Fundamenta Chemiae TheoreticoPracticae

11쪽

PROEMIUM suturis siteculis, forte felicioribus, reservatalesse videantur. Chemiae philosophia naturalis,

Circa corporum naturam atque attributa versans, oeconomia, alimenta aliasque vitae necessitates, medicina, aegris anitatem promittentes, superstructae sunt. Ecquis adeo hebes est, qui, sine solida chymis , laturae, inprimis corporis hurnam , ac rerum iuvantium nocentiumque cogititione , medicinam truncam ac debilem esse, non videat Qualis praeterea metallorum culturae status esset; nisi chemiae, metalla aliaque mineralia cum lucro ex mineris separ rare, excoquere, atque infinitis usibus applicare, monstrasset Hanc ob caussa cum Praeceptis philosophicis atque disciplinis humanioribus rite imbutus ante sex lustra ad Medicorum castra transibam, ante omnia chemiae, tamquam scientiae solidissimae utilissimaeque, indefessam navavi operam atque doctissimos ac diligentissimos Praemonstratores in illa habui. Dein, Me cicinam faciens , longam hymis pharma' cevticae practicae operam dedi, eamque iuris Medicorum ab antiquissimis emporiabus esse arbitratus stim. Postea rerum metallicarum curae admotus, hymiae docim sicae practicae excolendae non minus si

dium adhibui. Cum alios adem theor tice ac practice docere officii mei ratio iam exigat, non solum, ut Domini audit

' res

12쪽

PROOEMIUM.

res in laboratorio meo hemico instructis sim suis manibus processus chemicos, sub inspectione mea, perficiant, hactenus curravi, arque in posterum , Deo dante, curraturus iis a sed etiam ad hoc compen pendium hemicum exarandum , animum: appuli. Complures libros chemicos, etiam ioptimae notae, prostare, equidem non fir-:git Jta, ut noctuas me Athenas tulisse, mihi

ipse videar. Illi autem, qui simili mecum vitae generi addicti sunt, quemlibet sua scripta discentibus optime explicare o se , facile perspicient. Quid respectu ordinis materiarum , atque styli praestiterim, artis clinguae periti diiudicent. Forte etiam non contemnenda experimenin hinc inde lectores eruditi reperient. Solidis distiplinis prudentes diligentesque cultores ubique dari, earum culturam publicitus sustineri, ob maxima reipublicae commoda, semper in votis habui, ac habiturus sum. Si vel ex praecipitantia, vel ob vitae genus distractissimum , quaedam erronea, aut non satis perspicua atque determinata, forte proposierim, Chemiae consultos etiam atque etiam rogotos volo, ut illa benigne emendenta, cum non de eo,quod ego senserim,

vel hine inde hallucinatus sim .sed quid cum vero consipiret,in reipublicae prosit, unice hic agatur. Me laboribus hemicis dilbgentes manus admovisse, his non obstan-- tibus.

13쪽

PROOEMIUM

tibns, sedile perspicient. Plura etiam chemicorum expertissimorum obsiervationes experimenta suis locis ita retuli, ut sui cui que labores laudesque attributae sint. Me in processus thymicis instituendis b. m. Dominorum Κunckelu, Statilii, Crameri Pottii Praecepta, nisi quod ipsi usiis mihi addido. rit, secutum esse, profiteor, Quod autem obtrectatores mei, malo animo ducti, de mea opera sentiant, siem Per neglexi, atque etiam in posterum neglecturus suma cum reipublicae inservire, non autem eorumhividiam curare , soleo. Tu autem, B L his, si placent, Vtere, eademque,

si vacat, perfice; tibi, respectu palmae, iacillime ac lubentissime cessurus sum. Dabam Glesiae

idibus Novembr. Dcc LXXXII.

14쪽

ope corporum miYtionem indagandi; adeoque, ut ars inveniendi praestantissima, ovi turalem corporum historiam supponens, firma philosophias naturali fundamenta Ponitet ut

15쪽

vide rerum natura, proprietatibus ac relationibus vera tradere Pollit.

. . . .

Denominationis etymologia. Teste Plutarcho, vocabulum Cham veteribus Aegyptum denotavit ut ex hoc sundamento hemia idem ac ars Aegyptia sit ubi scilicet olim studiosissime excolebatur. Similem ob caussiam astrologia ars Chalda,ea i , γm . Ex Bochardi senistentia, Cham idem ac occultare est ut igitur chemia arien exultam denotet. Ch miam a εω es γω iando nomen traxisse.

cloci maliam Metallurgiam , quam ad alias chemiae operati me, applicari potest.

bulis segregareis γέieti coniungere dicitur; quia eius operationes circa corporum mixtoruin segregationem, combin tionem, aut uti amque versantur Artem Hermeticam alii nominant, ab Hermete

16쪽

lol. Brevi ante constantinum Imperatorem artem Chemicam,stentari coepisse, & vetustiora eius documenta dubia esse , primordia

. ν ius diuision Prout in Gemia dogmata Vniverialiae, veris prinCipiis derivantur , theoretica, prout vero Psa operationes . cum enchirisibuὸ ostendis, practis, dicitur in utroque dogmatum rati hes atque phaenomenorum caussae cum effectibus suis rite ostendenda.

sunt ut 'ta ijsciplina pragmatica fiat ii

Prout chemia non circa corporumae nera speciatim , sed circa riticipia universalia eorumque rat1ones Meffectus, mixtionibus corporum scrutandis generatim applicabilia, blummodo versitur, niversalla dicitur. Specialis vero circa quorun cam corporum mixtionem laturam scini tandam Nummodo versatur Chemiapbysica , ocimastica & metallurgica , al- hymica,

17쪽

Chemia circa corporum mixtorum disblutionem vel compositionem eum in finem versans ut lummodo eorum natura rite cognoscatur, atque ex ea illorum attributa,

relationes&vsius derivemur, filia diatur, sine qua philosophia naturalis oppido manca

est.

Metastingit indoeimasti . Quatenus chemia circa mineratiunt inlistionem, solutionibus & compositionibus itimagna copia, strutandam , versetur , metas Drgieacti itur: Haec igitia inflammabilium, salium, semimetallorum' metallorum a tificiosam ex mineris' quis eductionem docet. Quae vero nonnisi circa parvas e rum probas versatur, ocimassice dicitur Haec magnis operationibus metallurgicis inserviens, quid inssammabilinm, salium. mimetallorum ac metallorum aquae aut munerae contineant, qua ratione cum lucro extrahi possint, Dan ustum digna sint,aecurate determinat. o. uncker in Che miae tom. I. P. VII accuratissimo, inqui

18쪽

examine quidquid metalli minera inhaeretie traheres computare, ocimastices pro prium est.

Ale bymica. ymia dividendo, componendo altius in corporum mixtorum euentiam penetrans . in circa metallorum imperfecti rum transmutationem in persectiora versens,. hymiae mmen recipit. Haec, accuratam'ehemiae inligaris intelligentiam supponens, praeter sublimiorem physices scientiam nonnisi Rarticularem, eamque ut plurimum non adeo lucrosam, metallorum meliorationem

ciemia οε nomica circa illorum libi ctorum re lutionem vel compositionem. versatur, quae ad rem familiarem inelio, randam faciunt. Terrarum sterilium in ineundas commutatio, artisciosa seminum se . eundatio, vinorum, misi, polantae cer visiae , spirituum inflammabilium , aceti, panificiorum praeparationes, quae vel sola commixtione vel sermentatione, aut insuper accedente destillatione, aut ostione de

19쪽

coctione fiunt, quinin artificiosi ciborum Praeparatio, terto respectu, huc pertinent.

Vbi chemica re liuionis commixti ni artificia opificiis v. c. arti encausticae, vitrariae, tinctoriae, pictoriae saponariae, halotechniae etc, appliςantur, ebemia metam resultat,

Pbarmae e uti ea. Principia hemica diaeretica syncretiet artificiosae medicamentorum Praepara tioni applicat cheimam barmacevticum Pariunt. De singulis his hemiae generibus scriptores bene meritos habemus, quor m

20쪽

CAPUT ILDE SUBIECTIS HEMICIS.

Omnia quidem corpora naturalia, quo

rum mixtiones attributa iselationes operationivus hemicis detegi possunt, huius disciplinae obiecta sunt. Cum vero circa quaedam eorum , prae reliqui , hemici hactenus versati sino; haec ehemiae studiosis ex historia naturali, in qua de his proprio agitur, nota esse deberent. Cum autem haς cognitione plures chemiae operam navante haut imbuti sint initorum gratiam, brevem subiectorum hemicorum enumerationem hic propositurus sum; plenior, regnum minerale attinens , ex bistoria mea naturali regni mineralogici Fraucosurti 178o edita, hauriri Poterit. in v me. Aqua est corpus fluidum, diaphanum, in certo frigoris gradu in glaciem mutabile.

In dulcem c sapidum dividitur, tuaque vel