui no habet male luatis corpore: quam regulam es lepraeter Imp. Constantinum in L . C. deserp. fugit sitis quoque Oilen- 4 dit Ulpianus in .i uir. 1up. depan. t Neque hic reperitur illa, vim vi repellere licet, quam regu lam scripsit Cassius, teste Ulpiano in l. i. s. risivi. O in I. 3. Leuigitur.su devictvi arm. Ut nec haec: L Nova hereditates lectimae capitis dimin

tione non pereunt: quinin diserte regulam nun is

eupat Iustulianus in . sciendum Insiit. de S Cto Orsiphit. Neque continetur sub hoe tit. illa. Iuris ignorantia cuique nocet Leti vero ignorantia non nocet, quam Iuris regulam appellat Paulus inpr. .regula. ρ.sup. de jur. a ian. Nec extat inicilla regula: t Iudicis arbitrio elictum tit, quod nec a lege, nec ab homine determinatum reperitur. l. l. s. ult. Dp. de jur. delib. Ut nec haec: Mi Parin parem non habet imperium, l. δ δε recept arbitr. Et hujus generis regulta plures pasiasm occurrunt, quarum hic titulus ne verbo quidem meminit: idque ipsum satis etiam arguunt regulae istae, quas Cujacius ad princi huius

tit. notat.

Caeterum t per Ius antiquum, cujus inscri-l Home ducit, intelligi hoc loco non debet iuud, quod Iure novo abrogatum est, sed quod Iuliani, Grii, Pauli, Ulpiani, reliquorumq, priscorum

17쪽

Commentarius in regulasiuris a

storum C totum tempore in usu fuit,atque inso. Pandectarum libris continetur neque hoc solum, sed illud etiam, quod per constitutiones istorum Impp. qui temporibus veterum I Ctorum mododd.vixerunt, introductum est. Id enim omne Iustiniano antiquum dicitur, quod ante i plius tempora sancitum eit, veluti videre

Seli cur in Pandectis Tribonianus Euncti lotulum postremum esse voluerit, non immerito quis dubitaverit, aesertim cum ex generali regularum juris cognitione reliquorum speci tui injurium cognitio pendeat: t. Et vero lex irmeth di generaliaupecialibus praeponi velit: quod ignoratis generalibus specialia quoq; im ἐperfecte cognoi lantur.Qua de cause hic titulus ex Iogicorum placito reliquis Pandoctarum titulis praeponie udus potius quam postponendus Nicieri poterat. Verum ego secus lentio, atque titulum hunc ad finem Pandectarum recth r servatum esse statuo. Etsi enim doctrinae ordo ageneralibus inchoandus eli: generalia tamen Istista ira comparata Esse oportet, ut in summo gradis it generalia sive generalissima , sine quibus specialium cognitio neutiquam haberi possit. Tales autem non sunt regulae, de quibus in praesenti titulo sermo est: quoniam sunt illieri velut rivuli hiantibus luris derivati, sive 3 theoremata, quae exsuribus prius deductis re

18쪽

lorum praecedentium, quoniam in angustum deducit& quasi compendio concludit jura illa propemodum omnia, quae a Triboniano ex infinitis antiquorum I Ctorum libris collecta, rein certos titulos digesta fuerunt. Sicut igitur xivuli e fontibu deducti his sunt posteriores: Ita etiam regulae juris tanquam θἱσνατα Ordiane consecutionis logicae sunt posteriores universali legum doctrina. Id quo exemplo phy

sicorum axiomatum, nec non aphorismorum

Hippocratis illustrari potest. Quemadmodum enim axiomata comportata ex omnibus libris physicis Aristotelis se habent ad universam scirentiam physicam in ut se habent aphori simi Hippocratis' ad artem Medicam sic quoque&non aliter se habent regulta Iuris ad iurisia prudentiam sive universim artem boni &-- qui At vero constat axiomata illa physica ad scientiam physicam, aphorismos istos Hippo. cratis ad Medicinam habere se ut posterius ad priusci quoniam nec axiomata illa physica sine universa doctrina physica nec ippocratis aphorismi ignorata arte Medica intelligi poL1hnt Pari igitur ratione Regulaejurisquoque ad Iurisprudentiam habent se ut posterius ad prius:quia sine cognitione reliquorum jurium1pecialium satis percipi atque intelligi illae nota possunt. Quod ipsum quoque extra omne dubium sensitIe videtur Paulus in .r hujus it quL-do ait,ex regula jus non sumi, sed ex jure quod est.

19쪽

Commentarius in regulauuris sest, regulam fieri. Unde Iohan. Mercerius in cap. ι ib.a.vin.summam Triboniani t industriam, squam in connexione titulorum juris adhibuiLset, ex hoc potissimum titulo patere asserit: qudd postremo loco melius poni nihil potuerit, quam,ut ipsius verbis utar, diversis causarum ae litium disterentiis explicatis , regulas proponere, ad quas quasi indices eorum uri um , quae ante exposita fuissent, Iurisconsulit

confugerent.

tium a

Regula est quae rem,quae es eviterenarrat: non ut ex regula jussumatur,sed ex Iure quodsi, regula at Per regulam igitur br vis rerum narratio traditur, o ut ait Sabi

nus, juasi cause conjectio est quae simulaesim aliquo vitiata es,lerdit o priumsuum.

Tegula de initio. Eri vocabulam quid hoc loco gni latit Aheri extraneos utari nemo ores. tripulari utilis per inutilem non vitiarunc Donati quiuentorbosidos excedens qua renina scin utar Tu

20쪽

Philippi Matthaei D.

Sententia I. Furia Caninia. Plus dodrante nemini in testamento legaripotest. δ' Stipulati legitimum usurarum modum excedens an valeati mi ' '

i εi talis ructus marito debentur. . ii Perfecta emptioni lucrum damnum retem praemptori cedit 'tiplia Cur pingues agri juperioris agro infriori desera- iuri Pon :r Inita cietate tot lucri partessocio cedent, quot Damni partes ipsi adyto praesunt. I Ebus deberesse commodum,quemo incommodas

quuntur.

is cuius causa confectio 'is Cur regula dicatur causae conjectio a D ecii Actio reicitur. Is Anex regulatinsumatur 'I Cur regula juris collectasntia Usti regularum juru. a Curfuriosus injuriarum non teneatur aa Delictum non nis animo committitur.

as Quomodo astu regulam a Iure discernat a Vix ulla regula tam rina es, quinsua exceptianes

habeat.

as In regula ct definitio in hoc titulo idem nit