장음표시 사용
11쪽
a mari quinque mille passuum ad minus esse, nee non indolem lapidis duram, eo aciamque adeo, ut Romani eo usi fuerint in construenda via. Appi a. exposui. Huiusmodi lapis montem in
eo loco eonstituit continvo at lente satiscentem, sola meteorarum aetione, quum nec major prae communi calor , pec vapores ulli e terra crumpant; rimis vero perpendicularibus , ac horirontalibus obliquisque in modum sere basaliis dividitur, et quae ejus
superscies meteoris magis exposita est, maximam patitur dissolutionom , et immutasse naturam videtur e niun evadit ex duro fragilis, ac veluti tophaeeus apparet, et quum squamulis intactus abundet, potius granularis i et veluti pulverolentus evadit; tandem e cyaneo .colore in cinera eum gradatim transit. Eadem loca saepius , et undequaquθ ad phaenomenon in-idi figendum perlustrans , Cryptas' quasdam, et caveas medi eris amplitodinis 'in eodem monte arteiaetas adinveni , quarum interiores parietes satiseenies, solumque praesersm , pulvere cineraeei coloris veluti eonlecta esse conspexi. Hunc manibus oeulisque per raelans , granulis subtilioribus eonstare cognovi,
et gustu Saporem ei inesse muriatie lixiviosum deprelieadi. Duo itaque habemus salia , unum , quod sub did. gignituri, muriaticum 'nempe , seu neutrum ;- alterim qued alta linum est, quodqu6 in locis soli ,. roria pluviisque praesertim , parum vel nihil subiectis , generatur, Iuvabit hie referre modum , quo utrumqup sal gignitur. Sal nempe aikalinum'. quod in eoncava Cupiarum superficie , nee non neutrum . quod in superficie rimisque latisrentis lapi. dis suh dio positis' gignitur , ita initio generari mihi saepius observanti constat . . ut subtilissimis , crebrisque filamentis . lictenis di. morem' lapidi adhaerentibus , exurgat. Longitudo iis duarum, vel trium libeariam. Filamenta haec vento, vel sole exsiccata inter se invirem intorquentur ζ Μssique formam redolere videntur. ; magis, magisque exsiccata in pulverem ab
unt , quem copiosiorem reperies in cryptae solo , quum ia
12쪽
ithid deeidant. quae a sornice, et parietibus C piarum proprio pondere separantur. Hoc in statu pulverulento coloris cineracei sal C ptarum permanet. Verum quod sub dio ex aequo generatur, sive per pluvias, sive per roris madorem in squamulas paucos post dies j 'albidas inter se aliquo moda adhaerentes , convertitur, et veluti subliliori crustula lapidis super- selem rimasque hae illae tegit; novis dein supervenientibus flamentis, et squamulis; crustisque, in densiores, ac sat duras albidas crustas iisdem in locis etarmatur,
In eo utrumquo aut m sal convenit.. 1. Quod igni injectum absqpo crepitu evanescat. 2. Quod utrique sapor muriaticus insit, et cum muriatico sapore lixiviosus etiam conjungitur in salo tantum cryptarum. 3. Quod ex aequo sal neutrum , et Athalin m nonnisi in satiseentis lupidis supersete, rimisque generatur: quo loeo enim lapis integer, intactusque videtur , nullum emorescentis salis indicium habetur. Quod in Marmorito autem observare mibi eontigit, sorte etiam in monio, quem vulgo disimus dulam , in via quao Neapoli Puteolos ducit. , reperi ; nempe in monte illo tophaceo ,
vulcani que, sal muriatieum carbonico aeido, ae sulphaisnatrii amixtum ibidem eslarescit; in crypta praesertim , quae
muro olim obstructa , nunc muri ipsius eversione cuique .idem
exibet. Didici vero a Puteolanis civibus provectioris aetatis . muro olim clausam fuisse Cuptam illam quinquaginta abhinc annis, ne pauperes eo salo seuerentur; cum naturae hoc donum publieani olim juris sui lateri ut, modoque etiam interveetigalia principem teneat locum apud nos. Quamvis autem in utroque loco , essiorescendo , videatur
utrumquo sal gigni, ex lapidum disserentia superius indieata , et maris distantia , quae apud dulem nulla est nam sola via publica recentius strata a niari distatὶ aliquam civor. silatem in eorum generati e admittendam essρ opinor, cu.
13쪽
piam enim hane subtilioribus vaporibus e terra oriam pentibus subjectam esse , Thermometro, ac uJgromnim adhibitis , certiunmihi exploranti suti; iuido per sublimationem . . ut nuperi dicunt , sal illud saltem ex parto generari potest. Dico ex parte tantum; nam tophi illius ea est indoles, ut per essiorescentiam sal, quod a mari olim per tempestates irruentibus undis quibus mune etiam non raro abluiturὶ acceperat , reddere valeat; quum novum id non sit apud nos, ut aediscantibus con)tat ill At lapis compactus , ac durissimus quinque millo passibus
a mari remolus , et duobus abhine millo annis mari certo in accessus , ab eo accipere Sal muriaticum nequivit; et quum non generetur nisi in eius superficie , rimisque satiscentibus , non aliam ipsius originis causam i, quam lapidem ipsum , ' meteorasque in lapidem agentes, cxcogitare ias cst. Quod do sale muriatim , et allatino dicimus , hoc ipsum de natrio carbonato, quod invenitur in crypta apud S. Maria in dei Pinnio propo Neapolim , apud Baias in Templis , seu Τhemmis antiquis, circa forum Vulcaui, in Crrptis , seu veterum sepulcris , nec non in satiscentibus. lapidibus secus viam alibi
positis , notarunt PhJsici , et 'Lithologi nostri , quos sal die tit i latuit. Vide meislaelium. Si athmosphaerae indolem indieare alicuius momenti est,
scire, juvat , crassum adrem , ac nebulosum, ut plurimum in Marmori lo esse solere , ut est apud S. Mariam deI I nis :uterque loeus paludum circumradjacentium psiluviis infamatur. Dixi essiorescendo gigni tam sal neutrum, quam athesinum sola meteorarum actione , ut distinguatur ab aliis salibus , quae licet ostioreseere videantur, non solum lapidum satiscentium Opportunitatem , ac molporarum actionem iό causa habent, sed etiam in . iis e mandis tertiam recognoscere causam necesse
ii Tophus, lapidesque praeserita bibuli, si aqua maris a luti fuerint, sal reddunt; etiumst memenso, α eulce obducamur.
14쪽
est, nempe erumpentes e terra aquos vopDres plus minus vocalidos , et diversorum apidorum , vel mineralium spiritui immixtos. Quae enim capud Vesevum, vel in foro Vulcani , aut apud Anianum, et Misenum, nec non I rime in sudatoriis , seu thermis , habentur diversa salia ι en uescendo quidem es- formari videntur; at vaporos acidi ex terra erumpentes , non meteor 'e tantum ea gignunt, uodo novo apud Phrsicos vocabulo idest, per sublimationem gigni dicuntur. Verum in Marmorito' nulli o terra peculiares aquei vapores em unt. nulla terrae riina est, non major prae communi calor , nullus h3drogeui .sulphurato , nullus mephitico , aut alteri cuique spiritui locus: meteorae tantum dissolvendo lapides sal neutrum, atque athalinum emoroscere cogunt. duid autem dissoluti lapides , quid athmospaera generando utrumque hoc sal conserant, facile non est decernere', quum experimenta in ipso loco ad hane abstrusiorem investigationem conficere mihi non licuerit. Falear etiam ea amplam instrumentorum supellectilem , et pissi eos, et chimicos peritissimos exquirere. Duao autem domi seri tentamina ad rem enucleandam per me poterant, aggressus sum . breviterquo exponam. Hrsi nempe chemicae satiscontem , et non satiscentem lapidem, nec non sal astalinum neutrumque subiiciendum duxi.
Ex hae autem mihi , et Nieolao covellio Chemiaei et Minoralogiae Prosessori, innotuit . - . . Liquefactum olim non salis nium lapidem , e M sp e ficum pondus est 2 , 818 , silicio , ferro , aere , alumini U, haliis , ae nauio oritatis constare. Nullum vero acidi muri sici , vel octoniel, vel sulphurici dedit indicium.
2. Fatiseentis iero lapidis , ac pene resoluti materies ita sale neutro, vel altatino abundat, in Paximam eius partem salia ipsa constituant: minima vero eiusdem sit cum non satiscente lapide naturae.
15쪽
3. Athalinum vero, quod in cryptis gignitur sal insol bili expoliatum substantia lapidea. 'subear nato Lalii, ac natrii, nee non sulphalo et h3dr Horato natrii taliique simul .
4. Neutrum tandem sal, quod sub dio in supersete, rimisque satisrentis lapidis gignitur, brdrochlorato uatrii ut plurimum exurgit: additis quinta sero totius salis parte ab h dr chlorato valli, es una eentesima a sulphato. natrii Laliiquo si
Hine meo judicio non dissiculier explieatur, .eur utrumque sal igni injectum absque crepitu evanescat; halio nempe , ac sulphato Lalii simul, et natrii, h1drocloratum nauit inficitur, et aqua destituRur. Qua de re notandum duco, me anno 13, 17 et 20 hujus saeculi', post vulcanicas eonflagrationes a Vese collegisse salmuriaticum , in quarum novissima clarissimus Dav1us halithrdrochloratum animadvertit. In disinanda salium a nobis chemico perpensorum indole, ae disserentia haud immorabor: cuique enim rectae considorauli patebit sal, quod in satiscento lapido per aetionem meteorarum in illa oriis gignitur, aikalinum per sa esse ; talo est enim quod in prima sua genesi , sive in eryptis, vo sub dio ad fi- lamentorum , aut byssi formam in rimis satiscentis lapidis o servatur , ut superius adnotavimus. M aikalino, vero neutrum sub dio evadere , quum pluviis, rorique subjectum, actost na um, ac sulphatum kalii , madoro resoluta, sero tota .ami sit; ideoque . in crustas sal muriaticum in copia praeponderante eoatinentes, madore ipso, vel pluviis ingruentibus convortitur Haec perspicua Ph7sicis erunt. At nodus adhue extrica dus in eo est, m nempe fiat ut iniseonda lapis acido hydr eblorieo , sulphurimi et carbonico cohaereaiΤ . . . Unde milla' . . Paulo insinus demonstrabimus lapides satis ado, perque Diuiliam by Corale
16쪽
madorem, aut excurrentes pluvias in sua elementa resolvi, aeseparari. Hoc in statu haec eadem elementa assinitates themi- eas , quibus pro sua indole pollent, exercere lenentur, si oe-
easio detur; et proinde acidum hydrochloricum, sulphuricum, vel ear nidum sibi consociare si in eorum venerit potestatem J tenentur, potisque sunt. Interroganti autem , unde Iapis in Mummoruo positus acidum h7droeli loricum , sulphnricum , et carbonicum accipiat , libenter adseram non a tellure, nee a pluviis pleraque salial praesertim muriatum , ae sulphatum in calcarea transvehentibus , provenire : is enim lapis montem constituit , vel monticulum eaeleris tamen soli partibus adjacentibus excelsiorem , humo plantisque destitutum. Non alia itaque superest via , quam ab athmosphaera illa repetendi. Quamvis autem locus mediterraneus sero sit, siquidem ,
ut dixi , quinque mille passibus a mari , triumque mille passuum a foro Vulcani remotus; nil vetat conjicero, illuc maris , et stagnorum salsorum , quibus amplissime circumdatur , vapores sal h drochloratum continentes , per ventos , nebulasque deseret ; acidum sulphuricum vero in minori copia ab erumpentibus jugiter in foro Vulcani , in Aniano , in loco , quem dieimns Pueiurassi, et alibi , vaporibus acido sulphuricoeommixtis , per nebulas , ac vapores pariter eo translatum ro-
Petendum esse videtur lJ. Nemo autem in dubium vertet ab ipsa athmosphaera satiscentem lapidem acidum carbonicum e ei pere. Non me latet Clarissimum Iosephum GAxene de re rustica, et physica optime meritum, experimenta in loco, quem Vulgo dicimus Pula di Molbetra quem abbas Fortis plusquam par est illustrem reddere incassum conatus esti instituisse, quibus b1M
ill Fide Breuiuesium de arido sulphuriso in foro Vulcani
17쪽
ehloratum natrii, ae nitratum Latii per suidiam Galvanteum i
ira tellurium diversariun lectulos discurrens, in aqua tam tiee elausa generari contendit, ope sit metallici per superincumbentis aggeris Iectulos excurrentis , et in aquam , hem tite in phiala vitrea conclusam, desinentis. Consulenda est bae de re ejus dissertatio in XIX Actorum Italicae Scientiarum Λmdemiae , Mutinae residentis, volumine. Quum autem doctrina haec unico experimento innitatur , an praeter omnem dubitalionis aleam sit, Pusicis determinandum relinquam. Verum ad observationes redeamus. Ut autem majori luce, quae dixi, quaeque exponenda adhuc sunt, inclarescant, superfluum sorsan Phrsi eis non videbitur hae de re exponere modum , quo liquefacti , combusti et exesi lapides satiscant, vel sola meteorarum ae lione , vel vaporibus calidioribus e terra erumpentibus adjuti. Mulla nos docuit Clarissimus Brei stachius hae de re, quae consulenda sunt; pauca addam, et brevissimo. Exterius ea parie madere incipiunt, qua vaporibus, et meteoris exponuntur; et madore pedetentim magis imbuti, pro di- erso caloris , quo aguntur , gradu , Vel gelu , colorem , ac texturam ocius , lardius immutant , ac dissolvuntur ; tum inclemcnta, quibus exurgunt, dividuntur . et pro diversa, qua pollent , specifica gravitato eadem madore, vel pluviis m chanice agentibus separantur. Id palam erit cuicumquo in f ro Vulcani, aut in loco , quem vulgo dicimus Piseia i , aut in thermis Inarimes , ubi vapores sat calidi exurgunt, inspicero dissolutos lapides libuerit; eos nompo licet inter se initio
similes , saliseentia lex turam , coloremque mulare : o duris molles, et serro, ut mollia corpora, permeabiles reddi: laudem argillae , et stat lactili siliceae aut calcareae, vel calci sulphaiae originem praebere deprehendet. Cristianus Fridericus Daniae Principes eximius historiae naturalis cultor , ac bonarum artium Maecenas singularis , unum horum saxorum satis nitum e soro Vulcani secum abstulit, in quo caloris, et textu-
18쪽
rae mutatio , ac mollities clare indieautur. Consulo hae de re Breislachium in elisto opere vol. 2, pag. 96, S. i. Lares δε- eo os s. Consule etiam clarissimum Virum Alexandrum do Humboldi in opero do Vulcanis Amerigae meridio ualis. Quodestius ac .vehementer vapores thermarum metooris conjuncti in liquefaelis eombustis , exesisque lapidibus esticiunt, id lenti sime molae nihleorae in iisdem praestant. Nedum enim eas mo-ehanire , sed et chemiee in lapides, terrasque agere notum est Phrsicis. ΦQui autem hujuseemodi fiant mutationes , uno principio a Clarissimo viro Equite taupbrio Davyo , Regiae Scientiarum Aeademiao Londinensis Praeside amplissimo , et chrmicorum hujus aevi facito Principe, nobis indicato , Iuculentissimo e plicabitur. Ea enim dissertationo do Termis Oeensibus, quao juris pabiles erit iu 2' Actorum hujus nostrae Academiae volumine , nos ducuit aquao inlidae vapores silicem dissolvere, serrumque. En oerae genesis iuxa Davyum , en texturae , en coloris , en duritiei mutationes in lapidibus madoro, et calora perfusis, ac latrarentibus i Eu stat lactites sili ad thyaliles portlaur l, en argilla, en lapis alumini serus , en calearius, en magnesiacus lapis . caeteraque quao tu locis vapores calidos alicui spiritui immixtos , vel puros exhalantibus observari solent: nempe resolutis in sua principia , ope aquae , et caloris lapidibus, eadem causa , MM nempe mechantee agente, pro dive sa qua illa gaudent, speessica gravitate, diversa in Ioea, ubi lacultas detur , trasseruntur , et eumulantur. cra autem est athmosphaerae nostrae indoles, ut ealor aestivus permaximus sit, iis praesertim in locis, quae circa Puteolos ad meridiem spectant, nullaque leguntur umbra gr dum nempo quadragosimumquintum in Beaumuriano Therm metro aestivis mensibus , horisque meridianis, in lapidibus non raro observavimus ; quod nedum solis radiis, verum etiam i doli terrae forsan tribuendum est. Hoc adnotandum duxi, ut
19쪽
si quid eatori in lapidum deeompositione tribuendum sit, ea-Iorem ipsum deficere in iis, quae describenda mihi sunt. --mo suspicetur.
Quibus animadversis, ut clarius innotescat actio meteoraram in liquefactos, combustos , exes quo lapides huius regi nis . haec reserenda esse opinor praeter recensita. 1. Mohyem Gaurum penes viam , quae ab aedicula S. Angeli Cumas versus ducit, in rupibus circa medietatem suae altitudinis positis, acervum scoriarum,' et thermantidis pulverulentae vulgo Pu mesana 3 rubro colore perfusum continere; ponderosiores ab tamen liquefacti lapides in eo non desunt; non desunt et pu- mires , et aliqua tophi frusta inter scorias dispersa repertu turr circa quae notandum est. 2. Qui lapides, quaeve scoriae rubro micant colore, si frangantur , interius ut plurimum dialutum , aut a rubro divorsum , exhibero colorem. s. Tophus autem , quo integer Gaurus constat, etiam in locis, ubi maxime satiscit, favescentem retinet nativum colorem ; nunquam rubrum exhibet. Nonnulla autem hujuscemodi tophi fragmenta intor rufiras scorias posita , et in medio earum sepulta, rubrum prae se serunt in superficio eviorem, ea parte aliquando exempla , qua intortoribus lapidibus , aut terrae ineumbunt. Clarissimus Broistachius de hoc acervo loquens , hare habet u Au, rethri oecidental du erathro idu Gaurus ) au commen ment, du ehemin, qui do S. Ange va vera Cumus, on volt un grandi , terrein Guveri do seories pore es , ct leghres commo tes, ponees, fur les quelles.sleurit te ear nate do foudo. Laur, siluation . la sursace du sol , et leur aspect de staicheurv peuvent induiro h emiro qu' elles Ont dines la des par uno
v eruption du Monte nuovo, At qui modo unicus ea in regiono occurit Moriarum acervus t is ipso est, quem Broiulichius notavit in , rubro sat ubrido emirat colore , quo carebat eerte eo tempore, quo scripsit
Clarissimus vir, qui insolitum colorem pro sua diligentia n.
20쪽
tasset; et hic ille idem Mervus est . in quo natesimi carbon rein morescere observatur. Color iisque rubrus novus in acedivo est, et a lapidum satiscentia , meteoris in eos agentibus, unice derivandus , quum niali e terra erumpant vapores, nullius ibi locus majori prae communi gaudeat calore , nullum mephitis observetur indicium , aut udrogenis , sulphurisque
Liceat mihi hac de re adnotare similem rubrorum lapidum acerom reperiri in via , quao a plano interiori eratoris campisione dicti, ad S. Angeli aediculam in vertice septemtri nati positam ducit; 'quod meo judicio demonstrat non ab re
et attonibos Montis novi, alteriusque ignivomi montis, acervos illos repetendos ; nam si exterius advenissent, intus, et in externa montis' superficie simul consistero nequirent rubrae scin
Hao , lapidesque rubri, quin hinc indo occurrerent per totum, a vertice usque ad medietatem , spatium. Quum autem nullus in hoc spatio lapis , rubro eolore perfusus reperiatur , juv at hinc potius ab ipso monte Gauro eas repotero : arsit enim olim locus, et montem inauom , ut Iuvenalis canit, seu intus vacuum edidit; arsere post ipsum nonnullae ejus partes , ut in Vesevo accidit , et scoriis , pumicibus , et tophi erustis seipsas tractu temporis obruhre. Sed o divortieulo in viam re
Me novum est in ea regione satiscentes nonnullos lapides olim liquesaetos , mei rarum actioni expositos , rubrum pedetentim induere colorem. Si quis civis Puteolani , mi nomen Ferr oli , hortum visere sataget , is reperiet satiscentos lapides olim liquefactos exterius album acquirere colorem, qui tractu temporis , si aggere leviter cooperiantur, rubri evadunt, et progrediente satiscentia in octrao speciem toti immutantur; quae venumdatur, quum rimis aedificiorum obstrueqdis quam maxime idonea sit; et picturae , qua subtilior est, inserviat. Eadem oebra presectior quidem, et magis attenuata Inarime h