Aldi Pii Manutii Institutionum grammaticarum libri quatuor. Addito in fine De octo partium orationis constructione libello Erasmo Roterodamo authore ..

531쪽

Cum transeunt in naturam nominum genitivum postulant, ut

Fugitans litium. Cupiens tui. Sitiens au/ri. Peritus belli. Et sine casti,ut Vir potens,eloquens. Tunc & comparationem accipiunt more nos minum in ens vel in tus desinentia. cupientior famae quis auri. Cupientis. simus tui. Nulli de*deratior quam mihi. Des, deratissi/mus patriae. Participia facta nomina compositione. Quae compositione fiunt nomina genitivum asciscunt, Indoctus pilae. Inexpertus belli. uanquam 3c horum simi pila similli modo

usurpantur. . .. I. M

ordo. I. De nominibus verbalibus. Omnia fere verbalia genitivum admittunt: qui verbis erat accusativus, ut '. Colo agrum. l. I, Culto cultrix agri, cultus agri,e Itura agri. 11Bibo vinum. Bibax vini. Cupio laudem. Cupidus Iaudis. Item quae sunt affinia his, ut Avarus laudiςι Mnarus omnium. Studiosiis tui, Securus

amorum.

ordo. II. In bilis. verbalia in bilis accepta passive, dativo gau/dent,ut participia in dus. Elabilis,formidabilis omnibus,idest flendus,foramidandus omnibus. ordo.I. Genitivus additus nomini.

532쪽

2 R . Omina sibi annua quae significat pora sessorem, mensuram, siue numerum, ii aut relationem ad aliquid, genitivum exigunt,ut Arma Achillis. Cyathus vini. Nodius tritici, Uncia auri. VIna panni. Uxor Petri. Comes Vlysm. Mille nummum. Duo millia peditum. Par calciamentorum. Iugum aquilarum. . Tres decades quaestionum. Amicus patris. Princeps patriae. Vertitur hic genitivus aliquoties in dativum

L accedente verbo est, ut

Nic est tibi pater. Huic socer ni consul.

Drdo II. Attributiva. Cum significatur aliquid inesse,siue adesse cui/piam,quod ad laudem,stuvituperium pertinet trifariam efferimus. Puer bonae indolis. Vir maximi nasi. Puer bona indole. Vir maximo nasii. Puer bonus indole. Vir maximus naso. Et indolem,poetice. Et nasum poetice.

Drdo. III. Species & genus, Species subiicitur generi in genitivo, siue in eo/dem casu per appositionem. Nomen Catonis in te non quadrat. Crimen laesae maiestatis. Cum essemus in terra Italiae,siue Ital ia. In urbe Romae,siue Roma.

ordo. IIII. Substantiue posita. Quaedam adiectiva substantiue posita genitiva

admittunt,ut Nullum lucri. Paulum pecuniae.

Quid habes negocite .

533쪽

DE CONSTRUCTI NE

n trahita habebis pecuniar,tantude habebis fidei Plurimum vini. Minimum aquae. Item pronomina quaedam. AHoc negocii. Id operis. Queid illud mali Appositio. In summa quoties substantivum, quacunque ratione refertur ad alterum substantivum , addisci tur in genitivo,nisi addatur appositive. . Nam tum sitis est,si concordet in casu etiam si numero & genere dissidiat. . Abstrulisti Maronem meas delitias. AL De adiectivis & substantivis. . Adiectiva nomina,participia,pronomina concosdant cum suis substantivis in numero, genere,&casu, ut ' Exinalis moribus bonae leges natae sunt. Istam fortunam tui mores promeruerunt.

Cum plura substantiva, diuersi etiam numeri 1egeneris,ad unum adiectivum reseruntur, his feri . me modis efferri solent. . Cloria non est expetenda, neque diuitiae, ut in medio ponas ad. quod referuntur partes. . DNon expetenda gloria,neq; diuitiae,Vipponat. Clotia dc diuitiae non sint expetenda ut post positum conueniat cum proximo. Cloria,diuitia genus, non sunt expetenda, risubaudias ista,idq; neutro genere. Relativa. Relativum Qui,conuenest cum antecedente ita it numero dc genere. Placuerunt literae,quas ad me dedisti. Nisi figurate loquamur. tinias ad me dedisti,tias magnopere placuerunt.

534쪽

ordo. F. Comparatim. Coparativa & silperlativa genitivii exigunt, ut

Sum minor fratrum,de duobus. Sum minimus fiatrum,de pluribus. ' Et cum exponuntur per inter. Inter fratres,vel ex fratribus. Nam comparativa cum exponuntur per quὶm. ablatiuum asciscunt, Praestantior te. oquentior omnibus praeterquam Cicerone,id est quam Cicero.additur & alter ablatiu' significans modum excessus.

Est maior te quattuor annis. Digito Iam te procerior. M ulto potius. N vito & longe ap/n ponuntur & superlativis. i multo olum doctissimus. Loge pessim' otum. ordo. VI. Distributiva & partititia. I ' Item,nomina partitiua,aut partitiue posita, velut quisl, quisquis,quicunq;,quidam,qs inter rogatiuum,& quis pro aliquis, Aliquis,uteri,

Quisq; huius nationis. Vnuquodq; alantium. Prouocat unum quemlibet vestrum. Vtrum horum mavis accipe. ij Exponuntur per inter, vel ex. Vnus omnium,idest solus omnium. Vedius duoR,idest irer duos. Et dimidiu aiae. Item Alter, Alius,& his aequipollentia pronomina hic & ille,& adverbium partim. is Appendix.I. Quanquam in his genitivis significas totum,in L alium casum Cepe vertitur.

Quis holum vidite it quis homo vidite

535쪽

Neuter Catonum. Et neuter Cato. Animantium vel animantia,alia sunt volatilia. alia reptilia. MAppendix. II. . . Ad hanc larinam pertinet, uotus, uolusequiisque ordinem lignificantia numeralia. Quotus eras conuiuarum seu conuiua Quintus regum Romanorum,idest inter reges. Sapientum octauus. Quanquam in hoc postremo,non tam ordine

significat si numerum simpliciter,ut in illo Dic quotus esse velis. ordo. I. Datiuus post nomen. ICommodi aut incommodi. Adiectiva quae commodum aut incommodum significant,aut relationem ad aliquid dativum exigunt, Vt . Rem mihi permolestam,mihi iucundam sibi prenitiosam mihi salutarem. Relativa. Aptus, Accommodus,Idoneus , Vulis , Inutilis bello siue ad bellum. Natus gloriae,& ad gloriam. Obnoxius mi Amicus huic,& huius.' ' Similis,dissimis lis huic & huius. Diuersus huic,& ab hoci Assimis,cognatus huic vel huiuS. Nam cum huiusmodi substantiue capiuntur , geonitiuo magis gaudent. Crdo. I. Accusativus post nomen. Spacii mensura. Quae certum magnitudinis modum significat. accusetiuum admittunt. Longus. Latus. Altus. crassus.

536쪽

Turris alta trecentos pedes. Ller crassus tres digitos,sive trium digitorum. crassitudine,& ducentorum pedum altitudine. ordo. II. CircuitIonis vis. Quaedam per circumlocutionem accusativum admittunt, Vt

Non sim id nescius,idest non ignoro. C uius generis sunt & illa, Eius rei mihi

venit in mentem,idest recordatus sum. Et id mihi anus indicium fecit,idest indicauit. Et opus est mihi hac re. ordo. III. Ablativus post nomen. Dignus & indignus ablatiuum asciscunt. Dignus honore: Dignum est iIIo. Dicimus tamen, Dignus ut honoretur. Dignus quem omnes honorent. Et dignus honorari ab omnibus.

Item vacuus,onustuS.

vacuus curis. Onustus diuitiis. Pauper, Diues,PIenus, Inanis, etiam genitivum

admittunt.

Pronominum costructio. Cenitivi primitiuoysi Nei, Tui, Sui, Nostri, Vestri, genitivi primitivo

rum ponuntur cum passio significatur. Nam cum,actio,adduntur possessiua, Meus, Tuus, Suus, Noster, V ester. Languet des, derio tu nepe quo tu desuderatis. Fauet de*derio tuo,quo tu de*deras. Item pars tua. quae tibi debetur. Pars tui,idest manus aut pes,corpus,animus. Imago tua, quam tu possides. Imago tui,quae

te repraesentat.

Aliquoties utrunque coniungitur, ut Nostratui memoria,idest quam nos de te habemus.

537쪽

Possessiua pronomina. Possessiua adiectiva sunt,& non recusant aliquan. do genitivum. Nea ipsius causa. Tua 2lius unius. Iraeos flentis oculos. Nostrum&Vestuum. Nostrum & Vestrum,genitivi plurales gaudent no minibus distributivis,aut partitivis,ut Nemo vestrum. Unusquisq,idest ex nobis. Item comparativis & superlativis,ut

Naior vestrum. Maximus natu nostrorum.

Reciproca. ISul Sibi, suus. a.um.non nisi reciproce ponunt, hoc est ut reflectantur ad id,quod praecessit in eadem orationis parte,aut annexa per copulam. Ille sibi placet. Petrus odit suos. orat,vt suo faueas filio.

Demonstrativa.

Demonstrativa cum substantiue ponuntur,admit Trunt genitivum, ut dictum est. Hoc noctis. idem temporis. Illud accessit mali. Idem cum dativo. Idem dativum adiungit,uel ablativum interueni/ente praepositione. Idem facit occident idest quod occidens.

Idem huic.aut idem cum hoc.

Nominatiuus post adverbium. En & ecce demonstrantis,nominativo seu accusatiouo iunguntur. En quatuor aras. Ecce rem. Via

En Iupus in fabula.

En exprobrantis,accusativo gaudet. En animum-mentem.

538쪽

ordo. Ι. Cenitivus post adverbium. Superlativa genitivum exigunt. Pessime olum dixit, inui omnium optime fecit. ordo. II. Adverbia loci ac temporis. 2 Adduntur adverbiis loci ac temporis genitici ferme hi. Vbi gentium. Eo impudentiae ventum est. Q uo terrarum. Nusquam gentium. Huccine rerum venimus Z Vbiuis,qtiouis terraru . Eo loci redacta est. Tunc temporis. Nam minime gentium monadicon est, genitis, uo festiuitatis causa addito. ordo. III. Pridie.Postridie. - Pridie calendarum,sive calendas.

Postridie eius diei. Postridie queim venires. Postridie quiri discesseras.

ordo. IIII. Instar. Instar montis. Instar pecudis. Item parum multum,satis. abunde vini,vice nominum poni videntur. Datiuus post adverbium. Quaedam dativum admittunt nominum. unde deducta sunt.

Venit obuiam illi. Nam obuius illi dicitur. Canit similiter huic. Nam similis huic. Et sibi inutiliter. Sedet proxime illi. Hopinquius tibi sedet,quam mihi.

Accusativus post adverbium. Sunt quae accusandi casum admittunt praeposistionis,unde sunt profecta. t Propius urbem, & proxime castra. ordo. I. Ablativus post adverbium.4 Q uae comparantur constructionem hab& co/parativorum nominum.

539쪽

DE CONSTR VCTIONE

Accessii propius te, idest quam tu. NeIiuste dicit,idest qua m tu. Plus quingentis colaphis,& plus millies,

ordo. II. Procul &c. i

Procul dubio,& procul ab vi be. Cllina patre

Palam omnibus. Cortim omnibus. ordo. I. Adverbii constructio.

Inibi, Ibidem,reseruntur ad quietem in loco. ordo. II. Huic,Illuc &e. Huc,Illii ImrGIntro, Alio, Aliquci, Nequo, Si quO,EO,EOde, Quolibet, mouis, Quotiiq;, Foras , Horsum, Aliorsum, Dextrorsum. , Sinistrorsum.

Sursum,dc Deorsum &e. Sursum,Deorsum,Vtrol, Neutro, Quoquo γuersum,referuntur ad monitionem ad locum. ordo. III. Hinc,Illinc,&caetera. Hinc,Illinc,Istinc, Aliunde, Alicunde, Sicude, Necunde,Indidem, Unde, undelibet, Unde . uis, Undecunque, utrinque,referuntur ad motum h loco. ordo. IIII. Hac,illae,&eaetera. Hac,Illac,Istae, Alia, Aliqua, Qua, Siqua, Ne/qua,refertitur ad monitione per locii. Varifitia Haec variantis oris coenat,3c foris venit. Pereagre vicit. Peregre rediit. Peregre abiit. Nusquam apparet. Nusquam discedet. Quibus modis verborum, quae congruunt adverbia.

Vbi postquam. Vbi,postquam,cum,adverbia temporis interadum indicatiuiti

540쪽

ADVERBIORVM

dum uiditatiuis,interdum subiunctivis verbis ap/POnunnar,ut cum aderit,& cum veneriti. Simul dc caetera. Simul,simulae,simulatq; magis gaudent subiu/Ginis. Simulatq; adoleverit aetas.

. Vt pro postquam,indicativo gaudet adiungi. ut ventus est in urbem. Quemadmodum,& caetera. Quemadmodum, si Vtcunque, Sicut, utrunque modum admittunt,ut salutabis, ita tu resalutabe/ris,ut sementem seceris,ita ut metes. Quasi,& caetera. Quasi, Ceu,Taliquam, Perinde, Acs Haud, Se ora, Acsi,cum proprium habent verbum,subiun/ctivis gaudent apponi. Tanquam feceris ipse ali. quid. Quasi non norimus inter nos. Alias copulant consimiles casus. Novi hominem tanquam te. Arridet mihi quasi amico. Ne,Non. Ne prohibentis vel imperativis vel subiuncti uis additur. Ne nega. Ne dixeria. Non, verbis imperativis non recte ponitur. Ne,ARNum. Ne cum est interrogantis, indicatiuum amat. Superest ne,3c vescitur aura.

i Similiter & an & Num. At eadem cum accipiuntur dubitatine, siue in/definite,subiunctivum postulanti vise num redierit. Nihil refert,feceris ne,an perluaseris.