Commentationes Societatis regiae scientiarum Gottingensis...

91쪽

ad melleam suauitatem. Verum quod maxime in caussa est, cur e rum equidem accedere nolim sententiae, qui e nostra planta sacchain risera potum Indonim sinum esse credunt est, quod nemo recentior

mi in sui cinn,ialami, i darit, una line graciles fuit nec valde

speculentae. Nec Rumphius unquam audiuit in India, exprimi unis radicibus vel arundinum vel arborum succum dulcem et potabi Veteres Indi, si nostram nouissent plantam, siti' ulla dubit time sic a d shqrum expression e scapo vel invico, euius -- Olla spongiosa humore in plana, ut commotis exsugi possit. At qui contendere vellet veteres etiam hac in re temere deceptos esse a. peregrinatoribus salsoque existimasse, inesse radicibus humorem, qui e trunco exprimebatur, is quibus rationibus reselli possit non video. Quin etiam ham vivio, posset Mi ruri eo quod itumphius. qui certe quidquid ad sacchari naturam, staturam formamque perti net, cognitum satis et perspectum habuit, arbitratus est, sat charistipites maxima ex parte ad terram inclinantes veI procumbente pro rial baeis suisse habitos a veteribui . Quae sententia vel eo compresia, tur, quod stipites terrae vel radicibus propiores maximam si i eo

piam continent, id in suis exis elatione RauWolfi D Hismi que conflati

92쪽

Posset haud parum deesse videri commentationi meae, si salis masti vi de veterum saccham sententiam praetermitterem, quae compluribus viris doctis probata est. la Hilui multis vobis variisque rationibus euincere conatus est, esse illud saecliarum idem quod

ehar,nambu hodiernum Indorum i et Tabaxi Persarum vel Arabum. Nolo equidem omnia viri argumenta ab aliis saepe niuriero spetita huc referre, sed paucis rem finiam. Cum mihi, quod memini, nunquam contigit videre si hanim mamsu, neque illud nostra mem ria in orbem nostrum adsertur, Λ ea teneamus necesse est quae de eo litteris tradiderunt ii, qui in India fuere et Tabola saepe M. legenterque viderunti Arbor, in qua gignitur, vocatur botanteis Arundo iambus, quae

in India satis frequens est. Inter singula internodia liquor dulcis neratur, crassus, veluti amylum congestum et simili candore interdum multus, nonnunquam vero perpaucus. Neque omnes arbores linius generis istum humorem exsudant sed eae tantum quo sertii aga. BetecaIa et pars prouinciae Malabar dictae, quam ob caussam complures de arbore aut arundine quidem multa, nulla dassecharo eius tradiderunt Liquor iste concretus interdum nigricans. interdum einereus inuenitur sed non ideo improlvitur Ex medi- eorum tum Indorum, tum Arithum , Persarum et Turcarum testim nio Tahaxi internis et externis coia uenit ardoribus, tum etiam hili sis febribus et dylenteriis. Tempore Garciae ab Orto, evius ipsis verbis adhuc usus sum hocce alnixi argento contra earum erat Nomensum ma insu idem est quod saccharum de mam , quoniam Indi arundines sue ramos arboris illud proserentos inambu vocant.

Triuisis seu Taba ad ita enim nomen legitur apud basis, O qui

93쪽

eulo nono post Christum natum vixit, e lingua Persica derivat Piso, quo tu lapidescem designari vult, arcia vero homo -um inis retatur. Iam de Salmas sententis, quam valde verisimilem esse noti inficior. Est enim Tabaxir humor in argndinibus maximae procerit in guinnuum modo sponte eo restens dicitur etiam dulcis et . x ad mω- Plinii saccharum, ita solani medicinam utilia. minen sitear vetustissimo iam tempore ab Indis huius arundinis suem inditum videtur, quod recentior .etas tribuit expressis sacchariseras plantae nostrae succo, quoniam is ignis ope condensatus ad similia ludinem saeclum, inbu accedere videbatur. Sunt etiam arunditissm inbu adolescentes praeditae medulla spongiosa et liquida quam vulgus ob saporem gratum avide exsugit. Verum tamen rationes lane grauissimae obmini, quo minus ad Salmasii sententiam accedere possimus Primum enim quod arundo' ambus magnae proceritatis arbor est ita ut nauigia inde strui possint, id quidem argumentum nullum est. Icilicet nulla ratione potest probari arundinem, squa Solino et Dioscoridi sermo est, esse eandem plantam unde his

ψει semiarum collectum dicitur; iniano sinus expressis verbis dicit. ex radicibus huius arundinis expressus Indos suecum ad potum ea

ti,tanici recentiores itemque peregrinatores, qui arborem optime n nint et auctoritate maxime valent, negant, posse succum elici ex

iudicibus dulcem et potabilem. Qui ex veheribus arundinum Indi . earum suceique ex iis exprimendi mentionem secenant, sacellarum

nusquam nominarunt. contrario qui saccharum nominatim om- memorarunt, ii ne verbesum quidem de succi expressione addiderunt.

Deinde etsi laecus plantae iunioris dulci atque grato sapore est, a mea lacrimae, quae exsudantur iuxta internodia et conden tur Visolis in duritiem is sinii litudinem purei et athi ita saltem visum est Pisoni , dulcedinem habent nullam omniarii, sed potius saporem p

94쪽

euliarem, paululum adstringentem et horis usti aemulum. uam ob rem Rivnphius m qui Tabaxi laepius in India gustauit dulce.

dinem se huliani gustu depresimulisse, quin etiam T. ixit multi piis jus ad similibidinem amni , quani sacellari vel silis amedere asse ratimesque quaecunque res sierit si vinam veterim, Mite Mneque Graecis neque iatinis proris,ognita, neque ire se milesiis.

ad medicinam tantum utilis suit. Neque enim unquam ni iam ad cibos eondiendos , ad bellaria et ad fructus seruandos adhibitam Iegumus dulcedinem, praeter mel, quo omne genus pomi atque adeo

laniabantur H Etiam mediis vereres mila linentis, quo mimis

g. 86. Arundinea mktribu adole. stentes medulla leui spongiosa et lia ouida non adeo sarm ut viilgares ean-- α 1ariserae resertae sunt, quam Hagus gratisporis gratis avide exsuit. - At ubi arundines hae proceris C annosae factae fuerint, liquoris contenti substantia. olor, sapor et eff-oeia mutatur ficu in nuce Oeo adis ulta etiam seri videmus atque pati la-Hm protruditur bras ei iuxta interis Vi lis eoa latur, ae initari mihi. albi indurescit mox natiuae ui

uitatu expera sim peculiarem ει

rem cum parua aemulum, aequirit et vocatur apud indigenis Saeear. Mambu Qui quo le-vloe . albit licior et glabrior eo praeis

tio a quo magis irraequalia atqueri rei eoloK euadit eo vilior habetur.

arboris .em vetustiores sint aliquoi ere eateis in testate obducuntur,

saltem quod in m in reperi et gustaui nullam ex libebat dulcedinem, magisque amylum reserelast reii inquam si harum. - - Neque nisquam quis audiuit neque ex Bani hoea neque ex aliis arborum radicibus duucem ac potabilem exprimi siccum.

Diam ossiua ad letum p. 72. si harum abaxir, inquit parum a modum, aliquando etiam nihil omnii , duleedinis habet.. columina lib. . e. ror Illud Ina

tum praeeipiendum existimaui nullumes gentis pomi quod non posTit melli seruari ita testi eam sit irae res in te dum armorantibus salutaris. censeo caetri

cons. Apicii lib. I. ap. 8 ut e mea

sine sile quoui tempore snt

95쪽

nnimas essent ingrata, mel admiscebanti Atqui vel hine emel vid tur, nondum si saecliarum nostrum notum filisse, quod sne controversit eommodius ad cibos et ad medisnam adhibetur. Verum qui . dem est pleraque o,ndimenta prius ad medicinam adhibita, et indasaepe post longum temporis interuallum, artem coquinariam esse traducta. Hoc modo spiritus vini vel frumenti satis diu ad solami dicium inmmendatus est ni ne aqua vitae ita etiam ea opotus tanqivini mellitana innotuit, uti quoquo Nicotiana et multas

res aliae, quae iam ad mensam im luxum et sum quotidianiam in semuiunt. Citria etiam mala ero admodum venerunt in sum cibarium

Romanis et vulgo edulia non fuerunt. Curram malam, inquit Plinius, O non ανα -- - - ad Onusum, et reponetatur eum vestibus in areis odoris gratia. ρ Neque spiam apud Apicium crumorum sus in condimentis oecurrit, quae nostra memoria adeo ad cibos necessaria sunt, ut coquis nostris tota ars haereat, si sortera sideriintur. Posses itaque suspicari notum quidem isse sacellanim. atque iam mi mediesnam, sed nondum ad cibos esse adhibitum. At

cum veteres potum ad quem antea me vulgare in usu uerat ex melle aereo, quod hodie manna vocatur, consecerunt. Q quidni

etiam eodem modo saecliarem tentassent ris enim nondum habu mini saecliarum penitus desaecatum, tamen saporem vel saechari impuri gratiorem esse quam mannae istius Mus sae, palam est. N que verisimile est veteres saccham si uillent abstinuisse propter diuitatem, eum adem nihil peperi: erunt in condituris onficiendis in .istum Oncillanduin piper, veri, gratia quam plurimo veniebat

et pondere emebatur ut aurum vel argentum, nitri lominus ius usus adeo placuit, ut omnium aromatum vulgatissimum fuerit, o nec

apud Apicium in sexcentis patinis vix unquam desit. Ergo im tum sit Graecis atque Latinis simiarum obtaim.

96쪽

sTRUCTURA VI ET SECUN

ut d si massim humanis , Ilarum qua eonstitutione et fabrica

naturali aut quaedam clam Uhlic Enre municare promittam, nemo integram huius memorabilis parcis fultoriam expectare labet,

Fini tam exacte concinne et ad natim exemida perpulesii ex. aiatam dederunt lustres in arte viri, wiLHRLmvs Nooa

vvs Arioirmi indefessiis natura et si eae inii tui ista tor, staliique nil antiquioris tum recentiores aeui tores non

ine a mari uisa 4 gravidi

97쪽

laeelebre et Frequens rerum usus et insignis uorum vel seeundi nam numerus, quem cernere mihi limit, tantam obseruationum tapiam soministrisu, Vt collectis alimrum amistativitibus, et do--monibus et oin mes comparati , siaue intelligerem superesse adhue unam alteramque particulam quae meis aliquantisper illustrari posset obseruationidiis. Non de varietatibus secundinarum aliisque e isto naturae tramito Mnmitibus momentis quorum alia occasone mentionem es D nunc sermo est, sed de frequentiore et constantiore lege, quam in plurimis natura sequitur holninibus. desumtae sum annotationes, cum publico nunc communicandae. Quod integram ver sinundam siue secundinarum, quo nomine omnes, placentam funem et velamenta intelligunt. compagem attinet. re ma niueivtudinis Dicentis quoad ambitum et Gallitiem ratione longitudiatis 1μηkuli eiust e luestrassitiei, laevitatis vel in nodor ει emianentias dispositae structu se vasorum umbili alium numeri et eoisitionis velamentorem annotanda et dicenda occurrunt omnino postulant ut

pauca lane momenta, nemine hucusque tacta praemittantur quae int grum ouum, partu maturo et persecto Hisum eo iniunt.

g. 3.

semper sane miratus sum in tanto aeui nostri ardore et eupuditate nonas sententias, laypotheses experimenta et obseruationes eruditis osserendi quae in tanta viricomiorum frequentia, ausemento, et ad colligendas litterarum et obseruationum vias idonea institutione eo sinitus et e modius eongeri atque obtineri poterant, pati eas tantummodo extara descriptas obseruationes debita fide, conscientia, dexteritate et ad locupletandam scientiam anatomico-obis a stere,' unt. . r. ρ c ube T. IV. p. v.

98쪽

stetriciam apta ratione concinnatas demirabili sane hominis parta mistegro no i e silvis et nondum disruptis velamentis, nec usus tiquorea ii peracto. Equidem non ignoro, hinc inde occurrere notatos eiusmodi partus multum vero abest ut autores ad illa momenta attentionem suam direxissent, quae scitu cognituque maxime nece sauia fuissent.

Tres mihi tantum inter plus quam Coo humanos partus, quos cernere et obseruare licuit, Occurrerunt casus ubi foetus otio integro, illaesisque velamentis in lucem editus est Semel hoc spectaculum vidi rure in semina, quae percipiendis frugibus dedita sub sine sere gestationis prolapsu teri grauidi Tigebatur, et bis ab illo tempore egregiam talem obseruationem visu dignam in nosocomi roperiret tui. Non nisi sub quibusdam tantum conditionibus hic insolitus et molestus partus, nam propter subitam placentae ab utero solutionem et inde pendentem haemorrhagiam periculo minime caret, conti gere potest, quae in omnibus liis seminis aderant; a a Peluis debet esse ampla et in omnibus partibus iustae consti 'mationis, mensurae , et minimae deformitatis expers b Foetus esse debet mediocris magnitudinis . librarum pondus vix attingens, multoque minus superans, et caput, insante caeterum bene sto, naturalem magnitudinem excedere minime debeti e Omnes tres personae iam aliquoties pepererant, hinc, qua uis contrarium non absolute sustinerem, credendum est, in primiparis raro eiusmodi partum locum habere posse; d Partus cum praeceps esse soleat requirit, ut vehemens aliqua causa occasionalis, cum propriam teri ipsius contractionem

augeat,

99쪽

augeat, quod in priore casu ineri prolapsi molesta tenso, aut adris accessus effecit, tum adiuuantem et voluntariam conatum

. tum musculorum stimulet: In pinna obseruatione procul dubi ad os ei labor in colaltercatione et ira.

In omnibias cum partus una eademque ratione contingeret, pri ter ea, quae ad nostram praecipue scopum pertinent, phaenomerui eiusdem breui sermone complectar. Subit incepti dolore sne n tabili interuallo sese insequebantur, hinc, cum ad seminam ruri a cederem, iam notabilem velamentorum vesicam, ex orificio teri promisam vidi, et immo fi horae temporis spatium partus negotium abs.lutum est. Ab initio partiis ne guttulam'ssidem sanguinis exere. uerunt cum vero inter celerrimos sortissimosque dolores vltima oui pans cum placenta eliminaretur, copiosus cruor simul excretus est. haemorrhagiae uteri periculosae similis, it autem disparuit per

eulum eum ves siceurrente inquilina visi e intractionis vi. His ministrata abdominis compressione matricis adstrinamir is adiuuar tu, Misubiis iacturari ediretur. ouo integro nune extra uterum eomparente, et debita encheu resi ab obstetricatore excepto, ad diuersa sana respiciendum erat m menta. Conditio his egri nempe oui mis--MMU Diti clatu Uipum it, quo ii amnii in tali eas sincere obtinendi nulloque allo liquido remixti habitur foetus velamentis adhue inelusus, quoad, tum, lactionis, si da illa Ulai quidquani stanniam sic t rati

nem, et Q. M

100쪽

In primo exsi lam propter lacua sumisolentem quam obuisti prolapsum, ad quem facto partu omnis attentio dirigenda erat. pauca institui potuerunt pericula: oui integri voltime fuit paruum. eum mox orfice ad protrahendum laetum, cuius motum per vel

inenta distincte vult, mim aperiretur, emari liquor et pondere e Horari non potuit. Consilium tamen ab illo tempore aprum est pluis experiri si talis unquam partus milii rursis Oeeumret, quod

s. s.

Ihua unius anni spatium eum dimidio in nos opso binae sein Me quae iam aliquoties pepererant, circa medium noui mensis par. tum miliebantur smilis conditionis. Qua integra antequam aperta

essenti pondere explorata, alteriam 8 libras cum vnciis dua hus alitiarum 8 Iibras eum seniisse grauia 'ueniebantur laetuum quilibet

erat aequalis s libranimiam dimidia, secundina ii libr. liquoris: Amnii puri, nullo alio liquido inquinati alterum ouum emi, ei. binis libr. eum dualius variis, alterum 1 libr. α situm Aeruum antequam binae exteri os tunicae remous

rentur propter opacitatem cernere et diiudicare non potui vividisis mam autem laetuum uiuo tilla illismo oui agitationem mecum vid runt auditores in nosoLOmI tunc Prdelentes.s Cum in tanta insantum alacritate nullum subesset vitae pertieulum, nisi statim respirationem inciperent, cupidus sui per aIiquod temporis momenta Letus suis habitaculis aditu inclusos et iah tu ire amni natantes contemplandi obseruandique Sesti ne iii . . que lethos tunicis oui externis chorio nempe laevia media, uni annem eidem ectorio langoso, ut per amnion pellucidius paullo quam