장음표시 사용
601쪽
α64 Therapia Scabiei epidemicae
Emigratione horum hostium per octo dierum spatium contindi ta, et intestinis ab illis eorumque excrementis. sanguini et reliquis hunetoribus sermentationem putredinotam, minantitas, probe expurgatis, exsiccare incipiebant exanthemata, et aegrota, absque aliorum medicamentorum usu, confirmato illo di cto: Sublata caussa tolli effectum, brevi convalescebat tempore.
Signa omnibus cognita et cum Scabie vulgari communia, partim ex definitione patent, partim de illis consuli possuatit. lustr. Hidre. HoreMANNi Opera pυμ medica, Tom. IIL p. ψzLIUNCRERI Consp. Therapiae specialis. p. 3 . aliorumque prasticorum Libri, in quibus de hac prolixe et solide agitur materia. f. XIII. Caussa omnis Scabiei proxima est humoris lymphatico .serosi, impuri, viscidi et acris in membrana cutis pinguedinosi, et usque ad tenuisIimos cuticulae tubulos extensa, congestio.
Inter caussas morbi huius epidemici procatarcticas merito eminet aer, fluidum illud, omnibus animantibus vivis proc0ῖ- servatione vitae summe necessiarium, et, si temperatus est, caussa motus ac roboris solidarum aeque ac fluidarum partium praeci-Pua. Aer, inquam, in praeterito semestri hyberno per intervalla tanta vehementia tantaque acerbitate frigescebat, ut omnes in lubero aere negotiis suis operam navantes ad stuporem usque Commoverentur. Procellae particulis glacialibus plenae, sti
gori huic rigidissimo saepissime iunctae, rusticis, vinitoribu , lignatoribus, aliisque ruri laborantibus, viatoribus valde quo que molestam et invisam reddebant vitam. Diebus hisce tenebricosis atque praegelidis paupertas infimae plebis simul erat imeredibilis , ita ut multi ex desectu vestimentorum necessariorum et ligni penuria a frigore hocce excessivo defendere stra.
602쪽
RScienter non potuerint, sed tam ruri quam domi indesinenter ab eodem premerentur. Subitaneae aeris mutationes etiam non infrequentes erant; aer enim rigidissimus antea siccus subito mutabatur in humidum, intemperatum, in calidum. Ex improviso autem tam intolerabile tamque acerbum redibat megus, ut illos, qui vitam et membra corporis sui illaesa servare Volebant, perpetuo ignem in fornacibus fovere oporteret. Quemadmodum igitur ex mente Illustr. ΗΟPFMANNI aer temperate frigidus iusto calidiori anteponendus est, quia corporis vires custodit, et intus quasi conclusas detinet, ita multis haud dissicile erit intelligere , ,, quae damna frigus pariat excessisi , ,, humores enim spissat , condensat, poros et capita tubulorum tonstrimis gis, et humores ab ambitu eorporis retro ad interiora urget, part M bus quoque nervosis , tendineis , abdomini, eapiti et terebro dialde tamicum est. 'frigido. humidus uniterso eorpori toruorem imes ducit, humores areremulat, fibras motrices rimis laxat et resolvit, D adeoque omnibus, quae pro sanitate rurit, excretionibus, obicem pori nit. Subita meris calidi in frigidum, et frigidi in calidum mutatio, se in solidarum partium tonum mirifce iniuria est , et praecipue baliti tuosas cutis excretiones remoratur, unde catarrbi, arthritides, rheu M matismi, haemorrbagiae et humorum corruptiones, largo proventu
,, pullulant. D Vid. opera eius physico- medica, Tom. I. p Io3. seqq. Ex his itaque convincimur, frigus magnum, subitaneas aeris mutationes et exinde ortas refrigerationes, maximam ad Scabiei epidemicae generationeta contulisse partem. g. XV. sAltera supra iam iam dictae epidemicae Scabiei caussa est
cibus et potus. In recenti sed tristissima adhuc memoria insidet, annis I 66. et II 6 . ineunte aestate non procul ab urbe nostra et in proxima vicinitate imbres cecidime grandinibus magnis implicatos, quibus non solum culmi frugum immaturarum, messem vero divitem praesagientium, cum ingenti violentia
603쪽
266 Therapia Scabiei epidemicae
humi prosternebantur, sed vites etiam plurimarum vinearum ita dilacerabantur, ut sere omnes vinitorum praesentes et futurae simul annihilarentur divitiae. Reliquae fruges a grandia ne intactae ob tempestatis nimias Variationes degenerantes, cum multis loliis, carduis aliisque mixtae, debitum persectionis et maturitatis gradum non adsequebantur, hinc aliter fieri non potuit, quam ut me tum alterum tantum triturando in horreis ad implendum modium requireretur. Modius tamdem impletus, in molam delatus, a paleis decori catus et detritus, perpaucam porrigebat farinae quantitatem. Fructus horaei, nive mense Aprili delapsa in florescentia perierunt. Circumstantiae hae omnes simul sumtae, tristitia plenae, annonae caritatem praesagiebant postea confirmatam, in qua vulgus, a vineis et opera manuaria vivens, erat Coactus, Panem leguminosum et cibos inconsuetos, duros, concoctu dissiciles, aut edere, aut famem cum familiis tolerare, aut mori.
f. XVI. Vinitores, singuIaris iIle popuIus, filii et nepotes Bacchi,
quibus cum colostro quasi a tuae nausea infunditur, vinitores, inquam, pauperrimi quoque illorum, mustum sub prelo ve ditantes, in more habent, tantum ex illo, quantum hyeme et in durissimis laboribus opus est , domum reportandi, aut ex succis frumium horaeorum , aqua mixtis, quendam parandi potum. Ex utriusque. vero potus, etiam cereviliae defectu, in summo hoc necessitatis casu, meram aquam, necessarium ita
lud siquidum, Medicinam ab aliis dictam universalem, biberemam suerunt. g. XVII. Geographi quidem referunt, varios gentes, Nosco has, Lappones, etiam in Germania Winphatos, a quibus celebris ille panis grossior furfuraceus Pomperia fies ) nomen suum h bet, cibis uti crassis, semicossis, stomacho ineptis, et aquasio
604쪽
plici aut levi cererisia, nihilominus tamen corporum gaudere firmitate, et athletice valere.. Ast, quoniam liberi a prima
iuventute in hoc duriori vitae genere a parentibus educati valida viscera, celerem digestionem et ingentem adquirunt motum muscularem, hinc tales cibos perferre possunt absque sanitatis et vitae detrimento. Insigne argumentum veritatis illius disti: Educationem et consuetudinem esse alteram naturam. s. XVIII. Cum vinitoribus . vero et vinipotatoribus res sese aliter habet. In horum enim visceribus plus vel minus debilioribus, a comestione ciborum crassorum, inconsuetorum, et semicoctorum , mala oritur digestio, cruditates viscidae , salsae et acres, in primis viis accumulatae cum chylo ad sanguinis massam deseruntur, cum quo vero ob nimiam particularum peregrinarum , nutritioni ineptarum, incongrinrum, excrementitiarum copiam neque satis intime misceri, neque ab illo per colat a, per cutis praecipue cribrum, quod ob structuram subtilissimis tantum et halituosis liquidis exitum concedit, crassis vero prohibet , separari lassicienter possunt, unde aliter fieri nequit,
quam ut humorum lymphatico- serosorum, impurorum, viscidorum et acrium in membrana cutis pinguedinosa et ad tenuissimos usque cuticulae tubulos extensa, oriri debeat congestio, motus fermentativus, partium adiacentium arrosio et deversae denique sormae exanthematum generatio.
Infinita Dei benimitas et clementia immensa omnibus hactenus allegatis finem imponere videtur calamitatibus. Quamvis enim mensibus huius anni hyemalibus frigus fuerit fere inatolerabile , agri quamplurimi nive prorsus denudati, maximo gelicidio expositi, aquis stagnantibus congelatis passim onerati, frumenta hisma, haud una vice a terra dimissa, inaequali-II a ter
605쪽
ρ68 Thera pia Scabiei epidemicae
ter virentia, ob gelu probabiliter ad radices usque penetratum, parum spei subministrare viderentur; providentia tamen divina aspecti m hunc terrificum ex improviso quasi mutavit in optimae spei plenum. Agri enim omnes, foecundi et infoecundi frumentis hyemalibus atque aestivis ita superbiunt, ut post
hominum memoriam tam dives tamque copiosa messis et in tractu urbem nostram ambiente et in vicinia nunquam fuerit, et rusticu vultu sereno salcem brevi tempore sit appositurus. Vites ad medullam usque a grandine laesae, vindemiam promittunt inexpectatam. Fructuum horaeorum tanta est in arboribus quantitas, ut in varios usus idos vertere possint divites aeque ac paui eres. Gloriosum itaque Dei Nomen pro immemsis in nos, creaturas indignas, collatis beneficiis floreat in aeterinum:
g. XX. . Verum quod miraculoso etiam modo summi Numinis cim mentia in hoc casu se nobis conspiciendum praebere velit, s quentia ex Dissertatione physica Excellent. quondam D. Ri-phi Iacobi CAM, RARu, de Frumenti jemente et messe , anno 169s. Tubingae habita, p. s. et 6. ob connexionem et admirationem inexplicabilem hic Verbolenus excerpta, perspicue, uti Cre. do, indicabunt. Senex autem modo laudatus g. II. ita scribit: Hanc frugum pravitatem et penuriam extraordinario plane modo compensavit praeterituS annus nonagesimus quartus, parti quiadem Ducatus huius septentrionali sive inferiori, quae , quia belli sedes, priore anno tantum passa fuerat. Mirum enim et rarum est phaenomenon, quod audivimus, cum fama per i tam id patriam serret, et modo legimus in Ephemeridum Να rae Curiosorum Tomo ultimo sub titulo hocce: De comedellate cibus. Devastatio militaris exitiosa divinitus compensata , messe sine satura miraculo sal scribente autopta D. Iob. Malx FABRO. Propria ergo Medici Celeberrimi verba retineamus:
Diximus multorum milliarium districtum dissilis
606쪽
eitus nostri et hostilis anno nonagesimo tertiod castra occupasse. His itaque locis fruges non ad mensuram et praesepibus suis dispensabantur, sed distrahebantur et dispergebantur prodigaliter. Nec de illis perpetuo equorum perinde ut hominum pedibus conculcatis quisquam spem nullam vel per somnium faciebat. En ve- ro eventum prodigio sume Ipsam ante hyemem iam toto illo terri torio hinc illinc virere campus mememque sine satura promittere cepit uberrimam. Arva deserta, prata protrita, colles aridi, eri-ceta, dumeta, stivae; immo vicorum horti, atria, villae, sterquilinia; denique circumvallationis aggeres, tormentorum stationes, loca plurima, quo frumentorum semina deportata ne .mo mente concipere poterat, Omnia messis erant, etc.
XXI. Ad caussas redeo , quas Scabies epidemica cum vulgari eommunes habet, quae Vero ad prioris quidem eruptionem non praecise pertinent, augere tamen illam Polliunt et exacerbare. Sic nausea, carnes semiPutridae, foetidae, pisces et cancri cor rupti, panes rancidi, farina curculionibus mixta et in usum cuia linarum versa, humoribus impuris, sermentativis ansam prae
Quid motus parcius susceptus et vita sedentaria ad variaseulis exulcerationes Conferre possit, id sartores perpetuo sodentes et plerumque scabiosi confirmare possunt. β. XXIII. Inter caussas procatarcticas merito censendi sunt .morbi praegressi, sequitur enim Variolas retropulsas saepissime scabies. q. XXIV. Huc quoque pertinet contagium, de quo celeberrimus ScuuLZius in Put logia jeciali p. m. 351. ita scribit: is Et primo
607쪽
α o Therat Fa Scabiei epidemicae
,, qvidem omnis generis scabies est pro te emissis, et maxime per ,, eontactum propagatur , ut si quis eodem eum issectis licto utatur, ,, eorum vestibus sese induat , aut latus eodem mantisi manus vel facimis abstergat. Tanto autem ritius certiusque infest temperamento μ V, guineo, phismatico praesente , quod prae reliquis ad binadam res ,, nat, ut temperamento melancholico praesiti , itemque seniores ,ri cis Acca infestari solent. s. XXV.
Ad quaestionem: an Acari seu Sirones per . cutis criti ingrediantur, et excitata ibi inflammatione, Scabiem producast,
Consequenter pro caussa eius antecedente sint habendi 8 Ssim allegatus celeberrimus SCHuLgius affirmative respondet. Ver mes in variis ulceribus etiam malignis, pustulisque Scabiei et variolarum oculis nudis et armatis detectos esse, certum et per experientiam confirmatum est; an vero verae sint horum morborum causae, aut domicilium et alimentum recidentaliter tam
tum in illis quaerant, iueliori et adcuratiori indiget inquisitidae. g. XXVI. Si testante Illustri HALLERO in primis Lineis Physiologi
M. CCXXXV. p. I 34. solidae partes adtritae, in minima ramemta resolutae in vasorum maiorum caveam, per inhalantium Oscula receptae sanguini redditae, terram efficiunt urinae, ese Ii materiem, et ossum praeter naturam formatorum aasM quoque haec materies inter Scabiei caussia occasionales erit eo, locanda 3 Si porro haec consiimtio partium solidarum et fluida rum maxima est in iuventute, ubi omnia mollia, aquae et β. tinis plurimum, terrae parum est ; annon materies illa duca se, terrestris, excrementitia, ad renes sorsan destinata, singinem et humores incrassans, ad cutis peripheriam tendens, uintantibus excitare potest motum fermentativum, febres, o riolasὶ Sed haec in transitu.
608쪽
Prognosis Scabiei epidemicae brevis est. Cum febre e tarrhali coniuncta non est sine periculo. Motus febriles augent morbum. Ad recidivas plus proclivis est, quam vulgaris. Topica, unguenta mercurialia, sulphurata, adstringentia et refri gerantia absque metu symptomatum periculosissimorum, s. IV. allegatorum, non tolerat. Quodsi vero et diaeta exquisita o servatur, et debitis medicamentis idoneaque methodo tractatur, nulla infausta symptomata sunt metuenda, sed integra brevi tempore speranda et exspectanda sanitas.
g. XXVIII. Ad medendi accedo methodum. Rustici, aliique huius
classis homines, quavis occasione eruditos et rationales Medicos postponenteis, derident in Scabie medicamenta interna, rationalia, secura, ab his praescripta; topica vero volunt superstitiosa, palliativa, periculi plena, ab empiricis et vetulis probata. Alii propria et animalium urina, aqua fabrorum feriariorum extinctoria, aqua calcis vivae, lacte eiusque sero
et similibus manus pedesque lavant. Alii unguenta sibi parant ex Minio , Cerussa, Lithargyrio, Terebinthina tam vulgari quam Veneta, Sulphure Vivo et communi eiusque floribus. Nil furfuribus denique extremitates terunt y et sic porro.
. ' Medicastri, vitae humanae hostes probatissimi, carnifices artificiosissimi, amici libitinariorum coniunctissimi, turba et colluvies hominum societati perniciosissima, turpissima, pericul sissima, Medicastri, inquam, ingeniosiores esse volunt rusticis. Timidiores eorum interna remedia, inepta, inessicacia cum extemnis, pariter ineptis, inefficacibus morantia th vinetiali, frontem rugata, gestibus praestigiosis, et fastigiosis ostentationibus coniun- Pint , et miseris aegrotis in fine absque omni sanitatis restituti
609쪽
α a Therapia Scabiei epidemicae
ne pecuniam auferunt. Animosiores aut magis intrepidi, qui homicidia a Pharmacis es cultris alioque modo artificiose patrata non credunt esse homicidia , drasticis utuntur evacuantibus; sine omni ratione et necessitate mercuriales, quas neutiquam intelligunt, instituere volunt salivationes; ex mercurio jublini, to albo, arsenico albo, aliisque summe periculosis pitulas forimant pro usu interno; ex arsenico quoque albo unguenta P rant, et scabie, aliisque cutis exulcerationibus laborantibus iula illinire iubent, de quo sequens mihi casus obtigit: Ancillae,
sanguineo phlegmatici temperamenti, septendecim annorum, per longum temporis spatium achoribus molestissimis vexatae, unguento tali arsenicali caput inungendi infelicissimum dabatur consilium. Quid accidit' dolores capitis intolerabiles, furi si, sudores frigidi, faciei intumescentia, tristes erant sequelae. Ego interrogatus protinus sepone let lacte dulci caput diligenter
lavare et medicamenta interna camphorata sumere iussi, quae citissime sudores excitarunt largos, naturales, exoptatissimos et materia arsenicali lethifera, cum sanguine et humoribis
iam iam mixta, iterum eiecta, sanitatem restituerunt pristinani. g. XXX. Mea, quam Scabiei epidemicae opposui methodus, in eo praecipue consistit, ut materia sic diei a Vitiosa, crassa, in peripheria cutis haerens, neque contra naturae mechanismum frudoriserorum ope, neque cum alia Violentia, sed per Diuresin emnatur. Cur vero in Scabie, purpura, et aliis morbis exanthematicis, diaphoretica et sudorifera vel plane exulare, vel summa cum prudentia medico- practica adhiberi debeant, doeet heati Dn. D. Davidis MAUCHARTI, Amici quondam mei academici honoratissimi, Dissertatio eleganter scripta, sub M.tulo : Therapia purpuriae receptiori tutior so orque, P. 28. q. XXX. Haud dissculter intelligimus diapboretica, calida medicamenta , quatenus sanguinem exasuant , et siqvula nutiori velocitate versus rutis peripti
610쪽
suberium determinant, Fus damni inferre quam molammti. Μ raria peccans firmiter impacta haeret vasis culaneis , obtarata Mittaec vasa. Ouaecunque igitur obstrinionem in vasis eutaneis a gent, peccantem ibi accumulant materiam, nutiora in emi incomm G. Iam vero diapboretiea Gilda medicamenta liquiua maiori ei versus locum obstriactum appellunt , bine eorum , inter duo quasi prela opposita pressῖrum , liquidissua translatant necessario , emssiora mane
bunt , siqluda, quae Detinuum sumn naturam in concretionem te iant ,
Iluiditate se orbata maiorem nanciscuntur cohaesonem, adeoque nc possunt non ausere obstrus em etc.
g. XXXI. Ab Si aucta secretione urinae imminuitur culanea transpiratio,
et vice versa, tum consequens est, quod inter colatorium remale et cutis peripheriam magnum sit commercium. Probatur ex sequontibus: is Iu regionibus calidis, in mensibus anni aestuosis, in iubeniti corpore et exercito , plus transpiratur, minus per urinam decedit. In frigidis regionibus , mensibus temperatis et gelidis , eo
pore senisi , quieto , plus per urinam abit, qycm per infensibilem dis- ,, temonem. id. Illustr. HALLERI primae lineae physiologiae. v. et s. g. CCCCXL. Si porro in omnibus febribus eκantheismaticis morbus solvitur , quando natura partem materiae vitiosae in cute haerentis liquidissimam , tenuissimam, tempore eriseos , aestu remittente , per colatorium cutis, crassiorem vero maxime per urinam educit quod Pathologia probat); tunc non dubitandum, quin derivatio materiae Cuiusdam a c te ad renes lit possibilis, aetii fiat, et ars, idem faciens, naturam imitetur. Si denique methodus haec inversa in purpura, ubi
materia est subtilissima, sermentescens, tam salutari instituitur effectu vid. supra allegata Dissertatio Mauchartiana); tum idem talamis sperandus et expectandus in Scabie epidemica, ubi materia pariter est fermentescens, sed crastissima, id quod ego App. R. m. Pus. Med. TI mm pro