P. Rutilii Lupi De figuris sententiarum et elocutionis libri duo [microform] : in usum scholarum

12쪽

raditur mihi hunc librum Rutili omnibus, qui

bus erudiendae ivventviis munus mandatum St, auctoritatem praescribere Iiceat viri prudentissimi,

D. Ruhnhenti. Is enim praefationem huic ipsi

scriptori egregie a se et multipliciter emendato praemissam his verbis exorditur Mn Figurarum ratio, seu puIcerrima maximorum oratorum exempla, quibus intuendis imitandisque plus ad elaquentiam proscitur, quam omnium Rhetorum Priaeceptis cognocendis, hanc pud nos vim habuerunt, ut, epogitis tantisper aliis, quae in Iucem edere parabamus, Rutilio temporis aliquid impertiremus. Quibus eaeemplis mulium commenclationis accedit ex eo, quo non solam decerptu Sunt ex Oratoribu8, qui magnam partem interciderunt, se etiam de Graecis sic facta Latina, ut Rutilius cum Cicerone, quem iuvenis Encm Didere potuit, certasSe ideatur. Atque his quidem verbis rudentissimis simul

duplex illud consilium aliquo modo descriptum vi des, quod quum hunc librum iuvontuti tradi ο-

13쪽

Iebam, secutus sum Ut et illi, qui missis prae oeptorum dictatis ipsi ad Latine scribendum accederent, haec exemΡla haberent, quae imitati confirmarent gradum, et ut ii, qui in literis Graecis prudenti consili stylii exercerent, cum Rutilii

definitiones figurarum, tum oratorum Xempla re

derent interpretatione Graeciae. )mque enim unus mihi vidisse videor, quantum plerique moliantur et ringi pueri soleant, ciui quum

aliorum sententias, Verbis etiam fortasse tantum non omnibus subministratis, Latine vertere consuevere, iam sua ipsi sensa Latine eloqui iubentur. Itaque tuae aegre excogitavere, eo undequaque

petitis verbis aliquo modo illi quidem promunt;

verum quid munda formae honestas, quid prudens verborum delectus, quid conclusa orationi compositio flagitet, unice securi aut inconSulti. Quippe, ex angusto dictatorum spati in liberrimam inventionis infinitatem repente emissi, magnam et rerum et Verborum molem digerere aliive tractare non

' Quamquam vel ista Figurarum ratio, quam Ruhnkenii Retus, ut quae primum frigidum artia Thetoricae ariditatemnversari coepisset, uene spernebat, hodie tamen, ubi subtilia rhetorum praecepta linia ex adolescentium institutione recesserunt, ipsa etiam aliquid commendationis habent; non quod ex fragmentia his paucis, neque lectisa mna Semper amplexis figuras, ipsa ea ars possit cognosci; sed quia avocatos ab his robus adoleacontium unimo tamen commonefacere eius artis utile est. Quam enim longo forma rura nunc animi abhorreant, ipsa harum figurarum imitatio potest docere. Siquidem nihil tam saepe discipuli monendi sunt, quam ne rem, velut in anancae neces- uitate oblatam, enm gura confundant, qua ea re neeessaria prudenter utatur.

14쪽

didiceriint. Quae quum ita sint, mediam quasi

quandam stationem esse quaerendam, qua brevibus remis, antequam in altum Provehantur adolescentes, Vires experiantur et merceant, omneS, Pero,

mecum ConSentient. eque ego quunt Varia diu multumque tentarem, quidquam inveni, quod a iore cum fructu iis traderetur, qui primae inm' nasiorum classi aut adscripti sunt, aut adscribendi,

quam ipsa haec exempla Rutilii Ea enim et,

minum Praescriptorum auctoritate et epido ar=ment ipsa ad Iegendum adolescentium animos adliciunt orationis autem ars sic est in omnibus Con-SPicua, ut sponte incurrere in oculos et ad imitationem invitare Videatur, praesertim cum tam brevia sint, eiusque simplicitatis, quam quivis S POSSe Primere speret. Atque ea adolescentium studia qua arte mihi quidem, quem usus iam edocuit, regenda videantur, fortasse non plane inutile' Ciam, Si Paucis exposuero. Tradendum igitur hunc Iibellum eis adolescentibus iudico, qui secundae classis Iectionibus singulos iam annos interfuerunt; eo quidem consilio, ut altera quaque hebdomade non ea quae reliqui discipuli dictata Latine ver tant, sed haec figurarum exenapIa, similia invenientes, imitentur. Et quamquam vel definitiones Rutilii ve exempIa ipsa, si modo notas propter id ipsum suppositas attente legant, ipsi per se et legere discipuli et imitatione sequi posse identur, tamen, quia quae nova sunt, dissiciliora plerumque videri solent, velim, antequam ad imitationem ipsam veniant, aliquam Rutilii partem tractent a

15쪽

iro interprete non quidem ita, ut Latina legant, sed ut per eas lectiones, quibus subito et ex tempore scribere Latine docentur, ipsi in linguam L

linam vertant. Sic enim varie eccantes, quantum Rutili arte eximia, qua Suo quaeque Ioc Verbis Iectissimis collocata, Omniaque numeri apte cadentibus summa membrorum aritate Vincta sunt, Ionge longeque distent ipsi, acerrime vident simul tamen, si modo in formae elegantiam mentem in tenderint, Posse se scribere, quo satis magistro fa

ciant, intellioni et incenduntur Quod si illa

figurarum imitatione aliquamdiu excercitati fuerint, Poterunt, qui ceteris praestant, praemii Oo in apertiores iam eampos ex hac rari brevitate emitti; quamquam his etiam themata poni leviora malim, tuaeque intra quatuordecim dies absolvi commode Possint; Praeterea enim cito oratio diffluet. Atque eam quidem institutionem classi secundae aptam putarim neque tamen plane omittendam in classe prima. am sicuti multis nominibus sapienter iu-'' Iuvat exempluti A1Ioeoseos, sic ut a me datum est, adseribere, quod non ex traditia omnibus optimum, audatum tamen, Primae Iaasia Iumnus Onscripsit: Quum haud raro fieri consueverit, ut filius plane a patria vivendi

et agendi ratione discedat; nihil sibi iugis oppositum

esse potest, quam Demea et Parmeno. Nam quum Pater

laboriosus et industrius sit, parcus in re familiari, sed tamen in amico liberalis, pater optimus, dulcissimus Coniunx Patriae ero amantissimus, ea omnia opposita in filio; qui nullam unquam in aliqua re curam ollocavit et industriam, qui sui prodigua grando ne alienum conflavit, qui iIliberalis in amicos, minime tua in parentes, Cer bus in fratrent, incredibili quodam in patriam odio incen

sus fit.

16쪽

stitutum est, ut in ea quoque classe non OIum Iongiores disputationes, sed etiam scripta, quae Proprie ita vocantur, Latine vertenda Proponi oleant, sic has etiam exemplorum imitatione magno eum fructu ita continuandas censeo, ut singulis SemPerscriptis singula figurarum exempla Subiungantur. Velut enim qui cantandi artem profitentur, Vocem

sonorum varietate quasi dissipatam quotidie ab incutissuno sono usque ad gravissimum Sonum recipere-

et quodam modo colligere discipulos iubent, simi

Ιiter nos uerorum orationem dissertationum tem ritate effusam hac exemplorum regula comPeSCendam suademus.

Atque primae quidem classi non solum ad exempla imitanda hunc librum aptissimum esse supra monebam, sed etiam quem totum verterent Graece. In quo mihi non minimae commendationis id esse videtur, quod utriusque Iinguae Xe citationibus unus sic liber inserviet; neque is, ut quem non legendo, sed imitando triverunt, diuturna tractatione fastiditus et spretus, sed in consilionOVO OVus quodam modo atque intactus. Deinde vero quantam utilitatem asserat, utramque linguam interΡretatione contendere, nemo ignorat; sed non minus Ierique noverunt, eligere scriptores Lati nos, quos Graece discipuli vertant, quam sit difficile et anceps. Atqui in hoc scriptore et Semataoninis utilitas est, et evitatae nimiae difficultates. Nam primum non continuatam hic quandam Ora tionem Latinis particulis vinctam et Verborum ambagibus tumentem habemus; sed brevem, conci

17쪽

sam, articulisque apte distinctam. Deinde quantumvis antiquorum more Iibere exemplaria Graeca illius Latina fecerit, ita tamen subinde nativus color interlucet, ut aut ipsi adolescentes ea vestigia legere, aut magistro monstratore et indice indagare, et quo utraque lingua discedat, intelligere utiliter valeant. Quod autem, licet omni modo

averruncandum sit, interdum tamen est verendum, ne adolescentuli quidam male industrii, peius animati fontes, unde sua themata fluxerint, quamvis reconditos rimentur et in suos rivulos advertant, de eo quidem hoc in scriptore plane securis no

bis licet esse. Sed ad id fortasse aliquid erit dicendum, quod libri magnitudo brevior multis vi

deri potuerit, quam quae Satis amplam ad annuaSinterpretationes materiem praebeat. Verum quum

scriptionibus Graecis, aliter atque Latinis, non tam prompta scribendi facilitas, quam subtilis lingvae intelligentia quaeratur, brevibus, nisi fallor, pensis, dummodo ingenium acuant, et quibus vel haec libelli parvitas fere sufficiat, transigi potest. Μodo ne libri pensa simul atque utilitas vocabulis

' quod si tamen maior exemplorum copia alicubi desideretur, augere et figura et exempla, Rutilii morem imitati,

poterimus. Veluti Phantasia: ο schema sit, eum imagine rerum absentium ita repraesentantur animo, ut Ea cernere oculis ac pracsente habere videamur. Demosthenis Atqui si nunc ipsum, iudices, repente magnum eaeaudiamus clamorem, et mox aliquis aduolet nuneius, effractos Clamans earceres, fugamparare captivos nemo, credo, neque Senior neque iunior adeo socors fuerit, quin quantum OSsit ferat auxilium. Tum vero, si quis interientat atque Hic ille est, exclamet, qui illos dimisit num quid obstar putα-

18쪽

s scriptis Graecis deminuantur. an secundae quidem atque primae classi in scriptis Latinis, primae in scriptis Graecis, si modo ea eliguntur, quorum dissiculiates superari diligentia omini, nu1Iam, in iis quidem quae praeceptoribus corrigenda

traduntur, opem ferendam censeo. Si fertur, ut nunc plerumque fieri ideo, ama profecto ado 1 centulis eripitur virium experiendarum sportunitas, exsertarum magna e Conscientia vel modestia, magna studiorum alacritas, fructus denique laborum magnus.

Iam posteaquam de concilio huius libelli salis

disputatum est, restat, ut de mea quoque in Rutilio collocata pera pauca dicenda videantur. Quamquam haec quidem, ut Par erat, lane ex illo pendebat. Erat enim curandum, ut, qui liber sine magistri ope ab adolescentuli tractandus esset, ita explanaretur, ut, qui attente Iegerent, non magnopere possent errare. Quapropter notas subscripsi, quibus et illud caveretur, et Simul ne ea, quibus ab aliorum usu recedens Rutilius novus est, imitarentur imperii et rari interdum cupidiores adolescentes, modeste commonerentur. Aliud autem Praeterea erat faciendum invidiosius. am in paucis adhuc consultis codicibus, - neque muΙto meliores usquam Ιatere affirmarim, - Pessime habitum Rutilium omnes norunt; neque quanta in eo et emendando et explicando Ruhnkenius omnium

iis, quin ille, ne verbi quidem opis faeta, statim intereat pItem alio in genere Hyperidear me quidem decretum non orator eripsit, sed pugna ad Chaeroneam Alia fgg. vid. post animadv. r.

19쪽

laudes tulerit, me Iaudatore indiget; tanta enim eius auctoritas hac in re facta est, ut plerosque et eius nomen et hunc scriptorem Procu Veneratos dicas. eminem enim fere, qui post illum continua Rutilio studia sacrarit, quantum equidem scio, invenias. Sed idem tamen neque unus omnia videre potuit, neque rudenter quae videbat esse vitiosa, corrigere, nedum quae possent in vitios rum 1οcum Venire recipere in ipsos Rutilii versus omnia voluit me contra et negligenda Irudentissima ea cautio, et deserenda saepe illa tanti viri auctoritas, et in summa codicum depravatione audendum interdum ira plurimum Itaque me aliis improbus, temerarius aliis viderer, ut sunt ingenia hominum, erat fortasse verendum Ei tamen Verecundiae quominus concederem, duo me impedierunt o quidem scribendi cupiditas. amet Complures scriptores, quos similiter atque Rutilium ad leges criticas exigere studui. dudum in scriniis meis latent, et in hoc ipso emendando

quindecim paene anni sunt ex quo Subsicivarum horarum oblectamenta quaesivi. Quod non gloria tionis aliqua causa nunc profero, sed quia eis aliquando dicendum videbatur, qui suo modulo aliorum studi et voluntates metientes non aeque de rebus meis iudicaverunt Quibus tamen, non animi quodam fastidio, sed naturae meaeraenitatem

SecutuS, nunquam Sum responsurus, sed utrum meis

laboribus effficere aliquid potuerim, an, quod non Spero. irriti fuerint, rani si quam spondere nihiliceat, osteritati relinquam. Sed quae erue Cau'

20쪽

me me ad profligandum istum pudorem impulerunt, hae erant: axima quidem erat utilitatum ratio, quas usu experto mihi magnas adia cesti Iis, si hunc libe11um diligenter tractarent, Parare videbari Quod si qui erunt, quos multos fore eo fido, qui hoc consilium 1audent, ut etiam ratio nem huius editionis inde prosectam comprobent, consequens est. Si qui futuri essent, qui vel propter huiusmodi consilia tamen scriptorum integritatem haud aedendam edicerent, eos, lan- quam aliter sentiens, aut non curando CenSebam, aut modeste rogandos, ut a me hunc ibeIIum, non a Rutilio esse, sed utilem, si modo i praedicarent. Itera Vero causa erat, quod Prodesse me hoc libello non soΙum adolescentibus, sed

etiam Rutilio iterisque Latinis iudicabam, quia

non temere calidum istud consilium arripui, deinde tumultuarie, vi atque Violentia quidvis sum ausus, ut aliquo modo egi posset Rutilius; sed quaecunque in eo mutavi, ea post Ionga studia muΙ- tamque probabilitatis inquisitionem ita ut feci mutanda esse mihi persuasi. Per eam igitur, quam nunc Praecipue sequebar, adolescentiae rationem id tantum essectum est, ut ea, quae criticis viris hoc opus Propositurus Ieraque in adnotatione re 1icturus et pluribus verbis defensurus fuissem, ea nunc in ipsam Rutili orationem inferenda putarem; adnotationem autem, ne moles Iibelli et pretium crescerent, breVem adiungerem. am Plane eam omittere, et virorum doctorum iudicio, unde quidque venisset et quo quidque Pertineret, relinquere,