장음표시 사용
141쪽
CAP v XXII. Topulus moderator stre arbiter horum ludorum. Intercedebat intemficiebat motu podicis Ferrum recipere iubebantur prostrati qui non uno ictu interficiebantur. Manum mittebant in vulnus. Postrem.
Libitina in Amphitheatru'. POPVLI ergo,Vt videtis, in arena praecipuum ius & ad eius voluntatem Domini plerumque se conformabant. In te cedebat pro victis laesisque Seneca de Tranquillitate libro iti
a Lis bErid clamantempopulum significat nihil esse, in intercedi non patitur. In te fici iubebat idem Signum,conuersus pollex. Iuvenalis: . Munera nunc edunt in verso podice et uti Auemlibet occidunt populariter. Prudentius, de Vestalibus: consurgit ad ictus Et quoties violo ferrum iugulo inferi, in. Debcias ait essesuas, pectusque iacentis Virgo modesta iubet conuerso podice rumpi Poeta vetus ἀνώρυμ di, Sperato insua vioῖ gladiator arena, Sit licet infeso pollice turba minax. Hoc Tranquillus dixit, infestis pediatoribus dimicare, in Iulio cap. XXVI. Gladiatores notor, sicubi infestissectatoribus dimica rent , i rapiendosseruandosque mandabat. Caussa huic malevolarnota a contrario prouerbio in fauore pollices premendi quod apud Plinium Horatiumque Ceterum in quos fauor populi, in quos odium inclinare solitum: discite ab his exemplis. Cicero Atidahi. pro Milone Eten si ingladiatoriis pugnis timidos o supplices, Uetis fisa 4 w-ere iaceat obsecrantes, etiam odist solemus fortes in animosiostqrμ ' se acriter ipsos morti offeretes seruari cupimus Seneca de Iradi. s.
D. Hul ladiatoribus quare populus ira tur, , tam inique t iniuriam. - putet quod noulbenterpereunt i contemnise iudicat, ' ultu,gestu, ardore des ectatore in aduersarium vertitur. Et bene furorem hunc
Quiritium tangit Lactantius lib. i. avsro nunc an possiniph ω
142쪽
iusti homines esse, qui constitutos sub ictu mortis ac misericordiam de
precantes, non tantum patiuntur occidis flagitant Irascutur etiam pugnantibus risi celeriter e duobus alter occbsus est. Exhorruimus hac commemoratione,& Heu saeuitiam inquit Duga supra fidem meam, nisi fidos dares auctores Certa DuZa res, inquam ego sed meo voto,Vtinam illi Busirides omnes unum oculum habuissent Sed nos spectemus etiam Dic Victor. Iterumq Vi
ctor Post haec ergo, inquit, suffragia vulgi, si alba quidem fauens sententia miser ille mittebatur, sed in eum diem aut id
Munus dumtaxat , ut censeo si funesta boni gladiatoris erat decumbere, klibenter sortiterq, recipere serrum.Id enim imperabatur,Recipe ferrum.Cicero pro Sextio Vsium vero qui accu Reripere fas num defuit gladiis num repugnauit num v ladiatoribus imperurifolit, serrum non recepitZIis Verbis subiecta vis;vt iugulti ultro
praeberent ne membra contraherent ne manum opponerent.
Mira firmitas, si in re bona seriaque Seneca epistola xxx. Mors enim admota , etiam imperitis animum dedit non vitandi ineuitabilia. Sicgladiator tota pugna timidissimus, iugulum aduersario praestat, errantem gladii sibi attemperat Cicero prorsus graphice totam rem depinxit in Tusculana secunda Auis mediocrisgladiator non movissetit, erumetiam decubuit turpiter quis cum decubuisset, fer rum iussus recipere, collam contraxit Seneca iterum, De Tranquillitate: Fortuna illa quae ludos Uisecit, quo, inquit, teseruem malum ιν trepidum animal eo magis confodieris inconuulneraberis, quianesicis praebere iugulum. Viues tutius, morieris expeditius, quisem rum non subnota ceruice nec manibus oppositis sedanimose recipis. Pertinet huc apud eumdem Tullium pro Roscio, C. Fimbriat impotens responsum, Scaeuulam accusantis quo non tot se rum corpore recepisset. Et allusit poeta magnus: Sic loquitur, iuguloque haud inficius accipit ensem. Etiam Prudentius:
Ferrum in papilias omne recepero.
Et tamen misericordia si ita placet admixta his sceleribus si h
quis caderet adiator famosus Statius, de leone gladiato quod te populis q; patre eu notus caderes tristigladiator aren Ingemuere mori
143쪽
118 SATURNAL sERMONUMImo quidam quasi mitiores, auertebant se a vulneribus. Quinctilianus Declam ccLYXX1x insultise agladiatorum Uu neribus auertunt in quamquam nemo dubitet suds ectaculum est eis parte poenarum amen nequissimorum quoque hominum supremape--.nis, ricida Labenulam attram. At illud feritatis inauditie, quod Laio cstanti ipsis vcrbis ponam uinetiam, inquit, percussos iacente M. repeti iubent cadauera ictibus diffoari mequis idos simulat morte deludat. Et estne super alius ad saeuitiam gradus Est. Nam Mahum is manum mittebant in Vulnus &fmguine velut se proluebant. ν- νμ mi Colligo ex Lampridi Commodo qui omen sibi ante morician,Vt ait non leue fecit. Nam cum ingladiatoris occisi ulnus manum misi et,ad caput sibi detersiit. Illud scilicet prodigio habitum, non quod manum cruentasset ex more enim o sed quod capi ii suo admouisset quas precatus sibi suoque capiti eadem Sed nec defuisse e populo sche, qui gladiatorum sanguinem ex ipsoribbban vulneris hiatu biberent, calidum adhuc spirantemque contra ziz morbum, fateor sed iusta Plini detestatione, cumplagis nefe-
v I rarum quide admoueriora assit humana. Non ergo iniuria in hanc Libitina in scralem arenam illata, una cum reliquo apparatu, Libitinae in- ί strumenta. Vt esset videlicet , quo mortui subito efferrentur. Quinctilianus clare notat Sonabant clangore ferali tubae,iliati queplis ui .ae Libitinae thoris ducebatur funus ante mortem. Nec Plinium aliter ρβ audietis 1 xxxv n. cap. 111 ubi de gladiatorio munere Ne nis Arma ery Libitina, totusq; mmus diei apparatu esiuccino.
Ab hac re certa porta in Amphilneatro quae Libitinensis dicta. Porta Li Lampridius in Commodo Galea eius bisperportam Libitinensem
quod ultimάθectaculorum die galeatim per eam portam quά mortui sterrisolent, elata est. Ex his videtis, Opinor, satis, quanta ista cruditas: quam iure Prouerbi vicem scripserit Posidippus Comicus apud Athenaeum:
144쪽
Oraemia victori , palma, o pecunia item Ruris Discrimeis inter Rudemo Pideum: Arma ad Herculu. NTERFATV hic ego, Parce oculis,inquam, istis Victor.
ii non enim ultra postumine lacrimis Lupi, non homines; quicque edere sustinuerunt , quique spectare Macte Constantine, qui sustulisti. Date etiam paullulum, inquit Victor iam ad exodium perducta res: dc pugna certe pugnata est Vcni ad ea quae post pugnam Praemia dico, oc Rudem. Premia' inquam ego quid virumne istis paricidis Istis , inquit Augustinum
audi tecum indignantem libro Iar. Deci uir. cap. X I. Upugnant etiamgladiatores, incunt, ipsi habet praemia Ludis gli ucrudelitas. quidemi praemium vicu ori duplex, Palma Jccunia. De palma Suetonius Cato Myrmidonem ferrea sica consedit, Palm gla in more ictorum cum palma disturrit Lampridius in Commodo Tantum palmarumgtidiatoriarum confecerat Ni misi conti e-ret Ciccro pro Roscio Flurimarum palmarum nobilis ac metus stidiator. dc ibidem Multas eius esse insemes palmas, hanc primam serenificatam quae Romae deferatur. Iisdem dc pecunia data. Ucto pὸ Bianius in Claudio, desubito gladiatorio munere loquens Nec vita 'los ectaculigenere communiori ego Vero legerim , comior Vt comi stiὸ bniti,tatem Claudi praediceto aut remi or erat . ade)Ῥt oblatos victorita q ς t sebus aureos, protitaquesini ira manu, pariter cum vulgo voce digitisq; numeraret. Iuuenalis Satyra H. Accipe vibrari populus quodp uti aurum. Qime donationes estus creuerant, coercendae a Principibus
saepe Seda ultra legitima prannia, corollaria adiiciebantur, exemplo a scena Suetonius Augusto Corolgarii praemia alienis quoque muneribus luris Vt grandia di crebra de suo offere but Superest de Rude cuius mentio iucunda mihi ' Hanc in Rude . dulgebant gladiatoribus veteranis,quasi magisteri signum: aut τοῦ .... etiam nouis, in nouo aliquo sistrenuo facto Idque populo im-2 Vpetrante. Quinctii diuidam utpatremfepeliret, se auctorauit sed . . die muneris; roductus,sub titub causiae rudempostulante populo acce ah bis pit. Hanc sadiatori si tamen verae germana Acronis in Ho o
145쪽
ratium nota sans ad crepidinem irci sub circulo Amphitheatris
populo peterea impetraresolebat Dabat eam,Vt Videtur, Editor, vel Lanista etiam ipse. Calpurnius Declam. L. in Themate: υ- demit eum Lamfia, judem ei in arenά dedit. Sed tamen, ut dixi, populi arbitrio aut postulatione quod etiam in aliis praemiis obtinuit Lactantius: Non potest esse immunis a sanguine qui voluit effundi aut videri non interfeci se , qui interfectori fuit praemium postulavit. At Rudis mentio apud omnes scriptores crebra eius effect iis, liberatio ab arena. Quod tamen distincte in-Piscrim o telligetis, ather atque aliter pro conditione gladiatorum. Qui- bj dam enim, ut Durali cpraedixit in liberi erant siue Auctorati, i ' qui arenae operam pretio locabant Iidonati rude redibant in Auctosa Veterem prorsus libertatem, nullo ultra vinculo seruitutis. Y-2, , , emplum in Opilio Macrino, de quo Capitolinus ilerique gla--- ι diutorium pugnam eum exhibuisse dixerunt , acceptά rudi, ad i-cam isse, venatorem primo, post etiam tabel nemfuisse, deinde aduo semio si catumsi sit Ali e gladiatoribus,conditione servi Hi donati rude, non libertatem accipiebant, sed vacationem dumtaxat a pugna. Lanistae deinceps prove lanistis erant doctores tironum,&h tuebant, non pugnabant. Ideo tuta rudis Ouidio dicta: Tutaque deposito poscitur ense rudis. s. 'ur,. quod si libertatem etiam impetrarent: mos erat,Vti pillearen-
tur, id est, pillei impositione liberi iudicarentur. Itaque Tem J.. ulvanus bene Rudem a Pilleo seiunxit Et qui insigniori cuiquetiquorum Io cidae leonem posicit idemgladiatori atroci petat rudem, strepiLeum
praemium con erat. Quae tamen praemia ne temere conferrentur:
cautum est quid in noxiis damnatisque seruaretur.Tempus ru-ae di tempus pilleo prescriptum. Quod e solo Framnento Vlpiani
non temere nobi Innotuli,Vulgato a doctillimo L Tythoeo. Est autem di ferentia , inquit, inter eos qui adgladium des eos qui adludum damnantur. Nam adgladium damnati, confestim consiumuntur, et ciste intra annum debent con simi eni uero qui in ludum damnantur, nouutiquei umuntur,sed etiam palliarii, rudem accipere possunt post interualtam. Siquidemps quinquenniumpideari: post triennium autemrudem induere tu permittitur. Ubi vel x interuallo temporis R- ri vides pilleum rude meliorem. Qui donati rude, Rudiarisdicti. Tranquillus Tiberi,cap. 41. M tu gladiatorium dedit, rudiariisqμoque
146쪽
quoque quibusdam reuocatis auctoramento centum istium. Ex quo pronum colligere, non depugnasse ultra rudiarios, nisi protio aut sponte inductos Horatio versus totum hunc ritum satis aperiunt , Ad Maecenatem suum: Spectatum satis, donatum iam rude, quaeris
Maeceno iterum antiquo me includere ludo. Non eadem est aetas, non mens Veiamus armis
Herculis adpouem fixis, latet abHitus agro. E quibus postremis admonitum etiam hoc volo morem suis ,h, Vmase, uti gladratores emeriti arma sua suspenderent ad Herculis b. sacra videlicet eiusmodi gymnasiorum deo. Nam cithictis 'ri gladiatoribus Hercules praeesse putabatur: qui facta eius scili-glatinuitri ce dc robur aemularentur. De athletis, lapis Grvius Romae m- Θ dicat, in quo aliquoties nominati, ah m Hsαλέα ἀλωαὶ id est, Herculane athletae Varro: Ex his atque huiusimodi institutis mel ad Herculis athletae acti erunt. De gladiatoribus , praeter Horatium Commodus ille testis, qui Herculem dici se voluit, imb pingi, fingi quia gladiator. Igitur Vt in Circo, Neptuni in theatro, Veneris sic in Amphitheatro, Herculis aedes vulgo Vitruvius uui- indicat clare lib. 1. admonens exstruendam aedem Herculi, bi a jhi gymnasia aut amphitheatra nonsunt, in f irco.
Studia vulgi in varia generagladiatorum items onsiones Principum ipsorum crudus fauor.
DI, im omnia, Lipsi an est quod me fugit fugit etiam. Nam de factionibus sponsionibusque in Arena,dignum
nota Vilissima enim animae addictae his ludis&Velut conse-s j. S. cratae, in partes diducebantur, Magno studio huic generi oladiatorum fauebant aut illi Atque ut in Circo alius in Venetum pannum, alius in Prasinum pronus sic in Amphitheatro, hic in Thracum armaturam, alius in Myrmillonum aut Secu
Secu torius o G. Parmulari, videlicet fautores Thracum dicti, . quia
147쪽
122 SATURNAL SERMONUM suuraria quia parmae faucbant: simili modo, Secutoriani Martialis: Vincenti parmae cumsuia turbasauet. Apud Arrianum Epictetus explicat hunc morern coercet ponsim i lib. in D libertationum, cap. iiii quem videte. Sed, spon- siones interponebantur vulg0, uter Vinceret. Ouidi US I. de Arte: Hos aditus Lircusque nouo praebebit amor; Sparsaquesollicito triesta arenaforo Isi sepe puer Veneris pugnauit arena' Et quis ectavit Dulnera, ulnus krbet. Dum loquatur,tangitque manum, scitque bbellam, Et quaerit, posito pignore, IV ncat ter: Saucius L e uit, telumque volatilesensit,
Elpars pectati valueris it esuit. P inei'. Et Vulgus hiae tantum Principes imo ipsi Titus Imp. studium
fac brea, armaturae Thracumprae se serens sepe cum populo in 'ce digesti , Nor, cauillatus est, ait Suetonius ait cap. O I. Qu's to,i loco non luscitiosus sed arcus lareanus, qui rescribendum contendit, ni mwμum addita negatione. C lego, Vosque, Cainpimus Domitianus contra, in hoc citroque disiicien a fratre, myrraillonibus fautor Nec simplex hic fauor, cinae ludicra, Caussimo ludus in iram, inimicitiam erumpcbat, imo ca lim Domi-h. tiantis Patremfamilias, quod Thracera m innipa M nuneri risimparem dixerat, detractum sectaculis in arenam, canibus obiecit, cum hoc itulo, Impie locutus parmularius, ut verba Suetoni,stuat Suetonius Domitiani cap. X. Hoc volebat scilicet ille ciuis Thracem re-
'i' sistere myrmilloni posse,cui viribus par non posse Editor, ipsi nempe Domitiano H quos remebatur. Hoc dictum luit san guine suo miser. Apposite aperte hanc saeuitiam tetigit Plinius in laudatione Traiani: IV emo Jectator βe Iacubumscius,
'Domitia inserat olup ates nos ignibus e rauit. Demens ulla verique honor,is ignarus, qui crimina multillatis in arenά coingebat, sedes ici ac contemni , nisi etiam gladiatores eius Veneraremur , sibi maledici in illis suam diuinitatem,suum numen violari interpretabattar: cum se idem quod deos gladiatores , quod seputabat. t tu Caesar quam
pulchrumspectaculum 'ro illo nobis execrabili reddidisti et idimus de latorum iudicium, quasi grassatorum , quaesit latronum non solitudi- I. ne ita nouiter c moneo legendum abiunctis interis, non iter
148쪽
sed invium, si forum insiderant , c. Et sane etiam ante Domitianum haec factitata ex his Senecae verbis, lib. 1.de Clementia, cap. XXVI. conuiuia secura ineunt , in quibus linguasollicite etiam ebrius custodienda est non flectacula, ex quibus materia cri minis ac periculi quaeritur. Apparentur licet , inquit , magna impensae' regiis opibus, di artificum exquisitis nominibus quem tamen e ludo in carcerem ire iuuet PC AP v XXV.
O si pro Romanu proque his ludis dicipossit Solitos dari sub belli
tempus. Insine mos de reliquis vini.
SE ego abiungo fessus. dc dicite serio, nonne etiam Vobis Lumbi sedendo, oculique Jectando dolentZ
Non inihi ait Lernutius Pulchri illi de oblectantes ludi. Ego ad eum adducto vultu, Quod verbum te fugit Linquam. Eximo pectore id dicis, an e labris Ex pectore, inquite atque adeo Pr'gl f addo utiles fuisse, non solum Oblectantes. Nec vultu isso me quia 'terrueris de Romanis loquor, non de nobis de noxiorum cinde,non de innocentum. Et dic sed , tu gentem natam ad ar- ὸyibumma,&in armis cui fatum,Vidomare Orbem miraris in remis Ita sionibus ludicrisq; ipsis pretulisse arma sanguinem oculis usurpasse Sc caedem 3 Ego vero a legislatoribus multas meditationeS M.Abasis- gymnasiaque instituta scio ad sortitudinem Diaullum etficacius '' et' isto. Lacedaemoni pueros ad aram caedunt,sanguinem eliciunt: tu homo misericors, si interuenias,credo,plores. At palaestram eam sortitudinis patientiaeque Lycurgus censuit. Atque illi in liberis innoxiisque corporibus fanuicia causi Romanis, quos scelera sua lexque damnarant, non licuit interficere animadue sioni pariter exemplo At enim delecitati ea carde fuerunt.Fa ra
teor, ted non is finis. Non delectare, sed confirmare eo specta lis
culo menteni culosque voluerunt: viuis prorsentibusque 'q/- exemplis monere Fortiter agere, fortiter pati. Accessit tamen trepida quaedam voluptas quid mirum Apud nosipsos, qui reli. E
149쪽
non e specula aliqua videre optet pugnantium morientiumque stragem Lege in reum agatur quis non relictis rebus in sorum accurret, ut strictum carnificis gladium videat, de unius miseri purpuream ceruicem Ita est queri libet de peruersitate naturae. Hominem nascentem Videre non capimur capimur praeter fatum morientem. Sed Romanis , ut dixi, qui primi ludicri auctores, non is scopus militiam modo tortitudinem spectata ruiat Cicero bene Tusculana secunda: 'rudele pia dato ἡβe
facere Pa Elum inhumanum nonnul is Videra olet. haud cio an ita
sit, ut nunc sit tum verosontes ferro depugnabant, auribinfortasse multae, oculis quidem nul poterat es ortior contra dolorem, mor tem disii lina Et Plinius in Panegyrico Visum est θectaculum inde non enerve nec fluxum, nec quo animos mirorum modiret abrangeret: sed quod adpulchra ulnera, contemptumque mortis accenderct, cum in seruorum etiam noxiorumque corporibus amor lauris
ctapido lotoriae cerneretur. Itaque dabant plerumque gladiato-1 is diri res ituri ad bella Spartianus in Seuero: Profectis dehinc ad bel- bs. tum Tarthicum est, edito muneregladiatorio. Et satis multis verbis Capitolinus in vita Maximi mal bini: Vnde autem mos tractus sit utproficisientes ad bellam Imperatores munus gladiatorium N,enaim darent, breuiter dicendum est. Multi dicunt apud veteres hanc deuotionem contra hostesseritam , ut cimumsanguine litato Jecie pugnarumst Nemesis, id est vis quaeda ortunaestiaret. Ab hoc litteris tradunt, quod eri nitas credo, ituros ad belgum Romanos, debuisse Atquin pugnas idereo vulnera, in ferrum, nudas inter se cohortes, h. emendandum censeo, nudos intersee coortos 'ne dimicantes iube .' 'μὸρ lo armatos hosfies timerent aut Lmρuinem pertimesierent. Atque liccc
iis, , men ipsum priuatim si spectas,quid non tu, Lipsi,momentume μ' 'ρ i aliquod habuisse censes ad virtutem Mamaum Temporan O-witeratu-1tra, nolque ipso Videamus. Opidum ecce num alterum Vez h ἡ istis captum, direptum est , tumultus circa nos, non in nobis: 4at ' i'' men concidimus, ac turbamur. Vbi robur ubi tot per annos
meditata sapientiae studii ubi ille animus qui possit dicere, Si fractus iliabatur orbi, Ignaue miles, sequere me non in philosophicum, sed in hunc pugnatorium ludum. Vides tu illum gladiatorem illum barbarum ξ illum perditumi sortiter ecce Occumbit:
150쪽
cumbit iugulum praebet ferrum attemperat sibiis si Tu de
gener rem non trahis in exemplum Θ non tecum sic loquereΘHomullus ille sine litteris, sine disciplina mortem contemncrepotest , extremum rerum humanarum Dexsilium ego dc muta tionem loci formido. Ille sanguinem amittit alacer ego si ager aut resculae meae mihi eripiantur, plorem Ceruorum videlicet similis, quibus ut frustra ingentia cornua,cum desit animus; sic mihi haec litterarum tela nescio uti. Desierat Lernutius.& para bam respondere ego sed Duga interpellans, Ne nunc reciproca Lipsi, inquit, hanc serram. Diei tempus videsci contenebrauit Certe video, inquam eamus. Et iam surgere nitebamur, sed capite quassanti Lernutius, Non ita, non ita, incluit non dimitto. Quid inquam, etiam Caligulam imitabere, de inclusos necabis in hoc Circo Z Prorsus, inquit aut vos bellaria haec tangite, ne adposita frustra Vin tu, Lipsi, de hoc cannarum mel le Sacchar appellarunt Arabes. Certe conuenit tibi homini tam miti in tam molli Eao renui: , non capio , inquam, ab hoc Falaride. Apud Anthropophagos nasci debuisti tu non spectasses solum, credo, sanguinem, sed gustas es. Pax bona emba, ait Lernutius. 4n fermento es Dexiurabo potius, me priora illa dixisse per iocum Vinum hoc a me cape Cyathumque porrexit , quem ego Vix summo ore delibans puero tradidi, S bibere iussi. Non tulit Lernutius: 'ua haec res inquit Proba antiqua, inquam. Ita receptum , Ut in fine mensa , puero Reliquia
Mos erat i cumsurgerem a mensά, cumque bba sient, vini reliquum puero illi darent qui bibere ministrasset. Dixi,& surrexi sed Vietor ad nos, Amici, inquit, cras nempe apud me eritis. Hem linquit 'Dura cras iterum ad conuiuium Haec erit prosect b, Vt Graeci dicunt νυμφίου βίο/. Tamen, si Pighius hic vult; me Vica or, Vince Sint sane haec tertia legitima Saturnalia, inquit Pighius Veniemus. Dictum simul, abitumque. F P S.