Opusculum de sena, planta inter omnes, quotquot sunt, hominibus beneficentissima & saluberrima. Autore Antonio Mizaldo Monluciano, medico.

11쪽

subui rescit & uuarii vinaceis usque adeo simile habetur, ut non facile alterum ab altero,prima Oculorum obsieruatione distingui possit. Seli οδε - rapio Arabs medicus, lunatas sili ea-biis. quas S oblongas illi ascribit: in quibus semina per ordinem digesta clauduntur, & ab opilionibus, impinguandis ovibus, ubi deciderunt, diligenter leguntur. Planta haec frigoris summe est impatiens, unde Maio mense debet seri: nec ultra Autumnum viget. Prius fata facile perit, serius, hyemem non

sustinet. Senam non esse eadem cum Colutea

de utriusique discrimineo piritura.

luteam appellat, Sena esse ob id ar-

12쪽

ΟPVSCVLVM DE SENA . T

bitrantur, quod folliculos habeat faginadis ovibus a pastoribus sum me expetitos, ut de lunatis siliquis Seme,paulo ante scripsisse diximus Serapionem : Verum id discri

minis inter utramque intercedit, quod Colutea vocata, arbor sit dc non herba. Cuius descriptionem, qualem ex ipsa arbore mihi licuit in quodam horto amoeniss1-mo excipere, hic proponere non grauabor. Itaque, C Olutea arbor est, in hoc Parisiensi agro, ut etiam in aliis frequens: De cuius stipite prodeunt rami quam plurimi furtat ψtis od

culos admodum tenues ac flexiles s

hinc inde spargentes, e quibus exeunt folia, foeno graeco, Vel gly- Cyrri yZae non multum dissimilia, aequali utrinque serie, S numero ubique fere undenario) perbelle

13쪽

discreta, sed sub autumnum satiescentia, leuique Ventorum agitatu, vel aliter, cum suis surculis cadiu a.

Ex eorum alis, maxime ad ramorum cacumina, suo tempore emer

gunt Virgul e qua dam, agnata dicas, foliis ubique viduae: quae summa& extrema sui parte, flavos &aureos diffundunt flores: singulos alicubi, binos alibi, tern OS, quater nos, & quinos, vel plurimum

j, fossi isti, modo, in falculae vineaticae & tu σ's' - nutae,aut scirpiculae formam paulatim desinetcs, totidem vesicula rum, quot illi fuerunt, rudimenta exprimunt. Quae quidem vesculae, ex pediculo admodum fragili, sigillatim pendulae, in venis carinatu gibbum pedetentim eX- crescunt: viridi primum & herba

14쪽

ceo colore, tum demum subrube scente&rufo. In hs pars carinata, gibba & convexa, neruo,ceu septo

quodam oblongo, & veluti dia-phragmate, in duas parteis diri

mitur, aeque ac sima & concaua

re Vera peram pastoralem, vel piscatoriam nauicula esse dicas, sese hinc inde proferentibus a cauda &capite, ceu a prora & puppi, qui busdam appendiculis, quae liga

mentorum vicem ac modulum

prae se ferunt. Dictae Vesiculae, vel, V sit ossi mauis, utriculi 3c solliculi cre- . Gscentes, usque adeo distenduntur 'si pellucent, ut immisso flatu,quis factum fuisse non temere sibi per

suadeat: Cum tamen natura, non

arte id fieri certo constet, spiritumque distendentem ibi inesse palam arguat crepitus erumpens

15쪽

cedente.

ANTONII MIZAL DI

vbi pedibus vel manibus,aut aliter, instar vesicularum in piscibus premuntur. Mebranei huiusmodi folliculi tadem saccescunt semina includentes ad rectam lineam miro ordine utrinque digesta, parua, &ubi maturuerint, atra ac rotunda,

letis efiigie. Sed in Coluteae pictura& descriptione versatum satis. Quod ad plantam Senae attinet,

non habeo quod in prς sentiarum de illius historia & deliniatione aliud proferam, quam quod pau'. tb ante cx Andrea Matthiolo dictum fuit. Nam hactenus vivamd . in sua radice vigentem herbam videre mihi non licuit. Vt ut sue rit, in eo discrepat Sena a Colutea, quod pressis & lunatis, sic satis, folliculis siliquetur, qui nec turget nec distenduntur ac pellucent, Vtin

16쪽

OPVSCVLVM DE SENA . 9

L ferat Sena

nulls fata quam simile. Quibus

ad dei, quod Sena paucorum mensium est herba: Colutea vero multorum annorum arbor, semine dc ouillo fimo praecipue nascen S, Vt tradit Theophrastus: Quo etiam autore, seri debet sub Arcturi occasum prae macerato semine, de cum in aqua pullulare coeperit. Caeterum&si Colutea Alexandri Magni aetate non temere alibi quam in Lipara nascebatur, iam diu tamen in Gallia multis ut dixi mus locis viget, ac nomine Baguenaudier omnibus innotescit. Errant itaque, meo iudicio, qui ei

facultates omnes innoxie tribui ut, rabuliam quas una Sena sibi peculariter Ven- ' M'.

dicat. Nam praeter quam quod C

17쪽

ANTONII MIZAL DIvomitiones, non secus quam genistae semen, promouet: Colutea, etiam ventriculo summum nego cium facessit, SI tormina multa ex citat : necnon status & intestinorum rugitus: Quorum omnium

expers est Sena, ut paulo pos oste

Quibus partibus suae platae sit praestan

tior, efficacior, purgantior Sena.

C RIBIT Ioannes Mesu es Da- a m scenus, in Arabicorti me di corum collegio summus & ce lebris, Senam folliculo quam foliis efficaciorem csse, praesertim si is ex viridi nigricet, si modice amar US, absolutus, sub astringes, reces,& sic men contines amplum ac pressum,

18쪽

ΟΡVSCVLVM DE SENA . Io

nam Vetustate exanimatur. Qui

subalbidus est solliculus & imperfectus, non probatur: folia viridia sunt praestata ora subalbidis,& cras

sa tenuibus, surculi vero inutiles. Hactenus Me sues. Qui,ut audiuisti, MI- Senae folliculos in dctici eda aluo, foliis longe essicaciores ac praesta tiores facit: reclamante, non dicam Manardo Ferraries, sed etiam diuturna &assidua medicorum eXpe rientia: ct si Bra auolus, qui Me suem lucri videtur, contraritam sentiat. Actuarius siliquoso fructu, a Barbaris vocato, uti videtur. Andreas Matthiolus suis in Dio' Ubro Duia scoridem doctissimis Commentata v 79riis, hanc controuersia, sane quam regie, mea sententia, ad hunc modum componere satagit: Scien

dum, inquit, quod Senae folliculi

19쪽

thoti de ρ-nae solliculis foliis.

ANTONII MIZALDI

qui siccati asseruantur, duorum sunt generum . Vnum per se caducum in sua planta arefactum, a quo semen eXlmunt nigrum & prorsus euanidum : Huic nullas, vel saltem paruas facultates tri

buunt. Alterum, ante maturita

tem demetitur, crassium, ponderO- sum &succo praegnans: Quod tegetibus expasum, in umbra Venundandum exsiccatur. Huic, inquit

Matthiolus, sicuti in illi es periculum fecimus, non minor vis de te choria ines , quam foliis. De eo itaque sensisse videtur Me sues. Cui de expcrimento subscribit idem Matthiolus, a firmas se aliquando integrum Senae campum sevisse quales in Hetruria, de praestertim in Florentino agro quam pluri

mi visuntur) ut illius solliculos vi-

20쪽

opvSCVLVM DE SENA . II

rentes Jc siticci plenos decerperet:

mox siccatos experiretur: num Ca

dem vis eis inesset quam foliis: quod tandem ita esse facile agno uit. Qui itaque folliculis commode & salubriter uti voluerint, Matthioli exemplo, Senam serant ut illos & optimos, & recentes in manu habeant, vel saltem probatissimos emant, si tamen eiusmodi reperiri poterunt: si minus, foliis Utantur se lectis, ut passim fieri solet. Nam hodie nullum fere praescribitur repurgans medicamentum, quod illorum misturam non qu isti θα- admittat. Non temere itaque Ma-- s nardus Senae folia, folliculis caducis & arefactis purgantiora esse sustinuit. Ioannes Fernelius in omni cis . ibi arte medicinae, citra controuer- si siam, sitim mus, Mesuem & Arabes