장음표시 사용
11쪽
ipse cicero ab initio confecisset, ommentarii, in quibus si qua omissa erat ex orationibus Ciceronis, ea hoc ipso suspecta reddi videbatur. Constat enim, non finium multas ex orationibus Ciceronis deperditas, sed nonnullas etiam ne in lucem quidem ab eo emissas esse ad Att. II, 7, 13. Aut pleraeque vero aut omnes ita in commentarios illos caunarem to jectae erant, ut vel initia earum vel quae maxime ex iis suissent ad ausas orandas nee garia, in iis exstarent. J Unde accidisse passim videtur, ut etiam quas Cicero non ipse edidisset rationes, eae in commentariis tamen magna ex parte perscriptae Ssent. Sic duae suerunt a Cicerone pro Scauro orationes habitae sed altera tantum in vulgus edita, altera in commentariis reli et erat. 0uintil. IV, 1, 6M. os autem commentarios, qui ut librariis traderentur. Ciceronis ipsius consilium non suisse videtur nam ad praesens modo tempus eos aptaverat, uintil. X, 7, 30 Tiro libertus quamquam paullo contractiores edidit et communi usui patefecit. Asconius igitur quod ne in his quidem commentariis notatum quidquam de Catilinae illa defensione reperit, eo memorabilius est, quod qui pudor fortasse suisset in libro in vulgus emittendo, in iis, quae in suum tantum usum orator mandasset Iit ris, nullus esse poterat. Hinc decernendum simul puto de Asconii loco, ubi commentariorum illorum mentionem saeit uui quum manifesto corruptus sit, facile aliquem in eum errorem induxerit, ut quod iudicio absolutus esse dicitur Catilina, in ipsis illis commentariis ectum esse eredat. Hoc tamen i ita esset, Asconius sibi ipse repugnaret. Locus igitur quum in editione principe et ex ea in orelliana ita perscriptus sit se Praeterea mo et me, quod, cum sint commentarii Ciceronis causarum, etiam defensionum, commentarium Rut principium ita quod judicio absolutus est Catilina, ut Clodiu infamis fuerit praevaricatus esse: nam et rejectio judicum ad arbitrium rei videbatur esse laeta, assentior iis, qui sic sere scribendum
esse cenSuerunt .... Detiam defensionum commentarium tamen hujus defensionis aut principium nullum inveniam. mo autem judicio absolutus est Catilina e. Non ita tamen contemni poterunt, quae Fenestella tradidit, ut non causa exploretur et sons, e quo sua ille hauserit, vel, si error fuit, unde error ille repetendus sit. Ad hane
tamen quaestionem tum demum respondendi Iocus erit, ubi reliqua omnia excussa nerinti Nunc examinandum ante omnia videtur, num qua suerit unquam inter Catilinam et Cieer nem ejusmodi necessitudo, quae hunc, ut causam illius susciperet, impellere potuerit. arrat Sallustius Cat. c. i5J. adolescentem Catilinam tum alia nefanda Stupra secisse, tum cum virgine nobili, cum sacerdote Vestae Cicero autem in ratione in toga cand. p. Med. Orelli in Catilinam ita invehitur , , Hanc tu habes dignitatem, qua fretus me contemnis et despicis an eam, quam reliqua vita es consecutuS cum ita Vixisti, ut non esset Ioeus tam sanetus, quo non adventus tuus, etiam cum culpa nulla Subesset, crimen afferret, et Asconius ad eum locum: Fabia, virgo Vestalis, ' causam incesti dixerat, cum ei Catilina
Alios etiam oratores Giismodi commentarios DIiquisse, intelligitur e uinitI. , , 30.2 Virginum Vestalium, quorum apud Ciceronem mentio sit judicia, quum non satis distinguantur ah editoribus, haec fere de iis tenenda esse videntur. Νotabilis primum est, quae ad decimum ante Ciceronem consuΙem annum in Cat. III, 4, s resertur, absolutio virginum. Ad quam tamen referri non possunt ut teinmelaeius fecit ad I. I. , Asconius quae tradidit almilonianam c. 124 31 Aouo tempore S. Peducaeus tribunus plebis criminatus est, L. Μetellum, pontificem maximum, totumque Onegium pontificum male judicasse de incestu virginum Vestalium, quod unam modo emiliam damnaverat, abso verat autem duaa, marciam et Liciniam, popuIua hunc Cassium cos. r. S. Rose. 80, 84 ereavit, qui
12쪽
objiceretur, eratque absoluta. Haec Fabia, quia soror erat Terentiae ciceronis, ita dixit e etiamsi culpa nulla subesset. Ita et suis pepercit, et nihilo levius inimico summi opprobrii
turpitudinem objecit. ' Ad eandem vero causam pertinet Iocus v. Ciceronis de et cons. e. 3. Nullum in locum tam sanctum ac tam religiosum accessit, in quo non, etsi in aliis culpa non esset, tamen ex sua nequitia dedecoris suspicionem relinqueret. In quo error primum non praetermittendus esse videtur, qui a Manuti olim admis
sus ad Att. I, 19, s), unstallo quoque Epist ad Middi. p. 27 imposuit. Cicero enim
quum, ut senatum de absoluto Clodio consolaretur, bis habsolutum esse Lentulum, bis Catilinam admonuisset, de industria hoc factum esse Manutius contendit, ut tertiam illam Catilinae absolutionem silentio praetermitteret, ne Fabiae videlicet, Terentiae uxoris sorori, turpem impudicitiae notam inureret, itaque adstipulantem habuit Tunstallum, ut argumentum adeo, quod ex silentio Ciceronis de Catilina in causa repetundarum a se defenso repeti ut Asconius, inde nihil esse demonstraret. Uterque vero in eo salsus est, quod de Fabia tantum illa in judicium vocata, . nusquam de Catilina sermo est, ut hoc saltem loco nihil cieero
de industria tacuisse videatur.
hiam quis defenderit, utrum ipse Cicero, quem Terentiam iam ante iter ab eo in Graeciam et Asiam susceptum uxorem duxisse, recte a Tunstallo docetur i Epist. p. 12', an
alius quispiam, in medio relinquendum est. Illa vero si accusata est eo tempore, quo tum orator Cicero inclarescere coepisset, tum erentium in matrimonium duxisset, quid probabilius, quam ad Ciceronis potissimum eam eloquentiam confugisse es Plutarch. Cat. min. c. 19. Fabiam autem sive defendit Cicero, sive non defendit, illud extra dubitationem positum esse videtur, ma
gis inimicitiae quam amicitiae ejusmodi rem causam esse potuisse. Infamia vero, qua
de eisdem virginibi is quaereret, isqtie et titramque eam et praeterea compIiires alias, nimia etiam, ut existimatio est, asperitate lisus, damnavit. Idem enim jiidicitim silisse patet, in lio Crassus orator, aeptem et viginti annos natiis, Liciniam virginem defendit Cic. Brut 4 3, 160 . Contra pertinere videtur ad illum orationis Catilinaria Iocii virginum IIud judicium, ex quom Pino magnam audem adeptus esse sertiir. Cic. Brut 67, 236 . Hoc si ad Fabiam itoque istam pertineret, pateret simuI, quo anno ea abso ut fuerit. Peculiaris alitem calis filisse videtur Fabiae, et Catilina, qui anno Sa Chr. praetor fuit, quum adolescens rem tim ea habuisse dicatur, ali dubie aliqtiant prior. Unde
praeter Iocos supra allatos nihil laeere videtii ad illam Fabiae causam, nisi Plutarchi Ioeus Cat. min. e. Is cf. errat Epist. III, 2, p. 203 , ubi at dicitur ἐνστεις ποτε Κλωδίω - δημαγωγίοκινουροι καὶ ταραττον μεγαλων σας νεω ρισμων καὶ διαβυλλονr προς το δημον ἱερεις καὶ
ωλει δειν χειν, φη, χοιριν αυτον, ως ἐκείνζς ἔνεκα παντα ποιευν καὶ πολιτευδμενος. De quo Ioco aperte falsiis est erratius I. I. alium dici Clodili in nitis, non Publium illiim, qui tum tribuniis plebis esse non potuerit. Tribunii vero plebis fuisse Clodii im, pontifices ita inerepantem, Iutare iis iisqvam dixit immo de tempore cogitandum esse apparet, quo Clodius ipse pontificum auctoritate adrati. I, 13 res ex senatiis consuli ad pontifices reIata, idque ab iis nefas esse decretum
incest accusatiis esset, et tiam vis bSolutus, magna tamen infamia Iahoraret. In qua causa quum ieeronem iroqtie adversarium habuisset, sitit sane, quod illam etiam ahiae absolutionem in oncione
quadam sita eriminaret tr. Onetonum vero j ismodi mentionem facit ipse Cicero ad Att. I, 14, 1. ιν ad Att. I, 16, s. in Pis. 39, 5. Adde quod seoniua narrat p. 84. s. p. 90 suint. Cic. de et cons. e. 3.
13쪽
ipsa Catilinae adoleseentia laborabat, mox etiam gravioribus criminibus aucta est, idque ali
quanto jam ante quam conjurationis constatae ab eo in rempublicam fama percrebuiSSet. De injuriis enim, quibus Africam provinciam vexavisset, tam graves rumore ictm ante ipsius reditum Romam pervenerant, ut actione, quae parabatur ab Afris, in eum instituta, vix salvus fore videretur. De ipso enim jam absente in senatu conquesti erant legati Asrο-rum, graViSSimisque ut Senatus decretis notaretur effecerant Cic. r. in Og cand et Ascon. p. 85 et sJ. Reverso igitur L. Volcatio Tullo M. Aemilio Lepido consulibus, anno exeunte M ante Chr., J quum petiturus esset consulatum, habito a L. Volcatio consule consilio Publico, petendi ei potestas adempta est. Res igitur eo deducta est, ut galus ejus a judicio repetundarum, hinc in eum instituto, penderet. Sed aliae accedebant, quibus fama ejus vexaretur, criminationes. u. trum J enim inarum, quarum altera jam Lepido et Volcatio cons. Riter anno post, orquato et Cotta cons. saeta est, coniurationum alterius, quae Nonis Februariis hujus anni erumperet, Catilinam conscium fuisse, nemo nesciebat, quamquam ipsae illae eonjurationes non ita in lucem venerant, ut earum qui participes fuissent,
0uodsi igitur nihilo setius fuerunt e nobilissimis hominibus, qui testimonium dice
rent in ea causa pro Catilina, non movisse eos videtur nisi ipsa ejus nobilitas Cicero autem non erat e noliilium numero eorumque invidiam fortasse auxerat, itod et anno superiore legi
patrocinatus erat Manilii, et hoc anno Cornelium, nobilitati non minus invisum, contra Cerrima amplissimorum hominum studia defenderat. Videndum est igitur, quid illa valeat ad Atticum epistola I, O, in qua non solum defendendi illud Catilinae consilium, verum etiam spem profitetur fore, ut rationibus inde suis in petendo consulatu subveniat. Sunt autem in ea non pauca, in quibus haereas et quid de iis statuendum sit, sere nescias. Exordium faciunt verba: L. Iulio Caesare C. Marcio Figulo consulibus filiolo me auctum esse scito, salva Terentia. quibus si quis epistolam ad annum si a Chr. quo Caesar et Figulus consules fuerunt, referret, id quoque, de quo in sequentibus sermo St, Catilinae defendendi consilium ad annum eum revocare deberet, et repetundarum RuSam quum anno constet antecedente peractam esse, de alia illa cogitandum esset, qua Catilina propter Sullanae aetatis laeditates reus a Luccelo inter sicarios factus est i Dio Casa. XXXVII, 10. Cic. r. Sull. 2s, 13. uuae tamen causa eum nonnuuia demum mensibus post habitam circa medium annum si a Chr. in toga cand orationem acta sit, eo igitur
tempore, quo tum consularia ' anni illius comitia dudum habita et cieero eum C. Antonio
I Torqitato demtim et Cotta cons rediisse Catilinam, statuerat Manutius, Cic. r. CoeI. 4, 10 Deo e motus hic aliten non sermo est nisi de causa repetundarum. Unde jam ΜaIaspina anutium restitavit. 2 Duas autem fuisse, quarum item KRI. Jan. alter Non. Febr. erumperet, ex Suet. Caes. e. sun-
tεre videtur. Ab aliis eae eonfunduntur. Salus Cal. 18. Dio Cass. XXXVI, 7. D. Cie. r. v 24, 8. a Cic. pr. Stilla 27, 4. Ascon ad Orat in Og cani. p. 81 et 3. 4 Pr SuIIa 29 8 . Accusati sunt Omnes onsulares. - Adsuerunt, inquit, Catilinae IIumque Iam mini. ΝuIIa tum patebat, nulla erat Ognita conjuratio defendebant amicum, aderant supplici, fortasse audaci, at aliquando amico I Aseon ad orat in tog. Cand p. 2. , Hujus Rutem criminis pericuIum, quod objicit Cicero, paveoapost menses Cati Iina subiit. 6. Ascon p. 2. ,, Post effecta enim comitia consularia et Catilinae repuIsam fecit eum reum inter aienrios L. Luecrius parati a eruditusque, qui Postea nonsulatum quoque petiit.
14쪽
eonsules creati essent, tum de lacta a catilina eonjuratione I rumores jam spargi coepissent Sallust Cat. 17. Cic. r. Sulla re, 13, intelligi ea hoc loco non potest catilina enim in illa epistola competitor adhue Ciceronis dicitur. JJam vero si de altero illo, quod filius Ciceronis Caesare et Figulo consulibus natus esse dicitur, quaeratur, facile ea quidem quaestio profligari posset, si de anno satis constaret, quo toga dari virilis solebat. Pueris enim excessisse Ciceronis silium, quo anno bellum exortum est inter Caesarem et Pomprium, ipse Cicero testis est ad Att. IX, 6, 1. 19, 13. Iam si, quod Lipsilis, Gronovius et Ernestius ad ae. Ann. XII, 1 contra Manutios, Sigonium, alios statuerunt, quintus decimus aetatis anniis legitimus suisset quo toga daretur virilis, Cicero filius revera dicendus esset consutilius illis natus esse. Sed repugnaret manifesto, quod Ciceroni tum suisse dicitur Catilinae defendendi consilium, quod non ad
hunc sed ad antecedentem annum pertinere, modo demonStratum est. uocirca, quum ne annus quidem ille quintus decimiis ita certiis sit, quin ingulos quosdam, qui adversantur,
locos emendari propterea neeesse sit, Atatu unius licet, id quod e Livio J XXII, 57J ΟΙ-ligi possit, Sexto decimo quoque anno fuisse qui togam virilem acciperent, et Ciceronis inter eos silium reseramus; statuamus etiam constrinari rationem illam eo, quod . ratris
filius, cuju mater anno ante Ciceronem praetorem praegnans suisse dicitur ad Att. I, 10, 53, quique hinc praetore M. Cicerone Osi a Chr. natus videtur, anno ante M. Ciceronis silium
lagam puram acceperat L ad Att. VI, 1, 123. Sed ne hoc quidem quod offensionis est in
verbis illis tollitur. Legebantur enim illa a Manutio ad finem epistolae prioris et explicabuntur ab eo ita, ut epistolam illam diversis temporibus, alteram videlicet eamque majorem partem ante, niteram post comitia consularia seriptam, verbis autem L. Iulio c. nihil significatum esse nisi filiolum post consules illos designatos natum diceret. Adversari autem videntur, quae leguntur p. 1 i: Nos autem initium prensandi sacere cogitaramus eo ipso tempore, quo tuum puerum cum his literis proficisci Cincius dicebat, in campo comitiis tribuniciis a. d. XVIKalend. Sext. Dies igitur, quo literas daret, constitutus erat. Posteriores editores Verba ea conjunxerunt cum sequenti epistola, sed quae disset illas inest in nominibus consulum non sustulerunt Lambinus quod , designatis ' interposuit sine ulla codicum auctoritate secit. Arbitraria item quamqiinm Vehementer illi quidem probata viastallori Epist. p. 11J, inter pretatio esse videtur, quam Lamb. Bosius protulit , Cum ait Cicero, Caesare et Figulo eonsulibus, non teinpiis notat, quo illi inierunt, Sed quo designati sunt. Voluit duarum erit Atticum seri certiorem, designationis consulum et diei natalis silii. Demonstrari enim debebat, revera ita dici a veteribus, ut non consillibus tantum magistratum ingressis sed designatis quoque annos notarent. am qui a Tunstallo p. 10 et 11 allati sunt oei ad Att. VI, 8 Philipp. XIV, 3 non ita comparati videntiir, ut ad rem plane saeiant. Consu-I Salliist Cat. 17.2 Apparet igitiir, erratium Epist. III, 24 203 , hoe ipsum agentent, ni in episto a illa ad Atticum quod Cicero dixisset de defendendo Catilina, illi ito habitum est Caesare et FigiiI eons inter siearios judicio vindicaret, erroris manifestum esse, qllamqllam Asconilim Ciceroni relliano adjunctum
qiil edendiim euravit vir doctus, gregie eum rem diremisse contendit.
3 isDeleetu edito, juniores ab annis septemdecim et quosdam praetextatos scribunt. εν Tu tau Epist. P. II.
15쪽
les enim licet passim diei sint qui designati tantum essent ad consulatum, tune tamen non sequitur, lit designati tum quoque memorati sint, ubi annus denotandus fuerit. Denique si Vere hoe egisset Cicero, ut utrumque his verbis Attico nuntiaret, et consules illo deSignatos et sIiolum natum esse post designatos eos, haud scio an putidius suisset ejusmodi re 4-Ioquentiae specimen. xspectabatur certer , Post Caesarem et Figulum consules designatos sive simile quidpiam. Aliam vero dissicultatem ea ipsa verba movent, quibus de defendendi Catilinae o silio Cicero Atticum certiorem facit. Hoc tempore, ait, .. Catilinam, competitorem noStrum, defendere cogitamus. Comitia igitiir, quibus Caesar et Figulus consules renuntiati fuerant, tum exacta erant uuae quo tempore habita suerint, expresseriti idem nusquam traditur, Sed colligere OrtasSe e priore epistola licet. In qua uti Cicero mense se Septembri legatum excurrere Velle in Galliam profiteatiir, ut Ianuario revertatur, comitia illa credibile est ante Septembrem mensem habita esse. Iter vero, quod dicit, Susceptum esse ab eo, ex ratione in Antonium secundari c. 30, 6 intelligitur, quamquam num eodem plano, quo Onμtituerat, tempore, non ita exploratum est. Sed adjicit . . quum Romae a iudieiis sorum refrixerit. 'Unde quum esse videatur, Catilinae quoque causae agendae eo tempore vix locum fuisse fcla in Verr Aet. 1 c. M haec et ipsa peracta esse videtur ante tempus illud, quo soruma judiciis refrigesceret, et epistola illa, qua consilii sibi hoc fuisse Cicero dicit, ut Catilinam defenderet, ipso fortasse jam Sextili mense perscripta suerit. Jam quum epistola prior non
multo ante ἰem, quo tabellario eam traditiariis erat, exarata esse videatur, quatuor sere septimanarum spatium inter utramque interfuerit. Hine tamen necesse est altera utra diss- cultas suboriatur. Miratur enim Cicero ep. 2, tam dii se ab Attico nihil literarum tulisse. Hoc sicilire miratur, plus unam adhuc epistolam exspectare poterat ab amico suo ante mensem Januarium. Unde nobis quoque jure nostro mirari licebit, extrema eum evistola ita scribere, quasi non aliam ante adventum ipsum Attici, in Ianuarium menset constitutum, exspectet,
eoque magis, puto, licebit, ito de consilio illo Romam veniendi, quod cepisse Atticum hac epistola dicit, in priore illa, quam proxime hanc antecessisse credibile est, ne Verbo quidem monuist in vero illud , Ab te tam diu nihil literarum et , uuare anuario menSe, ut
constituisti, cura, ut Romae sis, ad extremum nos annum ejiciat, tum dissicile fuerit, eas rationes evertere quae de mense nos SextiIi cogitare jubent.
Reliqua denique dissicultas est, quod eundem, quem paullo antea negasset certum fore competitorem, nisi meridie non lucere judicatum esset, nunc plane non dubitat competitorem suum Vocare. Ac Statui Sane POSSit, postquam quae in sequentibus memoratur, rejectio saeta fuerit judicum, Spem, quae antea Vix suerit, nunc jam suisse, fore, ut Catilina absolveretur. in autem etiamsi, quae esse videtur repugnantia inter utrumque locum, tollatur, tamen illa altera nondum compescitur, quod priore illa epistola de consilio defendendi Catilinae ne verbum quidem emisit, immo ne cogitavisse quidem videtur. De illo vero prioris epistoIae Ioco quum in partes abierint interpretes diversissimas, perae pretium fuerit, explicare, quid
Codicum plurimorum lectio est escati Iina si judicatum erit, meridie non lucere, eertus erit competitor. uain lectionem Manutius verissime explicavit hoc modo: , Si a judicibus absolvetur Catilina, meus erit in consuIatu competitor. Erat enim reus repetundarum adeo manifestis crimini biis ut eum judicare insontem nemo posset, nisi idem judicaret, meridie non
16쪽
lueere. Cujus tamen lectionis sensus quum paullo contortior esse videretur, odices autem non omnes in ea consentirent, non desuerunt, qui eorrigere conati, loco inde majorem et ElmpIicitatem et perspicuitatem afferre sibi viderentur. Fuit igitur jam ante Manutium Sebast. Corradia', ii emendaret , si judicatum erit haberi rationem licere; eamque emendationem sic defendit copiosa adnotatione Leonard. alaspina, ut ea potissimum de causa vigatam lectionem ejiciendam esse censeret, quod ipsa absolutio non suffecisset ut Catilinae consulatum petere liceret, sed ut antea jam Volcatio et Lepido ons factum esset, ita nune quoque
decerni ante omnia portuisse a senatu, num inter candidatorum numerum nomen eius referri
posset. Ciceronem igitur, si dixisset, ,si judicatum fuerit meridie non lucere nihil prorsus dicturum fuisse, quippe viam absoluto quoque a judicibus Catilinae venia haec a senatu exposcenda fuerit, ut consulatum denuo amhiret. Cui tamen rationi fidem vix habueris. uum enim legibus quibusdam sancitum esset, eui omnino magistratus petere liceret Iegibus tantum iis neglectis, petentium aut ratio plane haberi non poterat, aut ut haberetur, singulari quodam genatus decreto pus erat. Neque dubium est, quin Catilinae ex Africa reverso consulatum continuo petere licuisset, nisi eae provincialium querelae ad senatum delatae fuissent, quae hunc, ut rationem ejus haberi vetaret, commoverent. In libro enim de claris oratoribus se. 52 quod futurum fuisse dicitur, ut Glaucia in praetura consul seret, si rationem haberi licere judieatum esset, id ipsum confirmat. Res enim quum egibus repugnaret, singillaris in eam venia opus suerat. Absoluto igitur Catilinae dubitari non potest, quin petendi quoque consulatus potesta suerit. Mureto autem quod placuit si judicatum erit licere nihil et ipsum nisi conjectura est, neque codicum auctoritate, nam ii, ad quos provocat, , si judicatum eridmeri lucere habent meque rei ratione confirmata. Verba enim illa sive eo sensu accepit, quo alaspina serationem haberi licere eadem quoque ratione refellitur, sive judicii repetundarum eventum intellexit, Opponi potest, judicium non de eo factum esse, num liceret Catilinae certo competitori esse, Sed num poenas Afris daret necne. Dubitari igitur vix potest, quin verior habenda sit illa, quam orellius quoque et nendam censuit, Iecti ,,Si judicatum erit meridie non lucere. Iaec autem Si praestat, et si apparet ex ea plane incredibile tum illud visum fuisse Ciceroni, absolvi posse Catilinam, patronum quoque nec Seribentem eum a Catilina nondum constitutum esse intelligitur. Con- foetari igitur haec verba cum iis, quae in secunda epistola leguntur, non alio modo poSSunt, nisi si tum demum, quum priorem ad Atticum epistolam dedisset, causae suae a Catilina patronus electus St. Sed quum hoc jam ante superioris anni exitum exspectaretur, ut repetundarum postularetur Catilina ab Afris, neque actio ejusmodi institui posset, nisi Iongiore quoiIam temporis spatio dato, num ita credibile est, tum demum, ut causam ejus diceret, rogatum esse Ciceronem a Catilina, quum testimonia quaeque et subsidia ab accusatore collecta essent I Hoc autem unstallum quoque p. 2b ita offendit, ut rem eam quo expediret, mira plane comminisceretur. De Catilina, inquit, mirum est quod dicit Cicero. .. Cati Iina, si
iudieatum erit, meridie non Iucere, certus est competitor. Et tamen hunc taIem, tam manifestis eriminibus coopertum. hoc tempore, cinquit, . CatilinRm, competitorem nostrum, defendere cogitamus. ' uuid vero nullumne hic Middietonum alloquitur colorem das et tamen legitima erat defensio. Nam ista ita legenda videntur Catilina, si judicatum erit meridie
I In Verris ausa Hortensio ab initio partes delatas esse dese oris, ex ipsa divinatione in caeellium apparet.
17쪽
0. e. antemeridiano iudicio ,,nune Iieere deum petere consulatum 4,certus erit competitor. In quo quod emendavit .,nune licere iisdem dubitationibus obnoxium est, quibus IIae Sebasti Corradi et uret emendationes, etsi non veritus est, alaspinae illud placitum repetere; meridie autem quod putat idem esse quod is antemeridiano judicio' non magis assentientem quemquam habebit. Hae enim significatione si adjectum esset illud , meridie,' nihil neque
otiosius neque insulsius cogitari posset. Itaque quamquam sequentia verba ..Iudice habemus, quo voluimus, summa accusatoris voluntate rium oratione de haruSp. resp. 20. 2 confirmantur
ubi Clodius a Catilina pecuniam aecepisse dieitur, ut turpissime praevaricaretur, tum a Cicerone in is 10, 23, ubi Clodius audit Cati Iinae praevaricator, denique ab Asconi p. 87, judicio Catilinam ita absolutum esse perhibente, ut Clodius infamis fuerit, praevaricatus esse, dissicultates tamen, quibus omnis ea epistola laborat, nequaquam Iebnntur. Sed ut levari sane poskint, et ut nihil valeant dubitationes nostrae, neque IIa de Ructore epistolae suspicio propterea admittatur colligi tamen ex ea nihil poterit, nisi eo gitasse aliquando Ciceronem de Catilina defendendo, nam vere eum defendisse, nullus plane apud eum locus est, qui arguat. Contra sunt qui nunquam id factum esse demonstrent, et primum quidem ex oratione in toga candida qui loci servati sunt. oratio in toga candida L. Caesare C. Figulo consulibus M a Chr. habita est ante dies, ut Asconius resert p. 8M comitiorum consularium paucos. Nam si, ut in epistola illa ad Atticum traditur, speraverat Cicero, conjunctiorem sibi Catilinam fore in ratione petitionis, de eo ita salsus est, ut a Catilina pariter atque a C. Antonio armis mox quibusque impugnaretur. E reliquis enim competitoribus quum unus esse Cicero Videretur, qui gratia
valeret populi, M. Crasso et C. Caesare adjutoribus usi, ambo coierant, ut consulatu eum dejicerent. Hinc tamen quum in dies augeretur ambitus licentia, neque sufficere videretur, quae duobus annis ante lata erat Iex Calpurnia, senatus censuerat, ut lex ambitus aucta etiam eum poena ferretur fAscon p. 83 et 85 . Intercesserat autem o Mucius Orestinus tribunus plebis, eamque intercessionem, ut videtur, defenderat oratione coram populo habita, qua indignum plane Ciceronem esse consulatu clamaverat duo quum sensisset gravissime tulisse senatum, Cicero postridie acerrime invectus est tum in Antonium et Catilinam, tum in Orestinum, omnem iis praeteritae vitae infamiam exprobrans Addidit autem ingrati quoque animi notam, Orestino objiciens, surti eum antea a L. Caleno accuSatum, ipsum potissimum
sortunarum suarum patronum habere voluisse, neque eo tempore parum ei in se auxilii suisse p. 8M, Antonio autem, suo maxime benesici tactum eSSe, ut, praeturam quum una cum
Cicerone petivἰsset, e postremo in tertium locum subjectus fuerit. De Catilina vero a se desens ne verbum quidem. Hinc tamen ne quis assentiretur Asconio TunsisIIus p. 27 istam rem Ciceroni alicui fuisse turpitudini monuit; siquidem Catilina tam invidiosus ex eo judicio discesserit ut aliud in eum judicium quotidie ssagitaretur u Cic. de petit cons. e. D.
Hoc nimirum ex intima arte oratoria esse, quae cauSae nocitur Sint, nec colores accipiant,
prorsus reticere cujus tamen Ciceronis, ubi occultanda fuerint, quae ipsi ignominia dueerentur, tacitumitatis quae exempla affert, eorum alterum de Catilina bis absoluto jam stipraeXPIOSum St, Iterum vero, ex eo repetitum, quod in enumerandis Clodii legibus in Pis. 4, s frumentariam, ut quae maxime popularis fuerit, de industi in reticuerit, ne satis quidem huc pertinere videtur, quia legis illius mentio ab illo loco prorsus Hiena erat. cavendum vero omnino videtur, ne nimium ponamus in intima illa, quam praedicavit Tu talius,
18쪽
m oratoria arte. Cicero enim quod objecit Mucio restino, qui cujus onsilium in sua turpissima causa delegerit, hune honestissimarum rerum defensorem populo Romano ut repudiaret auctor fuerit, cur non idem objieere potuit Catilinae, eujus ausa fortasse haud multo turpior fuisset Neque nimium tamen hoc urgeamus inuno concedamus, solum silentium Ciceronis nihil quidquam ad rem sacere profligandam modo acquiescere summus orator in eo silentio voluisset. Tantum vero aberat, ut taceret, ut haud pauca proferret, quae turpissimi istius judieii memoriam redintegrarent. Sic igitur p. 85 DInjudiciis quanta vis esset, didicit, se Catilina), eum est absolutus si aut illud judicium, aut illa absoIutio nominanda esse p. 6 diripuit socios, leges, quaestiones judicia violavit is v uuid ego, ut involaveris provinciam, praedicem isam ut te illi gesseris, non audeo dicere, quoniam absolutus es. Mentitos esSe equites Romanos, salsas fuisse tabellas honestissimae civitatis existimo mentitum Q. Metellum Pium, mentitam Asrieam vidisse puto nescio quid illos judices, qui te innο- centem judicarunt. O miser, qui non sentias illo judicio te non absolutum, verum ad aliquod SeVerius judicium ac majus supplicium servatum P Similia p. M. M. M. Ciceronem igitur si puditum esset defensionis, cur attulisset, quaecunque tandem cauSue, quam defendisset, possent invidiam augere uuid enim attinuit, suum ipsius in eo
nomen tacere, si tamen, non alium nisi eum ipsum causam dixisse, patebat Catilina quomodo Se gesserit in provincia, non audet dicere, quoniam absolutus sit nihilo secius tamen insequentibus plane incredibile esse affirmat, mentitos esse tot et iam graves testes, quibus
ille convictus fuerit uuid quod orationem eam habuit in senatu, e quo qui lecti in illud
judicium fuerant, Catilinam omnes damnaverant Ex hac autem oratione quod colligitur, idem haud seio an clarius etiam appareat eloco seu inti Ciceronis de pet cons. 3, 1M qui reliqua postquam vitia et lacinora Catilinae commemoravit, haec addit is uuid ego nunc tibi de latea, quid de testium dictis scribam Nota sunt et ea tu saepius legito. Sed tamen hoc mihi non praetermittendum videtur, quod
primum ex eo judicio tam egens discessit, quam quidam judices ejus ante illud Judietum fuerunt deinde tam invidiosus, ut aliud in eum judicium quotidie flagitetur Scriptionem
enim eam quum privatim ad fratrem misisset, cui quid faciendum esset in consulatu petendo, suaderet, nulla videtur religi suisse, quominiis in mentem quidquid venisset, ingenue et aperte expromeret Catilinae autem a Cicerone defensi nulla mentio. Immo admonet, ut legat saepius, quae de Africa et de testium dictis nota sint, id quod ridiculum fuisset, si fratrem ognitum habuisset Catilinae adversus provinciam eam et testes illos adfuisse.
Reliquus autem Iocus est, qui, si qui alius, laudari ab iis possit, qui desensum Catilinam a Cicerone statuunt. In oratione enim pro Coelio b G, hune ut familiaritatis Catilinae opprobrio purgaret, ommune hoc ei fuisse perhibet cum multis et eum quibusdam etiam bonis. Ne ipSum,' ' pergit, is me, inquam, quondam paene ille decepit, quum et civis mihi
bonus, et optimi cujusque cupiduS, et sim IS amicus ac sidetis videretur cujus ego lacinora oculis prius quam opinione, manibus ante quam suspicione deprehendi cujus in magnis eatervis amicorum si sui etiam Coelius magis est, ut ipse moleste serat, errasse se alauti nonnunquam in eodem homine me quoque erroris mei poenitet, quam ut istius amicitiae
erimen resormidet.- Ubi quod dicit, erroris se sui de Catilina nonnunquam poenitere, ad illam, quae serebatur a Fenestella, defensionem ejus referri posse, quia neget Sed polast tantum, non debet. Suum enim errorem cum Coelii errori conserat, qui amiliaritate taurum
19쪽
Catilinae usus erat, error etiam ieeronis non ponendus esse videtur nisi in Su qualis que, quo cum e aliquando conjunctus fuerit. Error igitur non alius dici videtur, nisi quod Beelem ejus nihil dum suspicatus, a familiaritate ejus aliquando non plane alienus fuerit. In quo decerto quodam tempore nihil dieitur; ogitare igitur eodem dure, quo de ista repetundarum eausa, de quaris alia licet Aeeedit, quod non deeeptum se diei esse, sed paene deceptum,
id quod si intelligendum utique esset de Catilina repetundarum reo, propendisse tandum diceretur Cicero ad causam catilinae suscipiendam, non vere suscepisse. In eadem certe ora tione nullo ante Cicero tam alienum se suisse ab arctiore cum Catilina consuetudine Pro sitetur pr. Coel. 4, 33, ut eo ipso, quod poximis annis ante consulatum Coelium nunquam non secum habuerit, evinei existimet, familiarem eum Catilinae esse non potuisse.
Si quid igitur est, quod statuatur cum probabilitate quadam de his rebus et quo
Fenestella simul cum Asconio concilietur, illud est, propositum ho aliquando suisse Ciceroni, ut eausam Catilinae diceret. Nobilitatem enim eum suae ipsius petitioni aeque ad eminatque catilinae, ut qui multos ex ea etiam in causa repetundarum eosque amplissimo ad vocatos habuisset, favere intelligeret, a foetetate eum catilina laetenda aliquamdiu non prorsus abhorruisse videtur. Nox tamen mutata voluntate, apertum vivit habere Catilinam dVe Sarium quam ambiguae fortasse fidei socium et amicum, neque aliis Iam uti praesidiis et alumentis, nisi iis, quae ad eum, quem jam obtinuisset, dignitatis gradum ipsum evexissent. In gratia igitur multitudinis eorumque, quos oratoriis sibi facultatibus amicos secisset, acquiescendum sibi hoc tempore esse putavit. Fecerunt autem rumores, qui de catilinae in rempublicam consiliis mox disseminari coepissent, ut invidorum quoque postremo astum et superbiam vinceretri Sallust cat. D.