장음표시 사용
21쪽
dominior unde si vasallus eum non requirat, inquit Bald. amittit laudum:Sal.tamen in l.ab hostibus,col.pe.verssi autem e conue se,C.de postli.re. dicit, quod habens superiorem,eo non requisito
potest bellum indicere ei qui superiorem non habet,quod ego pus to minus bene dictum,propter ea quae dixi supra. 'Consimili ratione debet is qui bellum indicit requirere si periorem aduersarijssii: qui si sit paratus de suo vasallo iustitiam fuere, bello est abstinendum: cum enim pro repetendis rebus, vel pro repellenda,sive etiam vindicanda iniuria moueantur arma. Quid eis est opus si sit
parata iustitia, & satisfactio λ Quod si haec desit, ferro agi potest.
Rege Angliae, cui fuit indictim bellum, quia noluit de quibus-7 dam subditis suis iniuriosis iustitiam facere. t Neque debet absurdum videri ui proxime dixi, pro vindicanda iniuria licere bellum
mouere,cuius contrarium dicitur in glo.xxiij.q. ij.c.quod autem: refert enim qualis iniuria,qualisve sit vitio. Nias enim iniustum fuisset bellum, quod David Rex intulit Regi Ammonitarum propter derises legatossios, ut habetur a.Regum c. Io.cumdu .seq. Quod si uterque tam qui indicit,quam cui indicitur superiorem habet, fortius erit concludendimi prius eum esse admonendum, alias forte incidunt in crimen laesae nutestatis, ita Cald. ind.con-si.j.col.v.versinterdum unus Dominus.Quinimo si quis proprium vinitum suum, praepotentem sorte atque audacem, velit castig r consultius est,ut Imperior, & communis Dominus adeatur: Ita Host. in L .quid sit iustum,col.j.versi.quid ergo, & versi.vit. quod& voluit Bar.in I.ex hoc iure,in j.q.ffde iust.& iur. reprobata opi. Gul. de Cun. aliter tenentis, de quo tamen vide quod sequitur in 3 seq.vers. Et praemissa intellige in Principibus laicis, tin ecclesialbescis vero, quod attinet ad Papam, lain supra responsum est: in caeteris vero inserioribus praelatis dicunt Doc.licere & eis bel-s Ialacere, seruatis distinc.supradictis: licere etiam 1 contra subditos rebelles:quia non tam dicuntur bellum gerere quam iustitiam facere, & suam iurisdictionem exercere: ut per Inno.in Lc.olim,el. iij.de rest.spo.& in d.c.sicut,de iureiur.Quita tamen repugna re videtur ijs quae dixi in versi.praecedenti ex mente Host. & Bart. nisi pro solutione dicas,reserre an aperta vi, & virtute bellica nendm sit, sorte propter potentiam rebellis, & procedet dictum H stiemut adeatur superior, maxime si hoc fieri potest non incommode
22쪽
mode, ut per Bar.in d. l.ex hoc iure. Aut potest res geri absque ps iriculo grauis belli, & procedet alia opinio, ita etiam Luc. de Pen. in l. j. col. ix.C.ut armo.vsus, lib. xj.& hoc etiam dixit Calder.in d. consi.j. in iiij.col. Addens tamen quod melius eo casu facerent Dominus & vasallus si se committerent iudicio arbitrorum. Non tamen, ut id obiter dicam, Praelato licebit, etiam cum potest bello interesse, qui casus notantur per Inno. & Panor. in d.c. olim, &d.c.sciit, non inquam licebit ei manum conserere, aut dimicare , imo neque i ubere lius, ut hostes trucident: hortabitur tamen ut' ibi liter se gerant. Alias si clericus quicunque etiam in iusto bello hominem mutilet, vel occidat, irregularis fit. Venim ad id quod dixi non tam dici bellum gerere, quam iurisdictionem suamcxercere eum qui aduersus rebelles sitos arma capiat,obstant quae dixit Bar. in l.hostes fi de cap. inult.col. vers.tertio modo indicitur bellum, ubi tenet quod si Imperator bellum uidixit liberis cia ivitatibus Italiae, puta Florentiae, aut Veneths, illae dicuntur ve
re hostes Imperij, & capti efficiuntur serui, quod etiam dixit in .
l. iiii i latronibus, de testa.cum enim praesupponat istas ciuitates lelle sub Imperio &de Pop.Rom. iuxta glo. in d.l.hostes, ubi & ipse Ilar. uocinj.col.&ij. non video quomodo hostes veniant vocandi, i o iuhia d. l. hostes, S l. hostes,sside verbo.signi. t Lunge enim aliud hostis, at iud rebellis, ut dictis li.iuncto tit.qui sint reb. neque vi--.ero quomodo iura captiuitatis, & nostliminij possint ei scongruere, cum sint quae cum extraneis, id est hostibus, vel exteris exercentur , ut l. postliminiuin, in prin.sside capti.Nis Imperator ho stes eos declarauerit, ut per Inno.in d.c. sicut, el.iij. licet Bar.in d. tit. lui sint reb. inglo. in versi. rebellando, dicat quod si capiatur c iuitas veli opultri rebellis, non efficientur serui. Allegat glos inauti. te haere.& fal. in principio in versi.antiquum, quod puto intelligenduin, & restringendum secundum illud dictum Inno. C ire tamen dum exemplum datur de Venet ijs, ctim illa Ciuitas non subsit Imperio; ut dixi suora. De subdito vero bellum mouente Domino sito, haec Cala dixit in il consi. j.col. v. od recte fa ciet si Domini iniuriam perserat, siue personalem, iuxta illud ' A polioli,Non vos delendentes , scd date locum irae: siue realein, ii xta illud si quis contendat tecum de tunica, ps aebe ei & pallium: verum clim haec sint confiij, & non praecepti, stricto iure adeat si premum Dominum, aut si ille deest, Episcopum : si haec non prosunt,tutari ci armis licebit causam suam, faciunt quae t .in c. uni,
per illima tex. in ii.de mil. vas. qui contu. cit . .
23쪽
it Vertim inuamuis supra dixerim ciuitates liberas non minus posse bella indicere quam Reges aut caeteros Principes, non puto tamenqi ipsae inter se hodie decertent puta Veneti cum Florentinis, quod inter eas locum habeant iura captiuitatis &postlimi-n ij, quamuis Bart. id tenuerit iu d.l. hostes in fin. com . verius est enim istam esse quandam ciuilem dissensionem, in qua cenant dicta iura, iuxta l. si quis ingenuam.st . de capti. Et proptcrea Bal. in
l. in adoptionem in ult.col.C.de ad m. merito falsam dicit opi. illam Bar. lateque eam consutat,&est etiam contra glo. ind. l. hostes, in ver. praedones, quae dicit, quod si Fauentia & Aretium bellum inuicem faciunt, non propterea dicuntur hostes, de quo est
respicit O dixit idem Bal.in l. j.col. viij.q. xiiij.C.de sacrosan.eccl. si ciuitates duae belligerantur, etiam si bellum sit iustiura,capti
non fiunt serui,neq; obsides mutant statum. Minus tamen puto bene dixisse Bal. in d.i.in adoptione,in vlt.col. q, si Sarraceni,& Barbari caeteraeque gentes exterae,quae neque Principem, neque Apostolum fatentur,bellum inuicem habeant, non habent inter eos locum dicta iura servitutis,& postliminij neque enim video quid obstet quo minus eae gentes, cum sint liberae, iure & ipsae gentium
I δ viantur,u, est perpetuum,& perenne omnium seculorum. t Posiset tamen defendi dictum Bal. in seruili bello, ut cum Spartacus ille seruile bellum in Italia conflauit, aut cum Tacfarinas Numida in Affrica sub Tiberio vel cum Matho,& Spendius in Cartaginenses,poli secundum bellum Punicum; prout habentur haec apud Plittar.in vita M.Crassi,qui Spartacum aeuicit, apud Corn.Ta. cuius hec sunt verba, cum Tacfarinas sedem sibi & exercitui suo peteret, indoluit Imperator,quod desertor,& predo hostium more ageret, cum neque Spartacus,cum Italiam ureret, magnas implicitam
bellis Sertorij,& Mitridatis, obtinuit ut pacto in fidem acciper I 3 tur.) Quibus verbis ostenditur cum huiusmodi praedo tribus,& rebellibus,seu desertoribus iura belli & geotium,ac pacis federa non esse inustriquod infra latius comprobabitum vidimus tamen nostro aeuo Principem quendam,cum rebellem ac desertorem suum bello persequeretur,aliud fecisse; & secum bene actum putasse si paction ibus & sideribus res transigeretur, etiam collatis in illum donis,& dignitate. Adde postremo u, si is cui bellum indicitur,offerat se paratum super querimonia stare iuri,& iuditio arbitrorum, bello est abstinendum; quia bellum debet esse necessitatis, ita dixit Cal.in d.consi.j.col.vj.ver.& similiter.
24쪽
Stigurata militum . . l. - libi 'S Matricula militum. .,
6 Matricula non inscriptiniuilegiis non gaudent. 7 Veterani pro tironibus non desunt recipi.
8 Serui militiaarcentur.' Scholae XL militares. IO Primicerius,siecundicerius,tertiocerius, 2 quarte cerius'. i I Primiceri' in omni Acbola militum. I a Gradus in sicbolis. II Tirones non debent veteranis anteferri.
I milites Romani ex gente qualibet delecti.
Qui militare possint aut non. Titulus VI.
I s o qui possint bella mouere,videndum est qui possint eis interesse,praemittendum est autem Romano florente Imperio, non passim neque pro cuiusque libidine licuisse nomen dare militiae,sed solennibus quibusdam seruatis deligebantur, undet & delectus, quod tangit glo. in auc. de man. Prin. 9.penui .examinabanti ir enim secundum illam gl.assumendi, ut in J.j.C.qui mil. non postib.xij. ubi dicitur, si militare vultis,offerte vos ijs qui probandi ius habent: iurabant enim quaedam, & inter caetera,vt putat gl. mortem se non euitaturos pro Republica, ut in l.penul.ifex quib. cau.man. &c. ubi glo. sex requirit in milite dea signato. 'Verum aliam fuisse sacramenti huius fori lana docet, , Liui.lib. ij. 3. Dec.cuius haec sunt verba, Milites, inquit,tunc,quod , , nunquam antea factum erat, iureiurando a Tribunis militum ada, , cti, iusti Consulum conuenturos, neque iniussu abituros. Nam ad , , 3 eam diem nihil praeter sacramentum fuerat. t Et ubi ad decuria- , , tum, vel centuriatum conuenerant sua voluntate ipsi inter se equi, , tes decuriati ,pedites centuriati,quod est dicere, leni,atque cente, , ni,coniurabant,se se sugae & formidinis causa non abituros, neque
, , ex ordine recessuros,nisi teli sumendi,aut hostis feriendi, vel ciuis seruaudi
25쪽
seruandi causa. Id ex voluntario inter ipsos sedere, a Tribtinis ad , legitimam iurisiurandi adactionem translatum est,hqc ille. Aliam , etiam iuramenti formulam, videbis apud Vegetiun lib. ij. cap. v. in fi.Iurabant enim per Deum, & Christum, & Spiritum sanctum,& per maiestatem Imperatoris,cui,inquit, taquam corporali Deo fides,& deuotio est praestanda, iurabant inquam, omnia strenue se facturos quae imperator iusterit,mil itiam nunquam deserturos,ne 4 que mortem recusaturos pro Romana Republica. t Signabantur & milites quibusdam notis,aut stigmate,ut in l. iij.C. de fabricen.lib.xij.ubi Luc.de Pen .dicit hoc signum vocari cingulum. alia legat Archid. in c. quod quidam.j.q.j.cum tamen cingulum pro dipnitate, atque ipso ordine militari Accursius exponat in audi. iuia
ivr.quod praesta.ab his,=.j.ingi. in ver.cinguli,&in auct.de quaest. g. j.Alibi vero exponit pro administratione,ut in auc.de iud. .omnis,& I. sancinatis, in I.etiam sancimus, in auct. de armis.& in auct. de admin. in prin. Alibi vero exposuit cingulum,id est, ensem,alludens ad vocabulum nostri temporis, licet ex illomet text.appa
reat esse dignitatis insigne,quo uti permisit Imperator perfunctos honesta militi de quo & in t .vit.C.de praepo. sa.cub.lib. xij. notae . vero vel stigmata illa militaria puncti erant cuti militis inusti, &picti, ut Graiiu ocet lib. ij.de re mil.cap. v. quod si hodie obseruaretur, facilius innotesceret trasfugae. Describebanttir postres mo in militu numeris & t matricula, ut in l.ex eo,ffide mil. tus .ubi
6 dicitur t etiam clectus Tiro,& iam publico sumptu iter faciens, , si tamen nundum siti in numeros militum relatus, priuileg ijs non gaudet militaribus: Neque a signis vagabimur si quo ordine, qua cura & diligentia sacris constitutionibus militares viri assumi iuberentur, inuestigabinius. Prima autem erat cura in deligendis,&describendis Tironibus, unde&de eis est specialis titu. in C.li. xij. ubi in l.j. iubent Caesarest nequis vagus,aut veteranus, aut censitus, ad Tirocinium assumatrer . Quod est notandum contra morem nostri temporis, in quo dum liouae conscribuntur cohortes, quas vulgo societate seu compagnias vocant,multi ex conscriptis in alijs veteribus cohortibus,conscribuntur,spe recentis pecuniae.
8 t Arcebantur,& Tirocinio serui,eratque poena auri libra scribens ti,ut eo.tit. Lij.Erant l& schola: undecim in quibus Tirones exercebantur,prout dicitur in Luit. C. locati.& aliquas ex eis recenset Luc.de Pen. in rub.C.de comit.& tribu.schol.Quibus erant & quae dani concessa priuilegia, inter quae erat ne eos comites ij erant scholarum Praefecti verberarent,aut gradu deijcerent, ut eod. tit. B a l.j.
26쪽
I.j. item ut absolutis statuti temporis stipendijs ad Primiceriatus
Q gradum peruenirent. Erant vero, ut id obiter dicam, t& Primice rij&secondicorij, imo &Tcrtioce ij,ac Quartocerii. Ad Primicerium vero notariorum pertinebat cura& notitia omnium dignitatum & administrationum tam militarium quam ciuilium, sch las& numeros tradiabat, ossicium non habebat, sed Adi utorem de schola notariorum, utebaturque proprijs insignibus, ut post trac. Alcia. sub trac.de mag. ci. &mil. Roma. incerto quodam aucto mvidebis: quem libellum Alcia. ipse Breuiarium appellat ad The dositim Imperatorem, de quo mox plura sub ijciam, Et est de eis specialis titulus d. li. xij. ubi Lu. depen. dicit esse & Primicerios notariorum, non horum vulgarium, sed eorum qui tunc in aula Imperiali stib hoc nomine militabant, de quibus etiam fit mentio in l. Pen. 3.Comites C.demeta. cumque esset, ut dixi, Primiceriatus melioris gradus promotio, nihil mirum si erant in qualibet militiae specie Primicerii, ut de Fabricensibus habetur in l. ij.C. de s bricen.& multos recitat Imperator in l. scrinijs. C. de pala secra. largi. li.xij.Primicerium etiam mensorum dicit Imperator in t j. C.de mens .eo.li. qui post biennium,agentium in rebus militiae aggregabatur. ut ibi de Primicerio, ac gecundicerio haec scribit Io. Pirri intrac. de Magist. Roma. j. parte,num. xxxii. Primicerius& Secundicerius inquit,dicti a pugilaribus cereis quos habcbant. Pauloque post sub nu. xxxiiij. subdit Sed de Primicerio qui in prima notariorum decuria praeerat,& Secundicerio adde huc ut apud bonos auctores extat,primam ceram fuisse tabulam in qua testatoris nonae,securidam in qua haeredis scriptum erat:ego fere uniuia cuiusque schols, lus principi militaret Primicerios inuenio quod longe alio sensit quam duobus praenarratis intelligendum arbitror, &vt ingenue fateor me non bene intelligere vim nominis, sic audacter dico me huic declarationi Pirri non acquiescere. ii t Quod omnium scholarum essent Primicerii dicitur in I. scriniis. C.de pallati. sacra.larg.li. xii. in principio, ibi Primicerius omnis scholae.Alcia. in Anno.suis ad tres libros vl.C.apertius quam alius quem viderim de Primicerio loquitur,recitatque verba Casiodori in vi .libro Epistolarum per quar,ut dicit, ostendit quae esset huius officii dignitas,quae tamen mihi magis ad Comilcm rerum priuatartim , vel sacrae vestis pertinere videntur, inter quos sorte erant & Primicerit,postquam ut dixi, habebantur in omni sch Ia;vel sorte ad Comitem sacrarum largitionum pertinent verba illa Caliodo.Cuius quanta esset dignitas & potestas ipsa illa Casio
27쪽
do.verba demonstrat.& alia quae ego mox dicam,dum de hoc ipso comite sacra. larg.verba faciam, od etiam dicit Alcia. Primicerium esse primum non soliun notariorum, sed & aliarum digititatum repugnat tex. in l. ij C.de Fabricen.ubi Primicerius, postquam biennio seruiuit, collocatur inter Protectores eiusdem fabricae,quod debet utique in maius esse promotio, & tex. in l. ij.C.
de domest.& protec.ubi Primicerius eorum, post adeptum tribunatum spectabili inter eos dignitate perfruitur, Alciato tamen fauet tex. in l. ij.C. de pri schola. ibi, qui post emensa stipendiorum curricula ad primiceriatus gradum perueniunt, in l. j. C. de Decu. ini. j. demenso. eodem lib. Gaudebat vero hic ordo Primiceriatus, comitum priuilegio, ut selis magistris officiorum in ciuilibus causis subessent, ut l. viros,illo eodem tit.alijs etiam priuilegijs donabantur, de quibus ind. l. scrinijs ,& in l. pa-Ia latinos, acl. pen.& fi. codem titu. t Erant & in scholis gradus,&postremi omnium ponebantur Tirones, ut eodem titu. de Ti-II ro.dicitur , in l. iii. ubi notabilis redditur huius dicti ratio, t Nevidelicet Novitii iis praeserantur quibus laborum assiduitas.& stipendioru n prolixitas suffiagatur. Quod hodie malestruant Duces, qui pro qualitate natalium,& virorum stemmate, magis quam I pro bellica virtute gradus conserunt. 1 Sciendii est etiam illo suo citiuscunque gentis quae esset sub Imperio, viros militiae ascriptos &in ordinibus receptos ac pro virtutis,& fortitudinis merito ad summos,& maximos honores promotos, ipsum ad usque --
periale fastigium,ut de Maximino Thrace, & Alexandro Syro legitur unde,& apud Corn.Taci.legitur rebellasse Thracas, quod pati de lactus,& validissimum quemque suae gentis nomen dare nutitiae Romanorum recusabant.
i Pueri a militia excusantur. a Senes a militia excusantur.3 Pueri Osem.s non excusantur cum magna est necessitas. Aetas militia apta .s colloni cxcvjamur a militia.
28쪽
Pet .Belli de re Militari. Qui militia excusentur,& de aetate militiae apta. Titulus VII.
L I TI A M vero detrectant, si magna non urgeat
necessitas , t senes N pueri unde & apud Livium legitur iussisse Cincinnatum Dictatorem, ut prssto
essent quicunque aetate essent militari: t at laborantibus Romanis contra Veios, delectu habito, non modo iuniores conscriptos dicit, sed & seniores coactos nomina dare, ut urbis interea custodiam facerent; quod & Camillus iussit vij. Dec.scribit Liui .li .v.&vj. Rursumque post Cannensem cladem Decius Iunius Dictator etiam iuniores septem,& decem annis, imo& prstextatos militiae ascripsit, ut le- gitii r iij.Dec. lib. ij. t Quam aetatem annorum decem & septem ut ollulando, ita, & militiae aptam censuit C. Grachus in suis legius;vnde,& li. v. iij. Dcc.dicitur, Lectos qui fatis roboris habebant ad ferenda arma,& si non aetate essent militari, statutumque ut qui minores annis xvij. sacramentuindixissent,eis procederent stipendia ac si maiores essent, imo & notati sent, post dictam Cannensem cladem, qui maiores annis sexdecim bello illo iton milita .sent atque inter aerarias reiecti,ut lib.vij.scribit Liuius iij.Dec.gl. tamen in c. j.in prin.de pa. ivr.fir. in usi. seu. dicit quod minor annis decem & octo non est aptus pugnae,sed loquitur in duello.Constitutio tamen regni,quae fuit Federici Imp. quae incipit consuetudinem, sub rub.de quali.& aeta.pugna. in f .dicit quod maior lx. &minor xxv.annis no tenetur per se ipsos pugnare. licet alias per u. Longobardas quis no dicatur minor nisi vique ad xviij. annum,ut in constitu. eiusdem Fede.quae incipit,minorum,sub rub.de restis tu .mino. t Colonos etiam maritimos lacrosanctam habuisse vacationem militiae , & nihilominus compulsos nomen dare, dicitur eodem l ib. vij. unde & docemur,si maxima urgeat necessitas, nullam, etiam sacrosanctam, prodesse cxcusationem, quia necessitas non paret legibus.s M M A V M.
i Qui status controuersiam patiuntur a militia arcentur.
2 Mercatores a mιlitia arcentur.
29쪽
3 clerici ai militia arcentur. 4 Arma Clericorum oranoneso lacrimae. s clerici arma capientes gradum amittunt. 6 Etiam Ερsopi hodie armis intendunt. Haeretici militare probibentur. 8 . . Rriplici' militare prohibenturio Infames m Pilia arcentur.
Qui militare prohibentur. Titulus V ia I.
N excusabantur, sed arcebantur militia qui status controuersiani patiebantur, siue ex seruili conditione ad libertate prouocarentur, siue e contra illibertate in seruitutem reuocarentur, aut qui ex hostibus redempti nundum suo redemptori satisfecerant,ut isde re mil. l. qui status . t Prohibeban
3 ne mil.'Prohibentur,&clerici,de quibus,&de se ipso dicebat Amq bro.Non pila qusrunt ferre non arma Christi milites,ised dolor,
fletus,lachrimae, & orationes fuerunt, inquit, mihi arma aduersus milites,c. no pila. xxiij.q.viij.et propterea in c.clerici, ea causa,&s ' statuitur, t quod si in quacunque tactione arma sumpserint,gracium amittant,quod etiam statuitur in c. statim post sepradictum, in ca. reprehensibile ea q.dicitur non attinere Episcopis,& Chri-6 sti militibiis,nisi ut vacent orationibus,t vidimus tamen inter Gallorum Duces,& Prs sectos, Episcopos arma tractantes, eosqtie trucu lentos & saeuos. t Reijciebantur etiam haeretici,ut l.quicunque C.
de haere.Item & qui nomen militiae in fraudem dabant, ut ij qui ad 3 publicas functiones detrectandasst Ascriptic ij, qui rura deserunt; Curiales qui curiam;serui qui dominos;item & is,qui litem habebat,& qui se duriorem aduersarium,ac preciosiorem prebere volebat, ut de his omnibus habetur in l. ij. & iij. & per totum tit.C. quis mil.pos.& l. qui cum vno .f.non omnis. isde re mil. t Omnes deniue infamia laborantes militia prohibebantur,ut in l. ij.f.miles.ff. e inta. & ff. de re mil. d.l.qui cum vno.=.adulterii. Q d est hodie superuacuo scriptum , cum quodlibet hominum genus , &ut est quisque turpissimus & deterrimus, ad militiam tanquam ad asylum confugiat. S VM-
30쪽
N Getes Longobardos in Italiam induxit. Oscium Ducis.
Commeatus discillime militἰ dantur. Nιlites vagabundi, sine comeatu debent a Praeside prouinciae detineri. Niles absens a signis, etiam ex commeatu, non dicitur abesse causa Reipublica.
Xenophon in paedia Principem es laxit.
De militum Imperatore. Titulus IX.
E I P s o vero militum Duce nihil queri oportet, cum pro Principis nutu eligatur, t qui etiam Eunuchos aliquando Italiae,& exercitibus praeposuit,sicut Iustinianus Narsete:hic est Narsetes,qui reuocato dicti Imperatoris rus es Bellisario bello atque Imperio Ostrogotioriun in Italia finem imposuit: ut late scribit Procop. qui dicto Bellisario erat a secretis: neque Narseti illi debet multum Italia aut Imperium,quod Ostrogottos expulerit: t quando Longobardos seviorem gentem,& barbari l-stinam induxit, ut Augustam ulcisceretur, quae eum ad lanam, &pensa reuocaturam iactauerat.Leges igitur ae militum Imperat re deligendo in nullo, aut perexiguo nobis hodie sunt usu. t Non pauca tamen quae ad eius officium pertineat, conscripsit Martianus in I.officium,ffide re mil.non minusque in danda, quam in seruanda disciplina dixit consistere: propter quod & monet, ut par cissime militibus det commeatum, tea est abeundi aliquo licentia, quo sensti accipitur toto illo tit.&C.de domest.& protecti l. liquis,quod S boni auctores usurparunt, sic & in mea patria vulgus licentiam,quam ab heris petunt famuli cum abire volunt, vocant commeatum, quamuis alio sensu capiatur in l.cuiusque. ff. ad leg. Iul.maiest.Neque est obscura ratio, Nur difficillime si militi commeatus dandus, ne scilicet a signis atque cxercitu aberret . Idque exiguo interuallo temporis congruit fieri, cum neque piscatum, neque venatum liceat militem mittere,ut in d.l.officium dicitur.