Magistri Stopini poetae Ponzanensis, capriccia macaronica : cum nova appendice

31쪽

28 Magistri sivini

Et plus confusos animos, mentemque relinquunt, Oanto plus veri cercant penetrare medullam . Quatuor his adsunt causae quasi numina rerum

Materia, & forma, efficiens, & causa finalis, Cum quibus, & verum, & falsum se noscere vantant Praedicamenta aliqui numerant bis quinque, sed altri

Maiorem numerum inveniunt, altrique minorem, Ad tria namque isti certantes illa reducunt, Capricioque suo nova dum misteria cercant Prodigia errorum, quin monstra ingentia promunt.

Hi saepe insanos sana sine mente Sophismos, Sive Sillogii mos formantes sallere gentem Gaudent, & falsis imp ent de sensibus aures,

Garbujant cerebrum, sbarbaiant lumina mentis, Vera negant, non vera provant, animumque vitupant ,

Candida nigra cacant, & dicunt dulcia falsa Esse, quod esse negat verum Natura, fatentur, Saepe chlamant homines Asinos, & saepe Ca vallos, His genus assistit, species substantia, sensus, His minor & major formatur terminus, ordo His paralogismus Paradigma creatura Helencias , Ista probo, illa nego, non, ita, pro, contra , sed ergo,

Multaque res altae, nequeo quas tradere menti, Omnia sed tantum sitica ratione tirantur , Atque argumentis tantum subtilibus extant,

Quod nequunt nisi cum fractis procedere gambis, Atque magis risu, quam digna stupore, videntur, Si volumus sano finem prospicere sensu, Ars etenim Logicae nihil est, nisi captio quaedam, Quae solet humanas verbis confundere mentes, Convitiisque sibi magnos comprare triumphos. Hinc est, quod belli ingenii plus dicitur esse, Qui melius sbraiat, qui vocem sortior aletat, Qui strenue strepitans implet clamoribus aether. Qui non cum libris, sed vult contendere labris Quantum verbosior, tantum plus doctior altris:

Talibus in studiis si quis castabit amicus

Altum non faciet, quam carum perdere tempus,siervellumque simul mentis quin lumina perdet

32쪽

Capris. Macaroniea. Σς Caecus ti in tenebris careos sequitando Magistros Errorum in fossam tandem cascabit apertam . Philosphi inguitant, quorum prosessio magnis Ingeniis confert, causas speculata profundas. Haee de principiis tractans, & Origine rerum, Mille hagatellas profert, & mille Zanatas. In quibus haud ullam comprendimus essere colam Quae verum, aut certum per se contineat ullum, Sed maravit iam debemus habere nitinam Si tot Philosophi magnas dixere carottas. Namque bosardi hanc primum Artem invenere Poetae Scilicet antiqui Linus: Museus, Homerus, Ex quibus huc tantae venerunt denique sectae. Quod ego scribendo numquam comprendere possem Omnes quae Setiae contrastos habuere galardos, Et fuit inter eas tam controversia grandis, Quod nunquam aecordare suos potuere pareros , Namque quod una probat tostum reprobatur ab altra Istaque quod laudat subito hiasmatur ab illa , Omnes sed penitus lubrica ratione vacillant. Affirmant aliqui multos hic essere mundos. Ast alii un solus dicunt reperiri, & orbis. Altri praeterea reserunt hunc esse caducum e Perpetuo sed stare alii cum tempore scribant.

Sed quid Philosophi de Anima dixere capochi,

Me tirat ad risum illorum discordia tanta, Spiritus est animae, unus ait, qu d ex aere scendens Corporis in nostri totos diffunditur artus :Alter aquam esse animam confirmat, alter & ignem Alter vim quandam errantem perseqΠο moventem , Alter materiam chlamavit sanguinis almam , Illam alii certam dixerunt essere lucem.

Ast elementorum dicta est completio ab altris Sed & helhumores Animae de lede quid aiunt Est & in hoc fra illos contentio magna Magistros

Alter enim in cerebro affirmat retinere masonem, Alter in nostro vult acquiescere corde,

Alter eam humano posuisse in pectore sedem, Alter habere suam caldo sub sanguitae stAn m.

33쪽

Alter per totos versare corporis artus Immortalem alii, mortalem alii, essere dicunt. Nec mancaverunt quidam sine mente balordi, Qui nullam in nobis animam retrovare fatentur Atque a natura Vitam , corpusque moveri :Hi studiant rerum ascosam reperire casonem , Exagitant animum, postanzam mentis aguZZant.

Infinita putant finito apprendere sensu. Et perdunt tempus, dum de ipso tempore certant, Nullum in naturam vacuum simul essere dicunt,

Nec proprium cerebro vacuum caput essere noscunt

a ratione docent ens sit substantia primum, Quot species entis, & quod sunt entia mostrant, Materiam cercant primam, perduntque, secundam, Adque habitum esse negant a privatione regressum , Quomodo nobilius sit agens patiente palesant, Quomodo amat formam materia, ut scemina maschium Quomodo nil frustra modo Natura creavit Quomodo sunt & non sunt causae effectus apressum Quomodo dividitur variis substantia rebus.

Quomodo plus iuvenis sit quam sensibile, sensus,

Quomodo se moveat conclusum in corpore corpus ,

Quomodo sunt ambo unus passio, & actio motus, Quomodo se opponunt sintque una potentia, & actus, Quomodo si species generis persectio dicunt Quomodo quamvis agens observat se immobilis alma Quomodo & ipsa locum in nobis non occupat ullum

Resque alias varias, vario sermone loquuntur, Pardere cervellum faciunt, quae saepe student Haee propter, se ipsos cruciant, tristantur, assannant, Nocte, dieque libros voltant, atque inde revolsant, Non dormire queunt, non ullam prendere potam, Deventam aridi, iacchi, parentque striati . Magna coprii magras illorum barba ganassas, Non etenim curant grassos mangiare bucones , Quin semper gaugent ad parcam vivere mensam ;Insegnat Natura nam cibum prendere pocum, Η te Peripateticus, vult esse Platonicus alter,

Alter Epicurus, Stoicus, Pitagoricus alter, omnes

34쪽

Caprici Macaronica.

Omnes sed parvo deventant tempore matri,

Nam dicunt, saetuntque simul persaepe paetias, Sed quae sit virtus quantumque pregianda Poesi 3

Liberius dicam. nec me vergogna tenebit, Illi me quamvis subjectum mundus a pellet: Insano haec strepitu stultorum mulcet orechias Lusingansque animos fingit mendacia cantu e . Baiarum inventrix, nugarum maxima cultrix, Cui vecchia altisonos mercavit sabula honores Fabula, quae magnos secit mendosa Poetas, A primo incipiens componere carmina mundo. Ηine Veneris narrat partus, guerrasque Gigantum

Natales, cunasque Iovis, timidique Parentis Vincula Saturni, poenas, & furta Promethaei Errores Lunae cantat, Soliique viaggios, Deucalionis aquas, mortem Pilonis & Arghi, Corpora de duris hominum nascentia saxis, Iunonis fraudes, Semellis brutamenta puellae,

Bis natum Bacchum, Neptuni, & praelia Pharbi,

Disgratiam Cereris, raptus, noetetasque fiolae. Herculis insignes bravuras, atque sadigas, Atque alias tantas mendaci carmine follas, Insanias tantas retrovat, tantasque bosas, Quantas in centum non possent claudere libris Ac sua quin ipsos clamant mendacia divos, Illorum dum paZZa solet narrare iacendas, ortus, & interitus, lites, & vincula, amores, Trassormata novis bruttorum corpora sermis, Concubitus sporcos, variosque libinis actus, Aut rumane imos, rixas, aut iurgia cantat. Hac ratione olim Socrates fortasse Poetas Admonuit saltem verbis sibi reddere amicos, Nam laudare queunt simul, & vituperare canendo Et faciunt aliquando bonos parere ribaldos .

Rex iustus, sapiens Cretae suit ipse Minossus ,

Sed quia non voluit, dum vixit, amare Poetas, Nune baratro Inferni fingunt habitare profundo. Penelope putana fuit, tamen ipsa pudicas Fama canit, cunctas illam superasse matronas,

35쪽

Carmine secundo quod eam celebravit Homerus Sic inimica viro mansit castissima Dido, Teste Marone tamen pochonestam eredimus illam. Tanta fides vanis est jam prestata Poetis. Isti saepe sacro, paetetove surore guidati

Deventant matti, propria de carne spolatam. Ammittunt animam, donnes cum propter amorem, Suspirant semper, lacrimarum flumina spargunt. Non mangiare, queunt non ulltim capere somnum. In flammis vivunt veluti Salamandra baiochi, Et Camaleunti similas se de aere pascunt. Carmina componunt bellas celebrando morosas, Quas immortales consuescunt dicere divas, Coelestes Stellas, Lunas, solesque lusentes, Esse, nec umano dic nnt de sanguine natas. Sed Paradisea testantnr ab arce cadutas,

Indocti faciunt, doctique poemata passim,

Biscantant versus vulgares , atque latinos Carmen Elegiacum biget ara Epigrammata scribunt, Can Zones varias, Madrigales , atque Sonet tos, octavas rimas, TerZettos, atque quaderreos, omnia quae grossis apparent plena paZiis. Nocte vocant Argum multo pro lumine caelum, Sed veniente die Poliphemum nomine appellant rAffirmant solem quatuor guida re Cavallos, Qui mangiant multam pro oreto de nocte rosadam,

Lusenter pariter Lunam condurre carOZZam,

Quam stellae veluti A ne illae ballando sequuntur.

Carnificem Auroram dicunt, quae mane resurgens Nocturnas umbras lucis faletone trucidat,

Procrustis rhi ageti montagnas esse leprosas, Christallos teneros os undas, & sidera flores, Smeraldosque vocant herbas, & prata tapetos, Cantores liquidos sangoso in gurgite Ranas Esse paraliticum boscum dixere tremantem, Multaque praeterea quae in magno claudere libro , Nec mancum in longo describere tempore posse, Si tat volta volunt grandes celebrare Signores

Heroum aut stilo graviori dicere laudes, Mim

36쪽

Caprie. Macaron ea.

Mille spagnotatas fingunt & mille chimeraς,

Quae nimio faciunt sim schioppare legantem. Hanc propter causam non mar aviare bisognχt. Si non Magnates unquam danti dona Poetis, Iliorum quamvis tollant ad sidera nomen, a 'Multaque propter eos, & longa poemata cantent. Namque agnoscentes. se non meritare tal opram, i Auctotesque suos grossas plantare carottaS,

Dispreet Zant falsam salta sub carmine laudem , ssistimantque nichil laudantis scripta botardi

Sic beffata manent doctorum carmina Uatum, Qui semper fontes , umbras, aurasque suaves, Qui frondes, undas, herbas, floresque canendo. Non coigunt fructum tantis de stioribus ullum, Ergo foret melius non imparare poesim, Quae suit, est, & erit tentas, mendica, bo tarda . Insulsa, .esuriens, exilis, & indiga rerum. Quae solet ut topi alienam cercare pagnottam, Quae facit auctorem savios ammittera sensus, Quae nullam docto richemam porgit alumno.

Quadi scornum semper parit schernita Magistro. Musiea quid prodest; quam rem mortalibus affert Quae non damnosa sit de dulcedine plena λIpsa etenim grato gratans modulamine ore clibas. Enervat mentem, curisque virilibus illam,

Dispolians animum penseris mollibus implet,

Humana ac tenero concentu corda lusing ans

Effeminatos homines facit, atque codardos, Ars vilix, quae omnem currit vagabunda per orbem ,

Improba, servilis , venialis jure vocanda , Quae seguitare solet pagam, stipemque guaslagn ,

Non prece, sed pretio tal tum mentis aguZZM, Magna.rufia nesmi fuit haee clientula semper, Naec nostra insano garritu corda velenat, Nostram haec lascivis pervertit vocibus almam, Praestigiat mentem, eorrumpit blandula mores, Solum ad fatendos homines inventa bricones Orpheus hanc propter mortem soffrivit amaram, Namque illum mulieres lapidavere canentem.

37쪽

Quod dicebatur nimia dulcedine vocis

Lascivos illarum omnes secisse solos. Hanc artem nullus seguitat virtutis alumnus.

Non qui mente pius, non qui sit corde pudicus Non qui se nessum pulchris de moribus ornat, Non qui sacra colit ι non qui pietate calescit,

Non qui . magnanimas servat sub pectore foretas. Non qui ad majores curat conscendere honores, Non qui famosum sibi cercat aquirere nomen. Magnus Alexander dulcem eantare motectum, Jam voluit, suus at sapiens athora magister De manibus rapies citaram speetetavit, & illi Non cantare tibi, regnare at eonvenit , inquitis

Hac ratione simul volumus si dicere verum

Olim cantantem spreetravit Roma Neronem. Praeterea spessum cantoribus esse videmus, BizZaram mentem, ac testam gravitate carentem,

Qui cantu seguitant Linum; Lunamque cerebro, Hinc est quod nolunt unquam cantare pregati, Sed sponte ad punctum Lunae tantummodo cantant Non tamen ad punctum Lunae bona vina resudant, Ad primum invitum pronti . nam pocula sumunt Currit enim melius post dulcia pocula cantus. Hos ipse audivi a qu dam sapiente vocari Artifices Veneris, & Baccanalia monstra . .

Hac tamen in nostra magnos aetate Magistros, Se reputare solent, incessus ac voce tumentes

Dispreetetant alias artes, Rethoresque disertos. Cantando aemulare putant,3 quod vertere eordis Risectus possint, ac mentis flectere brenam. Illorum, & tantum stultitia giun sit in altum. Quod propter laudare suam diviniter artem, Affirmant paetri coelos simul esse ea noros, Atque suas spheras semper girare canendo, Non ideo ad nostras unquam pervenit orecchias CCelorum cantus j numquam descendit abassum Musica spherarum ni aliquis sors musicus ipsos Ebrius audivit coelos segnando canentes.

Iaepe per Ecclesias auri mercede guidati

38쪽

. Capris. Maearonica. 3sCantores isti, missas super organa cantant. Nec tantum missas, Vespros, completas, & altros, Quos sacra insegnant nobis psalteria cantus, Sed per saepe metros lascivos; eique prosa nos, Ad garam cantant gorga seisolante motectos,

Non ut nostra levent ad sacrum pectora cultum, Non ut reddantur esto pro munere grateS, Non ut sundatur pro infando crimine planctus, Non ut devotas aletent ad sidera mentes Ast, ut gon fiantes vana prurigine pectus, Alliciant nostros ad fornicaria sensus. Hi ne non humana, potius sed voce ferina, .

Cantillant; strillant mugiunt, frendentque, boantque., Sed quid nunc dicam de te Matematica sella λQuemnam producunt nobis tua scripta guadagnum Quae tua sit virtus proprio cum nomine cighas, Monstrat enim tibi quod si mens matelica uomen, Tuque tuis aequare studes haec nomina iactis, Dum vatiis signas libros vana arte figuris, Nunc quadros formans, nunc tundos, nuncque trianglos Nunc Epiciclos, nunc Rombos, nunc Tetagonos, Seu superficiem, seu centrum, sed diametrum, Et punctos; lineas, quadratos, corpora, & orbes, Quod studium rendit paetzas summopere mentes,

Quodque facit stolidos nomines, & tape bal ordos

Dum quadraturam in Circio rei ovare laborant

Hi sed quam semper stulti in mortaria pistant. Omitto ignias lites, discrimina tanta Quae simul adversus l'un lyaltrum scribitis omnes

Monstrantes varios blZZarra metite Pareros.

Unus ait terram mundi esse imobile centrum. Alter sed reprobans hoc centrum ait esse Solem, Circa illum affirmant alios caminare planetas, Raccontant aliqui Lunam in se claudere multas Montagna si boscos,' regiones, atque Paesos, Quos habitant variae vario sub climate gentes, Sicut habitantur nostrae confiala Terrae.

occhiali auxilio quem nostra aetate besassant Cervello invenisse Prior Gavileus Hetrusco.

39쪽

Multa serunt coelo noviter scoperta fuisse. Circa Iovem dicunt, parvo sed lumine stellas Quatuor esse istas Mediceas inde vocavit Ipse Galli leus primus detector earum ,

Hoc tituri gaudens Tuscos adulare Signores . Narrant praeterea coeli in regione seopertas Stellas esse alias, atque illas inde sparitas, Non aria, at coelum dicunt generare Cometas , Affirmant bassae quod sit Venns aemula Lunae, Quae crescat Solis, nec non splendore decrescat Ipsius, & monstrat, quod magno Solis in orbe, Appareant aliquo mobiles in tempore macchiae , Quae quoque dispareant, nec sint aliquando vedula H is propter causas studiant mostraro, quod ipsum Sit generabile, nec non corruptibile coelum, Omnia quae vanis cum sint fundata paetiis Humanas grossis implent erroribus aures. Astrologi restant , ad quorum somnia vana Convertens animum magsus me risus achi apat, Isti etenim varios cselos, variasque figuras Coelorum retro vant, Planetas, sidera, & orbes,

Quid faciunt stellae in coelo, quid Iupiter ipse Scire aiunt si, Luna cagat, si pissat Apollo,

Sit laeto aspectu Mercurius, anne maligno, Sit Venus in casam Saturni, aut Martis in sedem , Icarium at seguitant morem, dum celsa petentes Sidera, contemplant Solis, lunaeque vi aggios, Caelorumque.. plagas matti penetrare volentes Dum super astra volant merdoso in stercore caseant Magna etiam inter eos semper discordia mansit, octo ponunt aliqui in numero tantum odo Speras Esse novem dicunt alii, bisquinque sed altri. Sie etiam faciunt octavi de motibus Orbis, . Est etenim hic motus simplex stimatus ab altris.

Estque idem duplex, & triplex dictus ab altris; De tantis pariter, quas dicunt esse figuris, De stellis fixis mensura Solis, & Anni, De motu coeli, quenam sit lactea strada, Aut

40쪽

Urse. mearonica. ρ7 Aut quid per dentrum conservat circulus ille,

Cum varia inter eos suerit sententia semper, Quam nos a Strologis tantis dedistere scolam . Quae verum aut certum comprendat possumus unquam Nolo de multis aliis discurrere rebus Quin trepidationes, & retrogadationes, Accessus, raptus, recessus, signa, figuras,

Motus, imaginesque omnes hic pono dabandam, Omnia quae costant figmentis plena bosardis, , Atque in principio a vanis iuventa Poetis. Attamen ex istis Strologi persaepe bosiis Allegri vivunt, magnum faciendo guadagnum ,

Dum primi illarum inventores pane eatescuat De margaque fame pereunt cantando Poetae. Lunaria ulterius faciunt, pronostica scribunt. In quibus Annorum praedicunt tempora quaeque, Natales sermant hominum, narrantque futura,

Si tibi vita brevis fuerit, vel longa senectus, Si in proprio lecto, vel si moriebis in altro .

Si tibi larga dabit magnas fortuna riccheZZas, Si tibii sors dignos concedet prospera honores, , Si te flai Aa, aut unda, aut serrum, aut corda necabit Milleque simplicibus, dicunt, venduntque Vesigas. Attamen incerto semper sermone loquuntur: Ambigui, ut possint dementes sallere mentes, Atque imperitos animos trapolare parolis, Sic iam Pompeius, sic Caesar magnus uterque Urbis, & orbis honor mansit trapolatus ab istis Astrologis qui illis sponderunt tempora vitae , Tranquillae in patria longos mansura per annos Faelices palmas stliees atque triumphos . . . Filicem demum secura in pace vechiezzam, . . In proprio lecto stlicia funera mortis. Omnia quae deinde eventu e rvere secundo, Quia tota illorum promissa botarda fuerunt .. Sed si de tantis quae suescunt dicere, se apiS, , Unicus occurrit casus praedictus ab illis, quantum se vantant, quantum se undique iactant , Elatam portant cristam, gaudentque vocari