장음표시 사용
11쪽
οecasionem arripi ait, mi in facili negoti ininii cum Ponanino a se profligatum iri putabat. MCruSSRenim ineooitantia Mut ait L. Gremptus, causae Riheli unam defensor, I. l. siphanius uesanam subulainde truet dandis Gallico more Vindobonae in ecclesia protestantibus, quam sando audierat a Daniele Floriano quodam ep. 47. xiis, quae Rihelio in scriptum redacta tradidit, immiscuerat Sub specie igitur propriae defensionis Beutherus et apud senatum Argentoratensem et apud ipsum imperatorem, uel ΡΟ-tius eius Procancellarium Weberum factum excusando detulit. Licet enim nomen ipsius in fronte ussu Dinimentorum sit appictum se tamen ab illa calumnia onmino esse alienum, totumque pus se scio et inuito, quin etiam contra pactorum fidem et magno cum ipsius detriment editum, Imnieritoque Caesareo priuilegio esse firmatum Perspecto peccato statim Rihelius eam pagulam libro eximiasianique substitui iussit quo essectum est, ut in paucis modo exemplaribus iam antea diuenditis calumniosum illud mendacium relictum sit. Ρaur, Johann Sleidan's Commentare liber die Regie-rungsZei Curi des sinsten v. s. m. Leipgig. l843. etsi uersionis Beutherianae editionem anna I 5ι4 probe nouit, hanc tamen rem alto silentio transit. IIubuit tamen ei diem genuinae Ormae uolumen, id ipsum, quod Beutherus olim possedit, atque ex eo uerba illa, quae ipham periculosuere, in hunc modum exscripsit:
lari Webero suid. Hug. Blotii ep. apud Zei dierum I. l. p. 139. senatui Argentoratensi mandauit, ut in Rihelium et eos, latiorum opera ea in re esset usus, anquisitio fieret sep 46 47. EX Imperatoris igitur praecepto Giphanius, cuius itonien tandem Rihelius ediderat, e uinculis publicis causam dicere coaetus est Rilieli typi et formae praeclusae sep 46. , ipse in exsilium eiectus es L. Grenapii 27, , libris ab eo impressis nundinae Francosurienses caeteraeque interdictae ep. Gremp. cit ep. Beutheri Tl. initi susceperat causam Rihelianam defendendam L. Gremptus a Freudenstein. Is consilium dederat, ut Rihelius et reliqui, quibus periculum ex eo crimine Immineret, amicorum opem implorarent, qui Pragae ab ipso Maximilian delicti ueniam peterent, eoque proposito mox ipse Streini et eber litteras diligentissime compositas scripserat. QuodeSemplum secutus Giphanius non solum Cratonem adiit, sed Sambucum quoque, Languetum, lem-seldium et Blotium sep 46. ep. Hug. moui cit Quibus postea etiam alii ut Ioa. turmius uid. eius ep. apud Zei dierum L L p. 134. se adiunxerunt menique mense Augusto anni 57: ipse Giphanius supplicem epistolam, quam exhibe Zeidlerus L L p. l35 ad imperatorem misit. cs. ep. 49. xi quibus deprecationibus Maximilianus exoratus atque placatus tandem Giphanio ipsique postea Rihelio poenam remisit tep. 48. Grenipii 27. Beutheri l.)Quo in discrimine etsi infitias ire non possumus, Giphanium purum constanter Se geSSISSe, quam animi abiectionen amici quoque quamquam iecte, non tamen obscure illi exprobrant, es. Hug. Blotu ep. cit. ut saltem semper omni ex parte honeste se gessit, id quod an recte dici possit
de aduersariis eius, merito dubitamus. Odio enim adeo tinplacabili in thesium exarserat Beutherus, ut non solum gloriaretur, inimicum deo propiti in casses suos incidisse ep. 68. sed etiam ali uot imperii principes ad intercedendum contra decretam a Caesare criminis abolitionem per fratrem excitare conaretur fetuSd. p. l. Ne multa, eo usque importunitati processit, ut summam, qua de re acerbissime conqueritur, apud omnes uiros bonos inuidiam sibi conciliaret ep.70. et uel Cratonem, quocum arcta, ut uidetur, amicitia coniunctus fuerat, identidem frustra monentem, ut tandem aliquando iram remitteret, sep 7 l. aliquantum a se ineliaret. Sed quod plus est, atrocissimae suspiciones his eius uerbis mouentur: De quatuor illis aureis, quorum in tuis litteris facis mentionem, nihil aliud, quod scribam habeo, nisi quod eo illos miserim, ut aliquid iis, qui litteras subinde siue reddunt, siue asportant, erogetur. Scio enim longe alia ratione tibi me deuinctum et obligatum, quam ut tuorum in me beneficiorum uel minimam partem ullo pretio possim compensare. ep. 69. Minime quidem nos fugit, illo tempore saepius actum esse, ut siquis ad amicum epistolam mitteret, nuntii mercedem in eis Obsignaret, at cruciatorum aliquot, non aureorum. cs. Hug. Blossi ep. apud Crenium Animadu philol. Tom. XVII. p. III. Quid igitur ea de re statuendum sit, lectorum iudicio relinquimus hoc unum adicientes, dissicile nobis uideri, Giphanium illa occasione laudare, eutherum tantummodo excusare, multo etiam dissicilius.
Clarissime et humanissime Domine.
Quae hisce diebus cum de Gallia, tum de insera Germania accepi, etsi perpauca, non potui quin mei in te mei memor ad te perscriberem. Aiunt iam in Gallia omnia ad quietem spectare, regemque urgente Montinorunci e Serio ipsum incumbere, eaque re Lugdunum alium praesidem breui missurum. Amiralium esse domui suae ut et reliquos Protestantium, quos uocant principes. Verum mihi uix persuaderi haec possunt, qui ἔς ιινμηριον inaudierint, Cardinalem Lotharingum caput esse consilii ducis Andegavensis. Sinduit namque ille, cum in reolo princeps esse non posset, certe ut in altero esset qua ratione hoc etiam callide consecutus dicitur ut quasi προβοntiu et in regium consilium adseratur, quod apud ducem uerit deliberatum, atque ita quodam praeiudicio rangat regios consiliarios Cardinalis. Audi tamen pollicitum eius muneris aut dignitatis obtinendae causas Cardinalem Andegavens 4000 librarum Turonens annua; quae cum non praestet, alienari coeptum ducis unimum. Hinc uide, quid colligendum putes. Praeterea Rupessam obsidere non desinunt, et nemo Lugdunum redire audet. Ex octo autem du-
Iterum noster memoriae lapsu inculcat pollicitum. -
12쪽
eibus in Heardia maper eupiis tres principes capite truncatos memorant. Quid quaeris Sola pecuniae inopia retardari existini bellum in Protestantes Romae nuper deliberatum. Nam et ipse noster Legatus mihi sine arbitris his diebus dixit, Albunum nuper misso ad regem Franciae legato
seripsisse, breui se rebus Flandricis compositis et paeatis hipsum in Franciam cum omnibus copiis uenturum auxilio uduersus Protestantes Condaeus etiamnum in Burgundia haerere dicitur. Non satis constat, cur illi iamdiu commoretur. Aiunt, et erte locutus sum, qui Argentorat scriptas litteras uiderint et audierint idem adserenieshoelo Uusconum millia ea regione, nempe per Delsinatum et extrema Burgundia in Germaniam descendisse, qui ad Arausianum principem proficiscantur. Quod utinam uerum memorent. Eu fortasse causa illum tamdiu ibi remorata est. Sunt etiam, qui certe confirment, quatuor pagos Helvetios auxilia omnemque opem pollicitos Condueo, quandoque rursus bello uel ipse, uel consederati urgeantur. Et hoc fortasse ibi consecit. Et haec quidem de Gallia. De patriae porro libertate etsi modo paene omnem spem abieceram, erexit tamen me nonnihil constans multorum, etiam Legati nostri sermo, qui non dubitent confirmare Arausianum sex equitum millibus et uiginti peditum coactis in Flandriam uersus gradu magno pergere. Quidam et maiores, alii uero minores copias esse aiunt Aceepi et ab Legato, lectores agunciacensem et reuerensem auxilia quaedam dedisse Arausiano, quod dicerent, non tam religionem, quana ipsam Germaniae libertatem et priuilegia agi. Quae si ita sunt, ut esse spero, non dubito, quin breui laetissimos nuntios de restituta in integrum patria, libertate et u habituri simus. Perquisiui diligenter de indice librorum Aldinorum, quem petieras. Repperi tandem nuper formis descriptum ab ipso Paullo Manuti apud eius filium Aldum mihi perfamiliarem. Verum quod eum multis aliis suis aduersariis copulasset, non potui ab eo impetrare, ut saltem describerem IIo tamen emei, ut eum se breui denuo auctiorem formis descripturum mihi reciperet; quod certe faciet, nam et ipse iampridem id ultro suaque sponte lacere constituerat tum quot uoles, curabo ut habεus Libros illos duos, Plutonem et Aristotelem, manuscriptos, quos item et ieras, nondum reperire potui. Repperi tamen senatorem quendam huius urbis, qui multos habeat libros Graecos seriptos, quos diuendere cupiat. Et iam aliquot dies expecto horam, qua ad illum adire possim quod quidem iam metum fuisset, nisi hisee diebus raetor, ni fallor, Vicetinus esset creatus, quo laetum est, ut operam dare nobis non potuerit. Efficiam tamen, ut breui, quid laturum sit, sciam: nam quindecim sere dies iam me lactat Verum nudius tertius cum ad Aldum nostrum uisum luissem, inter alia multa praeclara librum quendam Graecum manuscriptum et ab doctissimo illo Syriano nuper emendatum mihi ostendit. Erat autem Dionysii Halicarnasse liber de Thucydide cuius ipse Dionysius mentionem quoque facit quodam opusculo ab ob Stephano cum omnibus Operibus Dionysii edito, uti postea domum reuersus deprehendi, ne quis adulterinum putet ostendit etiam eiusdem libri uersionem a patre suo iampridem sorinis descriptam, ei ipsius
etiam Graeci libri partem, queni pater eius excudere coeperat. Cumque ex eo Percontarer, cur totum Graecum librum non descripsisset typis praesertim iam coeptum, respondit Operarum Perfidia et morositate id factum suisse, postea patrem totum abiecisse magno cum Suo detrimento, neque constituisse unquam id opus perficere, quod litterae Graecae in Italia quasi obsolescant. Inde ego instare, ut mihi eum daret curaturum me, ut a Plantino describatur formis elegantissimis.
' Alienim sese μ noster intena Osuit, iam eam uoeulam se scripsisse oblitus. Et videbatur daturus, si amplius institissem. Verum reui totaim prius ad te reserendam duxi. Certe, mi Clurissime Domine, Opus est praeclarum et tu bibliotheca dignissiuium Mitto et uersionem et paginas, quas formis iam descripserat Paullus, ut ipse tin Neodicus iudicare possitis. Quodsi dignum censeas, qui tuo nomine in lucem edatur mihi certe longo tempore tam praeclarus liber editus non uidetur lac, ut sciam efficiam enim, ut ab Aldo impetrem, ut reliquam partem Graecam deseribendam mihi permittui, atque tum consili tu uel tantino, uel alii alicui permittatur edendus Graece et Latine tuis auspicus. Nunc quoniam iampridem tua humanitate et liberalitate frui coepi, non putaui me impudentiae notam incursurum, si et a te quiddam peterem, quod et tibi Ortasse non inutile futurum sit. Scis, credo, me iam uliquot annos in antiquitatibus cognoscendis Operam ponere qua in re quantum profecerim, nunc commemorat non est opus olim de uolente fortasse re ipsa Ostendemus. Imprimis autem ueteres libros lustrare et euoluere institui, quod ex iis maximum fructum me referre uiderem. Quo in studio cum te quoque non mediocres Sumptus sacere uiderem, magnam animo cepi uoluptatem, quod te, quem mihi humanissimum Semper essem expertus, iisdem uestigiis praeire cernerem. Videbam enim lare, ut hac ratione mea Opera aliqua saltem tibi utilis interdum esse posset et grata nam in iis libris cognoscendis magna saepe est dissicultas, magna fraudis et detrimenti occasio. Vnum exemplum commemorasse satis erit. Superioribus diebus cum Aldo in D. Marci bibliothecam tandem aliquando ingressus, cum Omnia lustrarem, ex omnibus Latine scribptis libris praeter unum Senecae libellum epistolarum ad Lucilium uix ullum collatione dignum repperi. Ex Graecis autem, deus bone, σου ανθρακας ΕΟ tamen Omnes, cum peruoluendi tempus non esset, quaerebam ab Lancedan bibliothecae praesecto, quem uberet antiquissimum Graece scriptorum. Ostendit Odysseam, seu potius commentarium Eustathii in Odysseam, quem ipsa Eustathu manu descriptum esse aiebat. Quod cum audissem, Statim dixi, non esse peruetustum, qui Scirem, ipsum auctorem in recentioribus ponendum. Deduxit me ad librum. Vidi. Vnam solam antiquitatis notum repperi, aut, ne mentiar, duas. Vidi tamen initi adscriptum Graece, librum ipsius auctoris manu perscriptuna. Ex hoc facile iudicaui, etsi non omnes Graecos inspexeram, quum reliqui essent recentes, cum hic, quem antiquissimum iudicabat, tamen parum antiquitatem redoleret Lancedanus iurasset paene abhinc mille annis librum eum Scriptum fuisse, cum auctor uix habeat 500. Vide nunc, mi Domine, quo haec spectent. Intelligo, immo, scio te praeclaro instituto cupere optimos quosque Graecos et Latinos libros scriptos tibi comparare quorum tamen iam non minimam partem tibi pararis et O potissimum nomine Romam et magnam partem Italiae lustrare hoc autumno instituisse. Etsi autem non ignorem, quam doctum comitem habeas Neodicum, tamen tua laetus humanitate ausim a te petere, ut me quoque Saltem ad mensem unum et alterum adsumere digneris. Nam et in antiquitatibus Romae explicandis et ostendendis et libris ueteribus dignoscendis et reperiendis spero, me non inutilem tibi cum n. Neodico operam praestiturum, et me immortali beneficio adfeceris. Neque uero Sum nesciens, et n. Cunradum fortasse tibi quoque comitem ore, et non magno comitatu tibi eundum ob periculum commune id tamen, ut spero et uer maximopere peto, non impediet, quo me solum quoque adscribas. Nam facile curari id poterit, dummodo recte iter instituatur; qua de re cupiendum tibi consilium primum esse, grauiter me hisce diebus admonuit n. topius. Non fuissem ibi molestus, humanissime Domine, si, quod speraram, cumin Capella iter illud suscipere mihi licuisset. Verum cum pater tuus nihil rescribat, it cum tempus prosectionis Romanae Oportunum instet,
13쪽
tandem te orandum putaui fretus, ut dixi, tua humanitate incredibili; nam de mea opera nolim esse arrogantior Quare ut tandem et liis longissimis litteris finem faciam, oro te, ut, si absque tuo magno incommodo id sacere possis, meque tui semper studiosissimum hoc beneficio adfectum uelis, te oro, ut hoc mihi largiri digneris. Vale Maecenas hunianissime. V. Kal. Sept. 1568. Tui obseruantissimus Saluiem in. Neodico. Ob Giphanius.
Clarissim et humanissime Domine.
Quae proxime ad te atauium Dii. Cunrado, qui domi fuerat, misi, reddita iam tibi existimo de quibus tuum humanissimum responsum et iudicium auidissime expecto. Nunc interea quae eollegi, perscribere uisum est, quod ea non ingrata tibi ore putem. De copiis et auxiliis Germanicis non dubito, quin a Stopio nostro acceperis Audio esse ad XX millia peditum traequitum. Helvetii quoque pagi quatuor copias aliquot coniuncturi dicuntur. Et ex Aquitania et Prouincia, quam uocant, oci sere millia iam coniunxisse se Germanicis auxiliis seruntur. Legatus noster quatuor tantum millia esse accepit. Idem mihi indicauit, protestantes Gallos, cum ab Arausiano et consederatis sollicitarentur ad mittenda auxilia, egregie respondisse, si fidei et religionis ergo petant, puratos Se etiam uitam sanguinemque suum profundere cum illis, sin alia de causa, puta ut ipsi tantum restituuntur, non posse neque debere se illis rebus interponere. Sane si uerum est, ut est, tot Vascones eo se contulisse, quod sine Condae consili factum non uidetur, facile uides, qua de causa copias illas contraxerit Arausianus sociique Albanus XXP. superioris mensis die litteras Buseoduco, ut uocant, huc dedit ad procuratorem rerum Hispanicarum, quas hodie scriba noster inspexit, quibus ipse de illo motu suorum aduersariorum commemorat, Seque omne opes, quibus illis obuiam eat, comparare. Quam uiam consederati profugique nostrates ingressuri sint, aut uero iam ingressi sint, incertum est. A plerisque huc decurritur in Burgundiani primum ingredi eos constituisse, quod nuper Hispani ea iter facientes tres pulcherrimas, paene dixerim, Orbis terrarum arces et praetoria Arausiani summa contumelia euerterint ibi quoque Illustrissimi Dn Gramellani memores se esse, ostendere uelle dicuntur Fortasse etiam, ut se Gallicis et Helvetiis auxiliis coniungant, si qua sorte non demum conuenerint. Verum hac de re et Omnibus aliis certiora proximis litteris. In Gallia caelum terrae permisceri iam tertium aiunt oppugnaturin pella. De Aureliuno proxime scripsi Lugduno arcessitus in regiam dicitur praeses Birago, Italus, quem rex Hospitali remoto Cancellarium sibi uelit. Haec tamen uix adduci possum, ut credam. In prouincia quoque et Delsinatu copiae ubique colliguntur. Exitum tamen rerum Flandricarum omnes spectant, et rex Galliae febri satis molesta laborare dicitur, alio etiam morbo non minus
odioso, πενίαν uocant Graeci Gheltgebriel, nostri, etsi multa promittit Papa, sed bonis praedibus praediisque interpositis.
Venit huc hisce diebus n. Sigonius, quocum peramice locutus sum. Attulit responsionem in Gruchium. Aiebat se domi habere multos libros scriptos, eosque, si Bononiam uenirem, facile se mihi daturum. Haec habui in praesentia. Vale humanissime Maecenas. Tui obseruantissimus Ob GiphaniuS.
Clarissime et humanissime Domine.
Heri demum, qui sui a. d. Nonas Septembres litteras et responsum tuum accepi, quo factum est, ut tardius rescripserim. Accepi uer et epigramma etin. Stephani apologiam cum Εgmundani actionibus Vt autem ad tua prius ueniam, cum Omnia tibi debeam tam praeclare de me promorito, etficiam, tinctionum Eginundani exemplum breui habeas; nam de Halicarnasset libro non uideo, quemadmodum ipsius Manuti manuscriptum consequi possim. Conquiram tamen omnes, quas ΡOter machinas, quibus, quando leniore uia non poterit, ipsum expugnem, ut tibi omni ratione satisfaciam. Remitto autem et Virgilium et corpus iuris ciuilis ), pro quibus immortales gratias tibi ago, petoque, ut, si quid in me est, quod sentio, quam sit exiguum, si quid tamen studio operaque mea tibi effici procurarique posse' ), ea ut auctorati iampridem tibi uti uelis Mutuum, dabis ueniam, quod tanto interuallo nondum reddo nam tantis motibus patriis tamque difficili tempore res et rationes Omnes nostras quo in loco esse porteat, facile uides. Id tamen ut, quo possim, primo tempore habeas, peram dabo. Nam tametsi, quae tua est humanitas, non repetieris, ipse tamen uideo, quid mei sit ossicii, dei et pudoris. De Romano itinere quod sententiam et consilium commutaris, grauissime doleo. Nam ut de me nihil dicam, qui tamen et ipse in tua
liberalitate omnem spem meam collocaram, quanto id incommodo bonarum artium, quarum ut sere orbarum te patrocinium suscepisse, semper iudicaui, utque adeo reapse Sum expertus, fiat,
perspicuum est. De me, ut dixi, nihil laboro, qui facile tam exiguo sumptu tolerando uel me ex aere, uel alii alicui adhaerescendo aliam uiam et rationem reperire OSSim, quamquam et te comitari multis partibus maluissem patronum et de me optime meritum hoc maxime doleo, quod fructibus maximis illius consilii et itineris caritura sit studiosorum et Musarum, ut ita dicam, respublica Seu το κοινον Certe periculo, quod non ignoro, quantum sit, ego quidem non ita Om- moueor, ut, si uel cras comitem haberem, pedibus iter ingredi non dubitarem. Te uero magna auctoritate et diplomatis munitum ea re nobis tantos ructus, si dicere licet, impedire Vide, mi humanissime Redigere, quam familiariter, libereque tecum agam id namque et patitur tua liberalitas et impulit communis utilitas. Verum enim cum et rationes uuae Omisso itinere Romano
Calami lapsu ciuilibus Giphanius scripsit.
14쪽
Viennam te iocent, amplius tibi molestus esse nolim. Hoc nunc unum summopere a te peto quo etiam nomine sumulun ad te allegaui, simul et ut corpus ad te reseratur tutius ut Ethica illa tua cum tabulis Zuingeri hac hieme utenda mihi concedere uelis; nam abiecta iani prosectione Ethica domi nostrae hac hieme explicare constitui, ad quam rem utilissima illa tua mihi ore uideo. Sive autem tu atauium aut huc aliquando redeas, siue non facile tamen ubicunque eris, ea sui te reserenda curare potero, uel in Stopio, qui cum reliquis ea ad te curet, si ita tibi uidebitur, tradum Hoc etiana atque etiam te uehementissime rogo. Certe Si quod non credo, totam hiemem non largiuris, saltem paucis ut diebus, quibus abituta paras, eorum usum me impetraturum consido De rebus nouis, quod et Flandricus et Lugdunensis tabellarii, qui utrique hodie expeetantur, nondum duenerint, nihil habebam, quod scriberem. Hi simul aduenerint, quod intellexero, statina perscribam. Famulus tamen aliquid narrare poterit. Deum Oro, ut iter, quod tandemcunque ingredi constitueris, bene tibi euenire uelit. Vale, Optime et humanissime Maecenas, meque in tuorum uniero, ut soles, habere ut pergas, id uero
Salutem doctissimis et humanissimis n. obseruantissimus Neodico et Dia Freschelmosero. Ob Giphanius.
S. Ρ Valde dolui, mi humanissime Domine, uno, postquam tu hinc discederes, die serius me domum itinere toto Italico consecto redire. Verum hisce diebus, cum ex sumiliaribus quibus- dum ataui intelligerem, te Spirae constitisse, et quo in loco esses, certe cognossem ualde equidem recreatus sui Maxime eum topius idem mihi mox confirmaret. Itaque nihil mihi prius sui quam primo quoque tempore ut ad te scriberem, meam operam, sidem et diligentiam, me denique ipsum tibi Osserrem teque rogarem, ut, si qua in re me tibi utilem aut hic aut istic ore putes,
obseruantissimum et studiosissimum tui esse et semper Ore recorderis. De rebus nouis, quarum metropolim hanc urbem esse non ignoras, etsi Dn Stopius accurate ad te singillatim scribit, uellem tamen et ego aliquid perscribere, nisi si postrem hi et recentissimi nuntii tam tristes essent. Neque enim dubito, quin de exitiali Protestantium in Gallia clade acceperis XI. sere sunt dies, cum primum is nuntius totam hanc urbem inuasit et compleuit. Sedra abhine diebusauenit huc certus interpres ab rege Franciae ad senatum Venetum miSSUS, qui rem Omnem certius et singillatim illi exponeret. Ab eo didicimus proelium commissum 'Octob. in consilio ictonum et Turonum non ita longe a Samurco, quod nosti, prope Partenetum, paruum oppidum nundinis celebre ad uicum Montcontovi in planicie inter duo parua numina. Exercitus Protestantium habere dicebatur sere XX millia hominum, ontificiorum XXVI. aut circiter. Sub uesperum commissum sui proelium. Primam aciem suorum ducebat Amiralius,
aliorum Montpenserius aut eius potius legatus aliquis. Hoc constat, in Protestantibus strenuissime pugnasse Amiralium, in ontificiis auannes cum Helvetiis. rimus impetus sui acerrimus, et in quo si perstitissentirotestantes, uicerant iam enim aduersari Ordines perturbare coeperant; quod hac potissimum de causa accidit Equites aliquot Germanici adorti alam eam, quam ipse Ande-gauensis et ei ad latus semper adhaerens Marchio Badensis, defensor fidei, ducebant, adeo eam perturbarunt, ut et Badensis ibi dicatur occidisse, et Andegavensis parum afuerit, quin aut caperetur, aut eandem cum BadenSe fortunam pateretur; nam in terram ex equo deiectus suit. Quo eius periculo, cum totus exercitus Ontificiorum eo inclinaret ad illum eripiendum, magna pertu batio ordinum consecuta fuit. Verum tanta fuit ignauia equitum reliquorum, tam Gallicorum, quam Germanicorum ut diuersa parte pugnantes uix primum impetum sustinuerint, immo, statim in sugam sint coniecti, illi autem, qui alam illam praetorium tenebant, cum se neque a suis subleuari et ab uniuerso hoste premi sentirent, mox repulsi et ipsi refugerint. Sic equitatu fugiente miserrime deserti pedites et idem mox fiagientes in ipsa fuga omnes paene ad internecionem Sunt caesi, exceptis paucis, qui fugaciores pedes haberent. Capta quoque sunt eorum tormenta bellica omnia et carri plerique Omnes equitum Germanicomam, in quis et aroli Mansmidii quidam reperti sunt ex Oculis et argento quodam eius insignibus notato. x ontificiis uix trecenti cecidisse dicuntur eo, quod fugientes, uix resistentes habuerint hostes. Ex proceribus praeter Badensem ex Pontificiis, et Moysanssalle ex rotestantibus, qui tamen ipse non in acie, sed a conduci quodam sicario ante proelium est interfectus, nemo cecidisse dicitur. Capti sunt ex Protestantibus, Monss. delamowe et Monss. 'Acier, duo sortissimi et nobilissimi uiri Amiralius uulnere in mala, ut aiunt, accepto euasit, etsi in prima acie uersaretur. Non libet iam perscribere, quot supplicationes, missas, conuiuia Romae et in hac urbe, et in omni sere Italia celebrarint et celebraturi sint. Cave enim putes, aliter hos existimare de caesis illis, quam si Turcae, aut si qui Christo sint infestiores essent interfecti. Sed haec uiderint Germani, quorum re agitur. Ego eum Oro, ut pia eccleSias, Scholas et regna conseruet. Scis et audisti, quae et in Anglia motuum undamenta iam sint iacta, ubi Nordsolcius dux Scotam reginam captam, is Se compreSSum et grauidam factam, ducere uelle dicitur, inuita regina Angliae. Sed haec deus et illi gubernabunt. Vellem iucundiora scribere potuisse, uerum cognita animi tui Onstantia nolui ossicio meo deesse et minus laeta asserre quam nulla, praesertim cum sum et litteris multorum ea iam audieris. Superest, ut ad ueteres meas artes iam redeam, teque mihi adiutorem rogem in re quadam, de qua Obtinenda iam aliquantisper laboro. Cupiebam Haedelbergae adsequi munus aliquod et locum docendi iuris publice Is cum non eueniret, accidit tandem, ut locus docendorum Ethicorum uacaret mortuo doctissimo illo Victorino Polliciti sunt aliqui, fore, ut illum obtinerem, donec in iure aliquid Occurreret. Verum mora et silentium eorum faciunt, ut diffidere incipiam, non de amicorum illorum in quibus principes sunt hi duo Iohannes Iunius et arolus Ombergus,
utrique ibidem religionis causa Aniuersia profugi fide et diligentia, sed quod eorum tanta fortasse non sit gratia ut exterorum, et quod multi sint alii, qui de eodem consequendo munere laborent Quare te, mi domine, aduocandum mihi putaui, qui et Haedelbergae noris D. Bertholdum et, uti puto, Spirae isti in Cisnerum aliosque nonnullos, quorum gratia et auctoritate et tua quoque imprimis illud munus mihi impetrare possis. Itaque te rogo, quod sine tu incommodo fiat, ut hac in re me adiutare digneris. Quod si locus ille iam est occupulus etsi intelligo, nondum esse
15쪽
occupatuita aut obtineri soriasse non poterit, nam sunt, qui dicant, mihi ut Doctori eum locum docendorum Ethicoriam non posse concedi, quam legem tamen facile condonare et remittere posset princeps, tum certe hoc aniplius a te petere ausim, ut, si istic Spirae mihi aliquem Iocum impetrare possis apud aliquem aduocatum, ubi praxi addiscere mihi liceat, ut de omni ea re per otium intelligere digneris, et cum tibi erit commodum, ad me seu Stopio missis litteris aliquid rescribere. Ego interea, si qua intelligam, quae tibi non ingrata teque non indigna cognoscam, diligenter et studiose perscribam; et si quid hinc uoles, maxime in re litteraria, quaeso te, mea ut opera uti uelis. Hoc te etiam atque etiam rogo. Vale. Salutem doctissim Neodico nostro. Venetiis 29. Octob. 1569. Rogo te, mi Domine, ut has litteras Haedet Tui obseruantissimus et studiosissimus bergam curandas dare alicui uelis. Ob Giphanius.
S. et abhinc diebus Nobilissime et Humanissime Domine, ad te scripsi. Quas litteras ut et has dedi in Stopio ad te curandas Interea quia accepi quaedam, quae non ingrata tibi sutura utem, nolui praetermittere, quin et illa ego ad te perscriberem, etsi Dii Stopi nostri diligentiam non ignoro. Itaque Constantinopolis 28. Septemb. oblato, ut plerique putant, incendio
ursi biduum quo conflagrasse dicuntur ad X millia insularum, ut quae pleraeque omnes totae sere sint ex ligno. Incendi extinguendo dum succurrunt Baschae et ipse Mahmetus, Bascharum princeps, atque de Turca ipse cum Ianitetaris, Mahmetus ruina domus cuiusdam sere Oppressus sui e consumpti dicuntur 400 admodum Ianitetari. Eodem sere tempore Iudaeorum scelus ibi detectum mit, qui exuet Graecum quendam Christianum in Christi ignominiam et odio nostrorum sumxerint. Legati qu0que regum Algeriae et egae in Africa conuenisse eodem dicuntur ad petenda auxilia Granatensibus Mauris contra Hispanos, etsi ex Hispania iam adsertur, illos ipsos Granatenses paruo proeli hisce diebus laeto aduersus Hispanos superiores euasisse. Cardinalis errariensis Romae missam solemnem in aede B Ludovici, Francorum praesidis, cum celebrasset uictoriae illius, dono dedit uestes omnes sacerdotales illas sacello illi. Mediolani globulo tormentario paene occiderat sed laetus non fuit Cardinalis Borromaeus, i qua' de graues quaestiones cibi nunes aguntur. Ex Gallia nillil nisi hoc, in i Vasconia, seu potius Biama, quae sunt reliquiae regni Nauarrici illius, quod Galli tenent, iussu reginae sumptum supplicium militari modo, non carnificis manu, de quibusdam capitaneis seu ducibus, i qui Pontificiorum conspiratione contra reginam arma tulerunt et ditionem omnem occuparunt, recuperatum postea a Montgomeret eo misso. Qua re audita Monluetius, oppidulo quodam expugnato, ad unum omnes trucidauit. me exercitibus reliquis nihil
Superest, ut te rem, mi Domine, ut has litteras alteras ad Serenissimum Electorem more digneris Vtinam uero ita rationes tuae ferrent, cum has accipies, ut ipse uel Dia Neodicus Haedelbergam excurrendum uobis esset, quo et certius hae litterae perferri possint, et eas tuis uerbis et commendatione augere possitis. Nam de me quoque illae, ni fallor, loquuntur non nihil,
qui iam diu commendari illi principi quaesierim, et locum aliquem uel in schola uel in aula bu-nere. Quam rem tuo commodo et occasioni permitto hoc peto, ut, si proficiscaris, nostri memor esse uelis; sin minime, saltem ut breui et fideliter ipsi principi reddantur. Vale, mi humanissimo Redingere. Salutem doctissimo Neodico latauio, quo excurreram cum nostro ad audiendas primus Iectiones. Nouemb. 1569. Tuus utque obseruantissimus Ob GiphaniuS.
S. Valde, mi Domine, expecto, ecquid actum sit de ista professione, an mihi processerit bene, an secus. Itaque tuas litteras mirifice habere cupio. Interea, quae huc perseruntur nonnulla magis idonea ad te pergam scribere. Ex Gallia
hoc demum die ad Senatum dicitur perscriptum de capto oppido S. Iehan 'Angely. Quod si
uerum St, magnum rursus damnum acceperunt rotestantes; nam et oppidani aut milites certe omnes trucidati dicuntur. Quae enim crudelitatis exempla censeas eos praetermittere, qui Nyores in dediticios tantam crudelitatem exercuerant direpta tota urbe iam dedita Interea Nemausum se tradidit Domino onbrun, rotestanti, qui clam egerat cum civibus sere rotestantibus Ami-ralius coniunctis sibi Montgomeret et Vicecomitibus peragrata tota Aquitania extrema Auenionem et secundum Rhodanum Lugdunum ac deinceps in Burgundiam auxilia Germania expectaturus ita hic spargunt contendere dicitur Magnum inde instat periculum Rupellae et Angolaemae, tumio, Summa rerum, ni Succurrat Amiralius, qui uix poterit, nisi adiutus a principibus Germaniae Itaque uides, quantum in illis sit positum. Neapoli qui detecti diebus superioribus sunt coetus, non magiae aut libidinis, ut hic spadisum fuerat, sed religionis causa habiti sunt. In carcerem abductae praeter alios sere 5 nobiles matronae dicuntur; ubi et supplicio non ita nuper eadem de causa adsectus est baro quidam eius regni ompeius delii Monti. Hispani iam tandem nauiter rem militarem in ranatenses administrant. Itaque Mauri sunt in periculo maximo. Si sustinent, primo uere auxilia Turcica sperant, qua tamen de re nihil est certi. Reliquamn Stopius. Vale, mi humanissime Domine. Venetii 3'. Decemb. I 569. Tui obseruantissimus Ob Giphanius.
16쪽
S. P. De oppido illo S. Iehaid'Angel tanta hic nunc est expectatio, quanta suerat antea de Hetauio Noster Clarissimus Legatus postrentis litteris nondum accepit de capto, etsi mercatores nonnulli eodem tabellario scribunt de capto et hoc insuper adfingunt, ni salior, Rupella eoud regem uenisse reginam Nauarrae et Comitem de la Rochesocauit, redditisque clauibus tradita urbe Rupella ueniam deprecatos impetrasse omnibus, seu potius uniuersis praeter α. capita, Ami-rali uni Montgomeretum etc. Parisiis, uidi, qui scribant, bis iam impugnatum urbem. Idem scribunt, Cardinalem orbonicum regem ad oppidum spectandum progressum comitantem equo alucriore abreptum sere ad moenia, et, ne in manum hostium ueniret. Se deiicere ex equo coactum, atque ita non mediocriter laesum refugisse non sine multorum cachinno. Amiralius erat in agro Montaubannensi, cui vicecomites, interclusi Garumnae imbribus multis iacti transitu neque dum coniungere suos potuerint. Nemausum, quod a ciuibus surtiue in manu protestantium quorundam equitum, seu potius eorum praesecti Montbrunii ), tenetur quidem etiam nunc ab eo, sed arcem a pontificio praesidio teneri, quod nisi breui deiiciant, periculum est, ne et urbem Ontisci recipiant Vegeleium, Begsae patriam, ab Sansae Oppugnatum hactenus, scribunt iam expugnatam, non tamen certis admodum auctoribus. Haec, mi Domine, habebam, quae in praesentia ad te scriberem; nam de magno scilicet duce in Hetruria, qui hisce diebus Romae in conclaui pontificis natus est, aliisque de rebus Stopius suo more diligenter ad te
scribit, ut existimo. Quod igitur reliquum est, te oro, ut ex litteris tuis intelligere aliquando possim, ecquid spei supersit de munere illo inaedelbergensi aut de alio aliquo uel istic uel alibi
munere seu loco tua commendatione et gratia mihi expectando. Vale, mi humanissime Domine. Salutem doctissimo Neodico Rogo, me ut commendes doctissimo et clarissimo Albudae, etsi uix nomine illi me notum puto. Has litteras utinaedelbergam cures, rogo.
Venetiis XVIII. Decemb. 1569. Tui obseruantissimus Ob Giphanius.
Hoc mane ab amico quodam meo, qui Spira huc uenit, accepi te Spiram reuersum. De me, cur huc uenerim, et qua condicione me hic tuear, ab aliis te intellexisse arbitror. Verum omnes omnium rationes turbauit grauissime edictum illud de studiosis Belgis. Quo cum et proses fores publici contineri uideantur etsi non prorsus sum certus de professoribus ego quoque, quid D Excidit hirraditum est, uel simile aliquid, sicui proximo uersu post uocem teneri audio.
suscipere debeam, totus styχανω. Spirae tamen praxeos causa, ut uocant, consistere uelim, si in academiis non liceat. Sed quia herediola paterna quibus tamen priuari, ut neque patria temere uelim me alere honeste nequeunt, cogar cum alii amicis, tum tibi quoque esse molestus, ut eorum commendatione apud aliquem aut aduocatum aut procuratorem, aut Adsessorem potius Io- cum reperire possim, quem et opera iuvem, et cui etiam aliquot praeterea coronatos numerem. Vtinam apud n Albadam mihi esse liceat. Rogo te, mi humanissime Domine, ut cum D. Doctore Iunio et D. Langueto, quos pro sua humanitate mihi adlaturos non dubito, tu quoque ope, consilio iuuare me digneris. Intra mensem ad comitia excurrere constitui, ubi te salutabo de uolente. Interea uelim n. Neodicum hoc unum mihi indicare, anne professores Omnes, etiam illi, qui publico supendio, non illi soli, qui exercendi ingenii causa, uel in gratiam studiosorum, ut dicitur, docent, contineantur edicto. Venetiis ad me perscriptum est, ducem Venetum mortem obiisse 'mali, eaque re Buccentaurilia ut ita dicaui non semel ducta aut celebrata. Eius in locum lectus est uir ille praestantissimus Ludovicus Mosenicus eques XI. Maii hora 5'. apa dieitur Venetiis mittere auxilio 25 triremes, Hispanus 30. De Florentino non dubito, quin audieris, eum duxisse uxorem ciuem Florentinam suasu ontificis. In Delsinatu comes Ludovicus assovius Occupauit oppidum Mont- limari. De pace Gallica spes est, sed tenuis, nisi comitia haec eam iuuent, quod multi sperant.
Vale. Salutem doctissimo D. Neodico. i570. XXVIII. Maii.
Clarissime et humanissime Domine.
Quandoquidem intellexi Caesaream Maiestatem breui Spira discessuram, non potui, quin rursum Bergeuicaei causam me tibi commendem discessum paranti, teque per Omnes MusaS, qu rum tu unicus e patronus, rem, ut, si per aduersarii importunitatem aliud non licet, hoc certe efficias, ne ex illius libidine condemnetur absens Silentio ortasse res mitigabitur et tempore. Quicquid auten, te cum omnes alii, tum ille amicissimus meus et ego te patronum agnoscimus; in te spes pesque sunt sitae. Nam et me tibi ut quam commendatissimum esse uelis et, si sorte locus aliquis iuris doctori uel in academia aliqua aut apud principem acuefiet, ut nostri memor esse digneris, etiam utque etiam rogo. Giphanium certe tui obseruantissimum et gratissimi animi
Venetiis ad me scribunt, terram ibi mouisse l8. Nouemb. non tota quidem urbe, sed multis passim locis, adeo ut parietes etiam collaberentur Romae exustum religionis causa doctissimum illum Senem et poetam celeberrimum Aonium Palearium Cardinalem Granuellam Roma in inferiorem
17쪽
Germaniam discessisse, ut adiutet Albani successorem Medi nacelium. Credo te Ramum certe de nomine nouisse is Parisios reuersus, cum ad praefecturam collegii et ad publicam professio. nem redire etiam regis mandat cuperet, aduersariorum actione suorum non est admissus. Causaiamen eius agi dicitur in senatu sanctiore Haec, quae non ingrata tibi sore putaui, adiungere Ne uolui. Iterum uiae, uir Clarissime. Quaeso te, ut Illustri D. Streinio me commendare digneris. D. Rector Sturmius etiamnunc ex humero laborat. Argentorato l0. Decemb. i570. E. V. Obseruantissinius
S. D. Non tu uel obliuione uel contemptu V. C. quem propter summam eruditionem ingulari coniunciam humanitate in oculis sero et admiror, sed pudore potius factum est, ut rurius ad te seripserim Num graue est pudenti homini, uiros multis magnisque rebus Occupatos inanibus aut litteris aut sermonibus interpellare ac detinere Sci autem tibi non solum ualetudinem summi principis eumque infirmam esse commissam, se multarumque aliarum rerum grauissimarum curam incumbere, qui propter uim ingenii et diuturnum rerum usum των ἰαrρῶν πολιτικματος καὶ των πολιτικων, ως εἰπεῖν, ἰατρικωτατος iure ac nierit dici possis. Habes, mi Cruto, uir clarissime, causam tam diuturni silentii quae si tibi non satis iusta uidebitur, meque saepe uoles ad te scribere ualde tibi erit metuendum, ne non crebris tantum, sed ponderosis etiam litteris obruaris adeoque opprimaris Nam tametsi et scholae et nouis familiae negotiis ac molestiis multum iam distringor, non omittam tamen, ne quisquam, nedum tu, patronus meus et amicus magnus Osficium in me desideret. De rebus ac studii meis nihil habeo in praesentia, quod scribam; quae longe meliore essent in Ioeo, si Siurinium mihi placare posses, quod te, ut sucius, uehementissitate rogo. Conatus est id nuper Sumbucus sed frustra Tu sortasse et gratia et auctoritate plus apud eum poteris, maxinae si eum moneus, ne controuersiam aut dissensionem inter ipsunt et Dia Murbachium iam uni meum in hanc urbem aduentum coeptam mihi iam, ut huius genero, fraudi esse uelit. Neque uer tu quoque de me ita existimes, uelim, quasi dotem praesertim paruum acceperim, libertatem uendiderim, ut ille apud Plautum Non eo sunt ingenio, non ita educatus, ut uel adulari uel seruire seruitutem possim seria libertatem ueterem et utor saepius fortasse apud socerum, quam uel ille uelit, uel mihi rebusque meis sit consultum. Illud de eo praeterire non possum, indignum esse eum, quem tam multi culumnientur, ac de eo spargant multa uiro graui indignissima. Nam uere pium ac purae religionis cupidissimum esse cognoui De cena sucit, quod alii multi praestantes uiri solent, ut non temere inare grauissima sententium mutet multis, ut arbitratur, saeculis comprobatam et in hac republica receptam De aliis eius magnis uirtutibus, sortitudine et constantia, humanitate et liberalitate, ueritate ac si de sedulitate uigilantia, eruditione ac singulari prudentia putidum est, me ὁ οἰκοθεν μαρινρα dicere.
Quod superest, dedi has litteras consuli huius reipublicae n. Iohan Carolo Lorchero istuc Iegationis causa eunti, atrono ac Domino me humanissimo, e maxime consilio, ut, cum et ipse sit doctus, et doctos amet et meus in hac urbe sit patronus idemque turmii sit perstudiosus, tecum Μουσηγετῆ notitiam contraheret idque eo seci liberius, quod pro tua in me beneuolentia me Obiurgaris, qui adfinem meum non tibi, sed aliis commendassem. Quare te oro, ut hunc me- stantem uirum ea humanitate complecti uelis, ut intelligat, iphanium Cratoni, hoc est aetatis nostrae Galeno, carum esse quod mihi maximi beneficii loco erit. Vale V. C. et salve. Argentorato a. d. VI Idus Novembr. Dii Languet et n. leinmidio salutem dices, ad quos scriberem, si scirem, istic
Tui obseruantissim et cupidissimus Ob Giphanius.
8. Percommode accidit V. C., ut eo ipso tempore, quo litteras tuas ab legatis nostris acciperem, D. Stumius ex peregrinatione seu rusticatione satis diuturna in urbem rediret, et ambo ad epulum quoddam uocati conueniremus. Num ultro ille tuarum ad se litterarum facta mentione mirari se aiebat, cur tu aliique ad se de simultate, quae nulla sibi mecum amplius intercederet, tollenda tam studiose scriberetis. Sed hae eius professione in uino acta non contentus triduo post ad eum ipse tuo consilio adii ac domi cum eo egi; nam miranti et identidem iteranti, cur tu de me in gratiam apud se reponendo tam studiose agas, respondi me te rogatu id sacere, eo utique consilio, ut idem, qui olim uerit, familiaritatis locus apud te mihi restituatur consuetudo scilicet, ut noster ait Lucretius, concinnat anaorem Sensi hominem commoueri, neque enim uerbis tantum omnia benigne est pollicitus, sed re ipsa ueteris gustum consuetudinis iam percepisse milii uideor. Quare non elides hercle tormento fuit, ut Plautus loquitur, praeut tu turmium tuis litteris expugnasti tamquam machinis, ut scribis. Quo nomine multum tibi debeo ut et aliis multis, quae ego dabo peram, ut tandem aliquando etiam cum senore dissoluam, ne mora ac nimia mole tandem mihi sit conturbandum, quod lentis debitoribus multisque nostrae uetatis mercatoribus accidere Solet.
Ecce autem, dum de ueteribus his nominibus explicandis laboro, omnium paene ortunarum mearum naufragium laci, noua ut nomina unumque longe maximum ac grauissimum apud te ullosque amicos mihi an faciendum sit. Eam tu rem in extremis tuis litteris breuiter attigisti, ego latius explicabo De Beuthero ac Theodosio loquor, quorum uetera et nimis acerba inter se Odia me quoque, licet earum controuersiarum plane expertem, in famae, capitis Rc uitae discrimen, nisi tu assis, uocant et inuoluunt. Utroque semper usus Sum familiariter, nam X Omnibus meis collegis in schola hac nostra nemo sere est, quicum maior adhuc mihi fuerit familiaritas ac necessitudo, eaque constans ac perpetua, utque cum D. Beuthero qui, ut totus est in historiis, ita et ego earum atque antiquitatis rerumque politicarum cognitionem ad ius nostrum ciuile semper mihi adiungendam putaui Theodosius IV annis, quibus hic uersor, nullum sere melioris et antiquioris
18쪽
notae librum suis formis descripsit, in quo non uel consilio uel per mea sit usus. Quo in numero sunt Homerus, Ierieon Ciceronianum, Cicero ipse, nondum tamen editus Iosephus Liuius, Silei deuinius, alii Eisi autem de illorum odiis et inimicitiis non nihil iam inaudieram, nunquam tamen eos tam eapiuiles esse credidi. Litterariam, ut ita dicam, simultatem aut dissensionem esse putaui, quales saepe inter uiros doctos et librarios existere solent nihil de Caesaris priuilegus, cleillorum inter se pactionibus aliisque id genus rebus grauioribus obd ἡπα ον υ 'et καI Jovm-ωνα acceperam. Itaque priore nutunino Sleidanum Germanice editurus denuo Theodosius, cum is iam totus sere typis esset descriptus, me suo more rogauit, si quos uberem rerum est rum maxime illustrium commentariolos, aut si quae Steidano ad haec usque tempora pertexendo essent oportuna, secum ut ea communicarem habere se et alia eiusdem argumenti, quibus ea coniungere posset Feci libenter, ut amico morem gererem, cui nunquam adhuc nieam Operam et consilium in his rebus litterariis negaui et biduo nam instabat mercatus Francos tensis scidis ac libellis litterisque excussis sarraginem v aut VI paginarum corrasi, quas ille continuo e manice uerti et una cum aliis aliunde sumptis Steidano suo appingi curat eadem celeritate, quis collectae fuerant Ex meis tamen paginis ea tantum sumpsit, quae editioni et supplement iudicaret necessaria, multa mutauit, quaedum praetermisit ut non necessaria. Coeperum enim ego ab eo anno commentariolos colligere, quo Steidanus desiit, qui est annus 556, cum Theodosius ea tantum, quae ad annum 72, 73 et 74, requireret, quod postea demum intellexi. Quod equidem eo commemoro, ut statim uideas, me de Beuthero seu eius Sieidan ne cogitasse quidem, qui ipsius tantum Steidani, non eius, qui a Beuthero auctus est, rationem habuerim. Edit iam libro grauiter commouetur Beutherus et Theodosium cum hic apud senatum accusat, tum istuc datis litteris novien eius sui fortasse purgandi, quam accusandi Theodosi causa desert Quod etsi nondum plane scio, quae in eo accusarit, hoc scio, uersum unum ut alterum, quo de Caesarea Maiestate agitur, ualde illum accusatorie et odiose exagitare, quas Theodosius hoc additamento ipsum Beutherum, cui illud attribuat, erdere et Caesaream Maiestatem Imminuere conatus sit. Ego etsi reliquas eorum controuersias non attingam, illud tamen Sancte confirmare tibi possum, Theodosii hoc tantum suisse consilium, illud unum spectasse, hoc uoluisse, ut, qu RSleidanus magnis ab ipso sumptibus iam ante descriptus a Francosuriensibus cum quodam additamento esset occupatus et de integro editus, ut alio et ipse nouo additamento nouam teidani editionem redderet uendibiliorem. Nosti artes et rationes librariorum, qui hoc unum student plerique, ut suis sormis descripti libri aliis anteponantur et quam citissime divenduntur nullum aliud, muri crede, eius fuit institutum, non alia mens aut consilium. Nam ut de Caesare, Drmaum nonne magnae sit dementiae, in eo ipso opere Caesarem laedere quem uelle, quod iam prinium Caesaris priuilegio ille ipse muniendum ac tuendum curarit Huc accedit, quod in sumosis libellis, maxime in Caesarem, extremue sit dementiae, quod et nomen suum et Ioci Theodosius, Is qui Publicam adscripserit et expresserit. Quod autem D. Beuther illud additamentum attribuit, more potius et aliorum exemplo, quam nocendi uoluntate actum est uix enim perae reuum ei Ortasse uidebatur, paucas paginas a toto priore additamento seiungere, quamquam de hac appendicula sua Theodosius ne cogitasset quidem, opinor, nisi Steidani utilitas a Francosuriensibus esset interuersa auctore et impulsore D. Beuthero, ut de eo conqueritur Theodosius, quod is, qui has tibi litteras reddet, fortasse in re praesenti καὶ ἐν ψ ii demonstrare poterit; nam ego . eutherum naicum ueterem nulla re onerare, neque illorum controuersiis me interponere uelim Satis est mihi,
19쪽
et nomine ego uel alius in tale periculum ueniat. Quid enim est iniquius, quam suum cuiquam Osricium esse damnosum, praesertim quod non sui commodi, sed alterius causa susceperit, ut iurisconsuli loquuntur Ego certe ne libellum quidem uel assem e nomine unquam uel accepi, uel expectaui Etsi autem Senatum nostrum causa cognita ea usurum prudentia et moderatione existinio, ut aliorum odiis et inimicitiis Aquibus tamen maxime tam capitalibus, probabile est, eum non delectari alios non temere cupiat in capitis aut famae discrimen uenire, mandatum tamen Iniperatoris me sollicitat, quod legati nostri attulisse dicuntur, quo iubetur Senatus, non in Theodosium tantum, sed de iis quoque, quorum ille Opera Sit usus, anquirere. Quare cum Theodosius de amicorum consilio ad Caesarem certum hominem mittere Onstitueret, auctor mihi fuit Clarissimus U. D. Lud Gremptus, qui Theodosii totamque hanc causam suscepit, ut et ipse eo scriberem et quos istic amicos ac patronos haberem, iis quoque ut causam lianc commendarem. Hoc igitur consilium secutus animum statim ad te conuerti, quem tametsi sciam D. Beuthero ut omnibus doctis hominibus bene et uelle et lacere, memini tamen, quae tua semper in me paene paterna suerit beneuolentia, quam cum alias saepe, tum postremis tuis adnie litteris uerissime declarasti, in quibus haec erat clausula se De meo uer unim hoc tibi persuasissimum cupio, me, si quid facere possim, quod in rem tuam tibique uere gratum sit, neque hoc saeiam, contra humanitatem fecisse atque a me ipso defecisse arbitraturum. ac re laetus non tecte et celato nomine, ut quibusdam uidebatur, sed aperte tecum agere, mea omnia in sinum tuum effundere, te unum sere in meo et amici mei grauissimo periculo, sollicitudine, certe mea longe miserrima, adire et rare uolui Vt enim persuasissimum mihi est, te mihi semper Optime uoluisse, ita clarissimum est, te apud Caesarem in ea esse gratia ut tibi roganti soli nos Imperator facile sit donaturus. Quapropter suscipe hanc causam V. C. teque, Si non ducem, ultem eomitem adiunge generos D. Streinio et clarissimo D. Waebero, ad quos diligenter scripsit D. Lud. Gremptus. Quod te per ilium Dei, seruatorem nostrum, per Musas, quarum una Sucru serimus, uos ut sacerdotes, ego Camillus aliquis et famulus, per quidquid illud est, quod tantum tibi mei amorem excitauit, siue ea tua est humanitas, ut est magna, siue quid aliud, omnibus denique precibus te rogo, Oro, obsecro, ut hanc causat cum praestantissimis illis hominibus suscipias, adiuves ac persicias. Agetur illa quidem Theodosii nomine, quod unum adhuc est delatum, sed agetur ita, ut uenia Theodosio impetrata, nemini amplius ea res fraudi sit sutura, tam apud Imperatorem, quani Senatum nostrum, atque ut tota aeterna obliuione obruatur. Sic enim fiet, ut cum mihi, aliisque, qui Theodosio operam nostram accommodauerimus, tum illis, qui haec primi par-Serint, re omni sepulta et aeternis tenebris mundata, tacite et per consequentius consulatur. Atque ita quidem et D. Gremptus suasit, et hic uir doctus et Theodosii domesticus in mandatis ubet, ut, nemine alio adnaixto, causam ut unius Theodosii propriam persequatur. Quem tu V. C. tu consilio, auctoritate, opera et dexteritate multum adiuuare potes; quod ut facias, uehementissime rogo. Cum autem in Dei nostri et Caesaris clementia et lenitate singulari, tum in uestra gratia et fide vena certam habeo de uenia impetranda, praesertim cum omne nostrum peccatum non ἐκ προαιρε- ως et consilio, sed ex imprudentia et inconsideratione proficiscatur; quod ipsum continuo correctum fuit, iis uersibus sublatis aliisque eorum in locum repositis, etiam antequam exemplari nisi Perpauca di,traherentur. Nosti autem, quod aulus iurisconsultus scribit, maleficia uoluntate et roposito delinquentium distingui. Non iterabo, quod supra exposui, in hoc additamento nihil me meum agnoscere; nam et Theodosius id fieri et colligi mandauit, in ordinem redegit, publicauit et
mutauit, detraxit quae uoluit. Haec, quia ad me unum pertinent, nolim iam odiosius inculcare, ne amicum Onerare uidear, quem magnopere totoque pectore subleuatum uelim. Videtur autem et deus ipse huic actioni fauere incurrit enim in tempora cum aschae, tum inaugurationis regiae, quibus criminum indulgentia leuiorum ab Imperatoribus concedi uetere instituto extat Tit in Od. Theodos. Lib. IX. Tit 38. De indulgentiis criminum consueuit. Verum haec tuae et Clarissimi D. Waeberi sapientiae curae erunt, quibus deprecatoribus, non dubitamus, quin ueniam a Clementissimo Imperatore simus consecuturi. Quod ad D. Beutherum attinet, illi hac indulgentia Caesaris, quam speramus, non nocebitur, qui et litem suum priuatam, quam habet cum Theodosio omneque ius suum saluum nihilominus retinebit, et cum uolet, persequetur, quique de hac appendicula satis superque Caesari Senatui nostro, aliisque se iam purgauit. Si de tu in me paterno animo dubitarem, pluribus uerbis et precibus haec a te contenderem, alios quoque nonnullos rogarem et interpellarem. Sed tu unus, quod poeta Antimachus Olim de Platone dixit, mihi es instar multorum millium. Scripsi tamen et ad Sambucum et ad anguetum et ad Kleinmidium, quos et ipso Giphanio suo nou delaturos esse confido. Blotium, haud scio, an rogare debeam nonnihil a me
alienatum nulla profecto mea culpa ut merito, quem tamen Ob ueterem fraternae umicitiae memoriam in miserabili causa, etiamsi possit, nolle mihi nocere arbitror. Tuae tamen sapientiae et paternae in me beneuolentiae meam totamque causam commissam Sse uelim, ut uideas, an res, quae fortasse non ita adhuc Publicata est, cum multis communicari, seu potius inter paucos componi et placari debeat. Quod reliquum est, dabo ego operam, ut gratum et memorem me esse fatearis; nam proxima Restate curab ξν γε i, ut uetus poeta rudentius innumerabilibus in locis a me emendatus et scholiis accurate explanatus in tu nomine appareat tamquam grati mei erga te animi monimentum. Quodsi et hoc faciendum et audendum mihi putabis, ut uel ipsi Caesari, uel regi Rudolpho, uel D. rocancellario Clarissimo in Waeber aut etiam generos D. Streinio munus aliquod litterarium curem, habeo quae illis conueniant non, ut opinor, contemnenda aut leuia. Sed hac in re tuum consilium sequar, quod proximis litteris, eum tibi commodum erit, ad me perscribes. Nunc Homerum OStrum mitto, quem expetere uideris Lucretii quoque, quod Regre sum deptus, exemplar mitto, cuius editionem ulteram una cum explanationibus iam diu in manibus habemus. Gellii, an Agellii nostri Theodosius primam paginam et indicem typis iam suis descripsit perfecturus primo quoque tempore, postquam Caesaris indulgentia et mea mihi studia, et illi formae ac typi sui fuerint restituti. Quae etsi nondum nobis plane sunt ademptu, mi Serandum tamen in modum iacent et perturbata sunt. Caeteroqui, ut de me nihil dicam, qui Theodosio in sua arte, non dico, sit anteponendus, sed praefiscine dixerim uel comparandus, praeter unum fortasseilantinum in Germania nostra haud facile quemquam reperius, qui libros tum bonos et ueterum scriptorum tam eleganter et tam emendate memoriae tradat sempiternae. Vale, V. C. et Salve. Argentorato a. d. III Kal. Martias DLXXV.
Tu obseruantissimus et amantissimus. De rebus aliis, de illo commento, ut uocas πανταχουσίας, quod neque Graece nec Latine appellari potest, et de quo tibi plane assentior, de beneficiis scholae huic attributis, quibus planissimae insidiae fiunt, alias ad te seribam; nunc uereor, ne hoc uolumine potius quam epistola
20쪽
ie tantum non obtuderim et Obruerim, quod tamen causae multati tribiles. Si non uidere impudentior, rogarem te, ut D. Siminio, quocum Spirae notitia instituta mihi aliqua suit, licet breuis,
pertenuis et D. Waebero, cui uiro magnopere innotescere tua opera uelim, ut me meaque Ommaeommendes, meam peram, Obsequium ac fidem deseras, eisque ex me salutem dicas quam m- eiosissime. Iterum ac ni illies uale, doctissime Crato.
S. D. Et si priore Februario sere extremo de Steidatio Theodosii ad te copiose et uere e
seripsi, denuo tamen molestus tibi esse cogor, quod et grauissimus casus hisce diebus me paene oppresserit, et de prioribus litteris ad te missis, an tibi bene ac mature sint redditae ut dubitem, tuo silentio commouear. Vix enim persuadere mihi possum, te ea humanitate, ut ultro etiam alios adseribendum allicias, ne uerbum quidem ad litteras tum prolixas, seu uolumen potius rescribere potuisse, maxime in amici et clientis tui causa ea, in qua eius omnis existimatio, fama, uita demque ae salus agatur nisi sorte iam litteras ad me misisti, quas ego sane nullas accepi. Dederam e ro priores litteras cuidam M. Dauidi Scheliing, quem in aulam Caesaris Theodosius suo sumptu disit, etiamque nunc habet, quarum exemplum his litteris adiungerem, si ullum mihi reseruassem; quod enim unum seruare uolueram, id illi D. Dauidi roganti candide et sincere impertu mitto tamen earum summam aliquam, quam hisce diebus rogatu scribae nostri feci, quantum equidem memoria repetere potui. Iis cur tam sollicite, tam multis uerbis te rarim, ut hanc causam nostram tuendam suseiperes, ueniamque a Clementissimo Caesare nobis impetrares, non miraberis, S e quae hic sint consecuta, quaeque mihi acciderint grauissima, cognoris i Nam superioribus diebus adlatae hue Caesareae Maiestatis sunt litterae, quibus Senatui nostro mandatur, ut me in custodiam dedat et de additamento Steidano adiuncto anquirat, quod quam seuere et acriter ille sit executus, sine lacrimis perscribere non possum. Iui mi Crato, in custodiam publicam, qui cursum uitae plane inoffensum hactenus habui, quique omnem meam uuam in liberalibus et honestis studiis iraduxi Nec lacrimae, quas plurimas profudi, nec preces profuerunt mundem e sui misero milli Neque dum libertatem pristinam sum consecutus Eo autem grauior casus hic mihi Rccidit, quod culpa aliqua mea accidat magna enim est consolatio in malis et alamitatibus culpa plane uacare. Hoc tamen me consolatur, quod nulla mea uel προαιρεσις, uel uoluntas et consilium uerit uiolandae Maiestatis Caesareae, quam a summum totius orbis magistratum legitimum Semper toto pectore coluerim et obseritarim. Et hoc amplius me consolatur, quod illud additamentum, de quo D. D. Beutherias, neque susceperim, neque totum collegerim, et quod illud infelix mendacium non ipse eonfinxerim, sed a ceri auctore acceperim et etiam ex communi et peruulgato Sermone: nam de his duobus, maxime tamen de hoc mendacio in custodia rogatus sui. Et de additamento quidem respondi, me illud neque suscepisse, neque ita conlacium ieidano adiunxisse, Sed ut rogatus a Theodosi fueram, silvulam seu sum aginem tantum exiguam, eamque indigestam ad illum misisse, non Germanice, sed Latine exaraiam, quam ille postea ueriendam dederit et una cum alia non absimili silua in unum uelut corpusculum seu additamentum redegerit, seu redigendum
curarit ne quis me eius auctorem putet, aut uocet materiam tantum, eamque ex parte ei roganti suppeditaui, qua et ipsa pro suo arbitratu est usus De mendacio illo respondi, id satis hic e uulgatum fuisse cum autem acriter urgerent et sub fide iurisiurandi a me ciue huic Reipublicae praesuti certum aliquem, unde id accepissem, exposcerent, lac sane magno cum dolore, ut amiliarem quendam olim meum D. Danielem Florianum illis indicarem, qui id quoque ab aliis acceptum in mensa serio narrauit, etiam Baronibus et Comitibus quibusdam praesentibus et adsidentibus. manc meam consessionem Senatus noster breuius tamen et nude ad Caeseream Maiestatem missum mandauit mihi, ut, quod ipse unice petieram, supplicen libellum ad Caesaream Maiest tem conscriberem, eoque ueniam huius mei peccati a Clementissimo Caesare peterem. Id quod feci, non tam eloquenter, quam demisse. Sper autem has meas supplices ac demissas preces ueniae locum apud Clementissimum et humanissimum principem consecuturus. Alli Ortasse alia ratione agunt, quorum fortasse non minor, Sed maior est culpa, quum sit mea in hoc facto. Nec tamen non casside ne imprudenter sacere putem, qui peccatum, seu erratum potius cum summo dolore ac detestatione fatear ac deprecer Nam tametsi additamentum illud non conseci totum et mendacium non confinxi, in eo tamen non leuiter peccaui, quod illud mendacium ab aliis acceptum non suppresserim aeterna certe obliuione delendum et sepeliendum. In quo ipso tamen peccato, quia nulla mea malitia, nullus malus animus sui in Sacram Caesaream Maiestatem, quod et uerba ipsa indicant et consessio mea coram Deo et Senatu nostro acta testatur spero, eam in uenia concedenda faciliorem et benigniorem ore, praesertim cum eius rei nomine iam in custudiam a Senatu sim datus, quae mihi uidetur homini frontis integrae et in studiis nostris uersanti non eius esse poena. Verum ut ingenue dicam, Secundum Deum Omnes spes opesque meae tam in Caesaris clementia, quam in tua deprecatione et studio. Cum enim Omnium principum ustricorum uelut propria et insita est lenitas et clementia, tum huius nostri Imperatoris singularis praedicatur, quod fortasse litteris ac doctrinae eius tribuendum est. In te uero, Crato, V. C. et doctissime, tuaque deprecatione, ipse optime Osu et notius est, quam ut hic commemorari debeat 3 suam et
D. Sturmius meam uicem grauiter miseratus te quoque et D. Streinium rogandos putauit, quamquam ad D. Streinium propter peregrinationem necopinatam et subitam nihil in praesentia scripsit. Superest igitur, te ut orem, ut ue mih deprecatorem in huc summa mea calamitate praebeas, Caesarem, dominum nostrum leuientissimum cum per te, tum per D. Streinium ac D. ueberum exores, ut mihi hunc culpam clementissime condonare ac remittere, meque in priorem libertatem, seu in pristinum restituere dignetur Quod si per uos, ut confido, uero consecutus, dabo operam, ut gratum ac memorem me huius summi beneficii breui de approbante Sentiatis non quo puteras
uel aurum, sed quod litteraria et fortasse etiam litterata quaedam iam adsecta habeam uobis dedicata, quae uobis, doctissimis hominibus, non ingrata puto sutura. Sed quid ego haec commemoro, quasi uero ignorem in iure ciuili celeberrimum dictum, libertatem esse inaestimabilem ' Quid libertatem dico, cum famam et uitam ipsam mihi hac deprecatione sitis reddituri Nam ita me exest haec sollicitudo et grauis haec calamitas, Imprimis Maesaris, Domini nostri Clementissimi, ira et indignavo, ita me consumit, ut nisi in gratiam a Caesarea Maiestate Iecipiar uel oua
sponte paulatim sit consectura. Succurre igitur miserrimo Giphanio auo qui si adhuc nihil admodum iraesulit. quod magnopere laude dignum sit, poterit tamen et Caesarea Maiestau et