장음표시 사용
51쪽
vel horologiorum loculorum elateriis conficiendis aptum expelluntur ι & t men colores tam subiti, mutat, ut nisi qui id saepius experientia competit, nemo tanturn temperaturae discrimen a tantilla excandescentiae differentia provenire posse suspicaretur . Hic vero, Pγrophile , in mentem subit , quod cum nupe CSeal prorum bonitatem in officina celeberrimi Artificis explorarem, is mihi isti ut modi unum ob lit quod etiamnum amrvo ut usitata de caelis temperandis Experimenta illi salsa viderent ut qui de iisdem ex hoc solo judicium faceret ; nam modi omnes, quibus Scalpra vulgo emolliri solent, in hoc nequi quam potuere ἔ Artifex ille ae alii istarum rerum periti , e chalybe Damasceno factum censebant , cujus in secando serro robur non sine aliqua admiratione expertus sum. Atqui peculiaris huius Scalpri indoles , an a Chalybis natura, acia tempe atura quam postea acceperit proficiscatur , nondum iliter petitos convenit : unus tamen cui ex instrumenta nautica conficiendi usu stequentior in
his res inquirendi contigit occasio , se huiusmodi chalybem facilis emollire
posse assirmat , nempe ex igne alio temporis articulo eximendo quam in communibus Scalpris emolliendis fieri consuevit. Iam veth quis novit quin in inultis aliis Experimentis circumstantiae ignobiles & neglectae plurimum ponstat , et ii ob desectum particularium observationum , quales a Philosophis Magneticis & Artificibus unius ejusdemque rei tractationi jugiter incumbentiabus fieri opportunum est , homines nondum , quanti sint momenti. intellexere' Vnam huiusce rei . de quidem luculentam instantiam accipe ; Multi, quos jucunda alborum fructiferarum cura exercet, quasdam cerasi propagines fructum eodem anno quo insitae fuerant tulisse admitabundi observarunt imb nos aliquas plantas tertio post inlutonem mense fructi fetas vidimus P quasdam verbrion ante annum subsequentem, etiamsi nec in surculis nee in stipitibus aliquod bonitatis discrimen appareret, cui dispar eventus attribuendus videretur: ideoque ut cerasi surculi vel ipso insitionis anno vel serius iste scant, plerique Hortulani rem incertam judicant. Tamen contingentibus ejusmodi Experimentis de quibus hactenus diit eruimus, vix accenseti meretur. Nam 1 non uno in inserendi Arte experientissimo accepi, Surculum cerasi eo ipso quo insitus fueritanno tard intacundum eme , modo prospiciatur ut a vegeta matte decerptus nodis floralibus sui vocant ὶ gemmescat ; sin vetb tantam sol iaceos sive sto decis obtineat , non ante secundam aestatem fructificaturum. Quod Hortulani vulgares non advertentes , eiusmodi surculorum tacunditatem temerὸ de immerito ad casum reserunt. Caeterum nodos sese in flores explicaturos ab iis quistondes tantum producent , non est dissicile dignoscere ; quippe illi grandiores. pleniores dc rotundiores sunt. hi depressiores , dc surculo arctias adhaerescunt. Et hujusmodi observationum gratia , Experimenta, quorum contingentia causis magis obviis deberi videtur, ab aliis occultiores incertitudum rationes habemtibus , sub prioris Differtationis exordio discriminavimus et quippe illa certiora reddi possunt , si ad circumstantias diligentius attendatur. Quanquam nec i ficiari ausim . quin eorum nonnulla quae nobis hactenus in posteriorum numero
collocanda videntur, acrior hominu blattiadc peritia ad ptimum genus alia quando Diuili do by COOste
52쪽
quando Uanscribat. Hoc Argumentum priusquam missum Acio, dicendum est. aliquid de virgula Divina seu potius Diuinatoria , cujus beneficio latentes m
taliorum venas detegi communis est multorum sententia. Nonnulli bifidum coryli ramusculum adhibent, utrumvis ejusdem cornu manu alteruti a tenente ἐὼ ii iurculum corylinum quem totum unico anno enatum quidam expetunt
euiusvis alterius ligni baculo alligantes , cam eo vice scipionis, pes locos quos Metallorum feraces suspicantur lento pallu obambulant ι & si sorte venae M tallicae institet int, aiunt indubitato indicio baculum sese uersiis ipsam incurvaturum. Quin etiam novi aliquos Metallis familiariter assuetos , qui quodnam Metallum in vena praecellat cognolei hinc posse asserunt , si vatiorum Metallorum frustula in eadem manu cum virgula successive teneantur e quippe simul ac illud quo vena potissmum abundat manui imponatur , fortius virgulam flecti quam si alia metalli species una cum ipsa in manu teneantur. Quid de arduo hoc Experimento statuendum sit , fateor me etiamnum ignorare. Etenim ipse Agricola , re serio perpensa , his verbis sententiam suam extulit; Metallicus igitur sinquit 9 quia eum virum bonum dc gravem esse volumus virgula incan- tata non utetur; quia rerum naturae petitum oc prudentem , sulcatam sibi usui. non en; sed ut supra dixi , habet naturalia venarum signa quae observat. So- lettissimus Lirchmia lib. de Arre Magnetica se hoe Experimentum cum Merallis fecisse testatur, sed nullo eventu; de venis Metallicis nihil loquit ut e Nobis
etiam rem tentantibus coram constantissimis eiusdem propugnatoribus , minime constitit virgulam vere sese incurvate vel versus Metallotum frusta ipsi su iacentia vel venas Metallicas . cum eam supra fodinas transferremus , e quibus tunc temporis glebae Metallicae eruebantur. E contra non contemnendi Α ehores dc inter eos conterraneus nostet Industrius Gasriel Plin, etsi in Chymicos aliquando iniquior , virgulae huic divinatoriae multam attribuunt a Be multi,
allas minime creduli , suavit is compertam sibi Experimenti veritatem asseruerunt. vir Nobilis non procul 1 plumbis inis Somerseitensibin degens, me silper illas sodinarum partes , quibus uenas Metallicas subeae sciebamus , unx
secum transeuntem , repente de ineurvatione virgulae admonuit , utique simulae venae Metallicae institerat , professus etiam manus suae motum nihil ad vi gulae flexionem contulisse ; verum aliquando sottius detentam tam vehementi uisu incurvatam fuisse, ut subit b rumperetur. Et, ut fidem suam mihi evinceret.
hisce auspiciis fretus magnos in novis fodinis apetiendis sumptus impendit; sed quo successu , nondum mihi significavit. Erant sane inter ipsos Metallurgos qui virgula huiusmodi uterent ut , alii autem ritu explodebant. Equidem unum est de hoc Experimento peculiariter notandum , nimirum qubd summi iptas propugnatores in quorundam hominum manibus non succedere fateantur, qu piam occulta quaedam utentis proprietas ut aiunt j vim bacilli inclinatoriam vincat dc inhibeat. Adde quod celeberrimus quidam Chymicus qui multa iselus ope praeter ea quae vulgo innotescunt explorasse profitetur, mihi serib ex fide sua afirmavit, certas esse horas minus propitias certorum Planetarum MConstellationum c quarum nomina non satis credentis memorim effugerunt
53쪽
regimini sublectas , in quibus virgula operationem suam non edet etiam in illis
manibus gestata,quae aliis ipsius incurvationem manifesto expetiun Iur. Caeterum de hoc Experimento idem mihi statuendum videtur , quod lententiam meam dπrebus quas nec praestacte rejicere audeo nec satis habeo exploratas interrogantiabus respondete consuevi, Illis qui easdem viderunt validius quam aliis suppetere fidei Argumentum. Nec vero Experimenta solummodo, Prophile, sed etiam Obusvationes m gna comitari potest continsentia , quod testatur insignis partium quoad numerum .magnitudinem, situm, figuram, dic. ab Anatomicis in unius corporis hum ni dissectione notata vatietas ; de quo sane multos errores tradidistent , ni si ex dissectionum frequentia perpetua & uni sotmia ab insolitis dc naturae erro tibus
dignoscere didicissent . interfui non ita piidem latronis juvenis & robusti di iasectioni , in quo inter alia binarum costarum intercapedinem crassa dc ossea su stantia impletam observavimus ; costarum dilatatio vel processus videbatur nec fractura vel casu quovis aliti otiunda. Eodem circiter tempote mihi privatae cadaveris humani di flectioni una cum doctis quibusdam vilis adesse contigit, ubi eorum unus, Anatomiae Prosessor, in nervo majori sorte a se discisso aliquid liquo iis rubicunditani conspexit, mihἱque admirabundus statim indicavit p Ego sanguinem esse ratus , , cultro prius ciuentato fibrosae ne i vi si abstantiae illitumis ille mox conjiciebam. Quare cultrum Anatomicum bene emungens neIvum illum in alio loco discidi, & simi litet aliam puri sanguinis guttam in medulla ejusdem ut antea observavi. Idem quoque alibi animadverxi , & iis qui aderam ostendi , quibus mirabile videbatur sanguinem cita enim existimabant 2 intr2 nervi substantiam eontineti ; quippe simile se unquam vidisse non meminerant quanquam me ideo minori afficit admiratione , quoniam in oculi bovini tunica Rerina cui Recentiores appellant in quae nil aliud eme videtur quam expansa nervi Optici medulla,venulas sanguine manifestb turgescentes s emel atque iterum ob iservavi.
In cadavere paulo supra memorato in quo eo stae duae irregularIter unitae conspiciebantur , ulterilis observavimus pulmonibus alioquin iis sanis ex altero latet e lobum supernumerarium obtigisse , caeteris adeo similem ut ipsum nisi explicato pulmone non dignoverimus. Et memini , cum pauid ante a Medicorum quorundam conventii rogatus privatae Dissectionis administrationi interessem , dc pulmones alias minime morsosi costis, multis in locis, ad nati a DParerent , tantum hac de re duorum eruditotum Anatomicorum qui aderantdlicrepabant observationes ut i hic se nunquam pulmones nisi admodum ema cidos thoraci alligatos vidisse profiteretur, ille se vix unquam cadaver morbo absumptum aperuisse diceret , in quo pulmones ita non adhaererent. Caeterum si apud juvenem de observationibus Venereis disieret e fas esset , sicile poteram Anatomicorum dissidium luculenta instantia coarguere, proposita nempe quae inter Scriptores agitatur de notis sive signis illibesae castitatis naturalibus controversia ; quippe hinc multi piae clati nominis Authores asserunt, se ratb vel in
una e pluribus puellis disiectis visum istorum signorum excidisse i illine viri inimii
54쪽
eximii & periti se easdem raro aut vix unquam in virginibus pudicitiae indubitatissimae reperisse pleno ore affirmant: & certe permirum est in re quae a sensus testimonio dependet homines sagaces & sobrios tam late dissidere , ut hic se rarissime aut nunquam in humano corpore conspexisse dicat quod alius te numquam non deprehendisse profitetur. Verum quandoquidem, drophile, hoc Argumentum a iuvene vel apud iuvenem tractari mii .us Artasse deceat, ea propter ad aliud sermonem transferam. Inter recentiorum se Iiptorum accurat issimos, agnoscis, opinor, viros Clarisi. D. D. Hari et .sir Hiramorum; hi tametsi in Tractatibus suis eximiis de Generatione , Ovum Gallinaceum sibi tanquarn. exemplar statuerint, cujus ex productionis modo& mutationibus aliorum animalium efformatio explicati possit nihilominus nos in Natutae Pullum generantis progress a quaedam quoad temporum periodos aliasque circumstantias licet quoad summam rei observationes nostrae congruerent P ab iis quae illi tradiderunt non parum diversa saepe observavimus. Id quod vel a dispari Gallianarum temperie, ab inaequali incubationis assiduitate, a variis ipsorum Ovorum qualitatibus, aliisve id genus causis proficisci potuit. De qua re cum nuper cum D. Hsthmoro, amico eruditissimo dissererem, agnovit se nonnulla in ovis tempore incubationis secus evenire animadvertisse quim in libro suo tradiderat, quanquam ibi mutationes ovis quae observationes illas sibi suppeditassent ob venientes fideliter enarraverat. Et sane si int nonnulla, in singulari observatione circa quae facienda unius hominis solertia vix ipsum ab imperitiae vel falsitatis suspicione securum praestare valeat , nisi, quiIobservationes illius postea examinabunt, vel candore vel sagacitate vel utraque non mediocriter praediti fue- int. Etenim se. g. 9 qui primus acum a Magnete imbutam extremitates suas ad polos terrae oppositos perpetuo convertere asseruit, dubitare vix potuit a se quicquam assirmatum nisi quod accurate explorasset. Et tamen utervis peritissimorum Nausterorum fuit , sive GO , ales orieri , sive Sebastiamo Cabota, quos primum Acus nauticae declinationem in America animadvertisse serunt qui Metidianam lineam stylis Magneticis subjacentem cum alia Mathematice
ducta squod facile Horologiorum sciotericorum ope fieri potest P primus in
otis illis longinquis compatavit, & inde acus a vero Meridiano de nectionem observavit 1 is facit E suspicari potuit primum illum verticitatis directae affert rem hallucinatum fuisse , cum fortasse aliquot graduum differentis in observationibus hisce appareret. intinetiam posterior haec observatio centum deinde observatoribus perperam facta videri posset, nisi Navigatorum testimoniis constaret , arcum variationis minime esse ubique similem & aequalem : Quanquam enim Cardanus sui perhibent ' Lireberus , Fracastorim, & Fournier Magnetem totidem gradibus declinare statuat quod Stella Polaris a Mundi Polo abest, tamen praeter alias rationes opinionis hujusce levitatem ne quid gravius dicam quotidiana experientia revincit. Nam citea Insulas Flandri sive Ato res,atque imprimis illam quae ELCerva appellatur de primo Meridiano subjacere creditur, acus Magnetica Polos directe citra ullam sensibilem deflictionem respicere G a depre-
55쪽
deprehenditur: aliis in loeis modo versus Otientem, modo versus occidentem,
magis vel minus deflectere eonsuevit. Adeo ut non solum magnanimus contem Ianeus noster Capitaneus Thomati Iames non minus quam 1 gr. 48.min. in latit in
dinis Septentrionalis gradu sexagesimo tertio declinationem ipsius observaverit; verum etiam Mathematicus quidam dictus in libro nupet edito Chalyboclita apud Fretum Davu usque ad so. gr. ascendere testatur quod sane fidem paene s perar. Porro, haec acus deflexio tam inaequaliter pro locorum diliantiis immutatur , ut ipse diligentisi. xircheris aliique scriptores Magnetici observationes huiusmodi ad generalem aliquam Hypothesin tererri unquam posse, spem paene
His accedit, quod fortasse paueissimae hac de re observationes superiori sectisto habitat, hodie illis probae videtentur qui ipsas eisdem in locis eodemque modo iterum ut prilis explorarent. Vnde vel diligentissimum observatorem negliis gentiae insimulandum iudicatemus, nisi pol terorum solertia patefeci lset etiam in eadem mundi plaga variationem styli posse variare. Qua de re Mathematicus eximius mihi nuper quid obsecvasset percunctanti, respondit se, collatis suis recentio Iumque aliorum c vin antiquorum observationibus Londini habitis, haly-hocli sin continenter imminutam reperisse,idque ut ipse conjectabat, circiter in . aut I3. min. t quod certὸ multum est) singulis annis. Imo dissicilius adhuc etit observationem ullam de hoc negotio tradere quam posteri accuratam censeantis verum sit mirandum illud quod Κirchero ab amico quodam suo narratum fuit, qui Neapola non levem Chalrbocli setis mutationem post insignem montis Ves ii conflagrationem se deprehendisse retulit , quod ideo evenisse non male conjecit, quoniam Regionis illius partes subterraneae magnam ab eo incendio alterationem subiissent . Quin etiam idem videt ut alibi , Mathematicis suisse observatum. Nam eruditus Fournieriti S. L in Hydrographia sua Gallica generalita asserit, post messii conflagrationes acus Magneticae declinationem magnopere in Regno Neapolitano sui si e mutatam. Idem Sctiptor rem hic notatu dignissimam , modo vera sit, his verbia retulit; Sunt qui acum quae in terrae supelficie
e gradibus declinavit . in speluneas quasdam depressiores delatam alia: ratione deflectere observarunt. Adjeci ista verba, I modo vera sit,J non ut fidem Aut horis elevarem , sed quoniam fieri potest ut observatores hi utcu que viti docti, in hoc negotio etiam inviti erraverint. Nam nisi experientia edo.ctus vix unquam suspicatus essem in quam variis lapidum aliorumque fossilium speciebus serrum delitescat; unde incredibile non est quin ipsi Chymi ei, nedum Mathematici eius rei ignati, nihil serti in cavernis istis esse aibitrentur, eo qubdnihil vulgaris ferri glebae simile animadvertant eum nihilominus satis esse possit ad illam acus deflexionem essiciendam: quae etiam spraecipue si vehementius excitata fuerit ferro aut aliis corporibus magneticis ad maiorem distantiam alis licitur quim inexperti facile comicient. Et lartasse hae de causa evenit quod in variis sed vicinis partibus Ima, parvae Insulae Italico litori adiacentis, E qua ferrum dc magnetes s quos ingentes in mimria vidi) copios E eruuntur, acus declio
Matio tantopere inaequalis est ac , Vitis sagacibus Perhibetur, inc
56쪽
Nee inter se observationes duntaxat magneticae de anatomicae citra obse Ivatorum negligentiam subinde dissident; sed me destitueret tempus dc te fortasse patientia, si hic tot expendere aggrederer, quot facile tibi enumerari possent. Advertis, opinor, Dromis, me hactenus a medicinalibus Experimentis abstinuit se;quod sane consulto factum est,quoniam tanto numero sunt Sc paene Omnia tot calibus obnoxia usque adeo infida , ut ipsorum considerationi plus temporis impendendum esset, quam mihi per interpellationes liberum est in hac Di λsettatione insumere. Et sane dissicilius est Experimentum in Medicina rit E perficere quam plerique opinentur ; nam morbus, qui in variis corporibus 1 cau sis admodum diversis generatur, in uno ab illo remedio ingravescit, cui in alio
cesserit. Nec solum ab aegrorum temperie perinde ac morborum causis comtingit auxiliorum effectus plurimum immutati, verum non miniis ab unica tem poris circumstantia dependet medicaminis in uno eodemque infirmo & morbi genere successus, quemadmodum aliis multis exemplis ostendemus. Caeterum praeter generalem incertitudinem quae pleraque medicamenta comitatur,
pauca quaedam sunt quae peculiari contingentiae modo obnoxia videtur. Huius ordinis est pulvis Sympatheticus, quem non tantum a se feliciter usurpatum complures Medici aliique viri graves mihi retulerunt, sed etiam me propriis oculis ipsius eseeaciam percepille aliquando credidi; nihilominus multorum expectationem sesellit , nec non cum sorte , mea ipsius opera paratum ad haemo rhagiam narium quae mihi ipsi obtigerat sistendam compescendamque adhiberem, id minime praestare valuit, et si similem fluxum sanguinis, ejusdem applicatione subito inhibitum pauid ante vidissem, idque in tali viro qui eos irrisit quos pulverem aliquot cruoris guttis admovere vidit, tantum aduit ut ipsius escaciam imaginationis suppetiis promoverit. Quare Pulverem Sympatheticum
dc unguentum Armarium vit tutem medicinalem nunquam exerere, non audeo assit mare; at perpetub expectatos effectus praestare, aliis credendum relinquo.
Cum de hujusmodi temediis sermo inciderit , etsi molestiam exinde tuam me amisque lubens finirem , silere apud te non debeo, qubd quandoquidem Paeoniae radicem Medici non postremitam recentiores quam antiqui tanquam Epilepsiae amuletum enix ε commendaverint, & tamen multi ad id inutilem experti sint, subiit suspicari ideo nullius virtutis fuisse quod tempore non debito suerit collecta. Cui coniectiliae Galenicorum in Hibernia Occidentali eminentissimus . ultimo quo ibi fueram tempore testimonio suo astipulatus est, se Paeoniae r dieem intempestivε collectam sine successii saepe usurpasse reserens atqui cum ea quam sub propria constellatione collegerat s nempe inclinante Luna in Ariete existente ) aegrorum collis & brachiis appensa non paucos ab insultibus Epilepticis liberasse. Sic etiam D. dos Grano Tres Medicus Gravianopolita
nar in Observationum , quas D. M verio celeberrimo Practico communicavit , postrema , se externa Paeoniae radicis rite collectae modo mem rato applicatione Epilepticos curasse serib testatur ; vertim etsi exinde concludit . summὶ utilem esse in Medicina facienda astrorum observationem, men antequam Astrologorum placitis tantum tribuatur, syderum in simpli-
57쪽
cta . &e. Instaxus . severis & idoneis Expetimentis annisestias quim hactenus
Caeteium . missis observationibus contingentibus quae in Medietna o Ottunt , possem hic non injuria etiam 1 Mathematicis traditas perstringere. utpote quos obset vationes nonnullas propalasse comperi non adeo ad amussim
veras. Enimvero tametii illis proprium existimatur . nihil affirmare nisi quod apodictice probare possint, &in quibuscunque ferme observationibus Philos phicis faciendis edico: e palmam plerisque aliis solent praeripere; nihilominus certitudo quae illorum dogmatibus attribuitur ad ea quae in disciplinis pure Mathematicis nempe Arithmetica dc Geometria ) docent, restringenda est,
utpote in quibus Ru imitas abstracte consideratur; atqui in observationibus de rebus in quibus non malesia solum ipsiusque atrectio,ies expendantur . eadem utique ἀκρά .a non est 1 Muhematicis expectanda. Eoque minus cum ejusmodi observationes referunt, quae instrumentorum χειρο.Mάυιν Ope factae,eo nomine erroribus saltem quibusdam obnoxiae non elIe nequeant. Neoterici quidam
Astronomi ita de m 1eulis & faculis solaribus loquuntur, ac si Lectoribus perinsuasum vellent, earum saltem aliquas in solis disco semper conspici posse. Et
sane non gravatὸ crederem , eos ita scripsiste, quod ejusmodi phaenomena er bib observassent. Nihilominus cum ego illorum contemplationi operam navarem , etsi nee commoda Telescopia deessent nec locus obscurus in quo solis imago exciperetur , tamen nisi post longum temporis spatium muliolque coinnatus initos, nullas in Sole maculas potui percipere, ut pote, quae per menses aliquot continuos tanto quam antea cuti videtur rarius apparucte, ut excellentissimum Astrono e Prosessorem tubis sydeteis optime instructum circa id tempus querentem audi velim se Solem maculis interstinctum aliquamdiu via dere nequivisse. Faculas quod attinet, quae ranquam quotidiana phaenomem depraedicantur , satendum est , P ophile, mihi vallis in locis & temporiabus dum maculae solares apparerent observationes subinde eum idoneis T lescopiis instituenti , quaesita lumina vix amplisis quam semel fuisse conis specta. Porro, quemadmodum ex parte oblecti materialis circa quod Mathematicus versatur fit ut spes ipsius fidei innixae eludantur ; sic quoque idem evenire Iotest ob instrumentorum vitium quae ad observationes, quibus Mathematicae
isciplinae mimae nempe Astronomia , Geographia , opticad potissimum i
nituntur , peragendas necessarib usurpanda sunt. Hoc , e pugnantibus celeberrumorum striptorum tum in his tum in anterioribus seculis de Tettestris Globi ambitu, de Stellarum fixarum ocerrantium quarundam distantia dc magnitudiane , imb de montium altitudine , calculis plus satis manifestum est. Quod dissidium ut a variantibus methodis & dispari observantium peritia proficisci potest, ita ad instrumentorum quae adhibent sibileam magis minusve exquisiram & eommodam nonnunquam referri meretur. Et hic sane opportuna est
gravis illa consessio de admonitio Nobilissimi ' oianis Brahat , qui qubd
58쪽
instrumentis Mathematicis plus nummorum patit et & laborum insumpsit quam quilpiam alius squod sciam, in posterioribus hisce seculis , merito hac de re audiendus est, De qua inter alia, haec habet; Facile linquit lapsus aliquis pene insensibilis in Initrumentis etiam malo tibus conficiendis subrepit, qui inter observandum aliquot scrupulorum primorum jacturam iaciat; Iii super, si ipse situs detractandi modus non tam absoluta norma perficiat ut ut nihil prorsus desideretur, intolerabilis nec facile animadvertenda deviatio sese insinuat. Adde, quod instrumenta usu&aetate a prima persectione degenerent. Nihil enim quod hominum manibus paratur , ab omni mψώatione undiquaque immune ex illit. Organa enim ejuscemodi, nisi e solido metallo affabre elaborentur, mutationi a reae obn xia sunt ; dc li id quoque detur ut e metallica maveria constent, nisi ingentia suerint , divitiones minutissimas graduum sufficienter non exhibent; dumque hoc praestant, sua magnitudine dc pondere seipsa ita aggravant,ut facile tum extra planum debitum aut figuram competentem dum circumducuntur declinent , tum' etiam sua mole intractabilia reddantur. Quare magis requiritur, in Instrumentis Astronomicis quae omni vitio careant construendis , artificium pari judicio conjunctum quam hactenus a quam plurimis animadversum est. Id quod nos ipse usus longaque docuit experientia non parvo labore nec mediocribus sumptibus comis
Plactenus Nobilissimus scriptor. De observationibus mali factis quicquid Naucleti aliique gloriantur,diligentissimus Fou ter multiplici terra mal sque instrumento Ium ulu edoctus pronuntiare non dubitat, Observationem in aequore quae non decem scrupulis a veritate absit, nec in arena citra unius scrupuli error xem,nullum in toto orbe Astronomum exequi polli. π' Caetet uin,ut omittam quae ex Hydrographis hujus scriptis afferri possint, quiabus lententiam hanc modestam potius esse quam temerariam conficiatur, ulterita notandum est, perito Em etiam Mathematicorum observationes incertis rerum
dimentionibus conliit uendis inter te discrepare possie: ut memini e tribus modernis Mathematicis clatissiιnis , qui experimentis certam aeris & aquae proporti nem definire agg cssi sunt, alter aquam non amplius quam centum dc viginti viatibus aerem pondere luperate statuit ab altero illa hoc circiter millies trecenties , a tertio non minus quam decies millies gravior statui iur. Vt taceam duos. latiptores non ignobiles tantopere hallucinatos, ut rationem a eris ad aquam Posteriori hoc nimis audaci calculo longe majorem esse censeant. Et, si vacarer, POLsem hic Experimentum partim stati eum de ad aeris gravitatem spectans afferre, quod tametsi in una hora aliquoties peregimus, nihilominus muliti pluties in eadem hora eventus operam clusit, ita ut minimὸ praevidere potu e Iimus , utrum Experimentum intra aliquot libras luce essurum esset. Sed de hoc alias fibriatio:
In rerum quas haec & superior Disset latio complectuntur propositione , duplicem nobis, Drophiis, scopum imprimis praestituimus. Pii md in votis est, ut fortuitorum Eaperimentorum quae adduximus exemplis monearis , Ea perimen in quibus dosmata vel theoretica vel prachica supet struere exoptas, cautissime μ
59쪽
1aepilis explorare , nec illis quae semel duntaxat perfeceris nimium fidere , idque
praecipue cum circa mineralia versaris ; etenim multi Experimentum illud min tale , quod primum savente Mercurio repertum videbatur , polieri omnium quae unquam sesceperant infelicissimum cum fortunarum suarum' actura experti sunt.
Et memini, Vir in re minerali omnium quos uspiam novi peritissimus et linon esset cur ipsum artis suae paeniteretὶ mihi seri , assirmavit, se brevi ad magnas divitias pervenire posse, modo quidquid non tantum una alterave via sed multoties praestitisset,idem iugiter praestate valeret. Alter ad quem collimavi seopus fuit, utinae Dissertationes apologiam quamdam pro prudentibus oc experimentalibus letiptos ibus exhiberent , li forte Obissetvationes & Experimenta ab ipsis tradita expectationi tuae non semper rei po deant. Cette enim viri cauti & consulti multum deterrerentur ne observatio
nes filas publici iuris facerent , si viderent fidem suam in dii crimen pet trahi
quoties inter ea quae summa cum probitate & ud aliorum commoda in lucem emiserint. Experimenta nonnulla incerta deprehendantur. Atqui si quis fabulas congerere . aliorum scripta expilare , & ex rumore fidenter res tradere contu verit , nec de eo Lectores moneat , ubi ipsus Experimenta examine instituto non saccelserint , in illum potius quam in nos ipsos aut fortunam culpa transiserenda est ; nec tenemur tanto magis ipsius existimationi consulere, quam ipse eidem prospexit , ut in ipsius gratiam ea plus una vice exploremus . quae ille n strane semel quidem exploravit. Contra . qui res experientia sua confirmatas in medium proponere solet , nec fallere nec falli perinde sollicitus, si is aliquid tanquam a se visum vel exploratum narraverit , quod tamen cum nostra Experientia non quadrat , AEquum esse arbitror & tam Chiistiano quim Philosopho dignum, ut inisi manifetia aliqua ratio res agetur eum Experimentum suum e vetitate descripssisse iudicemus , quanquam ob latentem aliquam causam non perpetuo succedat ; idcoque licet inter Experimenta rari numerandum non sic, tamen neutiquam Aut horis veracitas est rejicienda. Imo, si Author . talis fuerit, qui voluntate vel opere de genere humano bene meruit , hanc ei gratiam rependendam censeo , ut salva sit apud me tum illi Existimatio tum Experime to fides , donec periculum secerim num qua circumstantiarum mutatione eventum speratum sortiatur. Rem non admodum verisimilem in Naturali D.
rulamii Historia nupet animadverti ; Ait enim quod Spiritus vini oleo
Amygdalino innatabit ; at nos contrarium protinus experti sumus ; idque aliquoties coram testibus nonnullis evenit. Atqui nostra de tam eximii de cordati
Philosophi existimatione sollicitudo conlecturam nobis inleeit , eum Spiritum Vini communi putiorem adhibuisse . etsi de eo nihil admonuit , nec fortasse zogitavit; quare cum aliquantum bene rectificatum parallemus , oleum quod Spiritui vim ab aqueis partibus non liberato supernatavit , confestim subsidere, de locum superiorem dephlegmato concedere vidimus. Sic quoque, audito D. D. Tratiun alicubi perhibere qubd Aqua Fortis oleum commune brevi temporis spatio coagulabit, liquores holee permistos in phiala aperta aliquamdiu seposuimus . nec tamen promissa olei mutatio comparuit licet brevi mora cuma alio
60쪽
alio liquore oleum commune non semel coagulaverimus. Quare cupidi ut tam eandidi & fidi Naturae Interpretis existimatio absolveretur , Experimentum eum oleo reeenti de aqua sorti instauravimus, eosque liquores Phialae prolixioris colli, inditos, primum in loco frigido, postea in calore digerente, va lis orificio aperto relicto , collocavimus; verum post aliquot septimanas, Oleum non aliis mutatum deprehendimus , nisi quod saturam de pulcheri imam Tincturam acquisivisset. Nihilominus de viti optime merentis fama adhue solliciti , de
similium in aliis Experimentis contingentiarum memores , explorare voluimus utrum peculiaris aliqua at occulta vel olei vel Aquae Fortis proprietas in causa non fuisset, quod res prius non successerat; quare, mutatis liquoribus, de Experimento repetito , post aliquot horas Oleuin pene in albicantis butyri speciem coagulatum accepimus. Nec sane mihi tantum sumere ausim , ut non putem expetendum 1 te eundem iudicii erga me candorem quem ego erga alios studiosissime adhibui. Quinetiam ex quo hue usque pervenerat sty lus, candidus deperitus Chymicus rogatu meo Spiritum Salis quam fieri potuit putissimum de
sortissimum paraturus , salis aliquantum per continua aliquot νυχθήMερ a Vehementi igne urgebat , extractumque liquorem tam exquisit ἡ δc perfecte a phlegmate suo & a faecibus terrestribus liberabat, ut post omnia quae de hoc Menstruo in superiori Dillertatione disserui, sat eri cogar compertum mihi tandem ὀ marino Sale Spilitum sine fraude parari polle qui crudi auri compagem perrumpar ; quamquam solutiones auri quas ego paravi metalli siti colorem refere ham,minime rubicundae, sed flavae& quales ope aqirae regiae proliciuntur. Verum nee ille idem Artifex nec ego ab eo tempore , etsi summa cura & industria annixi, Spiritum Salis qui aurum dissolveret conficere potuimus; ideoque hoc etiam ad contingentium Experimentorum censum refero; nisi sorte prioris operationis felicitas peculiari Salis qui distillabatur qualitati debetur , utpote qui ex Insula Ma o allatus suerat . ubi fortiores solis radii Salem ex Aqua marina progenerant illo multo sortiorem & spirituosiorem qui in Gallia aliisq; regionibus temperatioribus fieri consuevit. Et hic pace tua, orophile, adjungam , quod nisi in alia Dissertatione enarratam de pisciculis sive vermiculis quos in aceto quom do invenias doceo, observationem cautissime proposuissem, fortasse candore tuo summopere mihi opus esset , ne me in eo tibi imposuisse censeres. Nam ex eo tempore non in omni aceto animalcula ista , conspici posse comperi; unde aliquantum in quo pisciculi illi visum paene fugientes affatim innatant , apud me servo , in virorum ingeniosorum gratiam, quorum nonnulli post initos suos conatus ad me accedere adacti suerint , ut ea ipsis ostenderim qiiae in illa Observatione traduntur. Experimentum de olei communis coagulatione suprὶ memoratum mihi in mentem revocat, me inter alia de colorum mutationibus Exinserimenta, unum reserre statuille cum oleo Olivarum communi peractum ; necane levis momenti videbatur: quippe modum excogitaveram quo olei color expallido flavescens ad intense rubrum , electis aliquot liquoris non rubicundi sed I rorsus limpidi guttulis,subit b migraret. Hoc,ut diri, Drophile, inter alia de cooribus Experimenta proponere statueram; verum , quia non libenter unica tan