장음표시 사용
351쪽
Icti,arumque virum exilios accingere rerum. in imae e Senex ne δra incendia mente
uorum urbes quondam decora alla tuorum.
Sic vicisse satis iat sit Amp*8 cruent smrribilem dextrum victo de mi repuino.
Galliae ReX., O C illustri planeque Regio generosae seontis honor atq; hoc cultu splendoreque armorum Franciscus Galliae Rex
' primus in aciem prodire,& dura Martis munera obire erat litus. Hunc nemo Galliae procerum vel excelsae staturae proceritate vel habilium ad arma artuum firmitate,vel in pauidi & semper costantis animi vigore adaequabat.Nemo um candore animi, clementia,& pietate anteibat. Nemo denique mor talium praealto inuidi ingenii lumine,&quod incomparabile in eo vidimus, expedita maximeque tenaci, Sc rerum 3c nominum memoria superabat. Summa siquidem in eum naturae aspirantis dona, superi adco cumulate contulerant, ut certo 5c iocundissimo insignium virtutum concursu, haud du bies elix posset existimari,nisi eum traistantem arma Fortuna Caesiuis exprosesso tantis belli pacisque artibus aduersa, saepissime sesellisset. Neque enim haec, uti illi, virtuti fida comes este voluit. Scilicet ne obstaret fatis Caesari Italiae Imperium despondentibus. In hoc tamen secundissimo suo cursit e dem Fortima quae perenne studium in Caesarem extenderat, tanquam ce to pudore vieta, id Francisco praestitit, Vt saltem Sc libertatem Galliae sibi cordi este, tot aduersis bellis ostenderet, pararetque subinde pacem res in ctis undique bellis, Ut Francis bis sua inuicti animi magnitudine proculdi bio selix moreretur. Quartum siquidem & quinquagetimum natus annum extinctus est, quum sorte ex nimia iactatione equestri, qua ille immodice venabundus utebatur, et enatum esset circa sedem malignum ulcus, Sc sensim collabentibus viribus ignobilip in vico, cui Rambuleto nomen est, Regum nobilissimus desecis let,eo quidem tranquilliore abruptae vitae excessu, quod Henricum filium qui iam constantissinii bestatoris, & prudentissimi Regis praeclarum speciimen non uno in loco praebuisset, tanti Regni haere leni relinqueret, cum bona etiam spe posteritatis; quando iam ex eo auitae indolis nepotem amplecteretur. δ
352쪽
Galliae Rex. I o A N Nis Besses Carditialis Pari sensi Gratia, forma, Miu,probitas, fac a candor, charitum es, amor im, bigem, alpis ammi Maim Alu, cis Ela haec tu si, Re iacente, iacem Fortimae est quispiam si desiit; hac a , visuae
353쪽
lo. BAPTisTn Possia es. E em magne tuam, tuaque ines afum Consecrat exculti cripta volum siuasu serum in t ph π, prope littora Lari Eteniae Duius condior hi stiriae; quodque ex te pers, fallax Erura reponit,
Vt stillens oculis mirantibus ore nepotes decuit terris, dare iura mari, Et sis mi annales rerum memorande tuarum. Francisse,arrectis auribu3 excipiant, Vt bello Helueti, viduaris ciui bes m meret molles prima λώenta genas.
myones tam Insubres, o Belgica lagna Nomine pene is debitu Regna tibi.
stua pater Eridanus violentis oluitur 'usiu custo impulerissubdere colla iugo. Utque urbem dominam, istemque receperis arces Excidio ex magno,seruitio e graui, Acceptos tibi glma Deos antes ue Tonans
Angentem in terris mψiere, grata refert,
quos tu pugnaci diuersis partibus hini
Terrorem incutinis obsitione leuas. Tu lute Imperium profers, tu praelia tens, Ut teneant fines otia tuta tuos. Te non vlte acies, non terruit Amphiritestum pareret sentes in tua damna nouas.
Impendere frax a truo neelidis hines si s beat auriferi lucida Lympia Tagi.
Non coniurato Peruens Germanus ab IIDO
Cuit praecipiti te dare ter fuga.
Ergo tot θοδs non uno ex hoste relatis Auertis patrio Barbara telasio, Nec tibi non minam pepererant otia laudem Otia Pieridum dulcibus acta modis, vi primus patrivi ad genus, offera corda Famussi e summo vertice ducis ouans, Deflecta que artes, . humis ne honore iacentes Erigmosa, gloria prima rea. stuare vos 'gem tantarum in munere Ludum Carmine vi flaro dicite Pinsides, Ut qui vos clarvi in luminis extulit oras V diu ope constimum tollat ad ama caput.
354쪽
N et E R. Hispanici nominis insignes viros, qui enavinato. Oceano adinventisque nouis terris & Populis, illusti saniam sunt consecuti, omnium uti reor clarissimus eni tuit hie qui aurato cimmis Gadio, ornatus aurea torque,&pretiosa indutus pelle conspicitur Ferdinandus Cortesius. - Is Columbi Liguris,qui primus seculo nostro stupenda nauigatione alterum prope terrarum orbem nobis aperuit coxitationes prope in anas praealti ingenii, 5c placita naualis disciplinae solerter atque feli cito aemulatus 'edio ad occidentem cursu, in vastum sinum recuruantiuuae septentrionem appulsius Minicana rema, & tentes inue nio nihil a n dis moribus es horrentes reperit. Pro secius namque in vi
To inio Cubae promontorio, quod in occidentem recta protenditur ι ropico Cancri subest, Mi istis ad laeuam Iucatana & Col cana insulis ad aduersun
355쪽
aduinam intimi sinus seonte applicuit iuxta fauces insten iis fluminis quod Panucum vocant. Ibi per interpretes Iucatanae 3c Coluacanae homines, quos anteriore expeditione adiuerat, didicit ea litora esse continentis, quae molli flexu hinc Urabanis litoribus annectitur, illinc vero: ad Septetrionem vastisiimo tradi u his terris quas nautae Baccat auras vocant, se coniungit. In ea litorum plaga alterum se Isthmum reperisse Verazanius Florentinus reserebat, qui de ea regione peculiarem commentarium conscripsit, S postea apud Darienem dum curiosius nauigando naturae abstrusa planeque deserta scrutaretur, a Canibalibus, specitantibus e classe se s, comestus est, ita ut non secus quam in Urabano Darienis litore, persimilem Isthmum in aduersa hac septentrionali ora naturam posuisse ideo credendum sit, ut per eos exterior Oceanus deprehendi pollet, & fortasse nauigari, sicuti Vaseo Nunio euenit, qui primus Isthmum transtendere ausus, pelagum ad Per ana Sc Cutana aurifera Regna pertinentem,adinvenit. Neque enim dubi iam videri debet,quin ea aequora ad Arctoas partes vergentia eius sint Ocean qui terram uniuetiam circum ambiens ad Sinarum & Cathainorum orientis oras,& denique ad beatas Molucas Insulas obvertatur. Caeterum Coi tellus Incolas blandissimis sermonibus, Sc promissis, atque item muneribus sedulo permulcens, reperiebat eos sicuti in Iucatana & Coluacana vidisset, idola lignea, atque aurea, variis serarum & Draconum effigiata sormis, tanta quam Deos colere,atque his placandis,noxiorum cruore lacrificare,non absimili superstitione qua antiquissimos Drui das litare Glitos, numinaque placare Caesar scribit: sic ut hunc factificandi morem inhumanitatis atque Levitiae plenum olim allatu ex his terris in Britanniam, atque inde in Galialiam manasse putemus. In mediterraneis porro Cortesius perampla ditissimaque Regna Mexicanae prouinciae extendi ad occidentem audiebat, quae hominibus ingeniosissimis, atque omnis elegantiae cum literarum Sc Musi ces, tum mechanicarum quoque artium studiosis incolantur; utpote qui in morem prope nostrum aedificent,& calce, gypso, marmore vario, 8c sectitati lapide, fictilibusque abundent; nec pictores desint qui cuncta coloribus exornent. Incessit Cortesii animo ingens cupido agnostendi ea RUna,quae multo auro,argentoque,& pretiosis gemmis abundare,sub aequatoreque si in singulari, eaque saluberrima coeli temperie, & stupenda seli ubertate gaudere ferebantur. Nec voto defuit Fortuna nam Cortesius astuto ingenio vir, ubi didicit eadem libidine qua apud nos Mericanos populos inter se de finibus Sc de potentia armis decertare, sese propinquiori uegulo aduersius hostes eius, auxiliarem bellique sectum alacriter obtulit. Habebat enim stlo petiariorum Sc balistariorum hastatorumque exiguam certis,sed egregie validam armis atque ausis manum;& super haec quae Barbaris miraculo fuit galeatorum equitum turmam. Neque enim sis in regionibus quisquam equum vidit. Itaque icto foedere,Barbaris iussu Reguli cuncta onera armomim & commeatus humeris subportantibus, Sc curulia minora tormenta alientibus, conserta sunt eo euentu multa praelia, ut Barbari hostes territi tormentorum bombis,equorumque stupenda specie, Sc multa passim caedi
Prostrati: stibactos se & plane rictos faterentur, & in ius hostis Reguli vi tro deuenirent, & clementissimὰ reciperetur, ita scilicet costilente Cortesio,
356쪽
ut amplificatis viribus ascitisque secum amplioribus auxiliis, aduersiis telumam potentissimum inter Mexicanos Re emacin Temistitana vinci
Venetae urbis in modum undique pernauigabili, remantem mature corti
tenderet. Idem sitit animoru habitus & armorum usus apud Populos Mu telumae imperio subiectos. Nam ad equitum conspectum obstupescentes, prostrantesque se ad tormentorum crepitum,consertis demum manibus inulti cadebant; quod ligneis machaeris & priefixis cornu iaculis, sinitiisque
harundineis, magna parte corporiis nuda, dimicarent: eo quidem iniquius quod gladiorum, & lancearum latas plagas horrerent,& equites unum in tegrum Centaurorum specie animal este existimarenn coeloque a nosti is Otiocari sulmina, & a D is benigne: concedi aduersus hostes arbitrarentur. His detrimentis atque miraculis Muteruma, terrefaetiisse repente dedidit.& ad Cortesii authoritate cunctos imperii sui populos contulit. Sed post quaeni se dederat, quod deditionis poeniteret, excitare rursiis ad rebellanda populares suos, Sc fugam parare diceretur; et compedes inicillae sunt; quami rabili deformitate nihil impotentius & durius imponi posse Barbari eiulatu& Iachrymis id significantes ostenderunt; quod Rex Retum in mensae Fortunae fastigium dudum tenens,smillem contumeliam subiis
quam ut vindicarent quidam de populo, & ut Regem tanto eximerent Ii dibrio, in superiorem porticum ubi Murmunia vinctus sedebat, lapides concere coeperunt, frustra Cortesianis prohibentibus; nam Mut unia caput icitus, paulo post inreme, eique demum post multam & cruentam conten tionem Cortesius suifragio multorum uegulorum suffectus est,eo titulo ut Caesaris supremi Imperatoris se vices gerere profiteretur. Exinde ulteriora
perquirere, quod Mexicanae regiones auro scatere, & gemmis atque maris garitis abundare va s percunestationibus; nec longe abesse Oceanum comperisset, nouam expeditionem ad occidentis oram maritimam suscepit, eo quidem apparatu ut non modo sarcinarum tormentorum onera secum serret, sed duos etiam mi oparones certa soluta membrorum compage plicaciles,multiplicatis seruis coportari iuberet, ut his tentaret Oceanum,quem non amplius quingentis leucis abesse constabat. Ex itinere cundit incolae trahenti tormenta atque equites, expositis commeatibus paruerunsi atque
omnibus ossiciis amice collatis euntem secuti sunt. Medio sere itineristio conspectius mons est altissimus & in cacumine nivosus Aetnae Siculae modo flammas euomens, & ignitos pumices erudians atque inde ad Oce num est peruentum, qui vastis dextri litoris anfracitibus frequentes Insulas ostendebat,magna ex parte deistas, in quarum vadis multi 'inatores deprehensi sunt, legendis conchis & unionibus intenti. Existimabat Corto. sus ea aequora quae es at scopulis praepedita, nec leuibus nauiculis tuto tentari posset, obverti in Orientem, famamque esse apud incolas, ad extremuoccidentem reperiri ingentes Insulas omnibus aromatum atque unionum diuitiis abundantes ; sic ut maxime laetaretur, qu6d in occidua parte reperiari poste speraret nouum orientem, si maioribus nauigiis ea maria sulcare tur Igitur Cortesius laia explorato litore, notatisque nemoribus unde materia aedificandae classi caedi posset, Temesitan est regressis. Ibi Barbar reptis rite expiati Deo Cluuio &Deipuae virgini solenes aras erexit,
357쪽
& Baptisterium condidit. Nec ei admodum difficile sint docilibus inges
niis verae religionis cultum persuasisse,& sacro sonte certatim ad eam ceriamoniam accurrentes lustrare, mysteriaque nostri ritus si lis insinuasse. Indigenae siquident aduenas non homines,sed Heroes este arbitrati, qui a magno numine in eas terras missi fui sient,a quibus ipsi verum Dei cultum& admirabiles artes, quibus perpetuo beati sorent benignissime docerentur. Non es. amplius ipsis a quoquam finitimo hoste vim & arma extimes.cenda, postea quam iuidiae gentis praesidio terra marique tutissimi cuncta hostilia in posterum contempturi,& perpetua ciuili pace gauisuri viderentur; quod Cortesius hon dubio magni numinis nutu humanas a stiones ad iustitiae normam apto quodam seueritatis Sc clementiae temperamento re uocaret, maleficiorum reos ad exemplum punire solitus,quum aliqui deprehensi, more nostro virgis caedi; atri reiectis in terga brachins ex troclea sius edi quatique, es a insertis in binas trabes cruribus in custodia siti atque ine dia torqueri iuberentur. Ampstissimum enim carcerem aedificarat, qui liberae gentis grauissima poena putabatur. His institutis Sc moribus usqueadeo Mericani profecerunt, ut quum Cortesius per concionatores interpretes multa de diuinis rebus 5c de Romani Pontificis authotitate Carolique Caesaris sinimi principis potentia atque virtute dissereret, duo illustres gentis pro ceres publico decreto instrusca legatione ad Caesarem in Hispaniam, atque
inde ad Clementem Romam Vtrunque pie veneraturi mitterentur. Hos
Romae nos vidimus pari colore & coma S ingenii alacritate nostris subsuscis sere persimiles,quos Clemens imagunculas aureas dono asserentes ita remuneratus est,ut conuestitos duplici veste serica, equestri dignitate honestaret, binisque bullatis baltheis cum totidem inauratis glad 3s & pugionibus.
atque item singulis aureis torquibus exornaret. quibus laeti muneribus ad suos redierint, de multa uti postea accepimus, te magnitudine Vrbis mori busque& ceremoni is nostrorum nentium retulerint. Exinde Cortesius domum Reg 3 praetoria ii istar Temiuitano in soro pereleganti structura ex vario marmore sculptisque lapidibus ornatissimam quam nonnulli Hispano rum Granatens alambrae vel ob id anteponunt, quod coloratis lapidum zonis admirabili specie distinguatur, cola aerontesque habeat hortos scaturientatibus .ndique per syphoia es & iocunde salientibus lymphis. Ipsa namque urbs Temistitan circumfluam habet paludem, per quam longis pontibus continenti iungitur; 'berrimosque dulcis aquae, quod falsus sit omnis ex palude humor, habet aquaeducitus,qui lapideis & turritis ciuium domibus in omnem usum limpidis sinas aquas suppeditant. Posita est haec urbs medio
sere spatio inter tropici Cancri lineam S aequatorem. Caeterum Cortesius non diu tantae Prouinciae imperio potiri potuit. Non secus enim ac antea Columbus, inuidia tantarum opum accersitus est in Hispaniam, munera i
gemmarum 8c margaritarum supra opinionem pretiosa Caesari dono dodit, a quo praemium retulit Vali' Oppidi donum, quod ad eius posteros trasiret. Successerque ei summa cum authoritate ad Mexicana Regna transiliissus est Antonius Mendoctus Tendi lii filius,qui uti est ingenio generoso op. timisque instructo literis, & honestae gloriae auido ulteriora profecto Reagna atq. exoptatum iter ad Molutas nobis aperiet ortesius vero in Astiis
358쪽
euri sectitus Caeserem Algeriano naufragio insigne pretiosae si pelle. Elisuaeia rani fecit. septennio lux post qui, humilis Medelini oppidi ciuis, filius suerat. id est apud Anam ainnem ni unere Caesaris illustris appellatus apud penates sitos non plane simex sato concessit, ruulo post quam nobis emisgiem suam inter praeclaras imagines in Muiso nosti o collocanda misisset. F. FRAN cui Ni Cosciuini.
At e multum te uris obruit, I cior . ante alios clams in orbe fuit;
suris r Hemandus, nam plus telluris obivit. ει- maris, i istos vicit . aut cras M.
Eiusdem. Liber ubi μοι Ioicit besi cer ludo Isse dedit populis visibi thura durent.
sit ira ubi Gl armis ludia vitia uis. Eri intur Baccho viator Oeclemi; hic Abnuit esse Deum, visui isse Deus.
λ UN c augustioris speciem quum aetate floreret Sigisnun
re diis Sarmatiae nex serebat, inter nostinae aetatis fortunatos Principes adnumeratus, si lorige iue vitae & fimiissimi 'Θ letudinis commoda, cum diuturnitate imperii, quod seria per ei incolume atque tranquillum stetit, ac illustrium cognationeni claritudine computentur. Is enim a Casin ro Patre Regno accepto,alterum & quadragesimum regnauit annum ossi uagesimum autem paucis concesse leniore vitae exitu abibluit; nullis profecto acerbioribus intestinis aut externis bellis tentatus; utpote qui graui institu in securae domi paci obnixe studuerit,& soris de barbaris infesta arma tomere inserentibus, in lignes victorias retulerit; quum per legatos seminae Peritiae atque aut horitatas seperiorum temporum accepta detrimenta, redis ditis cladibus expiasset. Nam Tartari ad Socatum cum Polonis congresii Rossolanor in temeritate potius, quam sua virtute vidiores euaserant, &Moldaui ad Ozocouiam Alexandri uestis exercitu profligariant. Conuersa itaque Fortuna ad Sigi sinundum. Conitantinus Ostrogius leuthenus, Tartaros aeternos hostes apud Seluchum,atque iterum ad Visioueciam memorabili strage edita superauit. Idem quo l. Constantinus pari felicitate ingentem victoriam de Mosi is ad Orsam flumen iuxta Sinolenchum est consocutus.
359쪽
cutus.Caetinim Moldauos Ioannes Tarnouius inclytae virtutis Dux ita debellauit,ut Petrus ipse Moldauiae Princeps amissis Ducum & militum suorum primariis vulneratus, exutusque tormentis & castris vix manus vidio ris effugerit. Haec quanquam praeclara multiplicis victoriae trophaea Siginmundi gloriam in immensium eveherent, id tamen plurimum ad summae prudentiae salutemque Regni nomen maxime pertinuit,quod constantissisma fide pertinacique stii lio, pacis&amicitiae foedera cum Turcarum Imperatoribus sanctissime coluerit quanquam eum Christiani Reges specie pie latis & noui decoris proposita ut secum consentiret atque amna sumeret ve hementer incitarent. Providebat enim Rex senex unico innixus filio ad modum puero, ideoque in capiendis grauioribus consiliis nunquam prae properus& incautus, recasera in ipsum tanquam periculo proximum Otho mannorum arma,quibus nisi maximis 8c semper paratis copiis resisti possiet,
Nec Polonis sociorum longinqua auxilia ut hosti propinquo ad praedam expositis, expectanda viderentur. Ex ea quoque Turcarum amicitia Sigi L
360쪽
mundus non obscure se privmunitum atque de sensum aduersus finitimo . hostes intelligebat, quando ea essct Othoniannorum Vetus consuetudo ut socios,in atrii citiam clientelamque receptos aduersiis omnem inii triam proiissimi defendant. Quorum usque adeo grauis authoritas apud Tartaros, Moldauos &Moscos valebat,ut quo minus se commouerent.&in Poloniae fines incursiones facerent,imperiose deterrerent: S ipse Sigismundus a S lymano honoris causa amicus & pater appellaretur. Regiae stirpis stemma nequaquam alte a nobis repetetur, contenti Iagelonis Regis memoria, qui duos genuit filios Ladistatim Polonici Regni successorem,& Pannoniae demum Hungarorum procerum accitu Regem creatum. Hunc vidiora ad Nicopolim tumultuarie parta, cupiditate gloriae elatum 5c foedera recentis pacis abrumpentem,quum iniquo salo in Bulgariam penetrasset. Aniurathes in Vararentibus campis trucidauit. Huius i ter Casin rus Id uni susce
pit, Rex egregie sortis, Sc de Pruthenis atque Germanis insigni parta victoria celebraus. Hic plures liberos Impemque haeredes reliquit,utpote qui rara selicitate quatuor Regum pater suerit Successit enim ei Alberius 8c mox Alexander, quum hic quinque, ille octo annos regnassent. Quibus demum succesiit Sigismundus , quum Vladislaus quarto loco ei natus ter ad B emicum imperium, atque inde Matthia defuncto ad Pannonicumiransuisset: & Federicus postremus tantae sobolis frater purpurei galeri &Sanatoriae dignitatis honorem at Romano Pontifice esset consecutus. Ha huit Sigismundus an matrimonio uxores duas Barbaram Stephani Zapoli, Transylvaniae Praeseriti filiam, quae Ioannis Pannoniae Regis germana ror suit, ex qua Hetui gem filiam sustulit, Brandeburgensi Regulo, Romani Imperii eleetori nuptam: secundo autem loco Ssortiani sanguinis x corem duxit nomine Bonam, quae ei hunc Augustum hodie regnante peperit,&Isabellam Ioanni postea Pannoniae Regi nuptam, ut inde Regia proles Huntarico nomini pararetur. Itaque Sigisinundus inter beatos proculdubio reserri potet t. postquam auo patreque Regibus editus, patruum Re veni & tres tatres Regio diademate insignes,at'ue item fratris filium oc se roris suae seatrem Regem simul S eenerum vidit. Senio autem consedi aduocatis Regni proceribus Augustum silium sibi successorem decreuit, a curatissimisque precibus commendauit. Nec multo post leni tentatus morbo excessit e vita, e6 etiam selicior, si pietatem Christianam respicias, quia ei ipso die quo Saluator noster Deus Christus Paschali die ab Inseris resu rexit in Coelum ena igrare contigerit.
Sarmatae. Givibus, extem μ' mea est clementia nomCo illuma amin, resimo, atque fides, Pax mihi cura fuit, tamen hava me impune lacessis