Dominici Arumaei ... De mora commentarius methodicus nunc denuo sublatis mendis editus. Cui propter similitudinem argumenti accessit Johannis Saportae doctoris Tholosani Compendium morae ; indices verborum & rerum memorabilium additi sunt

371쪽

arem admittit. Letiam uess aecompen sit non tamen petitionem: quod .dmittimus sed tamen ut debitum retineatur necessum est. Nam com . , pensatio est solutio. I. a. R. d.

pens Solutio autem est ejusquod

debetur. IV.inpr. quib.moaetosi. Ig.Ita ut si compensitionem admittamus,res fateri nos cogat debitam luisse Alias compensationis nomen mereri non posset. Secundo man, feste hanc pupilli obligationem urget. 6.praterea novatione. Insti, qu/s. mo tot oblig. in quo velim consideretis pupilli, servi oppositionem. . Quaesim est, an pupilli interventu sine turoris autoritate prior obliga i tio novari possies Resp. Iustinian- id fieri posse, ita quidem, ut prior debitor liberetur,ac posterior obligatio nulla sit quod nonita exau-

m,quasi obligatio pupilli nos,

372쪽

CAp. I. DE MORA. sit aliqua, imb naturalis est. Qua n. ratione alias subsisteret novatio nisi quae sequeretur obligatio civiliter

vel naturaliter tenere l. I.de noVat. sed non carum virium, ut quem d-

modum ex praecedenti obligatione experiri potuit creditor,itavi exposteriore pupilli Quod manifesto a sui quaestio de servo subsequens,&prior quasi opposita.Nam ideo se vi interventu novatio non Valet, quoniam servi persen pro nulla

habetur,dono re non potest. -

ties . .d novat. Ut itaque op o positio haec subsistat, vel inviti faceri cogimur, priori casu pupilli obli gationem esse aliquam Nec valebit cujacianorum responsio,si dixerint in casu d. g. pupillum eum proponi, qui locupletior factus est. Nam L

naarimae AegligentiaeJustinianus aris

373쪽

a. Non recte dixisset, eam pupilli iobligationem inutilem, nullam esse quoniam ex constitutione D. Pii utilis estet, efficaxmisi forsaneteplicavaint, Justinianum illud te-pas respicere, quod fuit antem Pium,quo ulla adhuc efficax erat cointra pupillum actio: Sed nihil essicient,quonia non solet Justinia in primis elementis vetustum jus, nisi adudito etiam co,q, posteriori tempore

antroductu est,exponere. tqtuenaxatio ipsiim excuso epollet, qui it

diturus jura populi Romani, illud

in uua est, omitteret, exoletum vero Proponere ratione non dissimili, liquis hodie nosti u interrogaretur, utrum fidejussor an te leti mi in cipalem conveniri possit ZRe ponderet, non posse, & postca se excusare volens subderei,de cosse jure loqui, quo diu usu fuit ante tempora Ju- ius.

374쪽

e Ap. I. B MORA.fliniani annonium irrisione dignueristimaretis 3 Progredior adicum , EJudas. . I.F.quan id legator.Spericies haec est, Testator Titio legavit,

modi psi ejus pupillus debebat:

Pupillus autem nummos sine tutoris autoritate accepit, nec locupletior factus est, quaestio oririar an utile sit legatumn Et distinguit Papinianus,aut testator legans retulit vo ba ad praesens debitum,& non valet legatum , aut cogitavit naturalem obligationem futuram solutionem, quam facere pupillus potest, xvalebit legatum: licet interim nihil petere possit Titius. Habetur . enim hoc legatum perinde quasi tacite sub hac conditione factum sit

Titio lato, quod pupillus sol

verit. Apparet itaq; in,pposita specie quod popillusio sit iactus om-pleuor, tamen e ardebiti,propter

375쪽

esto D. A, et Misanaturalem obligationem, sit ram solutionem, utile legatum est. Huic legi quod respondet C ac nihil aliud habet, quam pro particula

NFC, quae in P. florentinis duobus semicirculis inclusa,&circumseripta est , a substitui debere. Irobat

Bor hac.3. num. a. ierimmi mendatio videtur Herm. I ultrio. ἀῶDCt. 6. qua posita correctione, videamus, ne maxime illud incur- Iant:quod vitare plurimum studet. Nam pupillum locupletiorem oum non solum obligari,verum etiam conveniri, ex rescripto D Pii volunt. LI., pupillus.d.neggesi&r cte: nunc autem admissa correctio Mne eorun in specie. d. l. cum illud. g. r. pupillus locupletior factus iisve ruitur,ira ut non ex futuro, sed pra senti tempote utile ligatum illud,

Heres meus Titio dato, quod mihi

376쪽

CAP. VI DE MORA Ias

imilii Eius pupillus debet,

haberi dibeat. Respondet Borcholae inde non essici pupillum locupleti orem factum non esse. Datur quidein pupillum locupletiorem factum

ex rescripto D. Pis actio, verum ad hoc rescriptum D. Pii JCti non semper attenderunt, sed quandoq; rescriptum illud netereunt,ac ad Q-Jam naturam obligationis naturalis respiciunt. Posset illud responsum Praeteriri eadem confidentia, qua .adseritur, sed mecum rogo perpe alitrinum eresimile agis su P pinianum jus illud, quod suo tempore sequentabatur, considerasse,

quam illud, quod ex usu moribusq; Populi Romani abiciat, proposuisse. Quod cum animadverteret. Joh. . edd. aec .ma ρ maluit particulam Sc retenta aliumPapiniani sensum

adferre. Papinianum scilicet fateri.

377쪽

xelatione adjus habita,pupillum ne, que naturaliter neque civiliter obligatu esse si vero opinionem testato- xis intueamur 4 factum naturaleri,

subesse, esse qui potest, esse instar legati spei, quod nihil in petitione habet,quam si re vera id quod persebatur, eveniat. Quae responso non videliu menti Papinianeae congrua.

Quod enim Papinianum fateri di-αat, pupillum naturaliter obligatum non esse apertissme verbis ejusderefellitur, quoniam proponit utila legatum esse pisator tia dehisi εHurasem olligationcm, es propter ea cogitaverit'turam stationem, quτnaturalis obligatio dici non potest, ex testatoris opinione, sed ex jure, quod vel obligarionem civilem vel maturalem faciti meinde Scopus JCti ostendit, obligatio tum natu-xalem subesse,qui in eo versatur, Ut ostendat

378쪽

C Ap. VI. I, o A. 283 ostendat,quando dies lcgati ejus cedat, Hre mem Titio dato quod mihi Sejm pupisim debet, quod inutilitet feret,si debitum nullum proponas, quonia ut non entis nullae sunt qualitates, sic non debiti dies, quando

cedat, supervacane quaneretur :3uinimo addit JCtus', quod si contingat, ut pecuniam pupit m exolvat, ferulegatariipetitionem habri Sipupillus dicatur solvere, necessatium est ut selvat id, quod vel naturaliter vel clyiliter deber, quoniam solutio est ejus quod debetur Asianiano inpr. Inst. stb. mod. ozobllon Isderavit pono pro hac sententia. Ita H lon.ad Lia . . d. V. O. . Stichv-.s .additis. lut in qua proponitur, quod creditor adierit hereditatem

pupilli,ejusdemque mi debitoris,&in ponenda ratione legis Falcidim ',quod pupillosne tutoris autoti

tata

379쪽

i M AE Iitate mutuo dedit, solidum ex hoditeditate deducit Aditio enim pro silutione cedit. labiam inquit,on quanto locupletior f/ctus est pupil , .retinet &deducit. Unde plus quam manifesto apparet, etiam pupillum in plus quam ex contractu consecutus est, obligari Respondent contrarit,multa retineri posse, quae alias

acquir nequeunt atque ilafacilius in propolitaficti specie creditorre

tinet id, quod jam habet, quam ut .consequatur quod no habet. Qu'dii creditor haereditatem non aditu siet,non plus quam quo pupillus ex

mutui datione factus erat locupletior, aesone consecuturus fuisset; Cum autem haereditatem adiisse p- supponatur,atque ita selidum tene

:at,cur non etiam lolidum retineat

Herm. Multa discept Io Boreh. G.I. Sed dico retentionem ejusetantum

380쪽

CΑm VI DE MORA. 2pstantum esse,quod debetur, nam alias si retineret,non jure retineret, at iii dasu D. ys. I.aditio.dsetat ei reterio conceditur. Ergo tantum ejus γdebetur.Deinde ex illis verbis legis.

Sed in solidum creditum usi

ex haereditate retineret, sic a gumentor, non est creditum, nisi u- 'bi sit debitum. Creditum autem lidum consequitur in specie iudicreditor. Ergo tantumvidebitum, Et sic per consequens non biviti ei quicquam per aditionem,nisi quod de etur 'Atque ita verba illa legiri.

Aditio adiquando pro solutio

ne cedit, interpretor, ut quidem. aditio instar sellatibnisu t, perin-de esse ac si pupillus,cui creditat cunia est, creditori qui adit haered, ratem,pecuniam selvisset. Sed tame

inde non consequitur, aliquid pro