장음표시 사용
4쪽
AD ILLUSTR. ET REVERENDIS S. IO. BAPTISTAM Campegium , Maioricensum Episcopum i
Dr prouineurtim administratione,&distribu Dε eognomini biis Imperatorum Romano intione apiid Romanos. riim. appellationibus. D E iudiciis Romanorum . D ε eommodis, dc praemiis, ac donis militaria D ε legionibus Romanorum. biis. Da magiitratibiis imperatorum Rom. DL poenis, & ignominus missitum Rom. Da similiis Romanorum. DE gradibu, houorum.
AD LECTOREM. Propediem edetur Commentarius, in quo explicantur omnia, quae hoe uolumine continentur, & numeri numeris, qui in his libris notati sunt, respondent. Reliqui Tomi,qui tres sunt,excudentur deinceps suis commentariis.
Ex Typographia Io Bapt. dc Alexandri Benaeiorum, α Ioannis Rubei sociorum. Cum Privilegis P LMax.
6쪽
o MANORUM respii. lo. Baptista Campegi
Episcoporum decus, uir Nobilissi.& maxime illultris. cum post exactos Reges quadringentis,&q ii noli aginta annis stetisses, itariis seditionisi nix, tibiis labefacta concidiri atq; ita cocidit, ut ea rot a non modo cities Ro. Haterieruat,sed etiam so cii,& externae gentes,qitae in ipsi is ditionem ante red actae erant,fiterim opprelsae. iod c5ciderit in rari nemo debet; a' Platone enim, & Aristotele didicimus naturales esse omnia rerum publicarii in conuersiones, atq; aliam ex alia gigni, non secus ac res uniuersa qlia sensu percipiuntur. Quod uero tam breui c5ciderit spatio, ne id quidem difficile est ad iud cadiim et Sicuti enim aedes bene,& ratione aedificat Gi permanent, male autem imateriatae,& uitiosae motu,quamuis paruo, labefactae corruunt. Sic&resp. qua bene,ac ratione non fuerit ab initio constituta,diu in collimis elle non potest. Incursiones illae tam crebrae seditionum, iii, illa multitudinis, ille ille tribi initius impetus,& ardens multorum ambitio, quamuis summas, Romanorum opes non soliim infirmauit, verutri etiam fregit. Qiodsi antiquitatis memoriam animo repetere uolueris,non externis hostibus magis, quam domesticis praeclarissima quanq; cillitatem laborasse cognosces. Et alis quidem perceleri intermi dissipantur, aliae vero' clim bene firmae,&iam corroboratae essent, non una quidem accepta plaga statim concidunt, sed paula tim ueluti reei sis ne is,& debilitaris uiribus elangitesci int. Rom nori m igitur resp. cum in morbium saepe incideret, ac noliis renta-Dombus urseretur, te non modo' uricrdum recreauit, sed alacriora ii multo
7쪽
millis, & firmior extitit. Uerum cum ipsam demum impiitissima lues ex ambitione,&lcelere ciuium orta polluisset, morbiiij penitiis in in rimis uenis, ac uisceribus ipsus es etinctus iis, tieheinentius indies ingrauescere caepit, nec ulla unctitam i peritis, & bonis iitris medicina tanta adhiberi potuit, quae illud nati utina, dc inueterataim altim sanaret. Tota igitur deleta unitiersus factus interinis; Nam post ciuilia bella, quae X X. anno confecta suerunt; omnia primum in C. Iulii Caesaris, mox in Augusti potestate essecsperunt,ibliusq; nutu,& arbitrio prouinciae omnes ad ininistrari,& leges sanciri. lus imperandi Tiberio ueluti per manus tradidit A ugustus, Tiberius Caluitiae. Is deinceps alteri. Hinc nolia reip. forma. noua urbis facies. nouae leges, noua S. C. nouae consuetudines . Omnia immutata. alia uiuendi ratio. alius deniq; totius orbis status. Hanc ego historiae partem Nobiliss. Campegi cum ordine ab initio RO. rei p. couersionis historia tota legisssem,atq; paulatim ad Constant ni Iustiniani tempora deuenissem,Gotthorum ,& L6gobardorum, qui Italiam occupariat ante mille annos,quam haee nunc a me scributur , res gestas percurrissem,deuenissemq; ad Caroli magni tepora,cui tanquam Italiae liberatori&S. Ro. Ecclesiae uindici I in perium magna cum potestate a' summo Pontifice permissum fuit; existimaui operae precium me facturum,s qitae inter legendum col Iegeram ad antiquitatis notitiam spectantia,& apte' suis locis dispo.
siserant, cum ex ea magnam utilitatem capi posse animaduerteron, meis etiam commentariis explicata,&illustrata edere. Nactus igiatur, quod cupiebam maxime, Bononiae idoneos impressores,nsi putaui rem disserri in aliud tempus oportere,statimq; hoc caepi consilium, ut eruditionis hoc totum gemis, quod minime uulgare est inuolumina quatuor, quos Tomos graeco utens uocabulo appellaui, partirer, 3c singulis suos adiungerem commentarios;id quod uides iam sine factu. Hic primus est Tomus, qui antiquitatem ex Suetonii historia collectam continet, praeterea α nonnulla ex Dione. ει Spartiano, quindecim enim libri sunt. Alterum uolumen non fuit expectandum dum imprimeretur; interim enim legi poterunt ea,quae in primum coniecta sunt; in tota autem hac ratione antis quitatis colligendae,& notandae, ne quis tam facile' opus hoc confici a quouis posse putet quo consilio, quo*i ordine,& modo usus sim
lica postea. Nunc te una paulisper colloqui milii libet de historiae
8쪽
Augusti scriptoribus, do diiudicare, quales sint, ut si tecum, qui
erudiust. es, multumst, iudicio uales,& stiloiartem* tenes a ueteriis bus traditam omnem apte,& ornate' scribendi, consensero , etiam aliis mea sententia iure optimo probetur. Fuisti tum pueritia a doctissimo, &eloquetissimo uiro Lazaro Bonamico graecis, latiniiq; literis institutus,qui unus mehercle in primis, cum bonς artes ab eloquetra essent diutinctae,scientia,& cognitione maximarum rerum, quae pnilosophia continentur,cum iterborum splendore,& sermo-ms temtate ita coniunxit, ut quod fieri non posse multi crederent, eum id ab eo factum uidissent,sententiam mutarent, suamq; Igna uiam accusare inciperet 1 Cum philosophis ille,& dialecticis pdamata diuerebat, quasi unus ex illorum familia, atq; eos tanto' facibus luperabax, quantor plura ad scientias perdiscendas adiumenta attalerat, inter quae illud maximum, quo pauci etiam nunc utuntii lingus scilicet grςcae cognitio, quam ita ille callebat, ut,sicuti olim de Cicerone dictum fuit, omnes Graii illum spectarent,&magno in rubore ora obverterent sua, si quando loquentem audirent, sed deram praeclaro uiro in presentia plura non dicam, quae enim dixi eo spectant,ut cum maximo sis praeditus ingenio , semperj eloquentiain,&. bonas artes omnes,quae ueterum libris continetur, adamaris, homines non mirentur te tantum profecisse, cum praesertim taIi ab ineunte pueritia sueris usus praeceptore semper lectissimos uiros domi in conuictu habueris, Uerum audi quaeso, quid de singulis sentiam, qui impp. res gestas lueris mandarunt. Augustam hi storiam a Tiberio ordiens post Augusti mortem scripsit etiam Cotisnelius Tacitus, atq; in conlulatus,Mannos distribuit. Quare in ipsa legenda nulla oriri potest confuso,intelligis enim illa omnia sub Tiberio uel aliis acta,& quidem eo ordine, cum* annoru spatiiiiii non ignores magnum,& uberem fructum ex tali historia capere omnes possunt. Vsq; ad Titum Uespasiani filium deductam illius habemus narrationem. Ex equestri familia ortus,& ea quide insigni,quae postea Tacitum multis annis post Romanis Caesarem omni uirtutii genere ornatum, sapientem in primis,dedi antea Senatorem, qui etiamstentilis sui historias, ne interirent,singulis annis a librariis describi diligenter iussit,atq; in bibliothecis reponi. Illius genus dice di,sea resilicias tempora,satis politum, dc elegans. Qiod autem ad rationesnlcribendi remneliquae nunc eum e tat in eius libtis, De
9쪽
, pisci pro adipisci,& inlicitum,pro illicitum, dc Donii iam pro Doryum proserati aliaq; clitam plurima, quae tietustatem redolet, plane δε irmare non audeo, illum ita scriptiam reliquisse, sulpicor en uia librarios, qui q Lelbim faciebant dei cribendis libris, cum gramma i-ces estent bene petiti, affectasse,& effingere uoluisse antiquia illud scribendi genus , atq; iteterem longo interitatio reserre coiasuetuditio, , t aute id suspicer, facit Priscianus diligetiss.eius artis scriptor,
qui cum etia antiqua adnotarit scribendi rationem, maiore ex par-xe improbat consuetudinem illam,quam recentiorum sutile ait , Si qui igitur libri ita scripti reperiuntur, siue Ciceronis, siue aliorsi sint, non eli credendum eius scriptionis ipsos fuisse aut hores, quam in suis libris Ciceronem etiam danasse uidem iis, 3 uetere, grammatiςos nominatim reiecisse,quasi quibusda recentioribus inhiecta,
qui imitari studebant,sed perperam, uetustum illud lo ouendi genus , si enim Cicero ita scriptos suos reliqitisset libros, id grammatici non siluissent,adde, quo d multa sunt in ea scri prio ne,q ae rari Di repugnat, & absurda esse,ac falsa omnes possitnt cognoscere. I erum de hac re alibi copiose' agemus. Nunc redeo ad institutum sermonem.Tacitus Liuio proximus,liel potius par,eadem enim serme Hrius' aetas,& indere sene Liuium Tacitus potuit. nam Augusti, ει Tiberii aetate vixit Livius. tres α uiginti annos numero,quibus rem p. rexit Tiberius. Addo prope quadriennium Caia, ac bis qMaterdenos Claudi),& Neronis annos. Unum Galbae,& Othonis. Vitellii itidem unum.quem secutus est , espasianus , quo imperante sortiit Tacitus , sic uix quinquaginta annos esse colligo. lam ueror hic Rotitae natus, Maltus es , eques Romanus ex antiqua stirpet, alter Parauit. quantum igitur pusilli aetas huic demer, tantum Lituo patria; quantum, Liuio aetas adiunget, tantunde Tacito & patria, vi genus. Nec de Tacito non suuin etiam iudicii mutulisset tintiliatriis, si editus tum filisset annali uin liber, satis enim constat Do- initiano inimicum fuisse Tacitum ob soceri necem, quam ipse explicit,na. igno cum probro Domitiani,in soceri uita, quam scriptam re
liquit. E:h dc Velleius Paterculus, qui sub Tiberio storuit, in si suis, oc eloquens, cuius libellus elogia,& εο υνεμ rat habet prir clara, Mingeniose prolata . id enim ipsi im professi sunt nonnulli ex uete ribas , qui historiam scripserunt . hancq; laudem ingenii in scriben
10쪽
illi ego censeo historiae n5 conuenire, ipsius enim haee mera est corruptela; nam in his locus est adulationi, citiam hil historiae mam sest Inimicum . Sed & hic consules non semper enumerat, nec annos diuinguit . certus igmir dux hic nobis elle non potest historiae perdiscelidae. Scripsit&Orosius,atq; in capita distinxit. Hispanus is filii, uir bonus, ac simplex, religioni deditus, Aligustini discipulus. Uerum illi magis propositum fuit in rerum singularum euentu prouidentiam summi dei contemplari, citiam fingula persequi. adiumento tamen nobis esse potest,& usui ad rem aliquam comprobandam, si testimonio egeat, nam & uiros, a quibus res gestes sunsirecenset, dc annos summatim enumerat. Sed ad totius historiae perceptionem,quam per singulos annos deduci oportet, prorsus inutilis. Dionem in primis habemus Romane historiae scriptorem,qui ab urbe eondita usq; ad sua tempora narrationem deduxit, non quidem integrum,magna enim ex parte, negligentia superioris aetatis, illius libri interierunt. sed a Mithridatico bello,quod gessit Popeius, usq; ad Tib. Caesaris aetatem,cuius etiam res gestas perseqititur, libri adhuc extant. Is omnium mihi maxime' satisfacit in historia , nam annos percenset, dcannales conficit,qtiae una ratio historiae scribenaciae mihi maxime uidetur esse probanda, Enim si temporum, &annorum distinistione ab ipsas iis tuleris, ut quo qii idq; anno deinceps
gestumst non perspicias, non uideo, qualis tandem sit futura historia. Is aetate Seueri imp. floruit,atq; ad illum cum deuenisset, finem scribendi fecit,quod satis intelligi potest ex epitome illius librorua Xiphilino Byrantio conscripta. ut etiam cognoscas deceptu Merulam, qui partem eius historiae Dioni cuidam Cassio attribuerit, cum Xiphil mi illa epitomarum pars sit ex hoc excerptarum . Niphilinum ego ob id ipsum reprehendo, quod in conficienda epito me cuius conficiendae ego alias artem tradam) omiserit consulum,& annorum distributionem, ex qua tota pendet Dionis historiarum cognitio. Haec de Dione, & Xiphilino. Suetonius uitas aliquot descripsit Augustorum . fidem si spectes, nihil certius .acumescribentis si consideres,&prudentiam,nihil acurius, nihil prudentius. uerborum quantum fatis est adhibet, copiam aut et rei jcit. for mulas fori,dccursae omnes seruat in loquendo. mirificus plane' uir,& dignus,qui ab omnibus ametur,& legatur. Sed ratio h sc describendi uitas Augustorum, non historiam, duo in ptimis habet ine mota