Jo. Frederici Cartheuser medicinæ doctoris ejusdemque in Regiâ Academ. Viadrinâ Prof. Publ. Ordinarii Fundamenta Materiæ Medicæ tam generalis tam specialis, in usum Academicum conscripta. Tomus primus

271쪽

Acidulo-Dulcibus. 2 9 invicem subeant arctiorem , aliae obiter duntaxat reliquis misceantur. Copiosiphlegmatis praesentia tam manifesta est, ut nulla prorsiis probatione indigeat :Partes salinae acidae ex Odore, sapore, CLfervescentia cum additis at calicis, aliisque observationibus & experimentis vulgaribus patent luculentis lin e , & duplicis generis sunt , aliae videlicet cra ae , grabcs, tartareae , aliae subtiles , mobiles atque spiritu uae. Quando acetum , praesertim vini, quod praestantius est, ecucurbita , arenae imposita , destillatur primo , leniori ignis gradu adhibito , liquor transcendit tenerrimus , ac mobilis simus , qui linguae & naribus penetrantem quidem , ast simul spiritu ostam , frib tilem, ac giatam aciditatem in primit. Hunc postea sequitur phlegma ,& in cucurbita grave & ingratum acidum tartare Una remanet, quod, admoto etiam forti ignis gradu , aegerrinae in cucurbita ascendit, & in retorta igitur , si vulgare acetum d c stillatum , quod praecedente tamen liquore acidulo spirituoso medicavirtute longe inferius reperitur , elicerae velimus, novete destillationi subjiciendum

est. Evocato prorsus ex retorta ac Cto,

graviori perucido , magma relinquitur crassum , nigrum , empyrcumaticum

272쪽

1 1 o Sect. IV De Acidis. quo , substrato igne fortissimo, successive

liquor acidus , empyreilmaticus, foetidus , laiademque oleum expelli, J ex nigris foecibus , ita crucabulo postea seor sim combustis, sal alcati fixum, quod severioris demum Vulcani tortura e terra , oleo , & acido , comparative gravi insimo , genitum fuit, aqua extrahi potest. g. III. Partes oleos o unguinosae crassiores non tantum ex descripta magmatis destillatione , sed clare pariter ex supra allegara s cap. l. f. 3. ) aceti corruptione cognoscuntur: Nec desunt quoque Varia. argumenta practica , quae subtilis atque

spirituosi principii inflammabilis misce-lam abunde confirmant. Viride aeri S V.

g. , saccharum saturni, & vitriolum mar-riS, cum aceto parata , & destillationi,

vel per se , vel addito pauxillo olei vitrioli, in retorta subiecta , subtilissimum

spiritum acidum transmittunt, qui ita ramen tenerrimis particulis inflammabilibus retinxtus est , ut, spiritus vini instar , accendi possit sa). Et terra foliata tartari , quae ex sale tartari fixo , & aceto paratur , den uo destruitur, quando a) Coni Boer nave in Chinaiae T. II. Pro

273쪽

igni intensiori in retorta committitur: Ascendunt vapores nebulosi, qui, in recipiente collecti, subtilem tartari spiri tum aemulantur, & ssimul oleum verum , flavum , grati odoris , quanquam exigua admodum quantitate, expellitur. Notum praeterea est , ex vino generoso & valde spirituoso acetum generari praestanti US, idemque evadere optimum si vino acesse centi pauxillum spiritus vini sensim addatur : Immo notum est , acet Um , corruptioni proximum , spiritus vini , ara I contusi sinapi seminis additione conservari , & iam corruptum quodammodis laudato adminiculo ad pristinam integritatem reduci.

Qiuanquam acetum vile omnino at-que vulgare liquidum sit , locum nihilo

ictus, praesertim , sit purum, subtile, de e T . vino generoso enatum fuerit, inter medicamenta praestantis sima tuetur, & reliquis, acidis vegetabilibus crufii si longe praela 'rendum Cit, quoniam , ob subtilem , mobilem atque spirituosam suam indolem , non tantum temperantibus, restigeranti-bUS, .ant Orgasticis,anti putredinosis, liure ljcis, sed diaphoreticis quoque, quin sindo xj feris , viribus donatum invenitur. LO δε-

274쪽

r i Se Z. III. De Acidisgius proinde medicus ejusdem usus patet.

cu timo ad aegritudinum plerarumque curationem extendi potest ; uti hoc ex elogio BOERHΑAVII, quod totum Capropter huc transferre consultum duco ,

clati his constabit: is Acetum , scribit caὶ , D sal volatilis, oleo sus, acidus est oleuinio enim ejus sub macilento acido tenui re- ,, conditum latet. . . Haec vero compositi Odi, admodum utilis est, quoniam putredini, ,, humoribus animalium adeo communi: adeo periculosae, adversa, interim oleo si,, adunati m 1tificatione minus acris habe-M tur. Simul adeo penetrabilis liquor hic est , ut sine partium secessu diversa i rum , per densissima sola transeat quam α, expeditissime , vitibus intactis , imo δί

ο totum fere per corpuS humanum , pau-a, cissima forte vascula exceperis, liberen meabilis est, indeque in plurima vasaa, poterit disti ibui , ibidemque exercere 'ν Vise, , quas possidet proprias , in prirnis

ιν excitatas vitali motu , de calore natu-D rali. Q iiii & permisceri se patii ur faci- , te cum Omni genere humorum corpori S , nostri noto , ne Olea quidem excepzris ;,, hac igitur tenuitate , & permiscit, lita- ,, te sua jn corpore nostro plurima p2r-

,, ficit. Refrigerandi vim h ibet eximiam ,

275쪽

Abidulo-Dulcibus. 2Jy is quoties febris oritur stimulo acrioris,a bilis, at calescentia salis, aut putridit: nati in corpore humano , & a morsu ve-a: ne nato ferarum , si1tim δc hinc oriun- ,, dam sedans. Unde & Dioscorides S i Hippocrates , POsca , Vel Oxycrato , M inprimis mellis admissu mitificato , adi, haec mala nihil reliquerunt commenda D tius, Chirurgi autem ad externae mala , α Erysii petatum , Phlegmones , putrido νγ rum ulcerum , nihil quid qua D cogno-

ον verunt pulchrius. Mortuique curando,, virulentorum aliud non est Posca effica , cius , eximio in rabie canina exemplo, ,, Ebrietati adeo quidem adversa , ut , , , quum spiritus vini fermentatilius uni- ,, cum fere si , temulentiam quod conci- D tat, aceti spiritus eandem jam citam ,, domet. Imo vero somno lue vinoque

,, sepultus ex abusa spirituum , ingestora excitatur aceto. Hinc nervis ipsis et ira oendis , movendisque spiritibus vix,, aliud aptius. Debilibus , languentibus , ,, lethargicis, soporosis, syncopticis , vo-

, miti ruientibiis, i 11cassum stepe fucurrereia conatus per artificiosissima Chemiaei producta , summum tandem ab aceto, naribus , orique adhibito , vel in ven- B trieulum ingesto , auxilium impetravi. Quin etiam , quot loli credent ex pei

276쪽

D ti, convulsiis. hypochondriacis, hyste is ricis, prodesse saepius memini. Jure ideon Hippocrates Λ Galenus & splenicis ,, laudabant. Ad putredinem veram hu-ra morum , corruptionem mortiferam ,

D gangraenosos reptatus adeo prodest, ut is nihil habeat simile ; quod expertus pa- ,, iam eloquor. Quid autem verbis opus 'o Nonne, aestuantissimo fervore autumis ni incan descente , & putredinis inten- D tante Saniem , caro , cruorve , copiosis: perfusa aceto , sincera servantur 3 sed σν attenuandi virtutem quoque , pace alia, ter sentientium, aceti virtutibus accen-

,, seo : si enim tepefactum cruori immisse γγ cetur, ejusdem ve sero , diluit ea , non cogit , nec generat hac admistione po-i, lypos, sed sua vites resolvit coagulata. a, In acutis ideo febribus , in ardentium 1, febrium immanitate , in peste , Variolis,

i, morbillis, similibusque malis, ubi fidat, Anato me toties coagulata, repperit,ar ac tum remedium summum , ubi alcaii-υ ni, volatiles, sales, tam infausto even- tu, adhibentur ; quia acri stimulo vel ora citatem , & natam inde densitatem,a adaugent. Videte salis volatilis oleo si , ,, si non autorem , laudatorem utique su- piemum , clarissimum Franci cum dei, te Boe Sulvium. Quonam pro phylactico i

277쪽

es Acidulo-Dulcibus. 2ssin fretus , peste aegros securus invisit; A-

is ceto ad unciam unam, alteramve, prius v epoto tutus. Testatus etiam omissi se-

D mel culpam dolore statim nato capitis D luisse. Sudoriferum certius , efficacius- que ignoramus ; quum acetum dilura tum , aut merum , si potatur , quam D maxime sudores propellat, etiam in D peste maximeque malignis in morbis , M ubi alia vix respondent. 8 c. g. V.

Acetum vel per se, vel, quod praestat,

aqua dilutum , aut melle nonnihil tem peratum , ad unum alterumve cochlear, interne exhibetur , & commode paritermixturis aquosis , etsi hic propinandi

modus nondum ubique inter medicos invaluerit , miscetur. Externe in syncope, affectibus soporosis, & a poplexi a sanguinea naribus admovetur , & epithema ta humida , fronti , temporibus , parti bus gangraenosiis , spha celo sis , vel morsu laesis aut pumstura ab animalibus rabidis

ac Venenatis, praevia plerumque in casibus posterioribus Darificatione, applicanda, nec minus gargarismata refrigerantia , & emplastra vesicatoria ac rubefacientia , quae posteriora membris paralyticis saepe cum insigni emolumento imponunxur , ingreditur. .

278쪽

2.36 Secti. III. De Acidiaeg. VI. TARTAR Us V1N1 CRUDUs tam purior , albicans , splendens, quam impurior rubellus Tari re) Rother und eisper ἐν instein , non externa quidem

forma ac consistentia , natura tamen

principiis , si inflammabile spirittiosum

exceperis , adeo acetum aemulatur, udacetum tartarus fluidus , & tartarus iacetum siccum vocari mereatur. Nascitur in

Vinis , praesertim Rhenanis , aliisque, acore eminentiori praeditis, & successii vec partibus terreis , ole o- mucilagineis , re-Winosis , & salinis acidalis , doliorum lateribus adhaerentibus , concrescit. Partes salinae acidulae , terreis tenerioribus sociatae , aqua ebulliente facile solvuntur , CX trahuntur, S , praemisia lixivii fili ratiolae δέ evaporatione , ad formam solidam , siccam , & non niti l crystallinam rediguntur ; inflarum abiles guminosae, resita Osce , & oleo far autem, de tonatione cumiailro , & destillatione sicca optime demonstrantur. In tartaro splendente albo major salis essentialis aciduli, minor sub stantiae gum meo resinoso oleo se , in ra- bello vero major substantiae olim me resinoso oleo ae, minor fatis aciduli qua in titas haeret.

279쪽

se Acidulo-Dulcibus. 2379. VII. Tartarus crudus per se rarissime in usum medicum trahitur, sed ejus loco separatum fal essentiale , cujus teneri Orportio sic dictum Cremorem , crassior G - allos tartari constinuit, inter pul Veres , potiunculas , de infusa a quo a atque vino a recipitur. In aqua fervida prompte, in tepida lente hoc concretum terreo

salinum solvitur, in frigida solutionem plane respuit , niti, tenerrime pulveri satum , diutius in ea relinquatur. Egregium medicamentum est, quod alvum leniter stimulando , blande sub ducit & singulas vires reliquas acidulis sele stioribus adscriptas, in morbi S an tea allegatis exerit. Sal aceto sellae virtute prope imo dum superat , dissicilius tamen , quam illud , in vehiculis solvitur ,& majorem sub assumptione nauseam creat. Datur a granis aliquot ad scrupulum unum , immo drachmam semissem.

280쪽

Σ18 Sect . III. De Acidis CAPUT VII De sero lactris

SE R Π M LAc Tis , Petit-Lait Molo en Vade e ,) in genere in dulae &lum distinguitur : Acidulum, de quo

unice hoc loco sermo erit , vel blanda ,& spontanea fermentatione , Vel momentanea praecipitatione artificiali a reliquis partibus lactis separatur. Illud

paulo cradius est, & ideo rarius, & solummodo apud homines plebeios atque robustos , in usum medicum vocat Ur illoc autem longe gratius reperitur , & frequentius proinde adhibetur. Paratur autem sequenti modo : Lachi recenti tepefacto , vel leniter etiam ebullienti, succus citri , limoniorum , acetum Vini purum , aut sol urio pulpae tamar indorum , cum vino Rhenano facta , instillatur, vel pulveri fatae crγstalli aut cremor tartari tanta quantitate injiciuntur , ut lac promptum subeat coagulum , & pars butyraceo- caseosa crassior a sero segregetur. Deinde, elapsis tamen aliquot minutis , & vase nonnihil refrigerato , serum per linteum trajicitur , & sic a materiae terreo-mucida crassiori separatur. Quan-