장음표시 사용
181쪽
habet sequacem Deci. qui in consit. dlxxviii. tenet quod etiam post pubertatem potest directo miles substituere licet in coeteris quae supra distincta sunt non ita concordetur.
Ad unuintamen animaduertendum est,i quod licet Doctores passim vocent milites,lios quos aureatos nuncupant,quo nomine utitur Deci.in d.consi.Et ante eum Iacind.l.j. de tu.& fac.ignor.
ubi etiam Saly.subobscure, & quos Italico nomine dicimus Carallieri, isti tamen vel reclamantibus omnibus, milites non dicuntur , quod scite dixit Tiraqucl.vir multe lectionis, & doctrinae,ind.trac.de nobil .cap.viii.nume. I 3. Censeo etiam quod non de- et bent hoc priuilegio gaudere isti milites seu equites t quos aureatos vocant, qui hoc impetrant per pecuniam, quod vidi usitari,& frequentari in Canaellaria Caroli quinti,in qua etiam salis venditores, mediantibus vigintiquinque, vel circiter aureis nummis, impetrabant hunc honorem, etiam cum potestate legitimandi quoscunque spurios creandi notarios, & cum centum alijs praerogativis, qui tamen non ideo magis sint inter nobiles numerandi neque recipiendi, prout neque de facto a vere nobilibus recipiuntur, quod etiam dixit Pet.de Antibo. Doctor Gallicus , in trac.de mune.=.iitI.num.6a. Et per ista finem facio his militaribus priuilegiis recitandis. Vnum addo,quod post peractu hunc qualemcunque laborem meum venit mihi in manum tractatus celebris Iurisconsulti. Mantuae de priuilegiis militum , vertim quod ego ex eius sontibus haec mea non auserim neque labores eius surripuerim puto sacile, persuasum in iis qui utraque legent.
3 Statue equestres. corona aurea.P.Decisio. 3 Centum boues premio dati. . 6 Corona gramanea. a. Au . II Duplicatum frumentum praemium militare. 8 Decem boues,B aurea corona Coruino,cr Torquato. 9 Armilla aurea.
Io Trymium primo ascendenti m os bostiles cui detur si musti conscendant.
182쪽
capta ex bouelibus antiquitus non erant caprentium. Doua in Imperatorem collata ab exercitu. Coronae alis multa militaria dona. Vacatio 4 militia ad tempus olim militare prymium. Ciuica corona honoratior aliis. Vacatio a militia premium militare. Milites donati concessione Uus spectariam .
De militum primip dc stipendiis. Titulus III I.
O x satis visum & Ducibus & Principibus honorari milites priuilegijs nisi allicerent et prς jhQuae vero ea sint,et qualia neque dictu est facile, neque
inuentu,quando ex tempore,ex re,ex loco, CXpe
sona,ex successu ipso atque euentu, ex arbitrio denique & liberalitate donantis totum hoc pendeat, sed & seculorum non leuis neque parua est differenti de varietas. Rudi enim illo, de Prisco seculo Romanarum rerum, & virorum, qui res Italas eo prouexerunt ut sterno pene sutura sint miraculo,& parcius conferebantur premia quod possideretur angustius,& capiebantur honoratius, & rectius quod desiderabanita iunge I minus ambitiosus,atque auarius. At hoc inostro vere aureo seculo, dici estim potest cum antiquo poci
Aurea nunc vere sunt secula,Plurimus auro. Venit bonor. Quis enim neget aureum seculum, cum ad aurum reserantur omnia nullaque sint in pretio primia nisi quae magno constant, &magno veneunt.Neque tam sunt culpandi milites quam ipsi Principes viri, & Duces, quotus enim qtiisque audacis, periculorum, egregie factorum, prsmia accipitur, qui minus accipiunt quam qui vulnera,& mortes stibeunt aut qui magis quam quos minus decetΘsint proceribus, sint Principibus,sint Aulicis noti, etiam si per facinora,& dedecora qui poscunt praemia,& large expectent, sed Rhis ipsis Aulicis,& proceribus effuset immenset prodigales dantur opes, tenuioribus vero nulls aut perexigus, ita ut nunquam alio suo, magis quam huic nostro congruerit euangelicum illud. Habenti dabitur, Neque mirum si corruptissimis moribus , peia sundata omni disciplina casti orum, cum neque bonis sint parata prsmia neque sontibus pq nq,aduersi casus, pessimique euentus in dies contingunt,rarissimaque,ac perexigua virtutis & bellicet sortitudinis
183쪽
titudinis exempla. libet igitur aliqua ex antiquis referre, quae si non prosint exemplo , delectent saltem lectione . a Atque ut ab ipso militum t Duce,atque Imperatore exordiar nocontemnendum visum est eis premium quod re bene gesta sugatis di cesis aut deuictis hostibus triumpharent; vel si res minore esiet acta gloria ovantes saltem urbem ingrederentur;quq gloria sat eis tum erat pro primio. sic Camillus deuictis Volscis curru, &albixeouis inuectus,Romam est ingressus, quod supra humanu fastigiuest visum visus est tamen iunge postea. lant.Triviair,post victos Brutum,& Cassium,eadem urbem curru leonibus ducto inuectus. pessimo Romanae libertatis omine,leonibus iugo ad actis,& freno 3 perdomitis.Addita,& multis prster Triumphalem honorsit equestris statua in foro posita, qui honos innumeris psne Romanis ciuibus tam e lebe quam ex patribus est collatus. Privatis vero alia collatarunt pretinia, Manlius ille cui seruatum capit6lium cognomen adiecit,ob lioc ipsum facinus a ducibus laudatus,milit ii consensu i singulis selibras farris, & vini quartarium accepit, rem ut Liuij reseram verba,dictu paruam,verum inopia eam in- gens caritatis argumentum ostendit: t Amplius multo, atque hono rificentius donatus fuit, P. Decius liberauerat hic suo consilio suoque cum delectis aliquot periculo i conssilem atque exercitum ex angustiis& magno discrimine,eadenaque virtute,& animi se titudine se suosque delactos commilitones ceruauerat, coronams igitur auream accepit,t & centum boues uno inter eos opimo,-5 ratis cornibus t Insuperque cCronam duplicem gramineam ob
I seruatum, Et exercitum & praesidium , t sed &delecti illi milites 8 duplici in perpetuum stumento donati fuerunt.' Valerius etiam,
qui & Coruinus post cssum Gallum est cognominatus, decem b hu & corona aurea donatus fuit. Quod ante cum obtigerat To quam,propter obtruncatum alium prouocatorem Gallum.Cui &s Torque cum cognomento illo eripuiti Acceperunt de donacen turiones quattuor cum Hastatorum manipulo, a Papirio cursere, armil les, aureasque coronas, quod primi Aquiloniae nurros conis
r o stendissent, i Quod facit ad quaestionem legistarum deprcemio, tquod est propositum conscendenti primum muros hostiles ii multi 'ni conscendant, eodemque momento temporis quid dς prce mio agendum, de quo in prima constitutione digestorum, in LAretusa.ffide sta.ho.& in l.ex duobus, de vulg.& pup. sub.nam hic vides omnes qui uni conscenderant aequale accepisse prsinium.
Quod &P. stipip secit inexpugnatione Cartaginis in Hispania,
184쪽
Dedit ' uniuerso exercitui Camillus praedam ex volscis captaini. Idem fecit, & cssis Etruscis. in od Fabius, auro tamen,atque ar- I s gento excepto. t N que enim ne id sile iitio praeteream,pri scis illis ea erat militaris licentia ut capta siue in acie sue in urbis direptione, sibi ipsis retinerent, sed ea Duci consionabant,qui aliquando praedam in publicunt redigebat: aliquando etiam, sed raro, in milites distribuebat quod apud Livium legitur non paucis in lo- ' cis,quorum unum libet referre. Castra,inquit, faliscorum capta, praeda ad quaestores redacta, cum magna militum ira, sed seueritate Imperij victi eandem virtutem oderant,& mirabantur. Donatiuum etiam in suos milites contulit. Quod Fabius post zssos famnites,nam fris octogeni bini denarij, ij erant, ut supra oste di regales totidem, nisi aliud essent denarij tris quam alii, sagaque, & Tunicet singulis donata prsmia, ut inquit Liuius, illa state non spernenda. Econtra vero P. valerius consul Caruei tanam hostium arcem cum vi cepisset, praedam sub hasta vendidit ,& in frarium redegit, tum praedicans praeds participem s turum militem, cum militiam non abnuisset. Tunc enim nomeni r inuiti militiae dederat plebes. ' Quin. & ipsi Imperatori sunt ab uniuerso exercitu dona quandoque facta, Cum enim Q. illae Cincinatus , a rurali opere ad Dictaturam euocatus, conrulem cum eius. exercitu ab Equis obitassum bellica virtute ac deuictis hostibus liberasset, &praedam omnem suo exercitui diuisis.set, alio consulari illa priuato, Insuperque ipsi consuli abrog to Imperio, Beneficij tamen magis quam iniuris memor consularis exercitus, auream coronam, librae pondo, Cincinnato decreuit, & abeuntem eum patronum salutauit, sic& patronum consalutauit Fabium Maximum exercitus Minuti j Magistri mi- Iitum temeritate Hannibali obiectus trucidandus & delendus, sed & Praenestinos milites qui Cassilinum contra Hann: balem diu tenuerant, Et extremam famem toleraverant, duplici sti pendio,& quinquennij vacatione a militia senatus donauit.Quid ego singula dona enumero, Cum neque integer liber omnibus is enarrandis sit sui secturus Zi Quis tot coronas prsi js destin tas facile conscribat, Ciuicas, Murales, Rostiatas, Valares, quis hastas puras, Faleras , Torques, Armillas, atque alia virtutis, i & sortitudinis prsinia enarret, i Praeserabantur tMen inter coronas omnes Ciuicq, quamuis Roboreae, ut quibus inlludis.Etiam is a senatu, assurgeretur, t vacatio munerum tribueretur, Tanti
erat ciuem in acie strulae.t Donauit denique Cetiar dictator ali-
185쪽
quot suos milites , inter c era, ut speciarsis uti possent, At quis hodie miles tale donum non merito irrideatur, quando &sp clarijs, & cunctis lautitijs non secus in acie, & bello quam domi. atque in octo oblectentur. Et cum castra hodie comittentur ut dicam cum Comico, Cupedenari j, Cetarij, Lanii, Coqui, Famtores, Piscatores, Aucupes, vinum vero si vel una die aesit, res parum aberit a seditione, Q d si conetur Dux ad Bucellatum eos . laridumque & acetum reducere facilius Turcam pellet, ex Europa sed re Clauarium, quae erat donatiui species legere est apud Tacitum.
I vmm milites trecentis plus annis suo Ampi u militarunt. et Quando primum umanis peditibus e tum dari stipendium i3 Idmani quando primum argenteos nummos cudere ceperunt. o di bΦ Equitibus f 'manis quando ceptum daristipendum. o Hs Stipendium peditis mani quantum esset. π 6-Stipendium equitis Romani quantum esset. 'I Stipendia militum Romanorum, praestabantur partim in pecunia pamtim in speciebus, id est vestibus, Clarijsin eiusmodi rebus.
. Rursum de stipendiis militum.
VPRA DICTA autem extraordinaria erant militum primia, ordinaria vero erant ipsa stipendia,t Et ante ea sua impensa Romanos illos militasse, vel hic locus Liui j luculenter ostendit,t Nam cum C.valerius Potitus, Fabius vibulanus. C. serui lius Halaa .furius Medulinu Tribuni, nsulari po testate , tribus exercitibus volscos infestarent, Anxurque, opulentum eorum opidum, diripuissent, senatus tunc primum si tuit, ut stipendium miles de publico acciperet, cum ante id tempus de suo quisque eo munere fungeretur . Ita Liui. libr. iiii. primet Dec. capitulo finx fuit autem hic annus ab urbe condita septimus & quadragesimus, supra trecentesimum , tertius vero , dccentesimus ab expuliis Regibus, si credimus Haloana dro in opusculo post codicem de annis Consulum . t Quo
186쪽
tempore Romam nundum signato argento utan scribit Liui sed fre tantum signasse; t Neque post multo, anno siquidem ab inde undecimo, cum obsiderentur Vcij,equis merere primum equites csperunt,ut est apud Livium lib. v. Ipsa vero singulorum mis litum stipendiat quanta essent nullibi, quod meminerim,clariusque ex citato supra Taciti loco ostenditur, Diurnus nempe denarius, qui pendebat plus paulo quim argenti drachmam, quo podere iunt Regalia Hispanica, Et aurea scuta; miae in mensem collecta plus minus sunt aurea tria scuta: quod &nodie est menstruus plexpeditis stipendium. t At equitis stipendium quod esset,
ut veru fatear, nescio an unquam leggerim. Leonar. quidem Portius in eo libello de quosupra mentionem iaci, de sester. lib. ij.dicit quod erat triplex stipendium euis quod prestabatur pediti.
Mihi vero mirum valde videtur nihil crcuisse tot seculis peditum: stipendium,tanto autem decreuisse stipendium equitis, Cum hodie quinque sola accipiant aurea scuta: Vnus autem Liuij lo cus,si non est corruptus liber meus ostendit etiam antiquos equiri, tes quinque stula menstrua constituta habuisse, Devictis enim Campanis qui desciuerat,Equitibus Campanis,inquit,Liuius,qui in fide manserant,Ciuitas data,monumentumque ut esset, qneam tabulam Romς in aede Castoris iaceriit, vectigatque eis Campanus populus iussus pendere, in singulos, quotannis, fuerunt autem mille lexcenti,denarij nummi quadragent,quini, ut est lib.viij.primet dec.Hos igitur quadragenos,qui nos denarios,si intelligamus menstruos, quotannis datos, ut solent esse stipendia. iam videmus idem sere esse , quod quina aurea scuta, vel stiperetae pauxit
tum , si denarium augeas in pondere prout supra de hoc ipso
denario loquens explicaui. Dum dixi factos eos leuiores post Cladium Caesarem; neque quotannis, tam exiguum stipendium illud fuisse credi debet, neque etiam diurnum, cum nimis multo, excederet id quod crecti'aequum est , & verissimile . Di-7 xla etiam idem Leonar. Portius, loco superius citato, ' quod ex illo annuo triginta sex aureorum stipendio peditis, duae par- res seluebantur in pecunia, Tercia vero in vestibus,& alijs ad victum necessarijs; quod & comprobant quam plures loci ex Linio. Dum Socios Romanorum pecunia frumento, & vestibus milites atque exercitum iuvisse scribit Damnatos etiam in haec eadem deuictos hostes . .
187쪽
Amonsmagna debet esse cura Duci, . Frumentum nouum non en tribuendum nisi consumpto antiquo. M atores officialis tenentur pro malagestis nominati, Ilati spe redenda est,quia furta facilius manifestantur, ii Ve limenta quando tradenda niatibus diue assiuasiue hiemalis, 3 Solatium militis quid. Frumentum qui negligit capere tempore abundantia,non potest illud petere temporepenuris. a Nilitesnouincialibus nihil debent extorquere. 9 Oleum, lena, culcitra non obligailturprouinciales tradere militi Domus qualiter diuidendasit, cum milite bospitio recepto. Discretio militaris eadem cum lupinabatque etiam peior . Princeps quum bellum facit non debet grauare externos populos. Milites contenti simisuo inpendio. Turcae minima impens incasruriuunt. iaciles maci armis utetur,si ea ferre dedignaturi Gradur in militia. Princeps soluspotest subrogare milites in locum demortuorum. Ille debet esse potior qui diutius militauit.
Tanes ciuiles. Annona ciuiles.
Sextarius quid Panis, caro atque alia iussu Imperatoris donata magnis viris. Soliata, Dudum de caneua. I
uDe Annonis c terisque exercitui necessariis. Titulus Sextus.
pVR Ag erat super omniata Reipublics, qua Principi postquam haberi,est cepturit Annona, ne fame, aut inopia laboraret exercitus: sspius enim ut ait Vegetius, exercitus consumitur penuria quam pu na, & ferre quior est fames. hinc leges Csiarum, e coditis in pub. hor.inter quas tatuitur ne priust incipiant noua erogari frumenta quam vetusta suerint consumpta, aut si haec sint corrupta tantum misceatur ex recenti quatum
188쪽
sufficit ad velandam corruptionem,ut eo.tit.I.j.hinc & horreorum cura, ut sarta sectaque sint, ne inficiantur implitulo istimenta.Inhibetur etiam ne ad ea quis manum apponat tollendi causa, poena deportationis,cum bonorum iactura contrafacienti, ut eodem titulo l. secunda &iij. Iussum etiam nemini, inexorabiliter, parci
nemini etiam parci in excoctione,& translatione Buccilati, ut l. h. C.de excocanii.anno.lib.xij. Adiecti, & horreis publicis praepositi,& susceptores,qui,& tenebantur accepta statim in publicis horreis recondere,vt l.diu.C.de suscepto. Neque priuatorum frumcnta pati debent suscepto res in eis recondi, ut eod. ii tu .l. frumenta. a i Deligebat autem officiales istos curia, & ad nominatores pertinebat periculum perperam gestortalia, l. ij.& l. exactores, cod. titu. quod intellige post conuentos ipsos officiales: t Cogebantur autenisiceptores anno singulo rationem reddere gestorum;ratioque adducitur,quia facilius recens furtum,& deprenditur, & emendatur 'quam antiquum,ut eo.tit .l.neminem. Hodie omnis cura ista pertinet ad Praesectum annonae,quem ut iam alio loco supra dixi,vo cant Commissarium generalem, sed qua cura exercuerint vidi- mussspe. Dabantur vero, ut dixi, t militibus etiam vestes de publico, & erant in eorum praestatione constituta Prouincialibus Praestationum tempora, quod intellige collationum in hanccati, lsam vestimentorum,nempe a mense Septembris in mensem Apri- llis,sed militibus ipsis dabantur vestes Septembri ipso hiemales, &Aprili aestiuae l. j.C.demili.vest. ca. lib. xij. quam l. allegat ad hoc Specu. titu. de procura.=.j. versi. Item quod est miles, quod tamen non dicitur ibi in text. sed in Glost . Dabatur etiani cum his, ut
6 etiam dictum est sepra, i pecunia,& quandoque eam capiebat miles sub solatij nomine, ut in I. pen. in prin. C. de errOg. nail. anno. luci id erat ouod hodie dicunt Ia prestaura,siue ii seccorso;vel quid simile,quoa ex l. illa dignoscitur. Ordinarie vero dabatur sub stipendij nomine,ut l. j.& I cum allegatis,C. de remit. Extra expeditionem tamen, puto quod ex annonae pristatione ut plurimum sustentaretur quod ostenditur ex l .iij.& l .scqae l. fortitisimi ,C.de er7 roganti. anno. lib. xij. Et ind.l. fortissimi statuitur t quod miles qui negligit competenti & statuto tempore parrem annotas sibi contigentem recipere, forte quia est vilior, & ipse potest aliunde se facile sustentare, de callide cogitat differre exactionem in tempus penuriae, amittit omne ius suum ,neque potest postea eam petere,quod etiam dicitur eo. tit. l. nulli, ubi Glo. ponit exemplum
189쪽
Alberti Calvi,qui commodabat triticum rusticis,Et recusabat illud recipere dum esset vile, quam ctiam l. inducit Bal. in I. acceptam.C.de usur.in xvj.q.ad lectores quibus satissit in grano.Dicit tamen quod poena illa amissionis non habebit locum extra casum d.L sed solum satisfiet secundum tempus praeteritae ubertatis quo erat soluendum. His autem contenti milites quae de publico ac 8 cipiunt i nihil debent extorquere a Prouincialibus,vid l. iii.des erog.mil.anno,t unde neque ligna, neque oleum,neque ipsam culcitram postulabit,viI .vni.C.des alga.hosp.no presb. eo. li. nihil denique quod vel hominis vel iumenti alimoniae sit necessari uin, l. deuotum.Qde meta.eo.li.selicia secula, Digiaos Principes qui im. perarent quibus orbis pareret,quando neque Balneum petere co- cedebatur ab hospite.Imo,& cu etiam sponte tradentes pina non carerent,Credo ob corruptam disciplina,vid.l.deuotum, &seq.r o quod& ipsa hospitia,ad concussiones omnes,& iurgia inter milites & dominos vitanda,erant per ipsas leges fere desiimna iubebant siquide ut tres parres de ea faceret Dominus, Primaque,& ipse desumeret secunda miles, tertia itidem Dominus,adeo sit neque pessimam haberet miles hanc suam tertiam partem neque electissimam.Quod si erat ex illii stribus, recipiendus hospitio, ex quo diuidebatur donans.Quanto nunc dissimiles mores,nobilissimum receptore detrudet vel gregarius miles in angulum domus vix condecens famulo, ipsamque matrem familias deturbabit a suo thalamo Adnotant Bar.& alii, in l. cenati corii quae est lex.iii. C.de erog.mit .anno,quod non possunt milites Comitatenses grauare,ut parent eis quod comedant, quod sorte intellexerunt non
de sumptu ipso,sed de seruitio. At hodie utina sola quarta anni parte non esset parandii,& dandit,utinam ct parco contenti, & eo,vel
1 1 paulo et pluri,quod ipsi sibi met harant dum suo aere faciunt.t Discretionem hanc vocant cum gratis comedunt, Lupina, Leonina,
Diabolica verius discretio, illi en im comedunt quod sat est, isti
autem farciunt,ingurgitant,abliguriut,postremo etiam redimiit, utina Principes, Duces,officiales,csteri si non homines veretur,at Deu timerent,neq; enim hic paterentur,utina non, & magna pars officialium, ac primorum non eadem lege uterentur, utinainia non semitam facerent cesteris, tutinam saltem suos tantum prouinciales mauarent Reges. At cxternos, & aliorum principutri
qui nulla sunt eis lege obstricti, qua id ratione faciant, qua iustitia , qua conscientia viderint ipsi viderint eorum consiliarii, viderint qui semper eos comitantur,Copsessores,& Pridicatores.
190쪽
Qui cum debeant esse piscatores hominum expiscantur Episco patus de dignitates reliquas. In quorum manus utinam haec nostrais incidant, erubescent saltem si non corrigentur; t Iussit Ioanhes Romanis militibus ut suis contenti stipendijs,ut iam dixi alio loco,& iuuat repetere, neminen concutiant, neminem grauent, Illique qui neque Deum sciebant, erant tamen de salute sua soliciti, illa vero contemnunt qui se Christianos profitentur. Non immerito igitur contra eosdem milites inuehitur Luc.de Pen. ind. l. sortissimi,de errog.mil.anno.si in expeditionem, inquit, eos ire contingit iumenta non serro,sed vino onerant,non lanceis sed caseis, non ensibus, sed etribus. Ita ut eos ad conuiuium credas pergei re non ad bellum;quod ibi latius prosequitur; t Quasi non Turcae
minima impensa in castris vivant; quasi non plura impedimenta unum ex nostris exercitibus Denum milium hominum sequantur, quam illos qui cum Tricenis hominum milibus expeditiones faciunt;vidi ego saepissime ,dtim exercitus nostri iter facerent, nopaucos, neque eos gregarios, loricam,& galeam in himentum,h stam vero,quam pichana vocant,in famulum,uere armigerum,reicientes,dum ipsi vel meretriculam comitantur,vel saltem commodius pergunt,ut minus fatigentur;Cum tamen dixerit Quintilia- is nus i non posse eum bene armis uti,qui ea ferre non nouldQuanto melius antiqui milites, quibus praeter arma in tirocinio pondera ad ij ciebantur sexaginta librarum, atque ita iter facere aradu militari cogebantur,quo gradu viginti milia passuum una die s cere consueuerant, vicit apud Vegetium libro primo c.ix.& c.xx. ubi, & dicit singulos milites arma atque annonam sibi in humeris ferre in arduis expeditionibus necesse habuisse .Quod declarat &Ciceronis locus in Tusculanis nostri, inquit,exercitus primum unde nomen habeant vides,Deinde qui labor,quantus agminis, serre plus dimidiati mensis cibaria, ferre si quid ad usuna velint,serre vallum.Nam scutum, gladium,galleam in onere nostri milites
non plus numerantque humeros, lacertos,manus, Arma enim me
bra militum esse dicunt;inae quidem, inquit, ita feruntur apte visi usus foret,abiectis onerib us,expeditis armis,ut membris pugnare positiat,haec Cicero.Excusant milites,& hanc culpam declinant
quod in sua stipendia computantur eis haec tempora discretiolium, quod quantum eos liberet a Prouincialibns ipsi viderint, At Principes qua id ratione compensant, & sibi usurpant,sed non haec tam est sorte eorum culpa quam ministrorum, qui consulunt Regis commodo magisque honori, & saluti. Sunt postremo